سرطان در زمان بارداری شایع نیست. خود سرطان به ندرت جنین در حال رشد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هنگامی که این اتفاق بیافتد، تشخیص و درمان سرطان در زمان بارداری می‌تواند به مراتب پیچیده‌تر باشد. این بدان علت است که آزمایشات تشخیص سرطان و فرایندهای درمانی می‌توانند بر جنین تاثیر بگذارند؛ بنابراین تمامی اقدامات درمانی با دقت بالایی انجام خواهند گرفت. بهره‌گیری از یک تیم مراقبت درمانی که تجربه درمان سرطان در زمان بارداری را دارد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای کسب اطلاعات بیشتر به بخش یافتن متخصص سرطان (آنکولوژیست) مراجعه کنید.

تشخیص سرطان یا شروع درمان سرطان در زمان بارداری می‌تواند بسیار اضطراب آور باشد. طی این مسیر، لازم است بیمار به تیم مراقبت پزشکی حس و حال خود را بگوید تا از این طریق به او کمک‌های لازم ارائه شود. برگزاری جلسات حمایتی آنلاین یا حضوری برای افرادی که در زمان بارداری به سرطان مبتلا هستند یا بوده‌اند، نمونه‌ای از این کمک‌ها به حساب می‌آید.

انواع سرطان در زمان بارداری

سرطان سینه شایع‌ترین سرطانی است که در زمان بارداری مشاهده می‌شود. این سرطان تقریبا در هر ۳ هزار زن یک نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. دیگر انواع سرطانی که در زمان بارداری ایجاد می‌شوند معمولا در افراد جوان‌تری که باردار هم نیستند، بیشتر مشاهده می‌شوند. این سرطان‌ها شامل موارد زیر هستند:

• سرطان دهانه رحم
• بیماری تروفوبلاستیک بارداری
• لنفوم هوچکین
• ملانوما
• لنفوم غیر هوچکین
• سرطان تیروئید

تشخیص سرطان حین بارداری

تشخیص سرطان هنگامی که فرد باردار است دشوارتر است. این بدان علت است که برخی از علائم و نشانه‌های بیماری مانند تورم، سردرد، خونریزی مقعدی در زمان بارداری نیز رایج هستند. در زمان بارداری معمولا سینه‌ها بزرگتر می‌شوند و تغییراتی در بافت آن ایجاد می‌گردد؛ این تغییرات در سینه ممکن است طبیعی به نظر برسند. همین امر به این معناست که تغییرات مرتبط با سرطان در زنان باردار ممکن است بعدها تشخیص داده شوند و به همین دلیل تشخیص بیماری در این زنان باردار نسبت به زنانی که باردار نیستند، دیرتر انجام می‌شود.

گاهی اوقات بارداری می‌تواند سرطان را آشکار سازد. برای مثال:

• تست پاپ که به عنوان بخشی از اقدامات مراقبتی استاندارد در زمان بارداری انجام می‌شود می‌تواند سرطان دهانه رحم را نشان دهد
• سونوگرافی که حین بارداری انجام می‌شود می‌تواند سرطان تخمدان را بیابد.

برخی از آزمایشاتی که پزشکان برای یافتن سرطان از آن‌ها استفاده می‌کنند در زمان بارداری و برای جنین هم بی خطر هستند. سایر آزمایشات ممکن است زیان بار باشند. همیشه با تیم مراقبت پزشکی درباره آزمایشات پیشنهاد شده صحبت کنید و باردار بودنتان را به پرسنل آزمایشگاه اطلاع دهید. آزمایشات رایجی که برای تشخیص سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

عکسبرداری اشعه ایکس

تحقیقات نشان داده‌اند که سطح تابش در عکسبرداری اشعه ایکس تشخیصی بسیار پایین‌تر از حدی است که بتواند به جنین آسیب برساند. در صورت امکان، از یک محافظ برای پوشش دادن ناحیه شکم هنگام عکسبرداری استفاده می‌شود.

سی تی اسکن

سی تی اسکن مانند عسکبرداری اشعه ایکس است اما دقت بسیار بالاتری دارد؛ این به علت استفاده از تابش پرتوهای بیشتر در این روش است. از سی تی اسکن می‌توان برای تشخیص یا سرایت سرطان استفاده کرد. معمولا سی تی اسکن سر و قفسه سینه در زمان بارداری بی خطر است. این بدان علت است که این نواحی جنین را در معرض مستقیم تابش پرتو قرار نمی‌دهند. در صورت امکان، از یک محافظ برای پوشش دادن ناحیه شکم هنگام انجام سی تی اسکن استفاده می‌شود. سی تی اسکن ناحیه شکم یا لگن خاصره باید تنها در صورتی انجام شود که هیچ راه دیگری وجود نداشته باشد. با تیم درمان در خصوص نیاز به این نوع از عکسبرداری و خطرات آن صحبت کنید.

سایر آزمایش‌ها

انجام ام آر آی، سونوگرافی، و نمونه‌برداری معمولا در زمان بارداری بی خطر هستند.

درمان سرطان در زمان بارداری

برنامه‌ریزی برای درمان سرطان در زمان بارداری نیازمند بهره‌گیری از یک تیم چندتخصصی است که در آن انواع مختلفی از ارائه‌دهندگان خدمات مراقبتی و درمانی با یکدیگر همکاری دارند. این تیم شامل آنکولوژیست (متخصص سرطان‌شناس) و متخصص زنان و زایمان است. متخصص زنان و زایمان، پزشکی است که از زنان حین و بعد از باردارای مراقبت می‌کند.

تیم پزشکی و متخصص زایمان بهترین گزینه‌های درمانی برای شما را بررسی و با یکدیگر مقایسه و خطرات احتمالی هر کدام را مشخص می‌کنند. این شامل بررسی تعدادی فاکتور است. مرحله بارداری و نوع، اندازه و مرحله پیشرفت سرطان همگی مهم هستند. تیم پزشکی زمانی که در حال اتخاذ تصمیم‌گیری برای درمان سرطان هستید با شما درباره ترجیحات‌تان صحبت خواهد کرد. در تمام فرایند درمان، تیم پزشکی شما را به دقت تحت نظر دارند تا از سلامت نوزاد اطمینان حاصل شود.

گاهی اوقات، تیم پزشکی ممکن است پیشنهاد دهند که در زمان بارداری از برخی روش‌های درمانی اجتناب شود یا زمان انجام آن‌ها به تاخیر بیفتد. برای مثال:

• طی سه ماه اول بارداری، احتمال آسیب رسیدن به جنین توسط برخی از روش‌های درمانی بیشتر است. تیم پزشکی سعی می‌کنند تا زمانی که نوزاد به دنیا نیامده است از این روش‌ها استفاده نکنند. برای مثال، پرتودرمانی یک روش درمانی قوی است که در آن از اشعه ایکس پرقدرت برای نابودسازی سلول‌های سرطان استفاده می‌شود. بسته به دوز تابش پرتو و ناحیه‌ای از بدن که هدف قرار داده می‌شود، ممکن است در زمان بارداری خطراتی سلامت جنین را تهدید کند.
• هنگامی که پزشکان سرطان را در اواخر دوران بارداری تشخیص دهند، ممکن است پیشنهاد دهند که فرایند درمان پس از تولد نوزاد آغاز شود.
• پزشکان ممکن است پیشنهاد دهند که برخی از انواع سرطان مانند سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه پس از تولد نوزاد درمان شوند.

روش‌های درمانی سرطان در دوره حاملگی

برخی از روش‌های درمانی در زمان بارداری ایمن‌تر هستند:

جراحی طی حاملگی

طی عمل جراحی، پزشک تومور و مقداری از بافت سالم اطراف آن را از بدن خارج می‌کند. در این شرایط، خطر بسیار کمی جنین را تهدید می‌کند. به طور کلی، جراحی ایمن‌ترین روش درمان در تمامی مراحل بارداری محسوب می‌شود.

داروهای سرطان

برنامه درمانی بیمار ممکن است شامل مصرف استفاده از دارو جهت نابودی سلول‌های سرطانی از جمله شیمی‌درمانی باشد. شیمی‌درمانی را می‌توان تنها در برخی از بازه‌های زمانی در دوران بارداری استفاده کرد:

• استفاده از شیمی‌درمانی در سه ماهه اول بارداری خطر بروز نقائص هنگام تولد یا سقط جنین را افزایش می‌دهد.
• پزشکان طی سه ماهه دوم و سوم بارداری می‌توانند از چندین نوع شیمی‌درمانی با خطر پایین برای جنین استفاده کنند. جفت (پلاسنتا) به عنوان یک دیواره محافظت کننده از نوزاد عمل می‌کنند، به همین دلیل برخی از داروها نمی‌توانند از این دیواره عبور کنند. دیگر داروها تنها در مقادیر بسیار کم از این دیواره عبور می‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند کودکانی که در زمان بارداری مادر در معرض شیمی‌درمانی قرار داشته‌اند نسبت به دیگر کودکان از مشکلات بیشتر رنج نمی‌برند. این دوران زمان تولد تا دوران رشد و نمو کودک را شامل می‌شود.
• شیمی‌درمانی در مراحل پایانی بارداری ممکن است باعث بروز عوارض جانبی مانند کاهش سلول‌های خونی شود. این امر می‌تواند باعث افزایش خطر عفونت و به طور غیر مستقیم باعث آسیب به کودک هنگام تولد و پس از آن شود.
• تیم مراقبت پزشکی ممکن است به منظور محافظت از کودک در برابر فرایند درمان سرطان، زایمان زودتر از موعد را مورد بررسی قرار دهد. با درنظر گیری سلامت کودک و مادر، این تصمیم‌گیری با خود بیمار به دقت بررسی می‌شود.
• اگر بیمار پس از تولد کودک مورد شیمی‌درمانی قرار گیرد، مادر نباید به نوزاد شیر دهد. داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند.

تاثیر بارداری بر روند درمان سرطان

بارداری به خودی خود بر میزان اثربخشی درمان تاثیر نمی‌گذارد. تشخیص دیرهنگام سرطان یا عدم شروع فرایند درمان بلافاصله پس از تشخیص می‌تواند بر نتیجه درمان سرطان تاثیر بگذارد. با تیم مراقبت پزشکی خود درباره اثرگذاری عوامل مختلف بر سرطان و نحوه درمان آن صحبت کنید.

سوالاتی که می‌توانید از تیم درمانتان پرسید

اگر باردار هستید و اخیرا سرطان در شما تشخیص داده شده است، از تیم مراقبت پزشکی خود سوالات زیر را بپرسید:

• تجربه شما در درمان زنان باردار مبتلا به سرطان چقدر است؟
• نحوه همکاری شما با پزشک متخصص زنان و زایمان من چگونه خواهد بود؟
• آیا باید آزمایشات خاصی را برای کسب اطلاع بیشتر درباره سرطان انجام دهم؟ آیا این آزمایشات خطری برای فرزندم ایجاد می‌کند؟
• گزینه‌های درمانی من کدامند؟
• به نظر شما کدام برنامه درمانی برای من مناسب‌تر است و چرا؟
• آیا لازم است سریعا فرایند درمان را شروع کنم یا بهتر است صبر کنم؟
• آیا تاخیر در شروع فرایند درمان می‌تواند بر بهبودی من از سرطان تاثیر بگذارد؟
• آیا ادامه بارداری بی‌خطر است؟
• خطرات احتمالی کوتاه مدت و بلند مدت فرایند درمان برای من کدامند؟
• آیا فرایند درمان بر نحوه زایمان من تاثیر می‌گذارد؟
• آیا امکان شیر دادن به بچه‌ام وجود دارد؟
• آیا مشاور، مددکار اجتماعی سرطان، یا دیگر اعضای پزشکی هستند که بتوانند مرا برای مقابله با عوارض جانبی عاطفی سرطان کمک کنند؟
• خدمات حمایتی و دیگر منابع موجود برای من و اعضای خانواده‌ام کدامند؟

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید