جراحی سرطان دهانه رحم روشی است که برای درمان سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه و نیز گهگاه برای تشخیص این بیماری به کار می‌رود. همچنین جراحی می‌تواند میزان پیشرفت سرطان را کشف کند. جالب است بدانید که انواع مختلفی از جراحی برای سرطان دهانه رحم وجود دارد.
در ادامه این مقاله، با ما همراه باشید تا با انواع جراحی سرطان دهانه رحم آشنا شویم.

جراحی سرطان دهانه رحم در کدام بیماران انجام می شود؟

جراحی، اصلی‌ترین روش درمان برای مرحله 1 سرطان دهانه رحم است. گاهی اوقات برای درمان سرطان‌های کوچک مرحله 2A نیز از جراحی استفاده می‌شود.

با مراحل سرطان دهانه رحم آشنا شوید !

ارزیابی قبل از جراحی سرطان دهانه رحم 

قبل از جراحی سرطان دهانه رحم، آزمایش‌هایی انجام می‌شود تا مشخص شود که آیا بیمار از نظر بدنی برای بیهوشی عمومی آمادگی دارد یا خیر. این آزمایش‌ها همچنین نشان می‌دهند که بعد از جراحی، روند بهبودی را به خوبی طی خواهد کرد یا دچار مشکل خواهد شد.

آزمایش های قبل از جراحی سرطان دهانه رحم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش خون برای بررسی سلامت عمومی بدن و عملکرد کلیه‌ها
• نوار قلب برای بررسی سلامت قلب
• آزمایش‌های تنفسی (تست عملکرد ریه)
• اکوکاردیوگرام (آزمایش قلب با استفاده از امواج صوتی)
• رادیوگرافی قفسه سینه برای بررسی سلامت ریه‌ها
• تست ورزش قلبی-ریوی برای بررسی عملکرد قلب و ریه در هنگام استراحت و ورزش

اینکه کدام آزمایش‌ها را باید انجام شود، به صلاحدید پزشک بستگی دارد.

آمادگی برای جراحی

انجام تمرینات تنفسی از چند هفته قبل از انجام جراحی سرطان دهانه رحم، به جلوگیری از عفونت ناحیه قفسه سینه بعد از جراحی کمک می‌کند. همچنین ترک سیگار حداقل چند هفته قبل از جراحی توصیه می شود . 

انجام تمرینات ورزشی مخصوص پا نیز به جلوگیری از تشکیل لخته خون در پاها کمک می‌کند. امکان دارد که پزشک، داروهایی را برای جلوگیری از لخته شدن خون تجویز کند. معمولا این داروها به زیر پوست تزریق می‌شوند. تزریق داروها بعد از عمل شروع می‌شود. همچنین ممکن است برای کمک به گردش خون، لازم باشد بیمار از جوراب‌های فشاری استفاده کند .

بعد از جراحی، کادر پزشکی بیمار را به سرعت از تخت بلند می‌کنند. این کار برای جلوگیری از عفونت ناحیه قفسه سینه و تشکیل لخته خون انجام می‌شود.

همچنین شیمی درمانی سرطان دهانه رحم را مطالعه کنید !

انواع جراحی سرطان دهانه رحم کدامند؟

بر اساس مرحله سرطان دهانه رحم، می‌توان از روش‌های مختلفی برای جراحی استفاده کرد.

انواع جراحی برای پیش‌سرطان دهانه رحم

برای درمان ضایعات پیش‌سرطانی دهانه رحم می‌توان از دو روش استفاده کرد:

1. سوزاندن بافت دهانه رحم با سرما (کرایوسرجری) یا لیزر، که به جای برش دادن و خارج کردن بافت سرطانی، آن را داخل بدن از بین می‌برد.
2. بیوپسی مخروطی (کونیزاسیون) که بافت پیش‌سرطانی را برش داده و از بدن خارج می‌کند.

در ادامه، هر کدام از این روش‌ها را به طور کامل بررسی می‌کنیم.

کرایوسرجری

ابلیشن (سوزاندن) بافت دهانه رحم با سرما، کرایوسرجری نام دارد. در این روش، یک میله فلزی بسیار سرد مستقیماً روی دهانه رحم قرار می‌گیرد. این کار سلول‌های غیرطبیعی را با انجماد از بین می‌برد. از کرایوسرجری برای درمان دیسپلازی دهانه رحم استفاده می‌شود.

این روش در کلینیک یا مطب پزشک انجام می‌شود. بعد از کرایوسرجری، امکان دارد برای چند هفته ترشحات قهوه‌ای آبکی داشته باشید.

ابلیشن با لیزر

در سوزاندن با لیزر، پرتوی متمرکز لیزر از طریق واژن به دهانه رحم هدایت می‌شود تا سلول‌های غیرطبیعی را تبخیر کند. ابلیشن با لیزر می‌تواند ناراحتی بیشتری نسبت به کرایوتراپی ایجاد کند.

این روش ممکن است در مطب پزشک و با بی‌حسی موضعی، یا در اتاق عمل با بیهوشی عمومی انجام شود. از ابلیشن با لیزر نیز برای درمان دیسپلازی دهانه رحم استفاده می‌شود.

کونیزاسیون

یک روش دیگر برای درمان دیسپلازی دهانه رحم، جراحی کونیزاسیون یا بیوپسی مخروطی است. در این روش، پزشک مقداری بافت مخروطی‌شکل را از دهانه رحم خارج می‌کند. این بافت معمولاً از ناحیه انتقالی دهانه رحم برداشته می‌شود. ناحیه انتقالی بخشی از دهانه رحم است که احتمال بروز ضایعات پیش‌سرطانی و سرطان دهانه رحم در آن بیشتر است.

بیوپسی مخروطی (کونیزاسیون) نه تنها برای تشخیص پیش‌سرطان و سرطان استفاده می‌شود، بلکه می‌تواند به عنوان روشی برای درمان سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه نیز به کار برود.

کونیزاسیون را می‌توان به روش‌های مختلف انجام داد:

• با استفاده از تیغ جراحی (بیوپسی مخروطی با چاقوی سرد)
• با استفاده از پرتو لیزر (مخروط برداری لیزری)
• به کمک یک سیم الکتریکی نازک و گرم (الکتروسرجری حلقه‌ای یا LEEP).

اینکه کدام یک از این روش‌ها برایتان مناسب‌تر است، به سلامت جسمانی شما و تشخیص پزشک بستگی دارد.

انواع جراحی برای سرطان مهاجم دهانه رحم

روش‌هایی که در بالا ذکر شد عمدتا برای ضایعات پیش‌سرطانی یا سرطان‌های غیرمهاجم استفاده می‌شدند. روش‌هایی که بیشتر برای درمان سرطان مهاجم دهانه رحم استفاده می‌شوند عبارتند از:

• هیسترکتومی (ساده یا رادیکال)
• تراکلکتومی

در ادامه، با این روش‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.

هیسترکتومی ساده

در هیسترکتومی ساده، هم تنه رحم و هم دهانه رحم برداشته می‌شود، اما ساختارهای کنار رحم (پارامتر رحم و رباط‌های رحمی-خاجی) سر جای خود باقی می‌مانند. واژن و غدد لنفاوی لگن برداشته نمی‌شوند. تخمدان‌ها نیز معمولاً در جای خود باقی می‌مانند؛ مگر اینکه دلیل دیگری برای برداشتن آنها وجود داشته باشد.

هیسترکتومی ساده می‌تواند برای درمان انواع خاصی از دیسپلازی شدید دهانه رحم یا انواع خاصی از سرطان‌های اولیه دهانه رحم استفاده شود.

روش‌های مختلفی برای انجام هیسترکتومی وجود دارد:

• در هیسترکتومی شکمی، رحم از طریق ایجاد یک برش جراحی در جلوی شکم، برداشته می‌شود.
• در هیسترکتومی واژینال، رحم از طریق واژن برداشته می‌شود.
• در هیسترکتومی لاپاراسکوپی، رحم با استفاده از لاپاراسکوپی برداشته می‌شود. پزشک ابتدا یک یا چند برش جراحی بسیار کوچک روی دیواره شکم ایجاد می‌کند. سپس یک لوله نازک با یک دوربین فیلمبرداری کوچک در انتهای آن (لاپاراسکوپ)، از طریق این برش‌ها وارد بدن می‌شود تا پزشک داخل شکم و لگن را ببیند. می‌توان از طریق این لوله، ابزارهای خاصی را کنترل کرد. بنابراین جراح بدون نیاز به ایجاد برش بزرگ در شکم، اطراف رحم را برش می‌دهد. سپس رحم از طریق یک برش در واژن خارج می‌شود.

برای تمامی این عمل‌ها از بیهوشی عمومی استفاده می‌شود.

هیسترکتومی رادیکال

در این نوع جراحی سرطان دهانه رحم، پزشک رحم را به همراه بافت‌های کنار آن (پارامتر رحم و رباط‌های رحمی-خاجی)، دهانه رحم و قسمت فوقانی واژن را از بدن خارج می‌کند. تخمدان‌ها برداشته نمی‌شوند؛ مگر اینکه دلیل دیگری برای این کار وجود داشته باشد.

هیسترکتومی رادیکال بافت بیشتری نسبت به هیسترکتومی ساده از بدن خارج می‌کند، بنابراین مدت بستری شدن در بیمارستان طولانی‌تر خواهد بود. برخی از غدد لنفاوی نیز در این حین برداشته شده و از نظر سرطانی بودن یا نبودن، بررسی می‌شوند.

تراکلکتومی

تراکلکتومی رادیکال نوعی جراحی سرطان دهانه رحم است که باروری فرد را از بین نمی‌برد. این عمل می‌تواند از طریق واژن یا شکم انجام شود. گاهی اوقات برای انجام تراکلکتومی، لاپاراسکوپی نیز به کار می‌رود.

در این روش دهانه رحم و قسمت بالایی واژن برداشته می‌شود، اما تنه رحم در جای خود باقی می‌ماند. سپس پزشک یک بخیه دائمی در حفره رحم ایجاد می‌کند تا جای دهانه رحم را بگیرد. غدد لنفاوی مجاور نیز با استفاده از لاپاراسکوپی برداشته می‌شوند.

تخلیه لگن

جراحی تخلیه لگن فقط برای موارد بسیار خاص سرطان عودکرده دهانه رحم انجام می‌شود. در این جراحی، پزشک رحم را به همراه بافت‌های کنار آن (پارامتر رحم و رباط‌های رحمی-خاجی)، دهانه رحم، قسمت فوقانی واژن و غدد لنفاوی مجاور را از بدن خارج می‌کند. علاوه بر این، مثانه، واژن، رکتوم و بخشی از روده بزرگ نیز (بسته به میزان پیشرفت سرطان) برداشته می‌شود.

عوارض عمل جراحی سرطان دهانه رحم چیست؟

بعد از انجام هر نوع عمل جراحی، احتمال بروز عوارض جانبی وجود دارد. بسیاری از این عوارض جزئی و موقتی هستند، اما برخی از آنها می‌توانند خطرناک باشند. به همین دلیل، عوارض جانبی بعد از جراحی سرطان دهانه رحم را باید در اسرع وقت با پزشک در میان گذاشت.

به طور کلی، عوارض بعد از عمل سرطان دهانه رحم عبارتند از:

عفونت

بعد از جراحی، بیمار مستعد زخم یا عفونت در ناحیه قفسه سینه خواهد بود. در صورت بروز علائم زیر، مراجعه به پزشک الزامیست .

• تب
• لرز
• احساس گرما یا سرما
• احساس ناخوشی و بیمار بودن
• سرفه
• تورم یا قرمزی اطراف زخم جراحی

پزشک برای درمان عفونت، برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز می کند. گاهی اوقات برای درمان عفونت نیاز به جراحی خواهد بود.

خونریزی واژن

امکان دارد بعد از عمل، بیمار مقداری خونریزی واژن داشته باشد. این اتفاق می‌تواند شبیه یک دوره پریود سبک باشد. معمولاً قبل از قطع خونریزی، رنگ ترشحات به قرمز یا قهوه‌ای تغییر می‌کند. خونریزی می‌تواند چند روز تا چند هفته طول بکشد.

اگر هر یک از موارد زیر رخ داد ، حتماً به پزشک اطلاع دهید:

• شروع مجدد خونریزی بعد از قطع شدن آن
• شدیدتر شدن خونریزی
• سبز، زرد یا بدبو بودن ترشحات

برخی از بانوان بعد از جراحی تراکلکتومی، پریود نامنظم یا دردناک دارند. گاهی اوقات ورودی رحم خیلی سفت می‌شود، تا حدی که خون پریود نمی‌تواند از آن خارج شود. در چنین وضعیتی، ممکن است برای باز کردن مجدد ورودی رحم، به یک جراحی جزئی نیاز باشد.

اگر پس از تراکلکتومی دوره‌های پریود به حالت عادی بازنگشت، باید به پزشک اطلاع رسانی شود.

خونریزی داخلی لگن یا شکم

احتمال خونریزی داخلی بعد از جراحی سرطان دهانه رحم وجود دارد. البته، این عارضه نادر است. اگر چنین مشکلی رخ دهد، ممکن است به جراحی ثانویه نیاز باشد.

مشکلات مثانه یا روده

بعد از انجام هرگونه جراحی در ناحیه لگن یا شکم، احتمال آسیب دیدن اندام‌هایی مانند مثانه، لوله‌های انتقال‌دهنده ادرار به مثانه (حالب‌ها)، یا روده وجود دارد. پزشک معمولاً در حین جراحی متوجه چنین اتفاقی می‌شود و آن را ترمیم می‌کند. اما گاهی اوقات انجام جراحی ثانویه ضروری خواهد بود.

لخته شدن خون

بعد از جراحی، احتمال ایجاد لخته خون در لگن یا پاها وجود دارد. این اتفاق خطرناک است و می‌تواند منجر به انتقال لخته به ریه‌ها شود.

برای جلوگیری از لخته شدن خون، پزشک بیمار را بعد از عمل از خواب بیدار می‌کند تا پاهای خود را حرکت دهد. همچنین در حین و بعد از عمل، از جوراب‌های مخصوص (به نام جوراب ضد آمبولی) استفاده خواهد شد. بعد از عمل برای رقیق شدن خون، داروهایی تزریق می‌شود. تزریق این داروها ممکن است تا 4 هفته ادامه یابد.

بی حسی در ناحیه بالای پا

اعصابی در لگن وجود دارد که به محل جراحی سرطان دهانه رحم بسیار نزدیک هستند. برخی از این اعصاب ممکن است در حین عمل آسیب ببینند. این اتفاق می‌تواند باعث بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن ناحیه بالای پا، یا داخل ران شود. این عارضه معمولاً طی 6 تا 12 ماه بهبود می‌یابد.

ورم پا

اگر غدد لنفاوی در حین جراحی سرطان دهانه رحم برداشته شده باشند، احتمال مختل شدن جریان مایع لنفاوی در بدن وجود دارد. در برخی از بانوان، مایع لنفاوی در یک یا هر دو پا، یا به ندرت در ناحیه تناسلی جمع می‌شود.

این تورم، «لنف اِدِم» نام دارد. لنف ادم می‌تواند مدت‌ها بعد از جراحی به وجود بیاید. در صورت مشاهده هرگونه تورم در بدن، به پزشک اطلاع دهید.

تورم یا توده در شکم (لنفوسل)

لنفوسل یک توده یا تورم از جنس مایع است که می‌تواند بعد از عمل، در شکم ایجاد شود. این مایع در بیشتر مواقع، خودبه‌خود از بین می رود. اما اگر لنفوسل‌ها بزرگ یا دردناک باشند، پزشک می‌تواند آنها را با سوزن تخلیه کند.

مدت زمان بهبودی بعد از جراحی چقدر است؟

برای هیسترکتومی لاپاراسکوپی یا واژینال، مدت زمان بستری شدن در بیمارستان معمولاً 1 تا 2 روز است. بعد از آن، بیمار یک دوره نقاهت 2 تا 3 هفته‌ای را پشت سر خواهد گذاشت.

اگر هیسترکتومی از طریق برش شکمی انجام شده باشد، بیمار حدود 3 تا 5 روز در بیمارستان بستری می‌شود. بهبودی کامل بعد از این نوع جراحی، حدود 4 تا 6 هفته طول می‌کشد.

در هیسترکتومی رادیکال مقدار بافتی که از بدن خارج می‌شود بیشتر است، بنابراین مدت اقامت در بیمارستان می‌تواند طولانی‌تر باشد.

به طور کلی، مدت زمان بهبودی بعد از جراحی سرطان دهانه رحم به مواردی همچون نوع جراحی و توانایی بدن شما بستگی دارد.

مراقبت های بعد از جراحی سرطان دهانه رحم

بعد از جراحی سرطان دهانه رحم، لازم است یک سری نکات مراقبتی را رعایت کنید. مراقبت‌های بعد از عمل سرطان دهانه رحم عبارت‌اند از:

تغذیه بعد از جراحی سرطان دهانه رحم

معمولاً چند ساعت بعد از جراحی، می‌توانید هر زمانی که تمایل داشتید شروع به غذا خوردن یا نوشیدن آب کنید. پزشک به شما خواهد گفت که دقیقاً از چه زمانی می‌توانید غذا بخورید.

بدیهی است که بعد از عمل، بهتر است از مصرف غذاهای سنگین و مضر (چرب، شور، فراوری شده و …) اجتناب کنید.

استراحت کافی

در چند هفته اول بعد از جراحی، به بدن خود فشار وارد نکنید. کارهایی را انجام بدهید که برای شما راحت هستند. در صورت نیاز، از اعضای خانواده یا دوستان خود برای انجام برخی کارها کمک بگیرید تا بتوانید در حد نیاز استراحت کنید.

فعالیت بدنی و ورزش

اگر پزشک تشخیص دهد که ورزش کردن برای شما خوب است، باید به طور منظم پیاده‌روی کنید. انجام ورزش‌های سبک می‌تواند بهبودی را تسریع کند.

اگر شناگر هستید یا ورزش‌های سنگین انجام می‌دهید، حتماً قبل از شروع ورزش، با پزشک مشورت کنید.

اشتغال

بسته به نوع شغلتان، احتمالاً به 4 تا 6 هفته مرخصی شغلی نیاز خواهید داشت.

بلند کردن وسایل سنگین

به مدت یک ماه از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. البته، این بستگی به نوع جراحی شما دارد.

رابطه جنسی

حداقل به مدت 6 هفته از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید تا زخم واژن به خوبی بهبود یابد.

داروهای مسکن

طبیعی است که یک یا حتی چند هفته بعد از جراحی سرطان دهانه رحم، درد داشته باشید. پزشک برای شما مسکن مخصوص تجویز خواهد کرد.

کلام آخر

بعد از جراحی سرطان دهانه رحم، پزشک برای شما نوبت معاینه مجدد تعیین می‌کند. این معاینه برای بررسی سلامت جسمانی و روند بهبودی شما صورت می‌گیرد. همچنین می‌توانید در طول این نوبت، درباره نگرانی‌ها و عوارض جانبی احتمالی با پزشک صحبت کنید.

منابع :

cancer.org

cancerresearchuk.org

cancercouncil.com.au

در ادامه، برخی از سؤالات رایج درباره جراحی سرطان دهانه رحم را بررسی می‌کنیم.

سوالات متداول

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید