یکی از مواردی که در دوره‌های شیمی درمانی باید به آن توجه کرد، تغذیه است. سوالی که ذهن بسیاری از بیماران را مشغول کرده است، این است که قبل و بعد از شیمی درمانی چه چیزهایی باید بخوریم و از چه چیزهایی باید اجتناب کنیم. با توجه به این که شیمی درمانی می توان عوارضی را به دنبال داشته باشد، تغذیه خوب می تواند به کاهش برخی از این عوارض از جمله تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی کمک کند. در این مقاله به بررسی تغذیه در شیمی درمانی خواهیم پرداخت.

چرا باید در حین شیمی درمانی تغذیه خوبی داشته باشیم؟

یکی از چالش های مهم در طول شیمی درمانی رژیم غذایی شما است. حفظ یک رژیم غذایی سالم در این مواقع بسیار مهم است، زیرا در طول شیمی درمانی بدن شما را که ضعیف شده است، تقویت می کند. یک رژیم غذایی سالم به مبارزه با عفونت ها و حفظ قدرت کلی کمک می کند.

شیمی درمانی می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در تغذیه شود. از دست دادن حس چشایی و بویایی، گلودرد، خشکی دهان، استفراغ، یبوست و حالت تهوع از جمله این مشکلات هستند که می توانند منجر به نوسانات وزن و قدرت بدنی و اختلال در حفظ یک رژیم غذایی سالم شوند.

با داشتن دانش درست و برنامه ریزی مناسب تغذیه در شیمی درمانی، می توانید با رژیم غذایی به بدن خود کمک کنید و بهترین احساس را داشته باشید.

همچنین پیشنهاد می شود : ورزش حین درمان سرطان

تغذیه خوب در طول درمان سرطان

تغذیه فقط در طول درمان سرطان مهم نیست.  قبل از درمان، پس از تشخیص بیماری، در طول درمان و در طول دوره بهبودی باید به تغذیه خود توجه کنید. رژیم غذایی شما در طول شیمی درمانی باید تمام مواد مغذی مناسب را برای یک رژیم غذایی متعادل و در عین حال تمرکز بر چهار عنصر کلیدی زیر را داشته باشد:

• کالری
• پروتئین
• فیبر
• مایعات

مصرف کالری

در طول درمان، ممکن است نیاز به مصرف کالری بیشتر از حد معمول داشته باشید تا انرژی خود را حفظ کنید، بنابراین حفظ میزان مصرف تا حد امکان ضروری است.

مصرف پروتئین

ما برای رشد، ترمیم بافت بدن و حفظ سلامت سیستم ایمنی به پروتئین نیاز داریم. هنگامی که بدن شما پروتئین کافی دریافت نمی‌کند، ماهیچه‌ها را برای دریافت انرژی بیشتر، تجزیه می کند. این وضعیت باعث می‌شود بهبودی از بیماری بیشتر طول بکشد و می‌تواند مقاومت در برابر عفونت را کاهش دهد. افراد مبتلا به سرطان اغلب بیش از حد معمول به پروتئین نیاز دارند. پس از جراحی، شیمی درمانی یا پرتودرمانی، معمولاً به پروتئین بیشتر برای بهبود بافت‌ها و کمک به مبارزه با عفونت نیاز است.

منابع خوب پروتئین عبارتند از ماهی، مرغ، گوشت قرمز بدون چربی، تخم مرغ، لبنیات کم چرب، آجیل، لوبیا خشک، نخود و عدس.

مصرف فیبر

فیبر بخشی از غذاهای گیاهی است که بدن قادر به هضم آن نیست. 2 نوع فیبر وجود دارد. فیبر نامحلول که به خروج سریع مواد زائد غذا از بدن کمک می‌کند و فیبر محلول با آب که به نرم نگه داشتن مدفوع کمک کند.

مصرف آب و مایعات

آب و مایعات برای سلامتی حیاتی هستند. تمام سلول‌های بدن برای عملکرد به آب نیاز دارند. اگر مایعات کافی مصرف نکنید یا اگر مایعات خود را از طریق استفراغ یا اسهال از دست بدهید، ممکن است دچار کم آبی شوید. در این صورت، مایعات و مواد معدنی که به حفظ عملکرد بدن شما کمک می‌کنند می‌توانند به طور خطرناکی از تعادل خارج شوند. شما از غذاهایی که می خورید آب دریافت می کنید، اما هر فرد باید روزانه حدود چهار لیوان مایعات نیز بنوشد تا تمام سلول های بدن مایع مورد نیاز خود را دریافت کنند. دقت کنید تعداد لیوان مایعات مورد نیاز در روز بستگی به میزان مایعی دارد که از طرق دیگر مصرف می‌کنید و نیز میزان مایعی که از دست می‌دهید. مثلا اگر استفراغ می‌کنید، اسهال دارید یا حتی اگر زیاد غذا نمی‌خورید، ممکن است به مایعات بیشتری نیاز داشته باشید.

ویتامین‌ها و مواد معدنی

بدن شما برای کمک به عملکرد صحیح و استفاده از کالری غذا به ویتامین‌ها و مواد معدنی نیاز دارد. بیشتر این ویتامین ها و مواد معدنی به طور طبیعی در غذاها یافت می‌شوند، اما به صورت مکمل‌هایی به شکل قرص یا مایع نیز فروخته می‌شوند.

اگر رژیم غذایی متعادل با کالری و پروتئین کافی داشته باشید، معمولاً ویتامین‌ها و مواد معدنی زیادی دریافت خواهید کرد. اما زمانی که تحت درمان سرطان هستید، داشتن یک رژیم غذایی متعادل می‌تواند سخت باشد، به خصوص اگر عوارض جانبی درمان را نیز داشته باشید. اگر عوارض جانبی دارید، پزشک یا متخصص تغذیه ممکن است یک مکمل روزانه مولتی ویتامین و مواد معدنی را پیشنهاد کند. اگر مصرف غذای شما برای چندین هفته یا چند ماه به دلیل اثرات شیمی درمانی محدود شده است، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد برای کمبود ویتامین یا مواد معدنی معاینه شوید.

اگر به فکر مصرف مکمل هستید، حتماً ابتدا این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. برخی از افراد مبتلا به سرطان مقادیر زیادی ویتامین، مواد معدنی و سایر مکمل‌های غذایی را برای تقویت سیستم ایمنی خود یا حتی تخریب سلول‌های سرطانی مصرف می‌کنند. اما برخی از این مواد می‌توانند مضر باشند، به خصوص زمانی که در دوزهای زیاد مصرف شوند. در واقع، دوزهای زیاد برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی ممکن است شیمی درمانی و پرتودرمانی را کم اثر کند. اگر پزشکتان بگوید مصرف ویتامین در طول درمان مشکلی ندارد، بهتر است مکملی را انتخاب کنید که بیش از 10 ویتامین نداشته باشد.برای فردی که تغذیه ناکافی دارد، مکمل‌های غذایی مانند Enterameal و Ensure بهتر از مولتی‌ویتامین‌ها یا سرم‌های غذایی است.

چند نکته مهم برای تغذیه در شیمی درمانی

بری داشتن تغذیه مناسب و کاهش عوارض شیمی درمانی به نکات زیر توجه نمایید:

وعده‌های غذایی کوچک و مکرر بخورید

غذاهایی که هضم راحت‌تر و فیبر کمتری را انتخاب کنید. برای مثال می‌‌توان به غذاهای پروتئینی مانند مرغ پخته شده، ماهی و تخم مرغ اشاره کرد. مصرف غلات تصفیه شده، سبزیجات پخته شده و میوه‌های کنسرو شده نیز ممکن است قابل تحمل باشند. مایعات بدون کافئین را در طول روز به آرامی و به طور مداوم میل کنید. نوشیدنی‌ها و غذاهای حاوی الکل و قند را محدود کنید. سعی کنید برای جایگزینی سدیم از دست رفته، غذاهای نمکی مانند کراکر و چوب شور را بخورید.

ترفند هایی برای رفع درد یا خشکی دهان و گلو

برخی از داروهای شیمی درمانی می‌توانند باعث درد یا خشکی دهان و گلو شوند. اگر تیم پزشکی شما داروهایی را برای این منظور تجویز می‌کند، از این محصولات طبق دستورالعمل استفاده کنید و دستورالعمل‌های مراقبت از دهان را دقیقا رعایت کنید. ترفندهای تغذیه‌ای زیر تحریک دهان را می تواند کاهش دهد:

• غذاهای نرم و مایع مانند اسموتی، سوپ گرم، بلغور جو دوسر، ماست، تخم مرغ، پودینگ، پوره سیب زمینی و میوه های کنسرو شده را امتحان کنید.
• در طول روز جرعه جرعه آب بنوشید.
• میوه‌های یخ زده مانند انگور، طالبی، تکه‌های هلو یا هندوانه را امتحان کنید.
• از مواد محرک یا اسیدی، از جمله مرکبات، غذاهای ترد یا خشک، قهوه داغ، الکل و غذاهای حاوی دانه‌های ریز خودداری کنید.

به موارد زیر توجه نمایید:

• در روزهایی که حال بهتری دارید، پروتئین هایی مانند گوشت بدون چربی، لوبیا و عدس و لبنیات کم چرب مصرف کنید
• با هر وعده غذایی و بین وعده های غذایی نیز مایعات بنوشید. اگر مصرف آب برایتان ناخوشایند است به آن لیمو اضافه کنید.
• از زنجبیل، جویدن زنجبیل و چای زنجبیل برای کمک به کاهش علائم تهوع استفاده کنید.
• در روزهایی که احساس خوبی ندارید، از مایعات شفاف یا غذاهای سرد یا ملایم استفاده کنید.
• اگر میوه و سبزیجات کافی نمی خورید، با پزشک خود در مورد افزودن یک مکمل مولتی ویتامین صحبت کنید.
• اگر در بلع مشکل دارید، از غذاهای نرم، از جمله میلک شیک های پروتئینی استفاده کنید.
• اگر در حال افزایش وزن هستید، مقدار زیادی سبزیجات و غذاهای کم چرب مصرف کنید.
• اگر در حال کاهش وزن هستید، مقدار زیادی بلغور جو دوسر، هوموس، کره آجیل و ماست بخورید.
• برای خشکی دهان، از پزشک خود بخواهید که دهانشویه مناسبی به شما پیشنهاد دهد.
• با پرهیز از کافئین، سبزیجات خام و نوشیدنی های شیرین با اسهال مبارزه کنید.
• زیاد چای سبز ننوشید؛ آنتی اکسیدان های آن ممکن است اثرات شیمی درمانی را مختل کند. به طور کلی نباید در مصرف هر گونه ماده غذایی  زیاده‌روی کنید.

همچنین پیشنهاد می شود : غذای سالم حین و پس از درمان سرطان

منابع :

breastcancer.org

eatright.org

healthstatus.com

nutritionnews.abbott

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید