سرطان سینه چیست؟

سرطان سینه در ایران شایع ترین سرطان در زنان است. سرطان زمانی آغاز می‌شود که سلول‌های سالم بافت سینه تغییر کنند و از کنترل خارج شوند و توده یا لایه‌ای از سلول به نام تومور را تشکیل دهند. ممکن است تومور بدخیم (سرطانی) یا خوش خیم باشد.

• تومورِ سرطانی، بدخیم است؛ یعنی می‌تواند رشد کند و به سایر قسمت های بدن پخش شود.
• تومور خوش خیم توموری است که ممکن است رشد کند، ولی به سایر قسمت های بدن پخش نمی‌شود.

تعریف چند اصطلاح در سرطان پستان

۱- زمانی که سلول‌های سرطانی توسط عروق خونی و/یا عروق لنفاوی به سایر قسمت های بدن منتقل شوند، می‌گوییم سرطان پخش شده است. این رویداد متاستاز نام دارد.

۲- به سرطان سینه غیر مهاجم، مرحله صفر می‌گوییم. سرطان سینه مرحله ۱ و ۲ سرطان مرحله ابتدایی است.

۳- اگرچه سرایت به غدد لنفاوی مجاور شایع‌ترین حالت است، اما سرطان پستان می‌تواند به مناطق دوردست‌تری از بدن مانند استخوان‌ها، ریه‌ها، کبد و مغز پخش شود. این نوع سرطان، سرطان سینه متاستاتیک یا مرحله ۴ نام دارد و پیشرفته‌ترین نوع سرطان سینه است. با این حال، درگیری غدد لنفاوی تنها، مرحله ۴ سرطان پستان محسوب نمی‌شود.

۳- دو نوع عود کانسر پستان پس از درمان اولیه وجود دارد:

1. اگر بازگشت سرطان در همان پستان و/یا در غده لنفاوی ناحیه‌ای رخ دهد، عود موضعی نام دارد.
2. اگر بازگشت سرطان در سایر قسمت های بدن رخ دهد، عود دوردست یا عود متاستاتیک (منتشر) نامیده می‌شود.

بیشتر بخوانید: سرطان پستان متاستاتیک را بشناسید

مختصری درباره ساختار و عملکرد پستان

پستان یا سینه از بافت‌های متفاوتی تشکیل شده است؛ از بافت حاوی مقادیر زیادی چربی گرفته تا بافت بسیار متراکم. در این بافت‌ها، شبکه ای شامل چندین لوب (بخش) وجود دارد. هر یک از این لوب ها از ساختارهای ریز و لوله مانندی به نام لوبول تشکیل شده است که حاوی غدد شیری (سازنده شیر) هستند. چندین مجرای کوچک اتصال بین غدد شیری، لوبول ها و لوب‌ها را با یکدیگر برقرار کرده و شیر را از لوب ها به نوک سینه منتقل می کنند. نوک سینه در مرکز آرئول (هاله پستان) قرار دارد. هاله سینه ناحیه‌ای از پوست سینه است که نوک سینه را احاطه کرده و رنگ تیره‌تری نسبت به پوست اطراف دارد.

عروق خونی و لنفاوی نیز در سرتاسر سینه وجود دارند. سلول ها از خون تغذیه می‌کنند و مواد زائد آن‌ها توسط سیستم لنفاوی خارج می‌شود. عروق لنفاوی به غدد (گره‌های) لنفاوی می‌رسند. غدد لنفاوی، اندام‌های کوچک و لوبیایی شکلی هستند که در مبارزه بدن با عفونت، به سیستم ایمنی کمک می‌کنند. چندین محل تجمع غدد لنفاوی در مناطق مختلف بدن وجود دارد، مثلا در گردن، کشاله ران و شکم. غدد لنفاوی که در نزدیکی سینه هستند، غدد لنفاوی «ناحیه ایِ» سینه نامیده می شوند؛ مانند غدد لنفاوی زیر بغل.

علائم سرطان سینه

علائم سرطان سینه در زنان در افراد مختلف، متفاوت است. در ایران، معمولا با لمس توده در پستان به پزشک مراجعه می‌کنند. در کشورهای پیشرفته که در آن‌ها غربالگری رایج است، بیماران معمولا حین ماموگرافی، غربالگری تشخیص داده می‌شوند. به جز لمس توده یا برجستگی در پستان، ممکن است بیماران علائم دیگری داشته باشند. از جمله: گرمی، تغییر ظاهر پوست، فرورفتگی پوست یا نوک سینه و توده زیر بغل.

تشخیص سرطان پستان

با انجام خودآزمایی سرطان سینه در خانه اگر هرگونه تغییر غیرعادی در سینه‌های خود مشاهده کردید، حتی اگر کوچک و بی‌اهمیت به نظر برسد، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام معاینات بالینی و آزمایشات لازم، علت این تغییرات را بررسی کرده و تشخیص دقیق را ارائه خواهد داد.

علائم سرطان سینه در زنان

آشنایی با علائم سرطان سینه و انجام معاینات منظم، اولین قدم برای تشخیص زودهنگام و درمان موثر این بیماری است. با اتخاذ سبک زندگی سالم و پیگیری آخرین دستاوردهای علمی، می‌توان به‌طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش داده و شانس بهبودی را افزایش داد.

هرچند تشخیص زودهنگام آن بسیار مهم است، اما بسیاری از افراد از علائم اولیه آن آگاهی ندارند. علائم شایع آن عبارت‌اند از:

• توده در سینه: احساس یک توده جدید یا تغییر در اندازه یا قوام توده‌ای که قبلا وجود داشته است.
• تغییر در شکل یا اندازه سینه: یکی از سینه‌ها ممکن است بزرگ‌تر شود، یا فرورفتگی یا برآمدگی جدیدی در آن ایجاد شود.
• ترشح از نوک سینه: ترشح مایع شفاف، خونی یا زرد رنگ از نوک سینه، به‌خصوص اگر همراه با توده باشد.
• تغییر در پوست سینه: قرمزی، پوسته‌پوسته شدن، تورم یا ضخیم شدن پوست سینه، شبیه پوست پرتقال
• درد در سینه: در حالی که درد سینه معمولا به‌دلایل دیگری مانند کیست رخ می‌دهد، اما می‌تواند یکی از علائم سرطان سینه نیز باشد.
• تورم غدد لنفاوی زیر بغل: گاهی اوقات، سلول‌های سرطانی از طریق مجاری لنفاوی به غدد لنفاوی زیر بغل گسترش می‌یابند و باعث تورم آن‌ها می‌شوند.

 

سرطان سینه در مردان

سرطان سینه بیماری‌ای نیست که تنها مختص زنان باشد. اگرچه شیوع آن در مردان بسیار کمتر است، اما وجود دارد و می‌تواند کشنده باشد. به همین دلیل، آگاهی از علائم سرطان سینه در مردان از اهمیت بالایی برخوردار است.

شایع‌ترین علائم سرطان پستان در مردان، توده‌ای سفت و بدون درد در ناحیه سینه است. این توده معمولا در زیر نوک سینه یا در دیواره قفسه سینه احساس می‌شود.

سرطان سینه درمان دارد؟

پیشرفت‌های چشمگیر در حوزه پزشکی، روش‌های درمانی متعددی را برای مقابله با سرطان سینه ارائه داده است. این روش‌ها بسته به نوع، مرحله و ویژگی‌های خاص سرطان، متفاوت خواهد بود. هر چه به علائم سرطان سینه در مراحل اولیه توجه کنید و بیماری را زودتر تشخیص دهید، احتمال درمان موفقیت‌آمیز بیشتر است.

سن و وضعیت سلامت کلی بیمار نیز در انتخاب روش درمان موثر است. به‌علاوه آزمایشات مختلفی مانند بیوپسی برای تعیین نوع سرطان و ویژگی‌های آن انجام می‌شود که در انتخاب درمان نقش مهمی دارد.

درمان سرطان سینه

درمان سرطان سینه در مراحل مختلف متفاوت است. درمان اصلی در مراحل پیشرفته و متاستاتیک، معمولا درمان دارویی است. در مراحل اولیه درمان معمولا شامل جراحی سرطان سینه، درمان دارویی و پرتو درمانی سرطان سینه است. درمان دارویی می‌تواند شامل شیمی‌درمانی سرطان سینه، هورمون تراپی، درمان تارگت و یا ایمونوتراپی باشد. شیمی درمانی ممکن است قبل یا بعد از جراحی داده شود. پرتو درمانی، معمولا بعد از اتمام جراحی و شیمی‌درمانی داده می‌شود.

در صورت نیاز به درمان هورمونی، معمولا این درمان برای ۵ تا ۱۰ سال تجویز می‌شود

عوارض درمان سرطان سینه

سرطان سینه یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در زنان است و درمان آن می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. این عوارض بسته به نوع درمان، مرحله سرطان و ویژگی‌های فردی بیمار متفاوت است. در ادامه به صورت مجزا به عوارض روش های درمانی مختلف می‌پردازیم:

عوارض جراحی سرطان سینه

عوارض سرطان پستان بعد از جراحی شامل:

• تغییر شکل سینه
• تورم دست‌ها و بازوها
• درد در ناحیه سینه و زیر بغل
• عفونت

عوارض شیمی درمانی سرطان سینه

بعد از اینکه با علائم سرطان سینه مواجه شدید، ممکن است نیاز به شیمی درمانی پیدا کنید، از جمله عوارض جانبی شیمی درمانی سرطان سینه عبارت‌اند از:

• ریزش مو
• خستگی شدید
• تهوع و استفراغ
• کاهش اشتها
• کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون و خطر ابتلا به عفونت
• آسیب به قلب، کلیه‌ها و سایر اندام‌ها

عوارض پرتودرمانی سرطان سینه

پرتودرمانی سرطان سینه، یکی از روش‌های موثر در درمان این بیماری است که به کاهش اندازه تومورها و از بین بردن سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. با این حال، این روش نیز می‌تواند عوارض جانبی متعددی داشته باشد. در اینجا به برخی از مهم‌ترین عوارض پرتودرمانی سرطان سینه اشاره می‌کنیم:

• احساس خستگی و ضعف شدید
• تغییرات پوستی (قرمزی، خشکی، التهاب یا پوسته پوسته شدن)
• تورم و التهاب پستان
• درد و ناراحتی در ناحیه درمان‌شده
• تغییرات در اندازه و شکل پستان ( سفتی یا کوچک تر شدن سینه)
• عوارض بر روی قلب و ریه‌ها
•  سفتی، درد و محدودیت حرکت در ناحیه بازو و شانه
• تغییر در بافت‌ها و رگ‌های خونی
• بی‌حسی یا کاهش حساسیت در ناحیه سینه

انواع سرطان سینه

کنسر سینه می‌تواند مهاجم یا غیرمهاجم باشد. کانسری که در بافت‌های اطراف و یا نقاط دوردست بدن پخش می‌شود، سرطان مهاجم سینه نام دارد؛ در حالی که سرطان غیرمهاجم سینه از مجاری شیری یا لوبول‌های سینه فراتر نمی‌رود. در صورت عدم درمان سرطان غیر مهاجم، ممکن است به سرطان مهاجم تبدیل شود.

بیشتر کانسرهای سینه از مجاری یا لوب‌های سینه آغاز می‌شوند و سرطان مجرایی یا سرطان لوبولی نامیده می‌شوند:

سرطان مجرایی (داکتال)

سرطان مجرایی (داکتال Ductal) از سلول‌های پوشاننده مجاری شیری آغاز می‌شود و شایع‌ترین نوع کانسر پستان است.

• سرطان مجرایی درجا (DCIS): سرطان مجرایی درجا، سرطان غیرمهاجمی است که فقط در مجاری شیری قرار دارد و در بیرون از مجرا پخش نشده است.
• کارسینوم مجرایی تهاجمی: این نوع سرطان مجرایی در خارج از مجرا پخش می‌شود. پزشکان به طور مخفف آن را IDC می‌نامند.

سرطان لوبولار مهاجم

سرطان لوبولار مهاجم سرطانی است که از لوبول‌ها آغاز شده و به خارج از لوبول‌ها پخش شده است. پزشکان به طور مخفف آن را ILC می‌گویند.

انواع سرطان پستان با شیوع کمتر

انواع کمتر شایع کانسر پستان عبارتند از:

• مِدولاری
• موسینوس
• توبولار (لوله ای)
• متاپلاستیک
• پاپیلاری

بیماری پاژه پستان چیست؟

بیماری پاژه نوعی سرطان است که از مجاری نوک سینه آغاز می‌شود. اگرچه معمولاً مهاجم نیست، ولی می‌تواند مهاجم نیز باشد.

سرطان التهابی پستان چیست؟

سرطان التهابی سینه نوعی سرطان مهاجم است که حدود ۱٪ تا ۵٪ کل سرطان‌های سینه را تشکیل می‌دهد. در این حالت، پستان متورم و گرم و قرمز می‌شود و ظاهری شبیه پوست پرتقال پیدا می‌کند. این بیماران باید ابتدا تحت شیمی درمانی قرار بگیرند.

زیرگروه های سرطان سینه

۳ زیرگروه اصلی برای سرطان سینه وجود دارد که با انجام آزمایش‌های خاص بر روی نمونه‌ای از تومور تعیین می‌شود. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا اطلاعات بیشتری درباره سرطان شما بدست بیاورد و موثرترین برنامه درمان سرطان سینه را به شما پیشنهاد کند.

با آزمایش نمونه تومور نوع زیرگروه سرطان مشخص می‌شود که عبارتند از:

سرطان دارای گیرنده هورمونی

سرطان‌های پستانی که سلول‌های آن ها دارای گیرنده استروژن (ER) و/یا گیرنده پروژسترون (PR) هستند، سرطان «دارای گیرنده هورمونی» یا «گیرنده هورمونی-مثبت» نامیده می‌شوند. گیرنده‌های هورمونی پروتئین‌هایی هستند که در سلول‌ها یافت می‌شوند. تومورهایی که گیرنده استروژن دارند، ER-مثبت نامیده می‌شوند. تومورهایی که گیرنده پروژسترون دارند، PR-مثبت نام دارند. در صورت وجود حتی یک نوع از این گیرنده‌ها، سرطان دارای گیرنده هورمونی نامیده می‌شود. ممکن است این نوع سرطان جهت رشد به هورمون استروژن و یا پروژسترون نیاز داشته باشد.

سرطان‌های دارای گیرنده هورمونی می‌توانند در هر سنی ایجاد شوند، اما بیشتر در سنین پس از یائسگی دیده می‌شوند. حدود دو سوم سرطان های سینه گیرنده استروژن و یا پروژسترون دارند. سرطان‌هایی که هیچ یک از این گیرنده‌های هورمونی را ندارند، سرطان «فاقد گیرنده هورمونی» یا «گیرنده هورمونی-منفی» نامیده می‌شود.

سرطان HER2-مثبت

حدود ۲۰٪ سرطان‌های سینه جهت رشد به ژنی موسوم به گیرنده فاکتور رشد اپیدرمال انسانی (HER2) وابسته هستند. این سرطان‌ها، سرطان HER2-مثبت نامیده می‌شوند و نسخه‌های زیادی از ژن HER2 یا سطح بالایی از پروتئین HER2 دارند. ژن HER2 پروتئین HER2 را می‌سازد که در سطح سلول‌های سرطانی یافت می‌شود و وجود آن جهت رشد سلول های تومور اهمیت دارد. سرطان های سینه HER2-مثبت با سرعت بیشتری رشد می‌کنند. این سرطان‌ها می توانند فاقد گیرنده هورمونی یا دارای گیرنده هورمونی باشند. به سرطان هایی که سطح پروتئین HER2 آنها کم یا صفر است و (یا) تعداد نسخه کمتری از ژن HER2 دارند، سرطان فاقد HER2 یا «HER2-منفی» گفته می‌شود.

سرطان پستان سه گانه منفی

اگر توموری هیچ یک از گیرنده های ER، PR و HER2 را نداشته باشد، تومور سه گانه منفی نامیده می‌شود. سرطان سینه سه گانه منفی حدود ۱۵٪ از سرطان‌های مهاجم سینه را تشکیل می‌دهد. به نظر می‌رسد سرطان سینه سه گانه منفی در زنان جوان، به ویژه زنان سیاه پوست و اسپانیایی تبار شیوع بیشتری دارد. سرطان سینه سه گانه منفی در زنان دارای جهش در ژن BRCA1 نیز بیشتر مشاهده می‌شود. کارشناسان توصیه می‌کنند که همه افراد مبتلا به سرطان سینه سه گانه منفی که سن آن ها کمتر از ۶۰ سال است، جهت بررسی جهش ژنی BRCA آزمایش شوند.

علت سرطان سینه چیست؟

علت سرطان سینه به موارد زیادی بستگی دارد که هرکدام خطر ابتلا را افزایش می دهد.

مهمترین عوامل خطر سرطان سینه عبارتند از:

• افزایش سن
• سابقه شخصی بیماری‌های خاص پستان
• سابقه شخصی سرطان پستان
• سابقه خانوادگی سرطان پستان
• به ارث بردن ژن‌های خاص

• مواجهه با اشعه
• چاقی
• سن پایین شروع قاعدگی و سن بالای یائسگی
• سن بالای اولین حاملگی یا نداشتن فرزند
• درمان هورمونی بعد یائسگی
• مصرف الکل

پیشگیری از سرطان سینه

با استفاده از روش‌های متفاوتی می‌توان پیشگیری از سرطان سینه را انجام داد.

سبک زندگی سالم با استفاده از حفظ وزن مناسب و محدود کردن مصرف الکل، علاوه بر مزایای سلامتی دیگر، احتمال سرطان پستان را کاهش می‌دهد.

در افرادی که احتمال بالایی برای سرطان سینه دارند (مانند جهش ژنتیکی BRCA) روش‌های دیگری هم پیشنهاد می‌شود. جراحی برداشتن پستان و یا تخمدان‌ها و مصرف داروهای هورمونی سرطان سینه رایج‌ترین این روش‌هاست.

بیشتر بخوانید: برای جلوگیری از سرطان سینه چه بخوریم؟

غربالگری سرطان سینه

کنسر برست، یکی از سرطان‌هایی است که غربالگری آن در کشورهای مختلف دنیا رایج است. معمولا غربالگری در اکثر افراد (به جز افراد خاص با خطر بسیار بالاتر در سنین پایین‌تر) با ماموگرافی انجام می‌شود.

سن شروع ماموگرافی و فواصل انجام آن مورد بحث است. معمولا غربالگری سرطان سینه از سن ۴۰ یا ۴۵ سال شروع می‌شود و معمولا هر یک یا دو سال صورت می‌پذیرد.

 

تشخیص سرطان سینه

باید اقداماتی برای تایید تشخیص سرطان سینه انجام شود. این اقدامات شامل چند دسته کلی هستند:

• اقدامات تصویربرداری مانند سونوگرافی و ماموگرافی و ام آر آی سینه
• بیوپسی (نمونه برداری) معمولا به روش کُر (core)

اقدامات تصویربرداری از پستان و زیربغل، وجود توده و اندازه و وسعت درگیری آن را در سینه و زیربغل نشان می‌دهد. در بیوپسی، نمونه‌ای از بافت برداشته می‌شود. سپس این نمونه توسط پاتولوژیست در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود و تشخیص قطعی سرطان داده می‌شود.

پاتولوژیست، به جز تشخیص، نوع تومور سرطانی را از نظر گیرنده‌های هورمونی و گاهی از نظر ژنتیکی تعیین می‌کند.

در مورد پاتولوژی سرطان و اقدامات بعد از بیوپسی برای رسیدن به تشخیص بیشتر بدانید.

تعیین مرحله سرطان سینه

بعد از تشخیص سرطان سینه، یکی از اقدامات مهم، مرحله بندی سرطان سینه است. مرحله بندی به معنای تعیین وسعت و گسترش سرطان در بدن است. به مرحله و مرحله‌بندی در انگلیسی، استیج و استیجینگ (stage and staging) گفته می‌شود.

تصویربرداری‌هایی که برای تشخیص سرطان سینه استفاده شده بودند، مرحله موضعی را در پستان و زیربغل نشان می‌دهند. برای تعیین گسترش تومور به سایر نقاط بدن (متاستاز)، اقدامات تصویربرداری بیشتری انجام می‌شود. ممکن است سی تی اسکن قفسه سینه و شکم و لگن و اسکن استخوان یا پت اسکن انجام شود. در مراحل اولیه‌تر، ممکن است نیاز به هیچ کدام از تصویربرداری‌ها نباشد.

جلوگیری از عود سرطان سینه

بعد از درمان کانسر سینه، بیماران نگران عود سرطان سینه هستند. با به کار بردن راه‌های زیر می‌توانید جلوگیری از عود سرطان سینه خود را افزایش دهید:

• از نظر احساسی مراقب خود باشید
• از نظر جسمی مراقب خود باشید
• تغذیه سالم داشته باشید
• استرس خود را کاهش دهید
• الکل را محدود کنید
• غربالگری منظم داشته باشید. توصیه می‌شود علاوه بر ماموگرافی منظم، به صورت ماهانه تست سرطان سینه در منزل انجام دهید.
• وزن سالم را حفظ کنید
• سطح ویتامین دی خود را بررسی کنید
• داروها را به موقع مصرف کنید

طول عمر افراد مبتلا به سرطان سینه

برای بیان طول عمر افراد مبتلا به سرطان سینه از اصطلاح بقا و بقای نسبی استفاده می‌کنیم:

• بقای یک گروه از بیماران، درصدی از آن بیماران است که پس از زمان مشخصی زنده مانده‌اند.
• بقای نسبی یک گروه از بیماران، نسبت زنده ماندن یک گروه از بیماران نسبت به افراد عادی جامعه بعد از زمان مشخصی است.

به عنوان مثال، اگر میزان بقای نسبی مرحله ای از کانسر پستان پس از یک دوره زمانی ۵ ساله، ۹۰ درصد باشد، به این معنی است که احتمال زنده ماندن زنانی که به آن سرطان مبتلا شده‌اند پس از ۵ سال ، ۹۰ درصد زنانی است که سرطان سینه ندارند.

مشاوره و درمان سرطان پستان توسط دکتر فرازمند

شما برای دریافت مشاوره درمان سرطان سینه توسط دکتر فرازمند می‌توانید از لینک قرار داده شده در سایت استفاده کنید. دکتر برنا فرازمند، متخصص رادیوتراپی و انکولوژی، ضمن آشنایی با آخرین و بهترین درمان‌های سرطان در جهان و ایران، با در نظر گرفتن شرایط بیمار، مناسب‌ترین گزینه‌های درمانی را برای وی انتخاب و تجویز می‌کند.

سوالات متداول

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید