درمان تارگت سرطان پروستات یا درمان هدفمند، شامل تجویز داروهایی است که سلول‌های سرطانی «هدف» می‌گیرند، بدون آنکه به سایر سلول‌ها آسیب برسانند. تارگت به معنای هدف است و درمان تارگت (targeted)، درمان هدفمند ترجمه می‌شود. بنابراین این درمان‌ها عوارض کمتری از درمان‌های معمول دارند.

بیشتر بخوانید: درمان سرطان پروستات

در تومورهای مختلف، اهداف مولکولی (تارگت‌های) متفاوتی وجود دارد. برای یافتن مؤثرترین درمان، پزشک شما چندین آزمایش جهت شناسایی تارگت‌های بالقوه درخواست می‌کند. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا موثرترین درمان را برای هر بیمار پیدا کنند. به علاوه، محققان در حال مطالعه برای یافتن هدف‌های مولکولی  بیشتر و درمان‌های جدید برای آن‌ها هستند. در حال حاضر دو درمان تارگت سرطان پروستات تایید شده است. هیچ کدام از این دو دارو در لیست دارویی ایران وجود ندارند. این دو دارو را باید به صورت تک نسخه‌ای بر اساس صلاحدید پزشک تهیه کرد.

انواع درمان تارگت سرطان پروستات

تارگت تراپی در سرطان پروستات شامل موارد زیر است:

اولاپاریب

اولاپاریب عضو دسته‌ای از درمان‌های هدفمند به نام مهارکننده PARP‌ است. این روش برای مبتلایان به سرطان پروستاتی که همه شرایط زیر را داشته باشند تایید شده است:

نقص در ژن ترمیم DNA سبب می‌شود تا ترمیم DNA‌ آسیب دیده برای سلول‌های سرطانی سخت‌تر باشد. ژن‌های به خصوصی مثل BRCA1 و BRCA2 و چند ژن دیگر با نقص ژن ترمیم DNA مرتبط هستند و وجود هر یک از این موارد امکان درمان با اولاپاریب را می‌دهد. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) دو آزمایش خاص برای انتخاب بیماران جهت درمان با اولاپاریب را نیز تایید کرده است.

روکاپاریب (روبراکا)

روکاپاریب نیز مهارکننده PARP است که در بیماران مبتلا به سرطان پروستات مقاوم به عقیمی که بیماری آن‌ها با ابیراترون و یا انزالوتامید و شیمی درمانی متوقف نشده است و جهش BRCA1 یا BRCA2 دارند (که ارثی بوده و یا در تومور ایجاد شده) تایید شده است.

آزمایش‌های بررسی نیاز به اولاپاریب یا روکاپاریب

ممکن است یک یا چند تست برای تعیین دریافت اولاپاریب یا روکاپاریب انجام شود:

• آزمایش جهش ژرم-لاین بعد از صحبت با مشاور ژنتیک
• توالی یابی ژنومیک بافت تومور
• توالی یابی ژنومیک DNA تومور در گردش خون

توالی یابی ژنومیک را می‌توان بر روی بافت جمع آوری شده قدیمی یا جدید انجام داد. آزمایش جهش ژرم-لاین به تنهایی تقریبا نیمی از بیمارانی که واجد شرایط این درمان هستند را شناسایی می‌کند.

میزان تاثیر اولاپاریب در سرطان پروستات

در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد تاثیر اولاپاریب در mCRPC بررسی شد، mCRPC  به معنای سرطان پروستات متاستاتیک مقاوم به عقیمی است. این بیماران جهشی در یکی از ژن‌های BRCA1 یا BRCA2 یا ATM داشتند. در این مطالعه طول عمر بیمارانی که اولاپاریب دریافت کردند بیشتر از بیمارانی بود که انزالوتامید یا ابیراترون مصرف کردند. این اختلاف حدود ۴ ماه بود. شایع‌ترین عوارض اولاپاریب با شیوع > ۱۰٪ در این مطالعه عبارت بود از:

• کم خونی
• تهوع
• خستگی
• کاهش اشتها
• اسهال
• استفراغ
• کمبود پلاکت
• سرفه
• تنگی نفس

میزان تاثیر روکاپاریب در سرطان پروستات

روکاپاریب هنوز با داروهای دیگر در یک مطالعه مقایسه نشده است. اما میزان پاسخ کلی در یک مطالعه (TRITON2)، ۴۴٪ بود.

شایع‌ترین عوارض >۲۰٪ آن عبارت بود از:

• خستگی
• تهوع
• کم خونی
• افزایش آنزیم‌های کبدی
• کاهش اشتها
• ضایعات پوستی
• یبوست
• کاهش پلاکت
• استفراغ
• اسهال

کلام آخر

تارگت تراپی سرطان پروستات، شامل داروهایی است که سلول‌های سرطان پروستات را هدف می‌گیرند و به همین علت آسیب کمتری به سایر سلول‌های بدن می‌رسانند. دو داروی اُلاپاریب و روکاپاریب که در دنیا برای این منظور تایید شده است در حال حاضر در لیست دارویی ایران نیست.

سوالات رایج

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید