پس از تشخیص سرطان، معمولا سه گزینه اصلی درمانی به بیمار پیشنهاد می‌شود که عبارتند از شیمی درمانی، پرتو درمانی و جراحی. این موارد را می‌توان به‌تنهایی و یا ترکیب با هم انجام داد. دو مورد از رایج‌ترین این درمان‌ها، شیمی درمانی و پرتودرمانی است که استفاده از هر دوی آنها می‌تواند با اهداف مشابهی انجام شود:

از بین بردن سرطان: زمانی که از این روش‌ها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود تا جایی که دیگر بیماری در بدن مشاهده نشود و دوباره رشد نکند.

کنترل سرطان: زمانی که برای جلوگیری از گسترش سرطان، کند کردن رشد آن یا از بین بردن سلول‌های سرطانی گسترش‌یافته به سایر قسمت‌های بدن استفاده می‌شوند.

کاهش علائم سرطان: که به عنوان مراقبت تسکینی نیز شناخته می‌شود. هم از پرتودرمانی و هم شیمی‌درمانی می‌توان برای کوچک‌کردن تومورهایی که باعث درد یا فشار می‌شوند استفاده کرد.

با اینکه ممکن است پرتودرمانی و شیمی‌درمانی اهداف یکسانی داشته باشند، اما روش بسیار متفاوتی برای دستیابی به آن اهداف دارند. در ادامه این مقاله به بررسی تفاوت شیمی‌درمانی و پرتودرمانی خواهیم پرداخت.

تعریف شیمی درمانی و پرتو درمانی

شیمی درمانی نوعی درمان سرطان است که از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. شیمی درمانی با متوقف کردن یا کند کردن رشد سلول‌های سرطانی که به‌سرعت رشد می‌کنند و تقسیم می‌شوند، عمل می‌کند.

پرتودرمانی به معنی استفاده از دوزهای بالای اشعه است که مستقیماً به تومور برای کشتن سلول‌های سرطانی تابیده می‌شود. این روش درمانی ممکن است برای از بین بردن سرطان یا کمک به کنترل بیماری و کاهش علائم ناشی از آن استفاده شود.

تفاوت بین شیمی درمانی و پرتودرمانی

تفاوت اصلی بین این دو روش در نحوه استفاده آن‌ها است:

شیمی درمانی چگونه انجام می‌شود؟

شیمی درمانی می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود، از جمله:

داخل وریدی (IV): شیمی درمانی مستقیماً وارد ورید می‌شود.

خوراکی: شیمی درمانی به‌صورت قرص، کپسول یا مایعاتی است که بیمار می‌بلعد.

تزریق عضلانی یا زیرپوستی: شیمی‌درمانی با تزریق در عضله بازو، ران یا لگن، یا درست زیر پوست در قسمت چربی بازو، پا یا شکم انجام می‌شود.

داخل شریانی (IA): شیمی درمانی مستقیماً وارد سرخرگی می‌شود که ناحیه سرطان از آن تغذیه می‌کند.

داخل صفاقی (IP): شیمی درمانی مستقیماً وارد حفره صفاقی یا ناحیه‌ای می‌شود که شامل اندام‌هایی مانند روده، معده، کبد و تخمدان‌ها می‌شود.

موضعی: شیمی‌درمانی به‌صورت کرمی است که بیماران روی پوست خود می‌مالند.

تعداد دفعات و فواصل جلسات درمان‌های شیمی درمانی در هر بیمار متفاوت است. تعداد دفعات و مدت زمانی که بیمار شیمی درمانی دریافت می‌کند به موارد زیر بستگی دارد:

• نوع سرطان و میزان پیشرفته بودن آن
• اهداف درمان: اینکه آیا شیمی درمانی برای علاج سرطان شما، کنترل رشد آن یا کاهش علائم استفاده می‌شود.
• نوع شیمی درمانی
• نحوه واکنش بدن به شیمی درمانی

همچنین مطالعه کنید : شیمی درمانی چگونه انجام می‌شود؟

پرتودرمانی چگونه انجام می‌شود؟

پرتودرمانی را نیز مانند جراحی می‌توان به روش‌های مختلفی مورد استفاده قرار داد و روش انجام آن به نوع سرطان و محل آن در بدن بستگی دارد. انواع پرتودرمانی شامل موارد زیر است:

پرتودرمانی خارجی: در این شکل از پرتودرمانی، پرتوها مستقیماً به تومور یا مناطقی از بدن که در آن بیماری وجود دارد تابانده می‌شود. پرتودرمانی بسیار شبیه به عکس‌برداری با اشعه ایکس (رادیولوژی) است و هیچ درد یا ناراحتی ایجاد نمی‌کند. برای هر جلسه پرتو درمانی خارجی، بیمار حدود 15 تا 30 دقیقه در اتاق درمان خواهد بود، اما فقط حدود یک تا پنج دقیقه از آن زمان، دوز پرتو را دریافت می‌کند.

پرتودرمانی داخلی: در این روش از تشعشعات به صورت مایع یا جامد استفاده می‌شود که مستقیماً به تومور منتقل می‌شود. رادیولوژیست و انکولوژیست ممکن است این نوع روش‌ها را انجام دهند.

به دلیل اینکه در پرتودرمانی اشعه به‌صورت هدفمند به تومور می‌رسد و از سلول‌ها و بافت‌های اطراف آن محافظت می‌شود، این روش اغلب عوارض جانبی کمتری نسبت به شیمی درمانی دارد.

شیمی درمانی یا پرتو درمانی؟

جدول زیر به شما کمک می‌کند تا تفاوت‌ها و شباهت‌های بین شیمی درمانی و پرتو درمانی را بهتر درک کنید:

	شیمی درمانی	پرتودرمانی
هدف	هدف از شیمی درمانی درمان، کنترل و کاهش علائم سرطان در بدن بیمار است.	هدف از پرتودرمانی نیز مانند شیمی درمانی کاهش، درمان و کنترل علائم سرطان در بدن بیمار است.
ناحیه درمان	در شیمی درمانی، پزشک معمولا کل بدن را درمان می‌کند. عوارض نیز معمولا سراسری است.	در پرتودرمانی، پزشک یک قسمت از بدن را درمان می‌کند. عوارض نیز معمولا محدود به همان ناحیه از بدن است.
داروها	در شیمی درمانی، پزشک داروهای سنگین را به‌صورت تزریقی، داروهای موضعی، داخل وریدی، خوراکی و موضعی تجویز می‌کند.	در پرتودرمانی، پزشک از امواج پرانرژی استفاده می‌کند که می‌تواند به‌صورت خارجی و داخلی استفاده شود.
عوارض جانبی	عوارض جانبی شیمی درمانی می‌تواند استفراغ، کاهش اشتها، خستگی، حالت تهوع، ریزش مو، درد، کاهش ایمنی، تغییر در سطح باروری و تغییر در الگوهای احساسی باشد.	عوارض جانبی پرتودرمانی می‌تواند استفراغ، خستگی، کاهش اشتها، تغییر رنگ پوست، تغییرات احساسی و غیره باشد. ریزش مو زمانی رخ می‌دهد که پرتوهای پرتودرمانی روی سر اعمال می‌شود و بیمار هنگام اعمال اشعه به گردن دچار مشکل در بلع می‌شود.
عوارض جانبی بر افراد سالم	در صورت دور ماندن از داروها شیمی‌درمانی، معمولا خطری سایر اعضای خانواده را تهدید نمی‌کند.	در رادیوتراپی خارجی، بعد از درمان هیچ خطری سایر اعضای خانواده را تهدید نمی‌کند.
مدت زمان	شیمی درمانی تزریقی معمولا هر 2 تا 3 هفته به مدت 3 تا 6 ماه طول می کشد.	در پرتودرمانی، معمولا هر روز به مدت چند هفته طول می‌کشد.

پرتو درمانی و شیمی درمانی: کدام بهتر است؟

با توجه به نوع سرطان، مرحله و سلامت کلی بیمار در زمان تشخیص، گزینه های درمانی مختلفی برای بیماران وجود دارد. هیچکدام “بهتر یا بدتر” نیستند، بلکه با توجه به سابقه پزشکی، نوع سرطان و مرحله آن، برای بیمار بهترین گزینه انتخاب می‌شود.. در حالت ایده‌آل، زمانی که برای هر فردی سرطان تشخیص داده می‌شود باید یک کمیسیون پزشکی متشکل از متخصصان جراحی، پزشکی و رادیولوژی و انکولوژیست تشکیل شود که می‌تواند جدیدترین و مؤثرترین گزینه‌های درمانی را برای فرد ارائه دهند. درمان می‌تواند شامل یک یا هر چند روش‌ مختلف باشد. به بیمار مزایا و معایب هر کدام از روش‌ها توضیح داده خواهد شد تا مشخص شود که کدامیک با خواسته ها و اهداف آنها مطابقت دارد.

منابع :

carti.com

wecareindia.com

treatcancer.com

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید