سرطان دهانه رحم یکی از معدود سرطان‌هایی است که می‌توان از آن تقریباً به طور کامل پیشگیری کرد. با توجه به افزایش آگاهی مردم نسبت به عوامل ایجادکننده سرطان دهانه رحم، میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری در کشورهای غربی در چند دهه گذشته نصف شده است. برای پیشگیری سرطان دهانه رحم باید از «عوامل خطر قابل تغییر» پرهیز کرد. این عوامل، رفتارهایی هستند که با تغییر سبک زندگی، برطرف می‌شوند.

در ادامه این مقاله، با ما همراه باشید تا با روش های پیشگیری از سرطان دهانه رحم آشنا شویم.

راه های پیشگیری از سرطان دهانه رحم

اگرچه هیچ روش «قطعی» برای جلوگیری از این بیماری وجود ندارد؛ اما راه هایی که باعث کاهش احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم می شوند عبارتند از : تزریق واکسن HPV ، رابطه جنسی ایمن ، عدم استعمال دخانیات ، سبک زندگی سالم ، عدم استفاده طولانی مدت از قرص های ضد بارداری . می‌توان با رعایت نکات فوق ، احتمال ابتلا به سرطان را تا حد زیادی کاهش داد.

علت سرطان دهانه رحم : چه چیزی باعث سرطان دهانه رحم می‌شود؟

در ادامه به بررسی روش های پیشگیری از سرطان دهانه رحم می پردازیم :

تزریق واکسن ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)

علت بیشتر موارد ابتلا به سرطان دهانه رحم، عفونت ناشی از ویروس HPV است. انواعی از ویروس HPV می‌توانند باعث سرطان دهانه رحم، واژن و فرج شوند. واکسن HPV که به نام واکسن «گارداسیل» نیز شناخته می‌شود، از بدن در برابر چند نوع از ویروس HPV محافظت می‌کند.

بهترین زمان تزریق واکسن HPV در سنین 11 تا 12 سالگی است؛ اما می‌توان تزریق آن را از 9 سالگی شروع کرد. این واکسن همچنین برای افرادی که در نوجوانی واکسینه نشده‌اند، تا سن 26 سالگی توصیه می‌شود.

تزریق واکسن HPV برای افراد بالای 26 سال پیشنهاد نمی‌شود. با این حال، برخی از بزرگسالان 27 تا 45 ساله که قبلاً واکسینه نشده اند، می‌توانند بعد از مشورت با پزشک، واکسن بزنند. تزریق واکسن HPV در این محدوده سنی مزایای کمتری دارد؛ زیرا افراد قبلاً در معرض ویروس HPV قرار گرفته‌اند.

واکسن HPV از عفونت‌های جدید جلوگیری می‌کند؛ اما عفونت یا بیماری‌های فعلی را درمان نمی‌کند. به همین دلیل، واکسن زمانی بهترین عملکرد خود را دارد که قبل از قرار گرفتن فرد در معرض ویروس HPV، تزریق شده باشد.

اگر واکسیناسیون قبل از 15 سالگی شروع شود، دو دوز با فاصله 6 تا 12 ماه تجویز می‌شود. برای افرادی که واکسیناسیون را بعد از تولد 15 سالگی خود شروع کنند، واکسن در سه دوز تزریق می‌شود.

توجه داشته باشید که حتی تزریق واکسن HPV نیز نمی‌تواند به طور صد درصد باعث پیشگیری از سرطان دهانه رحم شود . به همین دلیل، باید غربالگری منظم دهانه رحم را همچنان جدی گرفت.

رابطه جنسی ایمن

ویروس HPV (عامل اصلی سرطان دهانه رحم) از طریق تماس پوست به پوست و اغلب با رابطه جنسی منتقل می‌شود. برقرار کردن رابطه جنسی در سنین پایین، خطر ابتلا به HPV را افزایش می‌دهد. هرچه فرد شرکای جنسی بیشتری داشته باشد، احتمال ابتلا به HPV بیشتر می‌شود. علاوه بر این، برقرار کردن رابطه جنسی با فردی که چندین شریک جنسی داشته است نیز احتمال ابتلای شما به عفونت HPV را افزایش می‌دهد.

برای جلوگیری از انتقال HPV و سایر عفونت‌های مقاربتی، می‌توان نکات زیر را رعایت کرد:

• پرهیز از برقراری رابطه جنسی در سنین پایین
• محدود کردن تعداد شرکای جنسی
• استفاده از کاندوم در هر بار رابطه جنسی

فقط یک رابطه جنسی پرخطر برای ابتلا به ویروس HPV کافی است. به همین دلیل رعایت این موارد، باعث پیشگیری از سرطان دهانه رحم می شود . 

عدم استعمال دخانیات

به گفته انجمن سرطان آمریکا، افراد سیگاری بیشتر از کسانی که سیگار نمی‌کشند در معرض ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند. طبق یافته محققان، اثرات جانبی تنباکو می‌تواند به مخاط دهانه رحم افراد سیگاری راه پیدا کند. این اتفاق ممکن است به DNA سلول‌های دهانه رحم آسیب رسانده و در ایجاد سرطان نقش داشته باشد.

سیگار همچنین سیستم ایمنی را در مقابل انواع عفونت (از جمله HPV) ضعیف می‌کند. به همین دلیل، ترک سیگار در پیشگیری از سرطان دهانه رحم و سایر سرطان‌ها مؤثر است.

عدم استفاده طولانی مدت از قرص های ضد بارداری

هرچه بانوان بیشتر از داروهای ضد بارداری خوراکی استفاده کنند، احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم در آنها بیشتر می‌شود. پژوهشی نشان داد که:

• کمتر از 5 سال استفاده از قرص‌های ضد بارداری، باعث افزایش 10 درصدی خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم می‌شود.
• استفاده 5 تا 9 ساله از قرص‌های ضد بارداری، باعث افزایش 60 درصدی احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم می‌شود.
• 10 سال استفاده از قرص‌های ضد بارداری، خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را دو برابر می‌کند.

البته احتمال سرطان دهانه رحم با قطع مصرف قرص‌های ضدبارداری به مرور زمان کاهش می‌یابد.

همچنین سرطان در زمان بارداری را نیز مطالعه کنید !

غربالگری را فراموش نکنید

با توجه به اینکه هیچ‌یک از روش های پیشگیری از سرطان دهانه رحم قطعی نیستند، نباید غربالگری منظم را دست‌کم گرفت. هدف از غربالگری سرطان دهانه رحم، یافتن تغییرات پیش سرطانی سلول‌های دهانه رحم است. در صورتی که سلول‌های پیش سرطانی به موقع یافت شوند، می‌توان از پیشرفت سرطان جلوگیری کرد.

گاهی اوقات فرد در طول غربالگری دهانه رحم متوجه می‌شود که به سرطان مبتلا شده است. هرچه سرطان زودتر کشف شود، درمان آن آسان‌تر خواهد بود.

سه روش اصلی برای غربالگری سرطان دهانه رحم وجود دارد:

1. آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): این آزمایش، سلول‌ها را بررسی می‌کند تا ابتلا یا عدم ابتلای آنها به عفونت انواع پرخطر ویروس HPV مشخص شود.
2. تست پاپ اسمیر: در این آزمایش، سلول‌های دهانه رحم جمع‌آوری می‌شوند تا بتوان تغییرات ایجاد شده در آنها را بررسی کرد. این تغییرات ممکن است ناشی از HPV باشد که در صورت عدم درمان، می‌تواند به سرطان دهانه رحم تبدیل شود. تست پاپ اسمیر توانایی کشف سلول‌های پیش سرطانی و سلول‌های سرطان دهانه رحم را دارد. این آزمایش گاهی اوقات بیماری‌های غیر سرطانی (مانند‌ عفونت یا التهاب) را نیز پیدا می‌کند.
3. ترکیب آزمایش HPV و تست پاپ اسمیر: از ترکیب آزمایش HPV و تست پاپ اسمیر، همزمان برای کشف انواع پرخطر HPV و تغییرات سلول‌های دهانه رحم استفاده می‌شود.

در طی تست پاپ اسمیر، پزشک از یک ابزار پلاستیکی یا فلزی به نام «اسپکولوم» برای بررسی داخل واژن استفاده می‌کند. این کار به پزشک کمک می‌کند تا واژن و دهانه رحم را بررسی کرده و چند سلول و مخاط را از دهانه رحم و ناحیه اطراف آن جمع‌آوری کند. سلول‌ها سپس به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند.

بانوان باید از سن 21 سالگی، شروع به انجام منظم تست پاپ اسمیر کنند. اگر نتیجه تست پاپ اسمیر طبیعی باشد، در صورت صلاحدید پزشک می‌توانید تست بعدی خود را سه سال بعد انجام دهید.

علائم سرطان دهانه رحم را بشناسید

تغییرات پیش سرطانی در سلول‌های دهانه رحم، به ندرت باعث ایجاد علائم می‌شوند. حتی سرطان دهانه رحم نیز در مراحل اولیه ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند. به همین دلیل است که غربالگری منظم دهانه رحم اهمیت زیادی دارد. برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم ، شناخت علائم آن اهمیت بسیاری دارد . 

با این وجود، شایع‌ترین علائم سرطان دهانه رحم عبارت‌اند از:

• خونریزی واژن بین دوره‌های قاعدگی
• طولانی‌تر یا شدیدتر شدن خونریزی قاعدگی
• درد در هنگام رابطه جنسی
• خونریزی بعد از رابطه جنسی
• درد لگن
• تغییر در ترشحات واژن (مثلاً افزایش ترشحات یا تغییر رنگ و بوی آن)
• خونریزی واژن بعد از یائسگی

این علائم می‌توانند در اثر مشکلات و بیماری‌های دیگر نیز ایجاد شوند. اما اگر نگران‌کننده و ادامه‌دار باشند، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.

بیشتر مطالعه کنید : علائم سرطان دهانه رحم : 4 نشانه ای که باید جدی بگیرید !

عوامل خطر و سابقه خانوادگی خود را بدانید

عوامل خطر سرطان دهانه رحم می‌توانند «قابل تغییر» یا «غیرقابل تغییر» باشند. همانطور که اشاره کردیم، برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم باید عوامل خطر قابل تغییر را از بین برد؛ اما عوامل خطر غیرقابل تغییر را نمی‌توان تغییر داد.

البته این به آن معنا نیست که عوامل خطر غیرقابل تغییر باید نادیده گرفته شوند. برعکس، توجه به این عوامل باعث می‌شود که آزمایشات غربالگری را منظم‌تر انجام داده و تسلط بیشتری بر سلامتی خود داشته باشید.

به طور کلی، عوامل خطر غیرقابل تغییر سرطان دهانه رحم شامل موارد زیر است:

1. سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان دهانه رحم: اگر مادر یا خواهر شما سرطان دهانه رحم داشته باشند، احتمال ابتلای شما 2 تا 3 برابر بیشتر از کسانی است که سابقه خانوادگی ابتلا به این سرطان را ندارند.
2. سن: بیشتر زنانی که به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند، بین 20 تا 50 سال سن دارند.

اگر هر یک از عوامل خطر غیرقابل تغییر بالا را دارید، لازم است بیشتر به غربالگری سرطان دهانه رحم توجه کنید.

بهتر است بدانید : آیا سرطان ارثی است ؟

نتیجه گیری: جلوگیری از سرطان دهانه رحم

هیچ سرطانی به طور صد درصد قابل پیشگیری نیست. اما مهم‌ترین کارهایی که می‌توانید برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم انجام دهید، تزریق واکسن HPV و انجام غربالگری منظم است. رعایت مواردی همچون ترک سیگار و استفاده از کاندوم در حین رابطه جنسی نیز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را کاهش دهد.

منابع : 

moffitt.org

webmd.com

cdc.gov

سوالات متداول

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید