بیوپسی (Biopsy) یا نمونه برداری به معنای برداشتن تکه‌ای از بافت برای بررسی و آزمایش دقیق است. این آزمایش معمولا توسط میکروسکوپ انجام می‌شود. در سرطان‌شناسی از بیوپسی برای تشخیص سرطان، تعیین نوع و گرید آن، تعیین گسترش تومور (مرحله سرطان) و تعیین تاثیر درمان استفاده می‌شود.

معمولا بیوپسی زمانی درخواست می‌شود که پزشک در حین معاینه فیزیکی یا در سایر بررسی‌ها متوجه چیز مشکوکی شود. بیوپسی روش اصلی تشخیص انواع سرطان توسط پزشک است. دیگر آزمایش‌ها می‌توانند حضور سرطان را نشان دهند، اما فقط بیوپسی می‌تواند به تشخیص قطعی منجر شود.

می‌توان بیوپسی را در مطب پزشک انجام داد. اما گاهی برای تهیه نمونه بافتی لازم است جراحی یا اقدامات دیکری انجام شود. نوع بیوپسی شما به محل قرارگیری تومور احتمالی شما بستگی دارد.

انواع بیوپسی

بیوپسی با کمک تصاویر

اگر پزشک نتواند تومور را حس کند یا تومور در نواحی عمیق‌تر بدن باشد، ممکن است پزشک از رویکرد بیوپسی مبتنی بر تصاویر استفاده کند. این نوع نمونه برداری را «تحت گاید» یا «با هدایت تصویر» هم می‌گویند. پزشک طی این فرایند به کمک یک روش تصویربرداری سوزنی را به محل تومور هدایت می‌کند.

دقت کنید این توصیف نشان می‌دهد که پزشک از یک روش تصویربرداری مانند سونو یا سی‌تی برای نمونه‌برداری استفاده می‌کند. اما نوع ابزار نمونه برداری را مشخص نمی‌کند. در واقع پزشک می‌تواند نمونه برداری را با سوزنی ظریف، سوزن هسته‌ای یا با کمک خلا انجام دهد (به ادامه متن مراجعه کنید). انتخاب بین این ابزارها به میزان بافت مورد نیاز، تشخیص احتمالی و دیگر عوامل بستگی دارد. نوع روش تصویربرداری بستگی به محل تومور و دیگر فاکتورها دارد و می‌تواند یکی از روش‌های زیر باشد:

• سونوگرافی
• فلوروسکوپی
• سی تی اسکن (CT)
• اشعه ایکس (گرافی ساده)
• ام آر آی (MRI)

بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف

کشیدن نمونه یا مایع با استفاده از سوزن، آسپیراسیون (aspiration) نام دارد. پزشکان معمولا به آسپیراسیون با سوزن ظریف، FNA می‌گویند. پزشک طی این نمونه‌برداری که کم-تهاجمی است، از یک سوزن توخالی و بسیار نازک که به سرنگ متصل است استفاده می‌کند. پزشک مقدار کمی از بافت را از ناحیه مشکوک برمی‌دارد تا آن را بررسی کند. ممکن است پزشک از این روش نمونه‌برداری برای توده قابل لمس از طریق پوست یا در بیوپسی مبتنی بر تصاویر (به بالا مراجعه کنید) استفاده کند.

بیوپسی سوزنی هسته‌ای (core)

core در زبان انگلیسی به معنای «هسته یا مغز و درون هر چیزی» است. منظور از نمونه برداری با سوزن core استفاده از سوزنی با قطر مناسب و خارج کردن بافت کوچکی به شکل استوانه (به شکل درون سوزن) است. از آنجایی که پزشکان معمولا به این روش، بیوپسی core (کُر) می‌گویند، ما نیز در این سایت از این عبارت استفاده می کنیم. در این نوع نمونه‌ برداری از یک سوزن بزرگ‌تر از روش قبلی، برای برداشتن نمونه بافتی بزرگ‌تر استفاده می‌شود. این روش نیز همانند FNA، کم-تهاجمی است.

بیوپسی با کمک خلا (vacuum)

در این نوع بیوپسی از دستگاه مکش برای جمع‌آوری نمونه بافتی از طریق یک سوزن با طراحی مخصوص استفاده می‌شود. پزشک می‌تواند با این روش چندین نمونه یا نمونه‌های بزرگی از همان محل نمونه برداری جمع‌آوری کند. نمونه برداری با کمک خلا را گاهی می‌توان تحت هدایت تصویر انجام داد.

پزشکان معمولا به این روش «بیوپسی وکیوم» می‌گویند.

بیوپسی اکسیژنال (شکافی)

پزشک در طی نمونه برداری اِکسیژنال (excisional) کل ناحیه مشکوک را برمی‌دارد. این روش معمولا  برای بررسی تغییرات مشکوک در پوست استفاده می‌شود. پزشکان همچنین گاهی اوقات از این روش برای توده‌های زیرپوستی کوچک که به راحتی برداشته می‌شوند استفاده می‌کند. در مقابل، FNA یا بیوپسی کور (core) بیشتر برای توده‌هایی استفاده می‌شوند که نمی‌توان آنها را از طریق پوست مشاهده یا لمس کرد.

بیوپسی شیو (Shave biopsy)

پزشک در طی این نوع نمونه برداری از یک ابزار تیز برای برداشتن بافت از سطح پوست استفاده می‌کند. shave به معنای تراشیدن است.

پانچ بیوپسی (Punch biopsy)

پزشک در طی نمونه برداری پانچ یک ابزار دایره‌ای و تیز را وارد پوست می‌کند. سپس از زیر سطح پوست نمونه‌برداری می‌کند.

بیوپسی آندوسکوپی

آندوسکوپ یک لوله نازک، انعطاف‌پذیر است که به یک چراغ و دوربین متصل است. پزشکان از این ابزار برای مشاهده قسمت‌های داخلی بدن از جمله مثانه، شکم، مفاصل یا دستگاه گوارش (GI) استفاده می‌کنند. آنها آندوسکوپ را از طریق دهان یا یک برش جراحی کوچک وارد می‌کنند. دوربین متصل به لوله نیز به پزشک کمک می‌کند تا نواحی غیرعادی را مشاهده کند. پزشکان همچنین با استفاده از پنس نمونه‌های بافتی ریزی از ناحیه مشکوک برمی‌دارند. پنس نیز بخشی از آندوسکوپ است.

بیوپسی لاپاراسکوپی

از این نوع نمونه برداری برای ناحیه شکم استفاده می‌شود. پزشک در این روش مشابه روش بیوپسی آندوسکوپی، یک لوله نازک متصل به دوربین فیلمبرداری به نام لاپاراسکوپ را از طریق یک برش کوچک وارد شکم می‌کند. دوربین به پزشک کمک می‌کند تا مناطق غیرعادی را مشاهده کند. سپس پزشکان می‌توانند یک سوزن کوچک وارد کرده و از بافت نمونه بردارند.

آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان

این دو روش مشابه هستند. پزشکان معمولا برای معاینه مغز استخوان این دو روش را همزمان انجام می‌دهند. مغز استخوان هم یک قسمت جامد و هم یک قسمت مایع دارد. در آسپیراسیون مغز استخوان نمونه‌ای از مایع را با سوزن برمی‌دارند. در نمونه برداری مغز استخوان با استفاده از سوزن مقدار کمی از بافت جامد را برمی‌دارند. پزشکان با کمک این روش‌ها می‌فهمند که آیا شخص به اختلال خون یا سرطان خون مبتلا است یا خیر. سرطان‌های خون شامل لوسمی، لنفوم، یا میلوم مولتیپل است.

یکی از محل‌های متداول برای آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان، استخوان لگن است. پزشک معمولا از قبل، پوست آن قسمت را با استفاده از دارو بی‌حس می‌کند. ممکن است برای پیشگیری از درد یا بیهوشی انواعی از داروها استفاده شود.

بیوپسی مایع

با استفاده از این این روش کم‌تهاجمی می‌توان نمونه خون را از نظر وجود سرطان آزمایش کرد. یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی طی بیوپسی مایع، یک نمونه معمولی از خون برمی‌دارد و آن را به روش خاصی آنالیز می‌کند. نمونه برداری مایع در مقایسه با نمونه‌برداری بافت، خطرات کمتری برای بیماران به دنبال دارد و پزشکان به راحتی می‌توانند چندین بار آن را انجام دهند. این روش همچنین  ممکن است به پزشکان این امکان را بدهد که پیشرفت تومور را بررسی کنند و تاثیر درمان را بسنجند.

این نوع بیوپسی هنوز جدید است و تحقیقات بیشتری باید در این زمینه انجام شود تا در مورد کاربردهای آن اطلاعات بیشتری کسب شود. در حال حاضر، این نوع نمونه برداری برای اکثر افراد مبتلا به سرطان استفاده نمی‌شود.

---

بیشتر بخوانید: سرطان معده چیست؟

---

چه کسی بیوپسی را انجام می‌دهد و چه کسی نمونه را بررسی می‌کند؟

اینکه کدام یک از اعضای تیم مراقبت بیوپسی را انجام می‌دهد، اغلب به نوع بیوپسی و همچنین به اینکه کدام بخش بدن تحت درمان است بستگی دارد. افراد زیر می‌توانند بیوپسی انجام دهند:

• جراح
• رادیولوژیست، که در زمینه تهیه و خوانش تصاویر پزشکی تخصص دارد
• متخصص گوارش (گاستروانترولوژیست)، که در زمینه عملکرد و اختلالات دستگاه گوارش تخصص دارد. دستگاه گوارش شامل معده، روده‌ها و اندام‌های مربوطه تخصص دارد.
• متخصص پوست، که در زمینه بیماری‌های پوستی تخصص دارد.
• متخصص زنان، که در زمینه بیماری.های مرتبط با دستگاه تولید مثلی زنان تخصص دارد
• دیگر متخصصین

بررسی نمونه عموما توسط متخصص پاتولوژی انجام می‌شود. پاتولوژیست، در زمینه تفسیر نتایج آزمایشگاه و ارزیابی سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها به منظور تشخیص بیماری تخصص دارد.

فرایند انجام یبوپسی

فرایند بیوپسی به شرح زیر است:

1. آماده شدن برای نمونه برداری
2. قبل از نمونه برداری
3. در طول انجام بیوپسی
4. بعد از بیوپسی
5. گرفتن نتایج

که هرکدام را توضیح داده ایم.

آماده شدن برای نمونه برداری

نحوه آماده شدن برای نمونه برداری به نوع نمونه برداری بستگی دارد. به عنوان مثال، برای «بیوپسی با سوزن ظریف» که در مطب پزشک انجام می‌شود آماده‌سازی چندانی لازم نیست. در بعضی موارد، باید لباس خود را دربیاورید و گان بپوشید.

قبل از نمونه برداری

موارد زیر را می توانید قبل از نمونه برداری انجام دهید:

• از پزشک یا پرستارتان بپرسید که آیا می‌توانید قبل از بیوپسی چیزی بخورید یا بنوشید.
• همچنین بپرسید که آیا می‌توانید در روز انجام بیوپسی داروهای همیشگی خود را مصرف کنید یا خیر؟ برای برخی انواع نمونه‌برداری نیز پزشک باید بداند که آیا از داروهای رقیق‌کننده خون یا آسپرین استفاده می‌کنید یا خیر. در مورد تمام داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید به پزشک اطلاع دهید.
• در مورد هرگونه حساسیت دارویی یا سایر بیماری‌ها و شرایط پزشکی احتمالی خود به پزشک اطلاع دهید.
• یکی از اعضای تیم مراقبت بهداشتی روش نمونه برداری را برای شما توضیح می‌دهد.
• از شما می‌خواهند فرم رضایت نامه را امضا کنید. این فرم بیان می‌کند که شما فواید و خطرات نمونه برداری را درک کرده‌اید و با انجام این آزمایش موافقت هستید.
• در مورد هرگونه نگرانی خود با پزشک صحبت کنید.

در طول انجام بیوپسی

بسته به اینکه پزشک روی کدام قسمت از بدن شما قرار است بیوپسی انجام دهد، ممکن است در طول اجرای عملیات روی شکم یا پشت خود دراز بکشید یا سر جای خود بنشینید. برای برخی از انواع بیوپسی، ممکن است لازم باشد که هنگام ورود سوزن نفس خود را حبس کنید یا بی‌حرکت بمانید. تیم مراقبت سلامت از قبل به شما می‌گویند که طی انجام نمونه برداری چه انتظاراتی باید داشته باشید.

معمولا قبل از عمل نوعی داروی بی‌حسی دریافت می‌کنید که مانع آگاهی از درد می‌شود. نوع داروی بی‌حسی که پزشک استفاده می‌کند به نوع بیوپسی و محلی از بدن که قرار است بیوپسی روی آن انجام شود بستگی دارد. انواع بی‌حسی‌های زیر ممکن است استفاده شوند:

• بی‌حسی موضعی نوعی تزریق است که ناحیه انجام نمونه‌برداری را بی‌حس می‌کند. ممکن است هنگام تزریق ماده بی‌حسی موضعی توسط پزشک احساس سوزش کنید.
• «آرام‌بخشی آگاهانه» یا «مراقبت بی‌حسی تحت نظارت» از دارو برای آرام کردن استفاده می‌کند. این دارو معمولا از طریق لوله وریدی (IV) استعمال می‌شود و اغلب با بی‌حسی موضعی یا منطقه‌ای ترکیب می‌شود.
• بیهوشی عمومی شما را در حین انجام یک عملیات مهم مانند جراحی بیهوش می‌کند. در صورتی که تحت بیهوشی عمومی قرار بگیرید، در طول عملیات هشیار نخواهید بود.

---

بیشتر بخوانید: سرطان سینه چیست و علت آن

---

بعد از بیوپسی

دوره بهبودی شما به نوع نمونه‌برداری بستگی دارد:

• روش‌هایی که حداقل تهاجم را دارند به زمان بهبودی احتیاج ندارند. ممکن است بلافاصله پس از انجام نمونه برداری بتوانید به فعالیت‌های معمول خود برگردید.
• روش‌هایی که بیشتر تهاجمی هستند ممکن است به زمان بهبودی بیشتری احتیاج داشته باشند.
• اگر به عنوان بخشی از فرایند بی‌حسی داروی آرامبخش دریافت می‌کنید، معمولا پس از اتمام نمونه‌برداری باید شخصی همراهتان باشد که شما را به خانه برساند.

پس از نمونه برداری، با پزشک یا پرستار خود در مورد نحوه مراقبت از محل نمونه برداری صحبت کنید. همچنین از عوارض بالقوه روش بیوپسی آگاه باشید. در صورت مشاهده‌ علائم زیر با مطب پزشک خود تماس بگیرید:

• عفونت
• درد شدید
• تب
• خونریزی

گرفتن نتایج

مدت زمان دریافت نتایج بیوپسی به تعداد آزمایش‌هایی که باید به منظور تشخیص روی نمونه انجام شود بستگی دارد. پاتولوژیست بر اساس این آنالیز تعیین می‌کند که آیا این بافت برداشته شده حاوی تومور است یا خیر و اینکه نوع تومور چیست.

تومور می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد.

• تومور خوش‌خیم سرطانی نیست.
• تومور بدخیم سرطانی است و احتمالا بتواند به سایر بخش‌های بدن پخش شود.

اغلب می‌توان نتیجه را ۲ تا ۳ روز بعد از بیوپسی دریافت کرد. دریافت نتیجه آزمایشی که مستلزم آنالیز پیچیده‌تری است می‌تواند ۷ الی ۱۰ روز طول بکشد. از پزشک نحوه دریافت نتایج بیوپسی را بپرسید و همچنین بپرسید که چه کسی نتایج را به شما توضیح خواهد داد.

گزارش بیوپسی برگه ای شبیه برگه بالا است. در بالای صفحه نام و مشخصات بیمار و پزشک و تاریخ نمونه برداری نوشته می‌شود. سپس در ادامه شرح حال قبلی از بیمار نوشته شده و بعد از آن سه بخش اصلی آورده می‌شود: ماکروسکوپی (یعنی توصیف نمونه با چشم غیر مسلح)، میکروسکوپی (توصیف نمونه بر اساس مشاهده میکروسکوپی) و تشخیص (تشخیص نهایی پاتولوژیست بر اساس مشاهدات وی. در نهایت اگر نکته اضافه‌ای باشد در زیر اضافه می‌شود و پاتولوژیست (ها) زیر برگه را امضا می‌کنند.

سوالات مهم

سوالات زیر را می‌‌توانید بسته به شرایط از پزشک خود بپرسید:

• چرا نمونه برداری را برایم توصیه می‌کنید؟
• خطرات عدم انجام این آزمایش چیست؟
• چه زمانی از نتایج بیوپسی مطلع خواهم شد؟ چگونه این اطلاعات را دریافت خواهم کرد؟ چه کسی این نتایج را برایم توضیح خواهد داد؟
• طی بیوپسی چه اتفاقاتی خواهد افتاد؟
• چه کسی بیوپسی را انجام خواهد داد؟
• انجام این عملیات چقدر طول می‌کشد؟
• آیا تحت بی‌حسی موضعی یا عمومی قرار خواهم گرفت؟
• آیا این عملیات دردناک است؟
• چگونه باید برای بیوپسی آماده شوم؟
• آیا روز قبل از انجام نمونه برداری محدودیتی در خصوص اینکه چه باید بخورم یا بنوشم وجود دارد؟
• بعد از انجام بیوپسی، در صورت لزوم، چه مراقبت‌های اختصاصی لازم است؟
• آیا بعد از بیوپسی خطر عفونت، خونریزی یا عوارض جانبی دیگری وجود دارد؟
• آیا نمونه برداری جای زخم (اسکار) روی بدنم باقی می‌گذارد؟
• آیا بیوپسی در کلینیک یا بیمارستان انجام می‌شود؟
• آیا لازم است بعد از نمونه برداری از انجام یک سری فعالیت‌ها اجتناب کنم؟ اگر چنین است، این امر تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
• آیا لازم است بعد از بیوپسی کسی همراهم باشد تا مرا به خانه برساند؟
• آیا لازم است تحت آزمایش‌ها و اقدامات دیگری نیز قرار بگیرم؟

نتیجه گیری

در این مقاله از سایت دکتر برنا فزارمند به توضیحات کامل بیوپسی پرداختیم. بیوپسی (Biopsy) یا نمونه برداری به معنای برداشتن تکه‌ای از بافت برای بررسی و آزمایش دقیق است. می‌توان بیوپسی را در مطب پزشک انجام داد. نوع بیوپسی شما به محل قرارگیری تومور احتمالی شما بستگی دارد. بیوپسی می تواند از 11 طریق انجام شود که برخی از آن ها عبارتند از بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف، بیوپسی سوزنی هسته ای و بیوپسی با کمک خلا.

سوالات متداول

بیوپسی توسط چه کسی انجام می شود؟

بیوپسی می تواند توسط جراع، رادیو لوژیست، متخصص گوارش، متخصص پوست، متخصص زنان و دیگر متخصصین انجام شود.

جواب بیوپسی کی می آید؟

اغلب می‌توان نتیجه را ۲ تا ۳ روز بعد از بیوپسی دریافت کرد. دریافت نتیجه آزمایشی که مستلزم آنالیز پیچیده‌تری است می‌تواند ۷ الی ۱۰ روز طول بکشد.