شیمی درمانی سرطان بیضه، کموتراپی کانسر بیضه
سرطان بیضه

شیمی درمانی سرطان بیضه

تاریخ انتشار : ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ آخرین بروز رسانی مقاله: 12 خرداد 1402 359 بازدید 0 نظر

شیمی درمانی سرطان بیضه یکی از روش‌های درمانی اصلی این بیماری است. در ادامه هر آنچه را درباره شیمی درمانی سرطان بیضه نیاز است بدانید توضیح می‌دهیم. با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره سرطان بیضه

شیمی‌درمانی چیست و چه زمانی انجام می‌شود؟

در شیمی درمانی، از داروهای ضد سرطان برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این داروها، در جریان خون حرکت می‌کنند و سلول‌های سرطانی احتمالی را در هر جای بدن از بین می‌برند؛  به همین دلیل، به شیمی درمانی، درمان ضد سرطان «سیستمیک» یا «سراسری» نیز گفته می‌شود.

بعد از تشخیص سرطان بیضه، پزشک ممکن است شیمی درمانی سرطان بیضه را در زمان‌های متفاوتی پیشنهاد دهد:

  1. بعد از عمل، برای کاهش ریسک بازگشت سرطان بیضه (شیمی درمانی “ادجوانت” یا “کمکی”)
  2. برای درمان سرطان بیضه‌ای که به خارج از بیضه‌ها انتشار پیدا کرده است؛ یا اینکه بعد از جراحی تنها (بدون شیمی‌درمانی) بیماری دوباره عود کرده است.
  3. برای درمان سرطان بیضه‌ای که بعد از شیمی درمانی اولیه، دوباره عود کرده است.

داروهای شیمی درمانی سرطان بیضه

داروهای شیمی درمانی برای از بین بردن انواع مختلفی از سرطان‌ها استفاده می‌شوند. این داروها به صورت داخل وریدی یا قرص یا کپسول به بیمار داده می‌شوند.

شایع‌ترین داروهایی که در شیمی درمانی سرطان بیضه استفاده می‌شوند، عبارتند از:

داروی شیمی درمانی کربوپلاتین، شیمی درمانی سرطان بیضه

داروهای بالا معمولا در ترکیب با یکدیگر استفاده می‌شوند و رژیم‌های مختلفی را می‌سازند، از جمله:

  • BEP: ترکیب سه داروی بلئومایسین، اتوپوزاید و سیس‌پلاتین
  • EP: ترکیب دو داروی اتوپوزاید و سیس‌پلاتین
  • TIP: ترکیب سه داروی پاکلی‌تاکسل، ایفوسفامید و سیس‌پلاتین
  • VIP: ترکیب سه داروی اتوپوزاید (VP-16)، ایفوسفامید و سیس‌پلاتین
  • VeIP: ترکیب سه داروی وین‌بلاستین، ایفوسفامید و سیس‌پلاتین

داروی کربوپلاتین را می‌توان در سمینوم مرحله ۱ به تنهایی و بدون ترکیب با داروهای دیگر مصرف کرد.

شیمی درمانی سرطان بیضه بعد از جراحی

ممکن است برای کاهش احتمال عود و بازگشت بیماری، از شیمی درمانی سرطان بیضه بعد از جراحی استفاده شود.

رژیم شیمی‌درمانی مورد استفاده بستگی به عوامل مختلفی از جمله نوع تومور و مرحله بیماری دارد.

۱- تومور از نوع سمینوم: در مرحله ۱ بیماری می‌توان از کربوپلاتین تک‌دارویی استفاده کرد. در مراحل دیگر معمولا رژیم EP یا BEP به کار می‌رود. گاهی نیز رژیم VIP تجویز می‌شود.

۲- تومور از نوع غیر سمینوم: معمولا رژیم EP یا BEP به کار می‌رود. گاهی نیز رژیم VIP تجویز می‌شود.

۳- عود یا متاستاز: در صورت بازگشت سرطان یا پخش شدن آن در طی چک آپ بیمار (مانیتورینگ یا surveillance)، داروهایی که پزشک برای شیمی درمانی استفاده می‌کند، بنا بر مرحله‌ بیماری در زمان تشخیص و درمان‌های قبلی استفاده شده، متفاوت خواهد بود.

همانطور که در ادامه توضیح داده می‌شود بلئومایسین موجب عارضه ریوی می‌شود. بنابراین در بیمارانی که سابقه مصرف سیگار یا بیماری ریوی زمینه‌ای دارند ممکن است به جای BEP از EP یا VIP استفاده شود.

پزشک متخصص سرطان (انکولوژیست) شما، برایتان توضیح خواهد داد که چه ترکیبی از دارو های شیمی درمانی برایتان بهتر خواهد بود و اینکه به چند دوره استفاده از داروهای شیمی درمانی نیاز خواهید داشت.

تعداد جلسات شیمی درمانی سرطان بیضه بعد از جراحی

تعداد جلسات شیمی درمانی سرطان بیضه بستگی به نوع تومور، مرحله بیماری و رژیم شیمی‌درمانی مورد استفاده دارد.

شیمی درمانی به صورت دوره‌ای انجام می‌شود. هر دوره، معمولا ۳ هفته طول می‌کشد. توجه کنید که هر دوره درمانی معمولا شامل چند روز تزریق دارو است. در اکثر رژیم‌های سرطان بیضه، تزریق پنج روز اول درمان به صورت متوالی انجام می‌شود. علاوه بر این در صورت دریافت بلئومایسین معمولا نیاز است به صورت هفتگی نیز به بیمارستان مراجعه کنید.

به طور کلی تعداد دوره‌های شیمی درمانی سرطان بیضه به صورت زیر است:

  • کربوپلاتین تک‌دارویی: ۱ یا ۲ دوره
  • EP: چهار دوره
  • BEP: سه یا ۴ دوره. در تومور غیرسمینوم مرحله ۱ ممکن است ۱ دوره کفایت کند.
  • VIP: چهار دوره

همانطور که گفته شد کربوپلاتین تک‌دارویی فقط در تومور سمینوم مرحله ۱ استفاده می‌شود. در این بیماران ۱ یا ۲ دوره درمان کفایت می‌کند. در مقابل، در تومور غیرسمینوم مرحله ۱ ممکن است از یک جلسه BEP استفاده شود.

در سایر بیماران معمولا ۳ یا ۴ دوره درمان انجام می‌شود.

توجه کنید که تعداد دوره‌های نوشته شده صرفا یک راهنمای کلی است. مطمئنا امکان دارد در بیماران و شرایط مختلف این اعداد تغییر کند.

ویزیت شیمی درمانی در سرطان بیضه، ویزیت کموتراپی، چک آپ حین درمان

نحوه انجام شیمی درمانی سرطان بیضه

شیمی درمانی سرطان بیضه به صورت سرپایی است یا بستری؟

معمولا شیمی درمانی سرطان بیضه به صورت سرپایی است. اما گاهی اوقات ممکن است نیاز باشد شب را در بیمارستان بمانید.

دکتر یا پرستار شما، به شما درباره‌ی گزینه‌های درمانتان، اینکه چند دوره‌ی درمانی نیاز دارید و به چه صورت داروهای این دوره‌ها را باید استفاده کنید؛ اطلاعات بیشتری خواهند داد.

شیمی درمانی سرطان بیضه تزریقی است یا خوراکی؟

معمولا داروهای شیمی درمانی، به صورت سرپایی به بیمار داده می‌شود. دادن دارو، به صورت تزریقی یا به صورت تزریق آهسته (drip) است که به آن شیمی درمانی درون‌وریدی گفته می‌شود.

این داروها از راه‌های زیر به بدن بیمار وارد می‌شود:

  • با استفاده از آنژیوکت محیطی؛ این وسیله، لوله‌ای کوتاه و نازک است که پرستار آن را وارد یکی از ورید‌های دست یا بازوی بیمار می‌کند.
  • با استفاده از کاتتر ورید مرکزی (CV line)؛ که لوله‌ای است که در زیر پوست قفسه سینه بیمار، وارد یکی از ورید‌های نزدیک آن ناحیه می‌شود.
شیمی درمانی سرطان بیضه از طریق آنژیوکت محیطی

شیمی درمانی قوی (Intensive)

اگر ترکیب داروهای BEP نتواند باعث از بین رفتن سرطان شود، یا اینکه سرطان دوباره باز گردد، معمولا شما شیمی درمانی شدیدتر و تهاجمی‌تری را خواهید داشت. بر حسب مرحله‌ی سرطان شما، ممکن است از همان ابتدای درمان شیمی درمانی نیز، شیمی درمانی تهاجمی‌ داشته باشید.

بعضی از ترکیب‌های دارویی شیمی‌درمانی شدید عبارتند از: VIP، TIP و VeIP (اجزای دارویی هر یک در بالا گفته شده است)

شیمی درمانی با دوز بالا همراه با پیوند سلول‌های بنیادی:

گاهی اوقات ممکن است از شیمی درمانی با دوز بالا در ترکیب با پیوند سلول‌های بنیادی برای سرطان‌های بیضه استفاده شود. ممکن است این شیوه ی درمان، بخشی از کارآزمایی بالینی باشد.

سلول‌های بنیادی، سلول‌های خونی را تولید می‌کنند. درمان با دوز بالای شیمی درمانی، علاوه بر از بین بردن سلول‌های سرطانی، سلول‌های بنیادی موجود در مغز استخوان‌ها را نیز از بین می‌برد. به همین دلیل، پزشکان تعدادی سلول بنیادی را قبل از شروع شیمی درمانی از بدن بیمار خارج می‌کنند و آن را ذخیره می‌کنند تا بعد از اتمام درمان، این سلول‌ها را به بدن بیمار بازگردانند. این سلول‌های بنیادی، با تزریق دوباره به بیمار برگردانده می‌شود. این فرآیند را، پیوند سلول‌های بنیادی خودی (اتولوگ) یا autologous stem cell transplant می‌نامند. بعد از تزریق دوباره‌ی سلول‌های بنیادی، این سلول‌ها دوباره به مغز استخوان برمی‌گردند و مجدداً شروع به تولید سلول‌های خونی می‌کنند.

این نوع درمان این اجازه را می‌دهد تا از دوزهای بالاتر از حد معمول برای داروهای شیمی درمانی استفاده شود. از این روش معمولا زمانی که سرطان به درمان‌های قبلی کاملا پاسخ نداده است یا در عود بیماری استفاده می‌شود. این درمان شانس بهبودی سرطان در بیمار را بیشتر می‌کند.

عوارض شیمی درمانی سرطان بیضه

داروهای شیمی درمانی باعث عوارض جانبی متعددی می‌شوند، اما معمولا راه‌هایی برای کنترل کردن این عوارض وجود دارد. این عوارض جانبی، بسته به داروهای شیمی درمانی مورد استفاده، با هم فرق دارند. در زیر به تعدادی از آن‌ها خواهیم پرداخت.

تاثیر شیمی درمانی بر افراد مختلف متفاوت است. کسانی که فقط یک دوره باید از داروهای شیمی درمانی برای جلوگیری از پخش شدن سرطان استفاده می‌کنند، معمولا دچار عوارض جانبی خیلی کمی می‌شوند. آن‌ها کمی احساس خستگی می‌کنند، یکی دو روز اشتهایشان را از دست می‌دهند و کمی تهوع دارند و ذائقه‌شان کمی تغییر می‌کند.

وقتی شیمی درمانی مدت بیشتری طول بکشد، عوارض جانبی هم شدیدتر خواهد شد. یکی از عوارض جانبی شایع، حالت تهوع و استفراغ است؛ اگرچه داروهای ضد حالت ‌تهوع، می‌توانند باعث پیشگیری از به‌وجود آمدن حالت تهوع شوند. خیلی از مریض‌ها، اظهار می‌کنند که مزه‌ی فلزی و آزاردهنده‌ای در دهانشان حس می‌کنند که گفته می‌شود به‌خاطر داروی سیس پلاتین است. افراد دیگری هم حالت تهوع و بی‌حالی شدید را ذکر می‌کنند که اکثرا باعث کاهش وزن آن‌ها می‌شود. هم‌چنین افرادی هستند که حتی بعد از سه ماه شیمی درمانی هم هیچ مشکلی ندارند یا افرادی هستند که به خاطر شیمی درمانی همیشه احساس گرسنگی می‌کنند.

باروری و ذخیره‌ی اسپرم قبل از شروع درمان

باروری بعد از شیمی درمانی سرطان بیضه

دکترتان به شما توصیه خواهد کرد تا اسپرم‌تان را در بانک اسپرم، ذخیره کنید؛ زیرا شیمی درمانی سرطان بیضه معمولا باعث ناباروری بیمار در طول درمان و تا مدتی پس از اتمام درمان خواهد شد. این عارضه معمولا موقتی است و باروری بیمار پس از مدتی بعد از اتمام شیمی درمانی بازخواهدگشت. اینکه چه زمانی دوباره تعداد اسپرم‌های بیمار به حالت عادی باز خواهد گشت، از بیماری به بیماری دیگر متفاوت است؛ اما معمولا بعد از گذشت ۱۸ تا ۲۴ ماه از شیمی درمانی، بازگشتن به حالت عادی شروع خواهد شد، گرچه ممکن است تا 5 سال نیز طول بکشد.

اگر بیمار قبل از شروع شیمی درمانی، در حالت عادی تعداد اسپرم کمتر از حد معمول داشته باشد، ممکن است بعد از اتمام شیمی درمانی، تولید اسپرم در این بیمار بیشتر شود.

اگر شما شیمی درمانی با دوز بالا داشته باشید، احتمال ناباروری در شما بیشتر خواهد شد و ناباروری در این نوع شیمی درمانی هم معمولا دائمی خواهد بود. اگر شما در این ‌باره نگران هستید، می‌توانید با یک متخصص صحبت کنید.

استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری

اگرچه شیمی درمانی ممکن است بر روی باروری شما تاثیر بگذارد، اما نمی‌شود مطمئن بود که این اتفاق دقیقا چه زمانی رخ خواهد داد و شما ممکن است هنوز قدرت باروری‌تان را حفظ کرده باشید. دکتر شما به شما پیشنهاد خواهد کرد تا در طی درمان با داروهای شیمی درمانی تلاشی برای بچه دار شدن نکنید، چرا که داروهای شیمی درمانی می‌توانند موقتا به اسپرم‌های شما آسیب برساند و احتمالا باعث آسیب در جنین به‌وجود آمده بشود.

در نتیجه، بهتر است  طی شیمی درمانی از روش‌های پیشگیری فیزیکی، مانند کاندوم استفاده کنید. همچنین نکته‌ی مهم دیگر این است که شما تا یک سال بعد از اتمام شیمی درمانی نیز همچنان از این روش‌های پیشگیری بارداری استفاده کنید. این‌کار به اسپرم‌ها زمان لازم برای بهبودی از آسیب‌هایی که در طی شیمی درمانی به آن‌ها وارد شده است، می‌دهد.

عوارض شیمی درمانی با بلئومایسین

این دارو ممکن است مشکلات تنفسی  بلندمدت برای بیمار ایجاد کند، مخصوصا اگر بیمار سیگاری باشد یا اینکه مشکلات ریوی دیگری داشته باشد. اگر علائمی مثل سخت نفس کشیدن، تنگی نفس، خس خس سینه و تب و لرز داشتید، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. بعضی از افرادی که بلئومایسین دریافت کردند، واکنش حساسیت نسبت به آن نشان دادند. این واکنش حساسیت ممکن است بلافاصله یا چندین ساعت بعد از دریافت دوز اول یا دوم دارو به وجود بیاید.

بلئومایسین در شیمی درمانی سرطان بیضه

آیا شیمی درمانی سرطان بیضه باعث ریزش مو می شود؟

عارضه‌ی شایع دیگری که در طی شیمی درمانی به وفور دیده می‌شود، ریزش مو است. اکثر مردهایی که سرطان بیضه داشتند، اظهار کردند که بعد از گذشت حدود سه هفته از شروع شیمی درمانی‌شان، آن‌ها تمام موهای بدن‌شان، از جمله حتی موهای ابروهایشان را نیز از دست می‌دهند.

منابع:

macmillan.org.uk

mayoclinic.org

healthtalk.org

سوالات رایج

شیمی درمانی سرطان بیضه چگونه است؟

شیمی درمانی سرطان بیضه معمولا به صورت سرپایی، با تزریق وریدی، هر سه یا چهار هفته یک بار است. شیمی درمانی معمولا بعد از جراحی سرطان بیضه انجام می‌شود. تعداد دوره‌های تزریق بر اساس نوع و مرحله بیماری متفاوت است که در متن توضیحات کاملتر داده شده است.

آیا امکان درمان سرطان بیضه با قرص وجود دارد؟

رژیم دارویی اصلی در شیمی درمانی سرطان بیضه معمولا شامل حداقل یک داروی تزریقی است و درمان با صرفا داروی خوراکی در اولویت نیست.

آیا طی شیمی درمانی سرطان بیضه موهایم را از دست می‌دهم؟

شیمی درمانی سرطان بیضه معمولا موجب ریزش مو می‌شود که به طور معمول چند هفته پس از شروع درمان آغاز می‌شود. در صورتی که موهای بلندی دارید سعی کنید قبل از شروع درمان آن‌ها را کوتاه کنید.

profile
نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *