این سرطان در بیضه‌ها رخ می‌دهد که درون کیسه بیضه (اسکروتوم) قرار دارند. اسکروتوم یک کیسه شل از جنس پوست است که زیر آلت تناسلی مردانه قرار دارد. بیضه‌ها تولیدکننده هورمون‌های جنسی مردانه و اسپرم هستند.

در مقایسه با سایر انواع سرطان، سرطان بیضه نادر است، اما در بین مردان ۱۵ تا ۳۵ ساله رایج‌ترین نوع سرطان است.

سرطان بیضه، قابلیت علاج و بهبود بالایی دارد، حتی اگر سرطان به خارج از بیضه هم پخش شده باشد. بر اساس نوع و مرحله سرطان بیضه، ممکن است شما یکی از انواع درمان‌های موجود یا ترکیبی از آن‌ها را دریافت کنید.

علائم سرطان بیضه چیست؟

علائم بدخیمی بیضه عبارت است از موارد زیر:

• توده‌‌ای در یکی از دو بیضه
• احساس سنگینی در اسکروتوم (کیسه بیضه)
• درد مبهمی در شکم یا کشاله ران
• جمع شدن ناگهانی مایع در اسکروتوم
• درد یا ناراحتی در بیضه یا اسکروتوم
• بزرگی یا حساس شدن سینه‌ها
• کمردرد

سرطان بیضه معمولا فقط یکی از بیضه‌ها را درگیر می‌کند.

بیشتر بخوانید: نشانه ها و علائم سرطان بیضه

سرطان بیضه لزوما دردناک نیست. اگر هر کدام از علائم بالا را داشتید، باید جهت بررسی به پزشک مراجعه کنید.

سرطان بیضه در چه سنی شایع است؟

سرطان بیضه بیشتر در مردهایی که در آخر دهه بیست سالگی و اوایل دهه سی سالگی هستند، شایع است و میانگین سن تشخیص این سرطان، ۳۳ سال است. در واقع این بیماری، رایج‌ترین بدخیمی بین مردان ۲۰ تا ۴۰ ساله است.

انواع سرطان بیضه

سرطان بیضه یک اصطلاح کلی برای همه انواع سرطان‌های بیضه است. بیشتر این سرطان‌ها از سلول‌های زایای درون بیضه‌ها منشا می‌گیرند؛ پس گاهی به این نوع سرطان، تومورهای سلول زایا (GCT) هم می‌گوییم. ۲ نوع اصلی سرطان سلول زایای بیضه داریم:

• سمینوم (Seminoma)- معمولا در افراد ۱۵ تا ۵۵ سال رخ می‌دهد.
• غیر سمینوم (Non-seminoma)- معمولا در افزاد ۱۵ تا ۳۵ سال رخ می‌دهد.

انواع ناشایعی از سرطان بیضه هم وجود دارند، مانند مزوتلیوم بیضه.

علت سرطان بیضه

علت سرطان بیضه در بیشتر موارد به طور دقیق مشخص نیست. پزشکان می‌دانند که سرطان بیضه زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های سالم بیضه تغییر می‌کنند. سلول‌های سالم با نظم رشد می‌کنند و تقسیم می‌شوند تا بدن شما با روش طبیعی عملکرد داشته باشد، اما گاهی برخی از سلول‌ها دچار ناهنجاری می‌شوند و این قضیه باعث می‌شود که آن‌ها به صورت غیرقابل کنترلی تقسیم شوند، حتی زمانی که بدن سلول‌های جدیدی لازم ندارد. این سلول‌ها، یک توده در بیضه به وجود می‌آورند.

تقریبا همه سرطان‌های بیضه در سلول‌های زایا شروع می‌شوند- سلول‌هایی درون بیضه که اسپرم نابالغ تولید می‌کنند. اینکه چه چیزی باعث غیرطبیعی شدن سلول‌ها و تبدیل آن‌ها به سرطان می‌شود، مشخص نیست. اما عواملی وجود دارند که احتمال ایجاد سرطان بیضه را بیشتر می‌کنند، به این موارد، «عوامل خطر سرطان بیضه» می‌گوییم:

عوامل خطر سرطان بیضه

عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به کنسر بیضه می‌شوند عبارتند از موارد زیر:

• عدم نزول بیضه (کریپتورکیدیسم). در دوره جنینی، بیضه‌ها در ناحیه شکمی تشکیل می‌شوند و سپس معمولا قبل از به دنیا آمدن، وارد اسکروتوم می‌شوند. مرد‌هایی که بیضه‌شان پایین نیامده، با خطر بالاتری از ابتلا به سرطان بیضه همراهند. حتی اگر بیضه را با عمل جراحی وارد اسکروتوم کنیم، این مردها در خطر بالاتری قرار دارند. با اینحال، بیشتر مردانی که به سرطان بیضه مبتلا می‌شوند، سابقه کریپتورکیدیسم ندارند.
• رشد غیرطبیعی بیضه‌ها. شرایطی که باعث رشد غیرطبیعی بیضه‌ها می‌شود، از جمله سندرم کلاین فلتر، ممکن است باعث افزایش خطر ابتلای شما به سرطان بیضه بشود.
• سابقه خانوادگی. اگر اعضای خانواده شما سرطان بیضه داشته‌اند، ممکن است شما در خطر باشید.
• سن. سرطان بیضه معمولا نوجوانان و مرد‌های جوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مخصوصا کسانی که سنی بین ۱۵ تا ۳۵ سال دارند. هرچند ممکن است در هر سنی رخ دهد.
• نژاد. سرطان بیضه معمولا در مردان سفیدپوست بیشتر از مردان سیاه پوست رخ می‌دهد.

برای پیشگیری از سرطان بیضه چه باید کرد؟

هیچ راهی برای جلوگیری از بدخیمی بیضه وجود ندارد. برخی از پزشکان انجام آزمایش‌های منظم توسط خودتان را توصیه می‌کنند تا سرطان بیضه را در مراحل اولیه تشخیص دهید. البته همه پزشکان با این کار موافق نیستند، اگر درباره اینکه این کار برای شما مناسب است یا خیر، مطمئن نیستید، با پزشکتان مشورت کنید.

روش‌های تشخیص سرطان بیضه

برای تشخیص سرطان بیضه، پزشکتان شما را معاینه می‌کند و ممکن است پیشنهاد کند شما آزمایش‌های زیر را انجام دهید:

تصویربرداری سونوگرافی از اسکروتوم و بیضه‌ها

در این اسکن ما از موج‌های صدا برای تولید تصویری از داخل بیضه‌های شما استفاده می‌کنیم. این آزمایش می‌تواند به پزشکتان کمک کند که تشخیص دهد توده‌ی اسکروتوم شما، یک کیست بی خطر است (توده پر از مایع) یا اینکه ممکن است سرطان باشد. این آزمایش بدون درد است و فقط چند دقیقه طول می‌کشد.

آزمایش‌های خون

ممکن است لازم باشد شما آزمایش خون هم بدهید تا اندازه مواد شیمیایی خاصی در خونتان اندازه گیری شود، که به آن‌ها مارکرهای توموری (تومور مارکر Tumor Marker) می‌گوییم. این آزمایش به شما کمک می‌کند سرطان‌های بیضه را تشخیص دهید. همچنین شما آزمایش‌های خون دیگری انجام خواهید داد تا سلامت کلی‌تان هم را چک کنید.

ممکن است پزشک عمومی، شما را به پزشک متخصص ارولوژی ارجاع دهد.

ارکیدکتومی

اگر سونوگرافی نشان‌دهنده این باشد که توده شما با احتمال زیادی سرطانی است،  شما نیازمند جراحی برداشتن بیضه می‌شوید که ارکیدکتومی (Orchidectomy) نام دارد. این تنها راه برای تشخیص قطعی سرطان بیضه است.

طبیعی است که شما درباره این عمل نگران باشید؛ اگر بیضه دیگر شما سالم باشد، این عمل هیچ تاثیری روی زندگی جنسی یا باروری شما نخواهد داشت.

حین عمل جراحی، جراح می‌تواند یک ایمپلنت جای بیضه شما بگذارد، که دقیقا شبیه به بیضه دیگر شما باشد.

ممکن است شما با یک پرستار متخصص ملاقات کنید که به شما اطلاعات و حمایتی که لازم دارید را بدهد. ممکن است به شما پیشنهاد شود که قبل از این عمل اسپرم‌هایتان را دخیره کنید. این کار به این دلیل است که ممکن است شما مشکلات باروری داشته باشید یا اینکه بیضه‌ی دیگرتان کوچکتر باشد.

سایر آزمایش‌ها

بعد از تشخیص سرطان بیضه ممکن است شما آزمایش‌های دیگری انجام دهید که عبارتند از موارد زیر:

• آزمایش‌های خون کلی. برای اینکه چک کنید کلیه و کبدتان چه عملکردی دارند.
• آزمایش‌های اندازه گیری مارکرهای توموری. معمولا شما این مارکرها را یک هفته بعد از ارکیدکتومی انجام خواهید داد.

• سی تی اسکن یا اسکن ام آر آی. برای اینکه بفهمید آیا سرطان به سایر بخش‌های بدنتان پخش شده یا خیر.
• انجام تصویربرداری اشعه ایکس. برای چک کردن اینکه آیا سرطان، ریه‌ها را تحت تاثیر قرار داده یا خیر.

درمان سرطان بیضه چگونه است؟

درمان‌های مختلفی برای این بیماری وجود دارد. تیمی از افراد متخصص به دنبال بهترین درمان برای شما خواهند بود، به این گروه یک گروه چند تخصصی (MDT) می‌گوییم.

این گروه با شما درباره مواردی که باید هنگام انتخاب درمان در نظر بگیرید، مشورت می‌کند.

سرطان بیضه را زمانی کاملا تشخیص می‌دهیم که ارکیدکتومی انجام شود و یک بیضه برداشته شود؛ اما این عمل همچنین سرطان بیضه را درمان هم می‌کند و ممکن است تنها درمان مورد نیاز شما باشد.

سایر درمان‌های بعد از ارکیدکتومی به موارد زیر بستگی دارند:

• مرحله سرطان شما.
• نوع سرطان شما.

درمان‌های سرطان بیضه (بعد از جراحی ارکیدکتومی) شامل موارد زیر می‌شود:

نظارت

اگر احتمال عود سرطان بعد از جراحی کم باشد، ممکن است پزشک شما نظارت کردن را پیشنهاد کند. در این درمان، پزشک شما را دائما برای علائم عود سرطان چک می‌کند و مهم است که شما به همه قرار‌های ملاقات با پزشکتان، بروید.

شیمی درمانی

در شیمی درمانی از داروهای ضد سرطان (سیتوتوکسیک) برای نابود کردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. از این داروها برای کم کردن احتمال عود سرطان بیضه و درمان سرطانی که پخش شده یا بعد از درمان عود کرده، استفاده می‌شود.

شیمی درمانی با دوز بالا و حمایت سلول‌های بنیادی

گاهی، دوزهای بالاتری از شیمی درمانی داده می‌شود و این داروها، علاوه بر سلول‌های سرطانی، سلول‌های بنیادی (سلول‌های خونی جوان) را در مغز استخوان نابود می‌کنند. قبل از انجام این شیمی درمانی، سلول‌های بنیادی شما برداشته شده و ذخیره می‌شود و سپس،  بعد از دریافت شیمی درمانی با دوز بالا، دوباره به شما پس داده می‌شوند تا سلول‌های خونی جدیدی بسازند. ممکن است در صورتی که سرطان به درمان جواب کاملی ندهد، یا بعد از درمان عود کند، از این درمان استفاده کنیم. به این درمان، پیوند سلول‌های بنیادی اتولوگ هم می‌گوییم.

رادیوتراپی

در رادیوتراپی از اشعه‌های پرانرژی برای نابود کردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنیم. از این درمان بیشتر برای درمان سمینوم استفاده می‌شود. ممکن است شما به منظور کاهش خطر عود سرطان در گره‌های لنفاوی پشت شکم از رادیوتراپی استفاده کنید. به این درمان، پرتودرمانی گره‌های لنفاوی رتروپریتونئال (خلف شکم) هم می‌گوییم.

پیشنهاد می‌کنیم مقاله پرتودرمانی سرطان بیضه را بخوانید.

برداشتن گره‌های لنفاوی پشت شکم

برخی از افراد عمل جراحی به نام دایسکشن گره‌های لنفاوی رتروپرینئال (RPLND) را نیاز خواهند داشت تا این گره‌های لنفاوی از بدنشان خارج شود. این عمل را معمولا بعد از شیمی درمانی و زمانی که سی تی اسکن نشان‌دهنده این باشد که گره‌ها همچنان بزرگ شده‌ هستند، انجام می‌دهیم. به ندرت، اگر شما مبتلا به سرطان غیر سمینومی در مراحل اولیه باشید و نتوانید نظارت یا شیمی درمانی را انجام دهید، ممکن است این عمل انجام شود.

طول عمر بیماران مبتلا به سرطان بیضه

این بیماری قابل درمان‌ترین نوع سرطان است و بهترین پیش آگهی را دارد. تقریبا همه مردان مبتلا به سرطان بیضه (۹۹٪) به مدت یکسال یا بیشتر بعد از تشخیص سرطان بیضه زنده می‌مانند و ۹۸٪ آن‌ها به مدت ۵ سال یا بیشتر پس از تشخیص داده شدن سرطانشان زنده هستند.

بیشتر بخوانید: طول عمر بیماران سرطان بیضه چقدر است؟

جمع‌بندی: چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر متوجه درد، تورم یا توده‌ای در بیضه‌ها یا کشاله‌رانتان شدید، مخصوصا اگر این علائم بیشتر از دو هفته پایدار باشند، به پزشک مراجعه کنید.

سوالات رایج:

منابع:

Mayoclinic.org

Macmillan.org.uk

NHS.uk

Hopkinsmedicine.org

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید