۳ روش  اصلی درمان سرطان بیضه عبارتند از جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی (پرتو درمانی). در این صفحه درباره هر کدام از این گزینه‌های درمانی صحبت می‌کنیم و توضیح می‌دهیم در بیماران مختلف کدام درمان بهتر است.

انتخاب بهترین درمان برای بیمار مبتلا به سرطان بیضه

اینکه برنامه درمان سرطان بیضه در هر فرد چه باشد، به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• نوع سرطان بیضه – اینکه از نوع سمینوم است یا غیرسمینوم
• مرحله سرطان بیضه و میزان خطر
• سن بیمار و وضعیت سلامتی وی
• نظر بیمار

ممکن است بیمار در ابتدا نظری درباره درمان سرطان بیضه خود نداشته باشد، اما تیم درمانی وی را در این زمینه راهنمایی خواهد کرد. هر فرد مبتلا باید مزایا و معایب گزینه های درمانی‌اش را بداند. برای این کار بهتر است لیستی از سوال‌ها را آماده کنید تا از پزشک بپرسید. با توجه به اینکه در مواردی چند گزینه درست درمانی وجود دارد، ممکن است تصمیم نهایی بر عهده خود بیمار گذاشته شود.

انواع درمان سرطان بیضه

جراحی سرطان بیضه

جراحی سرطان بیضه معمولا از نوع «برداشتن بیضه» است که به آن اُرکیدکتومی یا اُرکیکتومی می‌گوییم. اما به جز این جراحی، ممکن است نیاز باشد گره‌های لنفی پشت شکم نیز برداشته شود یا قفسه سینه جراحی شود. همه این جراحی‌ها را در ادامه توضیح می‌دهیم.

ارکیدکتومی (جراحی برداشتن سرطان بیضه)

ارکیدکتومی یک عمل جراحی است که طی آن یک بیضه برداشته می‌شود.

در درمان سرطان بیضه ممکن است که لازم باشد کل بیضه برداشته شود، چون این عمل به جلوگیری از پخش شدن سرطان به سایر نواحی کمک می‌کند.

با برداشتن کل بیضه، احتمال اینکه سرطان کاملا بهبود یابد بالا می‌رود و زندگی جنسی و احتمال بچه‌دار شدنت تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد.

از هر ۵۰ نفر، یک نفر در بیضه دیگر نیز مبتلا به سرطان بیضه خواهد شد. در این شرایط احتمال دارد که بتوانند فقط خود تومور را خارج کنند و بقیه بیضه را باقی بگذارند. البته اگر در این شرایط قرار گرفتید، حتما با پزشکتان مشورت کنید.

اگر سرطان بیضه در مراحل اولیه تشخیص داده شود، ممکن است تنها درمان مورد نیاز، جراحی ارکیدکتومی باشد.

می‌توان بعد از جراحی ارکیدکتومی از پروتز (بیضه مصنوعی) استفاد کرد تا ظاهر بیضه تغییری نکند.

بعد از جراحی بیضه، بیمار باید چند روز در بیمارستان بماند، اما سریعا خوب می‌شود و مخصوصا اگر تنها یکی از بیضه‌ها را برداشته باشند، به احتمال زیاد عوارض طولانی مدت را تجربه نخواهد کرد.

اگر لازم باشد که هر دو بیضه برداشته شود، بهتر است بیمار اسپرم‌هایش را در صورت امکان ذخیره کند تا زمانی که تصمیم به بچه‌دار شدن گرفت این امکان را داشته باشد.

جراحی گره‌های لنفاوی پشت شکم

در موارد پیشرفته سرطان بیضه، ممکن است سرطان به گره‌های لنفاوی هم پخش شود. گره‌های لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی هستند و در برابر بیماری و عفونت از بدن محافظت می‌کنند. درمان سرطان بیضه در این حالت ممکن است شامل جراحی گره‌های لنفی پشت شکم باشد.

جراحی گره‌های لنفاوی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و در این جراحی احتمالا گره‌های لنفاوی پشت شکم برداشته می‌شوند. ما پزشکان به این عمل RPLND می‌گوییم.

در برخی موارد، ممکن است اعصاب نزدیک گره‌های لنفاوی آسیب ببینند و این اتفاق باعث می‌شود که در زمان انزال، به جای خارج شدن مایع منی از آلت تناسلی، این مایع به سمت مثانه برگردد؛ به این اتفاق انزال معکوس می‌گوییم.

در این حالت، فرد احساس انزال را حس می‌کند، اما قادر به بچه دار شدن نخواهد بود.

چندین راه برای درمان انزال معکوس وجود دارد و یکی از آن‌ها، استفاده از داروهایی برای قوی کردن عضلات اطراف گردن مثانه است که از برگشتن منی به داخل مثانه جلوگیری شود.

برداشتن گره‌های لنفاوی با حفظ عصب

یکی از انواع جدید جراحی گره‌های لنفاوی است که در آن به اعصاب آسیبی نمی‌رسد و در نتیجه طی این عمل عوارضی مثل انزال معکوس و یا ناباروری رخ نمی‌دهد و به همین دلیل این جراحی الان بیشتر استفاده می‌شود.

در این جراحی، محدوده عمل کوچک‌تر است و این یعنی احتمال آسیب رسیدن به اعصاب کمتر می‌شود. انجام این جراحی دشوارتر است.

برداشتن گره‌های لنفاوی با لاپاروسکوپی

در روش لاپاروسکوپی برای درمان سرطان بیضه به جای باز کردن شکم، تعدادی برش کوچک روی شکم زده می‌شود. دستگاه لاپاروسکوپ و سایر ابزار جراحی از طریق این برش‌ها وارد شکم شده و جراحی انجام می‌شود.

در لاپاروسکوپی درد بعد عمل کمتر است و بیمار زودتر بهبود می‌یابد. همچنین در این روش هم احتمال آسیب به اعصاب و بروز عوارضی از جمله انزال معکوس و ناباروری کمتر می‌شود.

البته روش لاپاروسکوپیک یک روش جدید است و مدارک زیادی مبنی بر امنیت و تاثیر آن، وجود ندارد و اگر شما ر نظر دارید که از این جراحی استفاده کنید، باید بدانید که هنوز در رابطه با امنیت و تاثیرگذاری این روش، قطعیت وجود ندارد.

جراحی قفسه سینه

برخی از افراد مبتلا به سرطان بیضه، ممکن است توده‌هایی از سرطان را در قفسه سینه داشته باشند و در این صورت اگر بعد از شیمی درمانی، این توده‌ها به اندازه کافی کوچک نشده و یا از بین نرفته باشند، لازم است که با جراحی برداشته شوند.

این نوع از جراحی نیز تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و معمولا در طولانی مدت، تنفس بیمار را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.

پرتودرمانی

در پرتودرمانی از اشعه‌های پرانرژی برای نابود کردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.

در موارد زیر ممکن است به پرتودرمانی سرطان بیضه نیاز باشد:

• گاهی لازم است در سرطان بیضه نوع سمینوم، بعد از جراحی رادیوتراپی انجام دهیم تا خطر عود سرطان را کاهش دهیم.
• حتی ممکن است در موارد پیشرفته که فرد قادر به تحمل شیمی درمانی نیست، برای درمان سرطان بیضه در مراحل ۲ و ۳ نیز از رادیوتراپی استفاده کنیم.
• اگر سرطان بیضه به گره‌های لنفاوی شما رسیده باشد، ممکن است بعد از دوره شیمی درمانی‌تان لازم باشد رادیوتراپی نیز انجام دهید.

عوارض جانبی رادیوتراپی در درمان سرطان بیضه عبارتند از موارد زیر:

• قرمز شدن و دردناک شدن پوست
• حالت تهوع
• اسهال
• خستگی

این عوارض معمولا موقتی هستند و بعد از کامل شدن درمانتان از بین می‌روند.

پیشنهاد می‌شود مقاله پرتو درمانی سرطان بیضه را بخوانید.

شیمی درمانی

در شیمی درمانی از داروهای قوی برای کشتن سلول‌های بدخیم (سرطانی) در بدن و متوقف کردن تقسیم آن‌ها استفاده می‌شود.

ممکن است در صورت ابتلای فرد به سرطان بیضه پیشرفته و یا سرطانی که در بدن پخش شده، وی تحت شیمی درمانی قرار بگیرید تا سرطان عود نکند.

از شیمی درمانی سرطان بیضه به صورت رایج برای درمان تومورهای سمینوم و غیرسمینوم استفاده می‌شود و داروهای شیمی درمانی را معمولا به داخل ورید تزریق می‌کنند.

در برخی از موارد از یک لوله مخصوص به نام لاین مرکزی یا CV line استفاده می‌شود که در طول دوره درمان در ورید باقی می‌ماند و در این حالت دیگر لازم نیست که هر بار از رگ جدیدی خون گرفته شود و یا دارو وارد شود.

گاهی داروهای شیمی درمانی به سلول‌های سالم و طبیعی بدن بیمار نیز حمله می‌کنند و در این حالت منجر به عوارض جانبی مختلفی می‌شوند که این عوارض جانبی عبارتند از موارد زیر:

• حالت تهوع
• ریزش مو
• درد در دهان و لثه
• کاهش اشتها
• خستگی
• تنگی نفس و آسیب به ریه
• ناباروری

این عوارض جانبی معمولا موقتی هستند و بعد از تمام شدن دوره درمان شما از بین می‌روند.

نظارت

در این روش، ما بیمار را در دوره‌های نزدیک به هم بررسی می‌کنیم و بیمار درمانی دریافت نمی‌کند، مگر اینکه تغییری در آزمایش‌هایش به وجود بیاید. در این روش، به بیماران برنامه‌ای داده می‌شود و بیمار طبق آن برنامه آزمایش‌ها و چکاپ‌ها را انجام می‌دهد.

شیمی درمانی با دوز بالا و پیوند مغز استخوان

از دوزهای بالای شیمی درمانی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. سلول‌های سالم، از جمله سلول‌های سازنده خون نیز نابود می‌شوند. پیوند سلول‌های مغز استخوان درمانی است که این سلول‌های سازنده خون را جایگزین می‌کند. مغز استخوان (سلول‌های نابالغ خونی) از خون یا مغز استخوان بیمار یا اهداکننده جدا شده و ذخیره می‌شوند. سپس، بعد از تمام شدن  شیمی درمانی بیمار، سلول‌های مغز استخوان ذخیره شده به بدن بیمار وارد می‌شوند.

برنامه درمان سرطان بیضه

معمولا اولین گزینه درمانی برای سرطان بیضه، بدون توجه به مرحله سرطان، برداشتن بیضه با جراحی (ارکیدکتومی) است.

معمولا بعد از جراحی برداشتن بیضه یکی یا چند تا از اقدامات زیر برای بیمار انجام می‌شود:

• برداشتن گره‌های لنفاوی
• شیمی درمانی
• پرتو درمانی
• نظارت

در صورتی که بعد از این دوره درمانی، سرطان در بیضه‌ها باقی مانده باشد، دوره دوم جراحی و درمان‌های کمکی انجام می‌شود.

برنامه درمان سرطان بیضه در مراحل مختلف با یکدیگر متفاوت است.

درمان سرطان بیضه در مراحل مختلف

معمولا اولین خط درمان سرطان بیضه، جراحی برداشتن بیضه است؛ اما در موارد نادر و در سرطان بیضه پیشرفته که در زمان تشخیص، سرطان به خارج از بیضه‌ها پخش شده، ممکن است از ابتدا شیمی درمانی داده شود.

درمان سرطان بیضه مرحله ۱ سمینوم

بعد از جراحی در سرطان بیضه مرحله ۱ از نوع سمینوم، سه اقدام می‌توان انجام داد:

• تحت نظر قرار دادن بیمار بدون انجام درمان: این روش در اکثر بیماران ارجح است
• یک دوره شیمی درمانی با داروی کاربوپلاتین
• پرتو درمانی (رادیوتراپی)

درمان سرطان بیضه مرحله ۲ و ۳ سمینوم

بعد از جراحی در درمان سرطان بیضه مرحله ۲ و ۳ از نوع سمینوم، معمولا شیمی درمانی انجام می‌شود. البته در بعضی بیماران می‌توان از پرتودرمانی نیز استفاده کرد. تحت نظر قرار دادن بیمار بدون انجام درمان در این مراحل جایگاهی ندارد.

شیمی درمانی سرطان بیضه سمینوم مرحله ۲ و ۳ معمولا سه یا چهار دوره با دو یا سه دارو است.

درمان سرطان بیضه مرحله ۱ غیرسمینوم

بعد از جراحی بیضه در سرطان بیضه مرحله ۱ از نوع غیر سمینوم، سه اقدام می‌توان انجام داد:

• تحت نظر قرار دادن بیمار بدون انجام درمان
• جراحی برداشتن غدد لنفاوی پشت شکم (RPLND)
• شیمی درمانی

در این بیماران در صورت انجام RPLND ممکن است بعد عمل شیمی درمانی نیز انجام شود. این اقدام در صورت درگیر بودن غدد لنفاوی پشت شکم انجام خواهد شد.

درمان سرطان بیضه مرحله ۲ و ۳ غیرسمینوم

بعد از جراحی بیضه در درمان سرطان بیضه مرحله ۲ و ۳ از نوع غیرسمینوم، معمولا شیمی درمانی انجام می‌شود. البته در بعضی بیماران می‌توان از جراحی RPLND نیز استفاده کرد. تحت نظر قرار دادن بیمار بدون انجام درمان در این مراحل جایگاهی ندارد.

شیمی درمانی سرطان بیضه غیرسمینوم مرحله ۲ و ۳ معمولا سه یا چهار دوره با دو یا سه دارو است.

در این بیماران در صورت انجام RPLND ممکن است بعد عمل شیمی درمانی نیز انجام شود. این اقدام در صورت درگیر بودن غدد لنفاوی پشت شکم انجام خواهد شد.

درمان عود سرطان بیضه

درمان سرطان بیضه در موارد عودکرده ممکن است یکی از موارد زیر باشد:

• ترکیبی از داروهای شیمی درمانی
• شیمی درمانی با دوز بالا و پیوند مغز استخوان
• جراحی خارج کردن سرطانی در یکی از حالات زیر:
  • بیش از دو سال بعد از بهبودی قبلی برگشته باشد یا  فقط در یک ناحیه عود کرده باشد و به شیمی درمانی جواب ندهد.

پیگیری و مراقبت‌های بعد از درمان

حتی اگر سرطان بیضه‌تان کامل درمان شود، باز هم احتمال برگشتنش وجود دارد.

خطر عود سرطان بیضه، به مرحله آن در زمان تشخیص بستگی دارد. بیشتر عودهای سرطان بیضه غیرسمینوم در ۲ سال اول بعد از جراحی یا شیمی درمانی رخ می‌دهند.

در سرطان بیضه سمینوم نیز عود در ۳ سال اول رخ می‌دهد و عود سرطان بعد از ۳ سال نادر است.

به دلیل اینکه خطر عود سرطان بیضه وجود دارد، شما باید به صورت منظم چک شوید تا ببینید که آیا سرطانتان عود کرده یا خیر. آزمایش‌هایی که باید انجام شوند، عبارتند از موارد زیر:

• معاینه فیزیکی
• آزمایش خون برای چک کردن مارکرهای توموری
• تصویربردار اشعه ایکس
• سی تی اسکن

نوع و مدت زمان پیگیری شما، با توجه به گسترش سرطان و نوع درمانتان انجام می‌شود. این پیگیری معمولا در سال اول و دوم مرتبا انجام می‌گیرد، اما کلا ممکن است تا سال ۵ ام انجام شود.

در برخی از موارد ممکن است انجام پیگیری تا ۱۰ سال یا بیشتر هم لازم باشد.

چه کسی سرطان بیضه را درمان می‌کند؟

ممکن است پزشکان مختلفی در درمان سرطان بیضه با هم همکاری کنند، و اینکه چه کسانی در تیم درمانی باشند به عوامل مختلفی از جمله مرحله سرطان بیضه و گزینه‌های درمانی بستگی دارد. ممکن است پزشکان تیم از موارد زیر باشند:

• اورولوژیست: جراحی که در درمان بیماری‌های مجرای ادراری و دستگاه تناسلی مردانه تخصص دارد
• متخصص رادیوتراپی انکولوژی: پزشکی که سرطان را با رادیوتراپی و دارو درمان می‌کند.
• متخصص هماتولوژی انکولوژی: پزشکی که سرطان را با صرفا با دارو‌ها درمان می‌کند.

همچنین ممکن است از سایر رشته‌ها از جمله پرستاری، متخصص تغذیه و مددکاران اجتماعی نیز در تیم درمانی حضور داشته باشند.

جمع‌بندی: درمان سرطان بیضه

سرطان بیضه یکی از درمان‌پذیرترین سرطان‌ها در بدن است. طول عمر بیماران سرطان بیضه در بسیاری از افراد مشابه سایر مردان است. قطعی‌ترین روش تشخیص و اولین روش درمان معمولا جراحی برداشتن بیضه است. به جز آن ممکن است از شیمی درمانی، پرتو درمانی و سایر روش‌های جراحی استفاده شود. توضیح هر کدام از این روش‌های درمان سرطان بیضه و برنامه درمان مبتلایان به سرطان بیضه در مراحل مختلف در متن به طور کامل‌تر آمده است.

منابع:

nhs.uk

cancer.gov

cancer.org

Pearlpoint.org

سوالات رایج

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید