شیمی درمانی سرطان ریه یکی از روش‌های درمانی مهم این سرطان است. در شیمی‌درمانی از داروهای ضد سرطان برای تخریب سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنیم. این داروها در جریان خون گردش می‌کنند و سلول‌های بدخیم سرطان ریه را در نواحی مختلف بدن از بین می‌برند.

در این مقاله درباره داروهای شیمی‌درمانی سرطان ریه، نحوه تزریق، زمان مصرف و عوارض آن‌ها توضیح می‌دهیم. هر قسمتی از مطلب را درست متوجه نشدید می‌توانید در قسمت دیدگاه‌ها در انتهای صفحه سوالتان را بپرسید.

---

بیشتر بخوانید: درمان سرطان ریه

---

شیمی درمانی سرطان ریه در مراحل اولیه

شیمی درمانی سرطان ریه غیر سلول کوچک (Non-small cell)

شیمی درمانی یک درمان رایج برای سرطان ریه غیر سلول کوچک است. این درمان را می‌توان در زمان‌ها و شرایط مختلف انجام داد:

• شیمی درمانی قبل از جراحی یا پرتو درمانی: این کار می تواند تومور را کوچک کرده و برداشتن آن را آسان تر کند.
• شیمی درمانی بعد جراحی یا پرتو درمانی: می تواند به کاهش احتمال بازگشت سرطان کمک کند، مخصوصا اگر سرطان ریه مرحله 2 یا 3A داشته باشید.
• در بیماران غیر قابل جراحی: اگر توموری غیر قابل برداشتن باشد، می‌توان با پرتو درمانی و شیمی درمانی همزمان آن را درمان کرد. می‌توان شیمی درمانی و پرتو درمانی را به صورت متوالی (یکی بعد از دیگری) تجویز کرد. در بیمارانی که جراحی شده‌اند، اما توده قابل رویت باقی مانده است هم می‌توان کمورادیوتراپی همزمان انجام داد.

به درمان قبل و بعد جراحی، به ترتیب درمان «نئوادجوانت» و «ادجوانت» می‌گوییم. شیمی‌درمانی نئوادجوانت را می‌توان به تنهایی یا همراه با پرتو درمانی (رادیوتراپی) انجام داد.

بسیار مهم است که پزشک از قبل در مورد مزایا و خطرات احتمالی شیمی درمانی با شما صحبت کند. داروها می توانند عوارض جانبی ایجاد کنند.

شیمی درمانی سرطان ریه سلول کوچک (Small cell)

شیمی درمانی معمولا اولین درمان در سرطان ریه سلول کوچک (SCLC) است. این درمان می‌تواند در شرایط زیر تجویز شود:

• همزمان با رادیوتراپی در مواردی که بیماری محدود به ریه است.
• قبل از رادیوتراپی برای کوچک کردن تومور
• به تنهایی برای مواردی که امکان رادیوتراپی وجود ندارد

اگرچه جراحی بهترین درمان SCLC است، اما در اکثر موارد امکان انجام آن وجود ندارد. بنابراین نقش شیمی درمانی و پرتو درمانی در این نوع سرطان ریه پررنگ‌تر است.

شیمی درمانی سرطان ریه پیشرفته

در صورتی که تومور ریه به ارگان‌های دیگر پخش شده باشد، شیمی درمانی درمان اصلی آن است. این درمان می تواند به برخی از افراد کمک کند عمر بیشتری داشته باشند، حتی اگر سرطان آن ها کاملا بهبود نیابد.

برای مشاوره با متخصص شیمی درمانی کلیک کنید.

شیمی درمانی نگهدارنده در سرطان ریه چیست؟

بعد از شیمی درمانی اولیه در سرطان ریه از نوع غیر سلول کوچک (non-small cell)، می‌توان یکی از داروها را برای مدت بیشتری ادامه داد تا احتمال بازگشت سرطان کم شود. به این نوع کموتراپی، درمان نگهدارنده یا maintenance می‌گوییم. 

انواع داروی شیمی درمانی سرطان ریه

شیمی‌درمانی در کانسر سلول کوچک (SCLC) با سرطان ریه غیر سلول کوچک (NSCLC) متفاوت است. درمان معمولا به صورت دو دارویی است. ممکن است داروهای تارگت یا ایمونوتراپی نیز به این رژیم درمانی اضافه شود.

---

بیشتر بخوانید: ۱- تارگت تراپی سرطان ریه ۲- ایمونوتراپی سرطان ریه

---

داروهای شیمی درمانی سرطان ریه سلول غیر کوچک (non-small cell)

در NSCLC به احتمال زیاد شما تحت درمان با سیس پلاتین یا کربوپلاتین با حداقل یک داروی شیمی درمانی دیگر مانند موارد زیر قرار خواهید گرفت:

• وینورلبین (ناولبین)
• جمسیتابین (جمزار)
• پاکلی تاکسل (تاکسول)
• اتوپوزاید
• پمترکسد (الیمتا)

داروهای شیمی درمانی سرطان ریه سلول کوچک (small cell)

در SCLC نیز درمان شما به احتمال زیاد با سیس‌پلاتین یا کربوپلاتین به علاوه حداقل یک داروی دیگر خواهد بود. این داروی دوم در سرطان ریه small cell در بیشتر موارد اتوپوزاید است.

داروهای شیمی درمانی سرطان ریه پیشرفته

در سرطان ریه پیشرفته و متاستاتیک در صورت امکان از درمان‌های دودارویی استفاده می‌شود. اما در صورتی که بیمار شرایط عمومی خوبی نداشته باشد ممکن است از درمان تک‌دارویی استفاده شود.

داروهای مورد استفاده چند تفاوت با شیمی درمانی سرطان ریه موضعی دارند: ۱- گزینه‌های درمانی کمی بیشتر است  ۲- نقش درمان‌های تارگت‌تراپی و ایمونوتراپی پررنگ‌تر است.

بیشتر بخوانید: متاستاز چیست؟

داروهای شیمی درمانی عود سرطان ریه

اگر سرطان شما بعد از اولین دوره شیمی درمانی سرطان ریه برگردد، ممکن است نیاز به دور دیگری از درمان داشته باشید. در این حالت انتخاب دارو بستگی به داروهایی دارد که در دور اول درمان استفاده شده است.

شیمی درمانی چگونه انجام می‌شود؟

شیمی درمانی سرطان ریه می‌تواند به صورت خوراکی یا تزریقی باشد. اکثر گزینه‌های درمانی تزریق وریدی دارند و گزینه‌های خوراکی کم هستند.

تزریق وریدی

درمان با تزریق سرم در بازو یا دست انجام می شود. یک پرستار یک لوله کوچک (آنژیوکت) را در یکی از رگ های شما قرار می دهد و سرم را به آن متصل می کند. ممکن است به CV line نیاز داشته باشید. CV line یا لاین ورید مرکزی، یک لوله پلاستیکی بلند است که داروها را در رگ بزرگ یا از طریق وریدی در بازوی شما وارد بدنتان می کند.

بیشتر بخوانید: پورت شیمی درمانی چیست؟

مصرف کپسول

شما باید طبق دستور پزشک یا داروساز کپسول ها را مصرف کنید. این که معده پر یا خالی دارید می تواند بر میزان وارد شدن یک دارو به جریان خون شما تأثیر بگذارد. شما باید دوز مناسب را مصرف کنید، نه بیشتر و یا نه کمتر. قبل از قطع مصرف داروی سرطان با متخصص خود صحبت کنید.

زمان شیمی درمانی سرطان ریه

شیمی درمانی سرطان ریه بعد از جراحی در چه زمانی انجام می‌شود؟

اگر از آمادگی کافی برای شیمی درمانی برخوردار هستید، معمولاً آن را در حدود ۸ هفته پس از جراحی شروع می کنید (حدود ۶ تا ۹ هفته بعد جراحی).

تعداد جلسات شیمی درمانی سرطان ریه و مدت درمان

اگر شیمی درمانی وریدی می‌شوید، معمولا تزریق در دوره‌ها یا سیکل‌های ۳ تا ۴ هفته‌ای انجام می‌شود. در هر سیکل ممکن است یک یا چند روز تزریق و مصرف قرص وجود داشته باشد.

معمولا ۴ تا ۶ دوره کموتراپی انجام می‌شود. همانطور که گفته شد ممکن است شیمی درمانی نگهدارنده نیز برای مدت طولانی‌تر (اما با شدت کم) انجام شود.

اگر کپسول مصرف می کنید، ممکن است هفته ای یک بار تحت درمان قرار بگیرید یا ممکن است یک بار در روز برای ۵ روز هر ۳ هفته تحت درمان قرار گیرید.

بسته به سرطان شما هر چند وقت یک بار برای درمان باید مراجعه کنید. یک نمونه از چرخه درمان این است که شما در روز ۱، روز ۸ و روز ۱۵ تحت درمان قرار گیرید، سپس یک هفته استراحت کنید و دوباره چرخه را شروع کنید.

نکات قبل و بعد از شیمی درمانی

آمادگی قبل از شیمی درمانی سرطان ریه

قبل از انجام هرگونه درمان، باید آزمایش خون بدهید. تیم درمان شما، نتیجه آزمایش خون را بررسی می‌کند تا مطمئن شوند مشکلی برای شیمی درمانی ندارید.

سعی کنید قبل و حین درمان تا جای ممکن سالم بمانید. تغذیه سالم داشته باشید، به اندازه کافی آب بنوشید، خواب مناسب داشته باشید و بین استراحت و فعالیت بدنی تعادل برقرار کنید.

اگر سیگار می‌کشید سعی کنید آن را ترک کنید، چرا که ممکن است روی تاثیر درمان و عوارض آن تاثیرگذار باشد.

نکات بعد از شیمی درمانی سرطان ریه

قبل از رفتن به خانه مهم است که مطمئن شوید، قرص های مورد نیاز خود را با داروهای ضد بیماری خود و سایر قرص های کنترل علائم که ممکن است نیاز باشد را تهیه کرده باشید.

باید با عوارض جانبی درمانتان آشنا باشید. از پزشکتان درباره عوارض احتمالی درمان سوال کنید و داروهای کاهنده عوارض را دریافت کنید. از پزشکتان بپرسید در صورت بروز هر کدام از عوارض چه کاری باید بکنید.

---

بیشتر بخوانید: بیوپسی چیست

---

عوارض جانبی شیمی درمانی سرطان ریه

شیمی‌درمانی عوارضی دارد که ممکن است از دارویی به داروی دیگر و از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. اما به طور کلی عوارض شیمی درمانی سرطان ریه شامل موارد زیر است:

• حالت تهوع
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• احساس خستگی شدید
• مقاومت کمتر در برابر عفونت ها
• خونریزی و کبودی
• اسهال یا یبوست
• ریزش مو
• زخم دهان
• خستگی

پزشکان با تجویز داروهای کمکی، میزان این عوارض را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهند. برای کاهش میزان تهوع، علاوه بر مصرف داروهای تجویزی پزشکتان می‌توانید از چای نعناع یا زنجبیل نیز استفاده کنید.

در صورت مشاهده هر گونه علائم عفونت، از جمله دمای بدن بالای ۳۷.۵ درجه سانتی گراد یا زیر ۳۶ درجه سانتی گراد یا به طور کلی هر نوع احساس ناخوشی، بدون درنگ با مرکز درمانی خود تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید. عفونت‌ها می توانند خیلی سریع و ناگهانی حال شما را بد کنند.

توجه کنید عوارض جانبی شیمی درمانی سرطان ریه بستگی به موارد زیر دارد:

• کدام داروها را مصرف می کنید.
• چقدر از هر دارو را مصرف می کنید
• چگونه بدن شما به دارو های مصرفی برای درمان سرطان، واکنش نشان می دهد.

بنابراین، نوع عوارض و شدت آن با داروهای شیمی درمانی مختلف و در افراد مختلف، متفاوت خواهد بود.

آیا شیمی درمانی سرطان ریه باعث ریزش مو می‌شود؟

داروهای مختلف شیمی درمانی تاثیر متفاوتی روی ریزش مو دارند.

همانطور که گفتیم معمولا یکی از داروهای شیمی درمانی سرطان ریه، از خانواده «پلاتین» ها است (سیس‌پلاتین و کربوپلاتین). به طور کلی ریزش مو با این دو دارو شایع یا شدید نیست.

درصد ریزش مو با سایر داروهای شیمی درمانی سرطان ریه از کم به زیاد به این صورت است:

• پمترکسد: ۶٪
• وینورلبین: ۱۰٪ تا ۳۰٪
• جمسیتابین: ۱۵٪
• اتوپوزاید: متغیر است و از ۸٪ تا ۶۶٪ گزارش شده است
• پاکلی تاکسل: ۸۷٪

همانطور که مشاهده می‌کنید میزان ریزش مو با داروهای مختلف متفاوت است. بنابراین اگر ریزش مو در شیمی درمانی سرطان ریه برایتان مهم است، با پزشکتان صحبت کنید تا رژیمی با ریزش موی کمتر انتخاب کند.

جمع بندی: شیمی درمانی سرطان ریه

شیمی درمانی سرطان ریه یکی از بهترین روش‌های درمانی این بیماری است. با شیمی درمانی می توان تا حدی سرطان ریه را کنترل کرد و در مواردی از بروز دوباره آن جلوگیری نمود. گزینه‌های دارویی مختلفی برای شیمی درمانی سرطان ریه وجود دارد. شیمی درمانی معمولا به صورت تزریق وریدی، بر پایه پلاتین (سیس‌پلاتین یا کربوپلاتین) و معمولا دو دارویی است. ممکن است داروهای تارگت تراپی و ایمونوتراپی نیز همزمان با این داروها تجویز شود.

منابع:

cancer.org

cancerresearchuk.org

macmillan.org.uk

cancer.ca

---

سوالات رایج:

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید