دوره 9 ماهه باداری می‌تواند بخش هیجان انگیزی از زندگی مادر باشد، اما در صورت ابتلای او به سرطان تخمدان، ممکن است چالش برانگیز شود. اگر شما حین بارداری‌تان، علائم نگران کننده‌ای دارید که فکر می‌کنید ممکن است در اثر سرطان تخمدان باشند، با پزشکتان صحبت کنید تا اقدامات تشخیصی لازم را انجام دهد . در مورد سرطان تخمدان در بارداری هنوز تحقیقات زیادی انجام نشده، چون بسیار نادر است، اما با این‌حال، درمان‌های سرطان تخمدان در بارداری اغلب بسیار شخصی سازی شده و دقیق هستند.

بیشتر بخوانید : علائم و نشانه های سرطان تخمدان را بشناسید !

نکته مهم: بیشتر توده‌های تخمدانی که در زمان بارداری یافت می‌شوند خوش خیم هستند و حتی آن‌هایی که سرطانی هستند هم اغلب در مراحل اولیه قرار دارند .  برای بیشتر بانوان، به این معنی است که جنین‌شان در خطر نیست و همچنین خیلی از زن‌ها می‌توانند با انجام درمان‌هایی از جمله برداشتن فقط یک تخمدان و لوله فالوپ، باروری خود را حفظ کنند.

علائم سرطان تخمدان در دوران بارداری

خوشبختانه به علت سونوگرافی‌های متعددی که در زمان بارداری انجام می‌شود، معمولا توده‌های غیرطبیعی قبل از ایجاد علائم شناسایی می‌شود. با این حال مهم است که با پزشکتان درباره علائمی که حس می‌کنید، صحبت کنید؛ مخصوصا اگر شما سابقه خانوادگی سرطان تخمدان، سینه و یا روده بزرگ دارید و یا اینکه از داشتن جهش ژن سرطانی خاصی در خانواده یا شخص خودتان آگاهید.

علائم رایج سرطان تخمدان عبارتند از: باد کردن شکم، ادرار مکرر و یا احساس ضروری به ادرار کردن، درد قسمت تحتانی شکم، احساس سیری زودرس یا مشکل در غذا خوردن، یبوست، سردرد و درد هنگام دخول. بیشتر علائم و نشانه‌های توده‌ها و سرطان‌های تخمدان دقیق نیستند و کلی هستند. برای مثال باد کردن شکم، درد شکم و کمر و تغییر در کارکرد مثانه و روده، علائمی از سرطان تخمدان هستند که در بارداری طبیعی هم وجود دارند. بنابراین بیشتر سرطان‌های تخمدانی که در دوران بارداری تشخیص داده می‌شوند، بی علامت هستند.

حفظ بارداری با وجود سرطان تخمدان

با اینکه باردار شدن با وجود ابتلا به سرطان تخمدان کاملا امن است، اگر شما با سرطان تخمدان تشخیص داده شدید، ممکن است پیشنهاد شود از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنید. همچنین روش‌هایی برای حفظ امکان بارداری وجود دارد:

• یکی از این روش‌ها فریز کردن تخمک cryopreservation)) قبل از شروع شیمی درمانی است؛ شما می‌توانید بعدا با استفاده از روش VF از این تخمک‌ها استفاده کرده و باردار شوید. حدود 40% از زنانی که این روش را انتخاب می‌کنند، بارداری موفقی خواهند داشت و نزدیک به یک سوم آن‌ها زایمان موفقی دارند.
• در روش دیگری می‌توان بافت تخمدان را فریز کرد و بعد از درمان سرطان آن را پیوند زد، در این روش احتمال زایمان موفق 57% است.
• در روش دیگری، ممکن است زنان قادر به انجام درمان‌های محافظه کارانه باشند، برای مثال با خارج کردن یک تخمدان و لوله فالوپ، هنوز شانس باردار شدن برای مادر فراهم است.

همه این تصمیمات به صورت شخصی برای بیمار و تحت نظر گروه درمانی بیمار گرفته می‌شود.

تلاش برای باردار شدن بعد از سرطان تخمدان

ممکن است پزشک شما پیشنهاد کند بعد از درمان سرطان تخمدان،  مدت زمانی را صبر کنید و بچه دار نشوید. اینکه فرد چه مدت بعد از درمان سرطان تخمدانش باید صبر کند، به عوامل مختلفی بستگی دارد که عبارتند از موارد زیر:

• نوع و مرحله سرطان
• سن فرد
• درمانی که دریافت می‌کند

یک متخصص می‌تواند شما را در زمینه مدت زمانی که قبل از باردار شدن باید دست نگه دارید، راهنمایی ‌کند.

تاثیر بارداری بر خطر ابتلا به سرطان تخمدان

سوالی که خیلی پرسیده می‌شود این است که آیا بارداری یک عامل خطر برای سرطان تخمدان است؟ در پاسخ باید بگوییم اول از همه اینکه سرطان تخمدان نادر است و تحقیقات نشان نداده‌اند که بارداری باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان تخمدان می‌شود؛  در واقع زنانی که قبل از 30 سالگی بچه دار شده‌‌اند، با احتمال کمتری در طول زندگی‌شان به سرطان تخمدان مبتلا می‌شوند.

این سوال بیشتر به این دلیل پرسیده می‌شود که ممکن است به علت سونوگرافی‌های مکرر حین بارداری، سرطان تخمدان یافت شود و بنابراین افراد تصور کنند که این بیماری ناشی از بارداری بوده است.

عوامل خطر سرطان تخمدان چیست؟

بیشتر سرطان‌های تخمدان در لوله‌های فالوپ شروع می‌شوند که مسیری به رحم هستند. حدود 90% این سرطان‌ها از نوع اپیتلیال هستند، به این معنی که از سلول‌های آستر خارجی تخمدان‌ها منشا می‌گیرند. تومورهای تخمدان 3 نوع هستند: خوش خیم، مرزی (دارای پتانسیل کمی از بدخیم شدن) و یا بدخیم (سرطانی).

برای زنانی که سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان تخمدان را ندارند، خطر ابتلا با افزایش سن، زیاد می‌شود، مخصوصا بعد از یائسگی؛ و سن میانگین ابتلا به سرطان تخمدان 60 سال است.

داشتن سابقه خانوادگی قوی ابتلا به سرطان تخمدان یا سرطان سینه یا سرطان روده بزرگ، خطر ابتلا به سرطان تخمدان را زیاد می‌کند، مخصوصا اگر  خویشاوندی (مخصوصا مادر، خواهر، خاله یا عمه) در سن تقریبا کمتری با این سرطان تشخیص داده شده باشد. سایر عوامل خطر عبارتند از ژن یهودی یا اروپای شرقی.

قبل از باردار شدن، زنانی که در خطر ابتلا به سرطان تخمدان هستند معمولا تشویق می‌شوند که با پزشک زنان خود صحبت کنند تا تصمیم بگیرند که آیا کاندید انجام آزمایش ژنتیک هستند یا خیر.

آیا ابتلا به سرطان تخمدان در بارداری به جنین آسیب می‌رساند؟

بیشتر اوقات، سرطان تخمدان روی رشد جنین تاثیری ندارد. نگرانی‌ها زمانی ایجاد می‌شود که سرطان زندگی مادر را تهدید کند، برای مثال زمانی که سرطان خیلی بزرگ باشد و باعث انسداد در رشد و جریان خون طبیعی به جنین بشود و یا اینکه توده سرطانی باعث ایجاد میزان‌های غیرطبیعی از هورمون در بدن بشود.

تقریبا هیچ مدرکی وجود ندارد که سرطان تخمدان ممکن است به کیسه آمونیوم یا جفت پخش شود، پس احتمالا این چیزی نیست که شما نگرانش باشید. پزشکتان به شما کمک می‌کند موقعیتتان را درک کنید و برایتان توضیح می‌دهد که ممکن است جنین شما اصلا تاثیری از سرطان تخمدان نگیرد.

معمولا چیزی که جنین را در چنین شرایطی در خطر می‌اندازد، انجام درمان‌های مربوط به سرطان تخمدان و عوارض جانبی آن‌هاست.

برای همین است که معمولا انجام جراحی محافظه کارانه در بارداری توصیه می‌شود و جراحان صبر می‌کنند تا این جراحی را درهفته 16-20 بارداری انجام دهند؛ چون با انجام جراحی در سه ماهه اول،و اوایل سه ماهه دوم، احتمال سقط جنین بالا می‌رود.

همچنین پزشکان توصیه می‌کنند که شیمی درمانی نیز در سه ماهه اول دریافت نشود و تا حد امکان تا بعد از زایمان مادر عقب بیفتد. در سه ماهه اول، احتمال خیلی زیادی از آسیب‌ها یا تغییرشکل‌ها و همچنین سقط وجود دارد. شیمی درمانی در نیمه دوم بارداری، ممکن است باعث ایجاد بی اشتهایی، تهوع، استفراغ و یا کاهش تعداد سلول‌های خونی شود و این عوامل باعث افزایش احتمال ابتلا به عفونت (مخصوصا در زمان زایمان) می‌شود.

در صورت ابتلا به سرطان تخمدان، آیا در شیوه زایمان تغییری ایجاد می‌شود؟

بیشتر مراقبت حین بارداری شما به مرحله و درجه سرطان تخمدانتان بستگی دارد. بسیاری از زنان مبتلا به سرطان تخمدان در دوران بارداری، قادرند یک زایمان طبیعی (از طریق واژن) داشته باشند. برخی هم ممکن است با سزارین زایمان کنند، اما نوع زایمان شما به عامل دیگری بستگی دارد و ارتباطی به سرطانتان ندارد. اگر سرطانتان پیشرفته‌تر باشد، ممکن است تیم درمانی شما انجام سزارین را برای زایمان پیشنهاد کند تا قادر باشند در زمان زایمان، جراحی برداشتن توده را نیز انجام دهند.

از برنامه ریزی زایمانتان نترسید! شما و متخصص زنان می‌توانید باهم بهترین راه چاره برایتان را پیدا کنید و شاید لازم نباشد چیزی زیادی را درباره زایمانتان تغییر دهید.

آیا ممکن است با آزمایش بارداری، سرطان تخمدان را تشخیص داد؟

هورمونی به نام hCG هورمونی است که در زمان بارداری افزایش می‌یابد. اندازه‌گیری این هورمون، روش اصلی تست بارداری است. با انجام تست بارداری، می‌توان میزان hCG را در ادرار اندازه گرفت.

برخی از تومورهای غیرطبیعی و سرطانی نیز هورمون hCG را ترشح می‌کنند، یعنی hCG نشانه این تومورها است. هرچند با آزمایش‌های بارداری نمی‌توان سرطان تخمدان را تشخیص داد.

روش مناسب‌تر برای اندازه گیری سطح hCG  جهت تشخیص سرطان تخمدان، آزمایش خون است.

برای تشخیص سرطان تخمدان، پزشک متخصص آزمایش‌های زیر را انجام خواهد داد:

• معاینه فیزیکی و معاینه لگن
• آزمایش‌های تصویربرداری و سونوگرافی
• آزمایش خون، از جمله CA-125
• برداشتن توده، در صورت مشکوک بودنش به سرطان

ممکن است فرد سونوگرافی از طریق واژن انجام دهد که در آن یک پروب سونوگرافی را داخل واژن قرار داده خواهد شد.

درمان سرطان تخمدان در بارداری

تیم درمانی دخیل در درمان سرطان تخمدان در بارداری ممکن است شامل متخصصان زیر باشد:

• ماما
• متخصص سرطان (انکولوژیست)
• متخصص بیهوشی
• متخصص جنین
• پزشک عمومی

تشکیل این تیم به این دلیل است که تصمیم گیری پیچیده است و ممکن است نگرانی‌هایی درباره مادر و جنین وجود داشته باشد. نوع درمان و برنامه درمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله مرحله و یا میزان پخش شدن سرطان، نوع سرطان و زیرگروه آن.

پزشک درمان را برای هر شخص، مخصوص خودش برنامه ریزی می‌کند و این درمان معمولا شامل شیمی درمانی و جراحی می‌شود. پزشک معمولا جراحی را بین هفته‌های 16-20 بارداری و شیمی درمانی را در سه ماهه دوم و سوم انجام می‌دهد.

اگر پزشک در حین بارداری بیمار، دیرتر سرطان تخمدان را تشخیص دهد، ممکن است امکان این باشد که تا بعد از زایمان برای شروع درمان صبر کند . همچنین ممکن است پزشک این نکته را پیشنهاد کند که زایمان زودتر از موعد انجام شود تا خطر فرد مبتلا به سرطان تخمدان به حداقل برسد.

در موارد خاص، فرد باید  همراه پزشکش درباره ادامه دادن بارداری یا متوقف کردن آن تصمیم بگیرد. اگر سرطان پیشرفته یا تهاجمی باشد، ممکن است فرد نیازمند درمان فوری باشد.

تاثیر درمان سرطان تخمدان در بارداری‌های آینده بیمار

درمان سرطان تخمدان ممکن است از راه‌های زیر بارداری‌های آینده فرد را تحت تاثیر قرار دهد:

• جراحی دهانه رحم: اگر در طی عمل جراحی، دهانه رحم فرد برداشته شود، فرد در خطر بیشتری از سقط یا زایمان زودرس قرار می‌گیرد. این اتفاق به این دلیل است که ممکن است دهانه رحم قادر به حمایت از بارداری بعد از جراحی نباشد.
• شیمی درمانی: برخی از درمان‌‌های شیمی درمانی ممکن است باعث آسیب به سلول‌های قلب و ضعیف شدن قلب شود و بارداری را در خطر قرار دهد.
• پرتودرمانی: اگر فرد پرتودرمانی انجام دهد، ممکن است سلول‌ها و خون‌رسانی رحم را تحت تاثیر قرار دهد. این درمان همچنین باعث افزایش احتمال زایمان زودرس، سقط و کم بودن وزن نوزاد هنگام به دنیا آمدن، می‌شود.

آیا درمان سرطان تخمدان با شیمی درمانی در بارداری ایمن است؟

هر تصمیمی در زمان بارداری بر اساس دو عامل گرفته می‌شود: یکی سلامت مادر و دیگری سلامت جنین. بارداری‌هایی که همراه با سرطان مادر هستند، پرخطر در نظر گرفته می‌شوند و ممکن است لازم باشد که مادر در طول بارداری‌اش با تیمی از چند متخصص زیر نظر گرفته شود.

شیمی درمانی سرطان تخمدان را نیز بخوانید !

اگر تومور قابل خارج کردن کامل با جراحی نباشد، ممکن است پزشک و تیم درمانی شما انجام شیمی درمانی را پیشنهاد کند. شیمی درمانی را می‌توان در سه ماهه دوم و سوم بارداری به طور ایمن انجام داد، اما در صورت امکان، بهتر است به بعد از زایمان عقب بیفتد. انجام شیمی درمانی بعد از زایمان ممکن است روی شیر دادن به نوزاد هم تاثیر داشته باشد ( برای جلوگیری از انتقال مواد سمی از طریق شیر به نوزاد).

خوشبختانه پیش‌آگهی بارداری با سرطان تخمدان هم برای مادر و هم برای جنین شبیه به افراد طبیعی و بارداری‌های سالم است.

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید