غربالگری سرطان دهانه رحم به معنای انجام آزمایش‌های تشخیصی، قبل از بروز علائم سرطان است. هدف از غربالگری سرطان دهانه رحم، یافتن آن دسته از تغییرات ایجاد شده در سلول‌های دهانه رحم است که می‌توانند منجر به سرطان شوند. بسیاری از سرطان‌های دهانه رحم با غربالگری منظم و اقدامات درمانی صحیح (در صورت نیاز) قابل پیشگیری هستند.

روش های غربالگری سرطان دهانه رحم کدام اند؟

آزمایش‌های غربالگری سرطان دهانه رحم عبارت‌اند از:

• تست پاپ اسمیر
• آزمایش HPV (ویروس پاپیلومای انسانی)

پاپ اسمیر چیست ؟

این آزمایش‌ها می‌توانند سلول‌های غیرطبیعی دهانه رحم را قبل از تبدیل شدن به سرطان پیدا کنند. همچنین اگر فرد به سرطان دهانه رحم مبتلا شده باشد، در غربالگری مشخص خواهد شد.

تست پاپ اسمیر

تست پاپ اسمیر برای بررسی تغییرات سلول‌های دهانه رحم، قبل از تبدیل شدن به سرطان انجام می‌شود. کشف زودهنگام تغییرات سلولی می‌تواند به جلوگیری از ابتلا به سرطان کمک کند. حتی اگر فرد به سرطان مبتلا شده باشد، تشخیص زودرس سرطان دهانه رحم احتمال درمان موفق را افزایش می‌دهد.

برای انجام تست حدود 10 تا 20 دقیقه زمان لازم است. بیمار روی تخت دراز کشیده و پاهای خود را محکم در رکاب تخت قرار می‌دهد. بعد از اینکه بیمار پاهای خود را باز کرد، پزشک ابزاری فلزی یا پلاستیکی به نام «اسپکولوم» را وارد واژن می‌کند. ابزار به گونه‌ای باز می‌شود که دیواره‌های واژن را گشاد کند. پزشک از این طریق می‌تواند داخل واژن را ببیند.

در گام بعدی، پزشک از یک سواب برای نمونه برداری از سلول‌های دهانه رحم استفاده می‌کند. سپس سلول‌های برداشته‌شده از دهانه رحم، در یک شیشه کوچک پر از مایع قرار داده می‌شوند تا برای بررسی به آزمایشگاه بروند.

تست پاپ اسمیر درد ندارد؛ اما بیمار ممکن است در ناحیه واژن احساس فشار کند.

نتیجه تست پاپ اسمیر

پزشک نتیجه تست پاپ اسمیر را ظرف چند روز از آزمایشگاه دریافت خواهد کرد. نتیجه تست می‌تواند منفی (طبیعی) یا مثبت (غیر طبیعی) باشد.

• تست پاپ اسمیر منفی

نتیجه منفی (طبیعی) یعنی پزشک هیچ سلول سرطانی یا پیش سرطانی در دهانه رحم پیدا نکرده است. در این صورت فرد تا اطلاع ثانوی پزشک، نیاز به انجام تست پاپ اسمیر دیگری نخواهد داشت.

• تست پاپ اسمیر مثبت

اگر نتیجه تست مثبت (غیر طبیعی) شود، لزوماً به این معنا نیست که فرد به سرطان مبتلا شده است. دلایل مختلفی برای مثبت شدن تست پاپ اسمیر وجود دارد، مانند:

• التهاب خفیف یا تغییرات جزئی سلولی (دیسپلازی)
• HPVیا سایر عفونت‎ها
• سرطان یا پیش سرطان
• خطای تست آزمایشگاهی

در بیشتر مواقع، نتیجه مثبت تست پاپ اسمیر نشان‌دهنده این است که ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، باعث ایجاد تغییراتی در سلول‌ها شده است.

HPV شایع‌ترین عفونت مقاربتی است و می‌تواند با سرطان دهانه رحم ارتباط داشته باشد. تغییرات ایجاد شده در سلول‌های دهانه رحم ناشی از HPV می‌توانند خفیف، متوسط یا شدید باشند.

همچنین اگر فرد کمی قبل از انجام تست پاپ اسمیر رابطه جنسی داشته باشد یا از دیافراگم ضد بارداری استفاده کند، ممکن است در ناحیه دهانه رحم التهاب ایجاد شود.

اگر نتیجه تست به دلیل التهاب یا تغییرات جزئی سلولی منفی شده باشد، پزشک ممکن است کمی صبر کند و از فرد بخواهد چند ماه دیگر دوباره تست پاپ اسمیر انجام دهد تا نتیجه دقیق‌تری حاصل شود.

آزمایش HPV (ویروس پاپیلومای انسانی)

آزمایش HPV، وجود انواع پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی را در بدن بررسی می‌کند، از جمله انواع 16 و 18 که باعث بیشتر موارد سرطان دهانه رحم می‌شوند.

در طول آزمایشHPV، پزشک یک اسپکولوم فلزی یا پلاستیکی را درون واژن قرار می‌دهد. با باز شدن اسپکولوم، دیواره‌های واژن گشاد می‌شود تا پزشک بتواند دهانه رحم را ببیند. سپس با استفاده از یک کاردک یا برس کوچک، به آرامی تعداد کمی از سلول‌های دهانه رحم به عنوان نمونه برداشته می‌شوند. این سلول‌ها برای بررسی بیشتر، به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند.

گاهی اوقات آزمایش HPV همزمان با تست پاپ اسمیر انجام می‌شود؛ که به آن «هم‌آزمایی» می‌گویند. پزشک ممکن است بتواند از همان نمونه سلول برای هر دو آزمایش استفاده کند.

آزمایش HPV فقط چند دقیقه طول می‌کشد و دردناک نیست. با این حال، احتمال دارد زمانی که پزشک اسپکولوم را درون واژن باز می‌کند، بیمار احساس ناراحتی یا فشار کند. همچنین ممکن است هنگام نمونه گیری از سلول‌های دهانه رحم، خراش خفیفی احساس شود.

نتیجه آزمایش HPV

نتیجه آزمایش HPV می‌تواند مثبت یا منفی باشد.

• آزمایش HPV منفی

نتیجه منفی یعنی هیچ یک از انواع HPV که باعث سرطان دهانه رحم می‌شوند، در بدن فرد وجود ندارد.

• آزمایش HPV مثبت

اگر نتیجه آزمایش HPV مثبت شد، نترسید. نتیجه مثبت به این معنا نیست که فرد سرطان دارد؛ بلکه فقط نشان می‌دهد که یک نوع HPV در بدن وجود دارد که در آینده به‌صورت بالقوه می‌تواند منجر به سرطان شود.

در صورت مثبت بودن آزمایشHPV ، معمولاً آزمایش پاپ اسمیر نیز انجام می‌شود. هدف آزمایش پاپ اسمیر این است که پزشک بفهمد تغییرات سلولی ایجادکننده سرطان در دهانه رحم انجام شده یا خیر. اگر جواب آزمایش پاپ اسمیر هم مثبت باشد، روند درمان شروع می‌شود.

مزایای غربالگری سرطان دهانه رحم چیست ؟

غربالگری منظم دهانه رحم می‌تواند جان افراد را نجات دهد. آزمایش‌های غربالگری می‌توانند ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) را قبل از اینکه باعث ایجاد سلول‌های غیر طبیعی در دهانه رحم شود کشف کنند، تغییرات غیر طبیعی سلولی را قبل از بروز علائم سرطان دهانه رحم شناسایی کنند و با تشخیص زود هنگام سرطان، درمان آن را آسان‌تر کنند.

به همین دلیل است که انجام غربالگری منظم، اهمیت زیادی دارد.

علت سرطان دهانه رحم : چه چیزی باعث سرطان دهانه رحم می‌شود؟

 معایب غربالگری سرطان دهانه رحم چیست؟

غربالگری از همه موارد سرطان دهانه رحم جلوگیری نمی‌کند. برخی از افراد با وجود غربالگری منظم، همچنان به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند؛ چرا که ممکن است برخی از تغییرات سلولی غیر طبیعی، در آزمایش نادیده گرفته شوند و در مواردی با وجود منفی بودن آزمایشHPV ، فرد همچنان به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شود. همچنین گاهی اوقات نتایج آزمایش نادرست است. البته، نتیجه کاذب در تمام غربالگری‌ها وجود دارد و امری اجتناب ناپذیر است.

در هر صورت، باید توجه داشت که مزایای غربالگری سرطان دهانه رحم بسیار مهم‌تر از معایب آن است. می‌توان با انجام چند سری آزمایش منظم، از درستی نتیجه غربالگری مطمئن شد.

سن شروع غربالگری سرطان دهانه رحم چه زمانی است؟

افراد باید از 21 سالگی شروع به انجام تست پاپ اسمیر کنند. اگر نتیجه تست پاپ اسمیر طبیعی باشد، ممکن است طبق توصیه پزشک، تست بعدی 3 سال بعد انجام شود.

اما سرطان دهانه رحم تا قبل از 21 سالگی بسیار نادر است. کمتر از 1 مورد از هر 1000 مورد سرطان دهانه رحم، در بانوان 15 تا 19 ساله رخ می‌دهد. تحقیقات نشان داده است که غربالگری سرطان دهانه رحم در این گروه سنی، نه تنها میزان سرطان دهانه رحم را کاهش نمی‌دهد، بلکه می‌تواند منجر به آزمایش‌ها و اقدامات درمانی غیر ضروری شود.

به همین دلیل، سن شروع غربالگری سرطان دهانه رحم از 21 سالگی در نظر گرفته می‌شود.

غربالگری سرطان دهانه رحم باید تا چه سنی ادامه یابد؟

اگر نتایج غربالگری دهانه رحم برای مدت طولانی منفی بوده باشد، فرد می‌تواند غربالگری را در سن 65 سالگی متوقف کند. اما در صورت وجود هر چیز مشکوک یا هرگونه نتیجه غیرطبیعی در آزمایش‌های گذشته، باید غربالگری را همچنان ادامه داد.

مرحله بندی سرطان دهانه رحم چگونه است؟

جمع بندی

به طور کلی، غربالگری سرطان دهانه رحم برای بررسی تغییرات سلول‌های دهانه رحم انجام می‌شود. برخی از تغییرات سلولی می‌توانند باعث سرطان شوند. به همین دلیل، انجام غربالگری منظم می‌تواند از ابتلا به سرطان جلوگیری کرده یا اینکه سرطان را به موقع کشف کند. بانوان 21 تا 65 ساله، باید به طور منظم تست پاپ اسمیر و آزمایش HPV انجام دهند.

منابع : 

acog.org

webmd.com

plannedparenthood.org

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید