در شیمی درمانی سرطان رحم از داروهای ضد سرطان و سیتوتوکسیک (کشنده‌ی سلول) استفاده می‌شود تا سلول‌های سرطانی را از بین ببریم. تیم درمانی با توجه به نیازهای شخصی شما، تشخیص می‌دهد که آیا شما نیاز به شیمی‌درمانی دارید یا خیر. همچنین مشخص می‌کند که در صورت نیاز، از کدام برنامه و دوز دارویی باید استفاده کنید. ممکن است شما درمان‌های دیگری هم دریافت کنید.

شیمی درمانی گاهی با پرتودرمانی ترکیب می‌شود و برای درمان بعضی از انواع سرطان رحم از این دو روش، به صورت همزمان استفاده می‌شود.

گاهی بعد از تعدادی دوره‌ی شیمی درمانی، پرتو درمانی تجویز می‌شود و بعد از آن، دوباره شیمی درمانی تجویز می‌شود. به این روش درمان ساندویچی می‌گوییم! از این روش گاهی برای برخی از سرطان‌های اندومتر، مثل سرطان پاپیلاری سروز و کارسینوسارکوم، استفاده می‌شود.

موارد نیاز به شیمی درمانی در سرطان رحم

از کموتراپی در سرطان آندومتر در موارد زیر استفاده می‌شود:

• گاهی از شیمی درمانی سرطان رحم بعد از جراحی و برای از بین بردن سلول‌های سرطانی که قابل دیدن نبودند، استفاده می‌شود.
• همچنین برای کاهش ریسک عود سرطان رحم، از شیمی درمانی استفاده می‌کنیم؛ این نوع از درمان را معمولا در مواقعی که سرطان رحم خیلی پیشرفت کرده و فراتر از اندومتر پخش شده و به بقیه ارگان‌ها و بافت‌ها نفوذ کرده، به کار می‌بریم.
• در نهایت از شیمی درمانی برای کنترل بیماری و جلوگیری از رشد آن، در موارد متاستاتیک (منتشر و پخش شده) استفاده می‌کنیم.

داروهای شیمی درمانی سرطان رحم معمولا به صورت خوراکی یا وریدی مصرف می‌شوند. دلیل مصرف داروها به صورت وریدی این است که دارو بتواند وارد جریان خون شده و در طول بدن به چرخش درآید. پس شیمی درمانی معمولا یک درمان سیستمیک (سراسری) است. این به این معنی است که داروها کل جریان خون را طی می‌کنند تا به سلول‌های سرطانی در همه جای بدن برسند. این سلول‌های سرطانی حتی می‌توانند آن‌هایی باشند که از تومور اولیه در رحم، جدا شده‌اند.

بیشتر بدانید : سرطان واژن درمان دارد؟

داروهای شیمی درمانی سرطان رحم

نوع و ترکیب داروها در شیمی درمانی، متفاوت است و بستگی به نوع تومور تحت درمان دارد. معمولا برای درمان سرطان رحم، ۲ دارو یا بیشتر، به صورت ترکیبی تجویز می‌شوند.

همانطور که می‌دانیم، سه نوع رایج سرطان رحم وجود دارد:

• کارسینوم آندومتر (لایه پوشاننده رحم)
• سارکوم رحم (سرطان بافت بینابینی رحم)
• کارسینوسارکوم (نوعی ترکیبی از کارسینوم و سارکوم)

با توجه به نوع سلولی متفاوت، داروهای شیمی درمانی این انواع نیز می‌تواند متفاوت باشد. در ادامه به داروهای شیمی درمانی هر کدام از این پاتولوژی ها اشاره می‌کنم.

داروهای سرطان اندومتر

رایج‌ترین داروهای شیمی درمانی که برای درمان سرطان اندومتر استفاده می‌شوند:

• دوکسوروبیسین (Doxorubicin) یا همان آدریامایسین (Adriamycin)
• لیپوزومال دوکسوروبیسین (liposomal doxorubicin) یا همان داکسیل (Doxil)
• سیس پلاتین (Cisplatin)
• کربوپلاتین (carboplatin)
• ایفوسفامید (ifosfamide)
• پاکلی تاکسل (paclitaxel) یا همان تاکسول (Taxol)
• دوستاکسل (docetaxel) یا همان تاکسوتر (Taxotere)

رایج ترین ترکیب دارویی در درمان سرطان اندومتر «کربوپلاتین + پاکلی تاکسل» است. سایر رژیم‌های ترکیبی عبارتند از:

• سیس پلاتین و دوکسوروبیسین
• پاکلی تاکسل و دوکسوروبیسین
• سیس‌پلاتین و دوکسوروبیسین و پاکلی تاکسل

داروهای شیمی درمانی کارسینوسارکوم

ممکن است در درمان کارسینوسارکوم از  ایفوسفامید به صورت تنها یا به صورت ترکیب با  کربوپلاتین یا سیس پلاتین یا پاکلی تاکسل، استفاده کنیم.

داروهای شیمی درمانی سارکوم رحم

رایج‌ترین داروهای مورد استفاده در سارکوم رحم، دوکسوروبیسین (آدریامایسین) است. سایر داروهای استفاده شده در شیمی درمانی سارکوم رحم عبارتند از:

• جمسیتابین یا جمزار
• ایفوسفامید (هالوکسان)
• داکاربازین
• وینورلبین
• اپی روبیسین
• لیپوزومال دوکسوروبیسین یا داکسیل
• تموزولومید یا تمودال
• ترابکتدین (Yondelis)
• اریبولین (Eribulin) یا هالاون (Halaven)

یکی از ترکیب‌های رایج استفاده شده برای درمان سارکوم رحم، دوستاکسل و جمسیتابین است.

طول مدت و تعداد جلسات شیمی درمانی سرطان رحم

شیمی درمانی معمولا به صورت دوره ای تجویز می‌شود؛ یعنی بعد از هر جلسه معمولا یک هفته یا بیشتر از یک هفته بیمار را شیمی درمانی نمی‌کنیم تا از عوارض جانبی شیمی درمانی جلوگیری کنیم. در سرطان رحم، کموتراپی معمولا هر سه هفته یک بار انجام می‌شود.

برنامه‌ی شیمی درمانی هر بیمار با توجه به داروهای تجویز شده و فاکتورهای دیگر، متفاوت است. اما در کل، طول مدت شیمی درمانی سرطان رحم معمولا حدود سه تا شش ماه است. در صورت نیاز می‌توان بعد از مدتی، شیمی درمانی را مجدد تکرار کرد.

در بیمارانی که تومورشان به بافت‌های دوردست پخش نشده است (غیر متاستاتیک)، معمولا ۶ دوره شیمی‌درمانی تجویز می‌شود.

عوارض جانبی

عوارض جانبی در همه انواع درمان‌های سرطان رحم رخ می‌دهند. اما تجربه افراد از این عوارض متفاوت است. برخی افراد عوارض زیادی را تجربه می‌کنند، اما بعضی هم تعداد خیلی کمی از عوارض را حس می‌کنند یا بعد از درمان، اصلا عارضه‌ای ندارند.

شیمی درمانی ممکن است باعث عوارضی شود، به این دلیل که همزمان با کشتن سلول‌های سرطانی به بافت سالم هم آسیب می‌زند . این عوارض ممکن است حین درمان یا کمی بعد از پایان درمان یا حتی چند سال بعد از تمام شدن درمان، به وجود بیایند.

بیشتر عوارض جانبی شیمی درمانی سرطان رحم، بعد از مدتی به صورت خود به خود از بین می‌روند یا قابل درمان هستند؛ اما بعضی از آن‌ها مدت زیادی باقی می‌مانند یا دائمی می‌شوند.

عوارض جانبی شیمی درمانی اساسا به نوع و دوز دارویی که استفاده می‌شود و همچنین سلامت کلی بیمار، بستگی دارد.

برخی از رایج‌ترین عوارض جانبی داروهای شیمی درمانی سرطان رحم :

• کاهش تعداد سلول‌های خونی (کم شدن عملکرد مغز استخوان)
• حالت تهوع و استفراغ
• از دست دادن اشتها
• درد در دهان و گلو
• یبوست
• اسهال
• خستگی
• ریزش مو
• مشکلات پوستی

اگر این عوارض را تجربه می‌کنید یا عوارضی دارید که فکر می‌کنید ممکن است حاصل از شیمی درمانی باشد، به تیم درمانی خود خبر دهید. هرچه تیم درمان شما زودتر از این عوارض آگاه شوند، شما زودتر راهی برای رهایی از این عوارض پیدا می‌کنید.

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید