سرطان حنجره چیست؟

سرطان حنجره به معنای رشد خارج از کنترل بعضی از سلول‌های حنجره است؛ حنجره بخشی از سروگردن است که تارهای صوتی در آن قرار دارند و در تولید صدا نقش دارد.

سرطان زمانی ایجاد می‌شود که بعضی از سلول‌های بدن، رشد بیش از حد و خارج از کنترل پیدا می‌کنند و در صورت آسیب از بین نمی‌روند. ضمن تکثیر این سلول‌ها، به بافت‌های اطراف تهاجم می‌کنند و می‌توانند به بافت‌های دوردست بدن گسترش پیدا کنند (متاستاز دهند).

سرطان حنجره معمولا از ضایعات پیش سرطانی، مانند دیس‌پلازی، به وجود می‌آید. تغییرات پیش‌سرطانی هنوز سرطان نیستند، اما احتمال بالاتری برای ابتلا به آن دارند.

پزشکان در اصطلاح علمی به حنجره، «لارَنکس» می‌گویند. همچنن به سرطان، «کانسر» یا «کَنسر» می‌گویند. بنابراین ممکن است بشنوید پزشکتان از اصطلاح «کانسر لارنکس» استفاده می‌کند.

سن ابتلا به سرطان حنجره

اکثر افرادی که مبتلا به سرطان حنجره می‌شوند سن ۴۰ سال یا بیشتر دارند و درصد بسیار کمی در سن کمتر از ۴۰ سال هستند. سن متوسط افراد مبتلا به کانسر حنجره، حدود ۶۶ سال است.

دقت کنید که هر چند شیوع این کانسر در سنین پایین کمتر است، اما همچنان احتمال ابتلا صفر نیست، مخصوصا در صورت وجود زمینه ژنتیکی یا داشتن عوامل خطر ابتلا به آن.

شیوع سرطان حنجره در ایران چقدر است؟

سالانه حدود ۲۵۰۰ نفر در ایران مبتلا به سرطان حنجره (کانسر لارنکس) می‌شوند و حدود ۱۷۰۰ نفر بر اثر این بیماری فوت می‌کنند. بنابراین می‌توان گفت این سرطان، شایع‌ترین سرطان سر و گردن است.

اکثر موارد ابتلا به سرطان حنجره را مردان تشکیل می‌دهند و درصد کمی از بیماران، خانم هستند (تقریبا ۸۰ به ۲۰). علت این اختلاف، داشتن عوامل خطر بیشتر برای ابتلا از جمله مصرف بیشتر سیگار در آقایان است.

برای آشنایی بیشتر با این سرطان، باید ابتدا با خود حنجره، محل و عملکرد آن آشنا شویم:

حنجره چیست؟

حنجره بخشی از سیستم تنفسی است و لوله‌ای است که گلو را به نای (تِراشه) وصل می‌کند. تارهای صوتی، ۲ نوار عضلانی هستند که در میانه حنجره قرار دارند و صدا را می‌سازند و به حرف زدن شما کمک می‌کنند. حنجره، مانع ورود غذا و مایعات به نای می‌شود و نقش مهمی در نفس کشیدن، بلع غذا و صحبت کردن فرد بازی می‌کند.

حنجره کجاست؟

حنجره یا جعبه صدا، بخشی از سیستم تنفسی است. حنجره در جلوی هایپوفارنکس (پایین‌ترین قسمت گلو) و جلو و بالای مری (مسیر رساندن غذا از گلو به معده) قرار دارد. حنجره، گلو (فارنکس) را به نای متصل می‌کند. نای مسیر هوایی است که گلو را به ریه وصل می‌کند.

ساختار حنجره

حنجره حدود ۵ سانتی متر طول دارد و از غضروف، رباط (=لیگامان؛ نوعی بافت همبندی) و عضلات ساخته شده است. حنجره به سه بخش تقسیم می‌شود:

گِلوت، بخش میانی حنجره است. گلوت شامل تارهای صوتی (چین‌های صوتی) می‌شود. تارهای صوتی یک جفت عضله هستند که در هر سمت ورودی نای قرار دارند. این تارها با غشای مخاطی پوشیده می‌شوند.

سوپراگلوت، قسمت فوقانی حنجره‌ است («سوپرا» یعنی بالا). قسمت اصلی ساختمان سوپراگلوت، یک زبانه از جنس غضروف است که  متحرک است و  «اِپی‌گلوت» نام دارد.

ساب گلوت، قسمت تحتانی حنجره است که بین گلوت و نای قرار می‌گیرد («ساب» یعنی پایین).

بیشتر حنجره از غضروف ساخته شده است. غضروف تیروئید قسمت جلویی و دیواره‌های کناری حنجره را می‌سازد و یک برآمدگی بزرگ دارد که به راحتی روی گردن لمس می‌شود و «سیب آدم» نام دارد.

غضروف کریکوئید، یک حلقه از غصروف است که زیر غضروف تیروئید قرار می‌گیرد و حنجره را به نای وصل می‌کند. غضروف کریکوئید و تیروئید از گِلوت و ورودی نای محافظت می‌کنند.

اپی گلوت به غضروف تیروئید و استخوان هیوئید وصل است و از ورودی به گلوت محافظت می‌کند. استخوان هیوئید، شبیه به حرف U است و به وسیله تکه‌ای از لیگامان به حنجره وصل می‌شود.

تعداد زیادی از عضلات و لیگامان‌های متصل به استخوان هیوئید، به حمایت از حنجره و حرکت دادن آن و زبان هنگام حرف زدن و بلعیدن کمک می‌کنند.

معاینه حنجره

از آن‌جایی که حنجره در گردن قرار دارد، نیاز به ابزاری برای معاینه و رویت آن وجود دارد.

ساده‌ترین روش معاینه لارنکس، «لارنگوسکوپی غیر مستقیم» با یک آینه کوچک است. برای رویت دقیق‌تر می‌توان از نازوفارنگوسکوپ، لارنگوسکوپ فیبراپتیک انعطاف پذیر استفاده کرد. معاینه با استروبوسکوپ امکان معاینه چین‌های صوتی حین تکلم را می‌دهد.

پزشک حنجره را با استفاده از دوربینی که در نوک لارنگوسکوپ وجود دارد می‌بیند

حنجره چه کاری می‌کند؟ (عملکرد حنجره)

حنجره در سه فرایند مهم نقش دارد:

تنفس

اپی گلوت و تارهای صوتی، حین نفس کشیدن به صورت طبیعی باز می‌شوند تا از طریق نای، به هوا اجازه ورود و خروج به ریه‌ها را بدهند. رفلکس «سرفه» زمانی ایجاد می‌شود، که غذا یا مایعات وارد حنجره بشوند.

تکلم

هنگامی که هوا از ریه‌ها خارج می‌شود، حنجره صدای لازم برای صحبت کردن را تولید می‌کند. زمانی که هوا از میان حنجره عبور می‌کند و تارهای صوتی را مرتعش می‌کند، صدا تولید می‌شود. عضلات تارهای صوتی متسع و منقبض می‌شوند تا درجه و گام صدا تغییر کند. همانطور که شما هوا را از داخل حنجره و به سمت بیرون و دهان می‌فرستید، به وسیله حرکت دادن دندان‌ها، زبان و لب‌هایتان، صداهای مختلفی برای تکلم تولید می‌کنید.

نقش در بلعیدن

عضلات و لیگامان‌های اطراف حنجره، حین بلعیدن غذا، از ورود مایعات یا غذاها به درون نای و ریه‌ها جلوگیری می‌کنند. وقتی شما چیزی را می‌بلعید، این عضلات، حنجره را به سمت بالا می‌برند. این باعث می‌شود که اپی گلوت در بالای حنجره بسته شود. این کار همچنین به حرکت غذا از دهان به سمت مری نیز کمک می‌کند.

انواع سرطان حنجره

کانسر لارنکس را می‌توان از نظر نوع سلول و پاتولوژی و نیز از نظر مکان منشاء تقسیم بندی کرد.

انواع سرطان حنجره از نظر نوع سلولی

کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC)

تقریبا تمام سرطان‌های حنجره از سلول‌های نازک و تختی که داخل آن را می‌پوشانند و سلول‌های سنگفرشی نام دارند ایجاد می‌شوند. سرطان‌هایی که از سلول‌های سنگفرشی (اسکواموس) ایجاد می‌شوند، سرطان سلول سنگفرشی (Squamous ) یا SCC نام دارند.

سرطان درجا (in situ یا CIS) ابتدایی‌ترین نوع کانسر است. در CIS، سلول‌های سرطانی تنها در سلول‌های پوشاننده حنجره دیده می‌شوند و به لایه‌های عمقی‌تر تهاجم نکرده یا به اندام‌های دوردست نرفته‌اند؛ به آن «سرطان غیر مهاجم» نیز می‌گوییم. بیشتر این سرطان‌های ابتدایی را می‌توان به طور کامل علاج کرد، اما اگر تحت درمان قرار نگیرد می‌توانند به سرطان SCC مهاجم تبدیل شوند.

سایر انواع سرطان حنجره

انواع نادر سرطان حنجره ممکن است دیده شود:

سرطان غدد بزاقی فرعی حنجره: بعضی قسمت‌های حنجره دارای غدد بزاقی کوچکی به نام غدد بزاقی فرعی است که در زیر لایه سلولی پوششی قرار گرفته‌اند. این غدد ماده مخاطی و بزاق ترشح می‌کنند تا ناحیه را مرطوب و لیز کنند. به ندرت ممکن است سرطان از این سلول‌ها ایجاد شود.

سارکوم حنجره: شکل حنجره بستگی به چارچوب بافت همبند و غضروف آن دارد. سرطان‌هایی مانند کندروسارکوم یا سارکوم سینوویال می‌توانند از بافت‌های همبند حنجره شروع شوند، اما بسیار نادر هستند.

سایر انواع نادر کانسر لارنکس عبارت است از لنفوم حنجره، تومور نورواندوکرین حنجره و پلاسماسیتوم حنجره.

اطلاعات این صفحه و سایر صفحات مرتبط با سرطان حنجره، عمدتا بر روی نوع SCC حنجره متمرکز است.

انواع سرطان حنجره از نظر مکان ایجاد

همانطور که در بالاتر توضیح داده شد، حنجره را از نظر ساختاری به سه بخش گِلوت (بخش حاوی تارهای صوتی)، سوپراگلوت (بخش بالاتر از تارهای صوتی) و ساب‌گلوت (بخش پایین‌تر از تارهای صوتی) تقسیم می‌کنیم.

می‌توان سرطان‌های حنجره را نیز بر اساس منشاء ایجاد به همین سه قسمت تقسیم کرد. شیوع انواع سرطان حنجره از لحاظ مکان ایجاد به صورت زیر است:

• گلوت (بخش حاوی تارهای صوتی): حدود ۶۰٪
• سوپراگلوت (بخش بالاتر از تارهای صوتی): ۳۵٪
• ساب‌گلوت (بخش پایین‌تر از تارهای صوتی) یا نامعلوم: مجموعا ۵٪

این تقسیم‌‌بندی مهم است، چرا که سرطان این سه ناحیه در مراحل اولیه از لحاظ ویژگی‌های زیر با یکدیگر متفاوت هستند:

• علامت اولیه
• درگیری لنفاوی
• درمان
• طول عمر

در مورد علائم سرطان حنجره در ادامه توضیح داده می‌شود.

بیشتر بخوانید: طول عمر بیماران سرطان حنجره

علت سرطان حنجره

پزشکان هنوز علت دقیق سرطان حنجره را نمی‌دانند؛ اما عوامل خطر مشخصی احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهد. عوامل خطر سرطان حنجره که امروزه می‌شناسیم عبارتند از:

• سیگار
• الکل
• استفاده از هر دوی سیگار و الکل
• آزبست
• اسید سولفوریک

موارد زیر نیز ممکن است علت ایجاد سرطان حنجره باشند:

• رفلاکس معده-مری
• سابقه فامیلی سرطان
• رژیم غذایی
• HPV

 بیشتر بخوانید: علت سرطان حنجره چیست؟

پیشگیری از سرطان حنجره

برای جلوگیری از سرطان حنجره، باید میزان مواجهه با عوامل خطر و علل سرطان حنجره را کم کرد. بنابراین برای پیشگیری از کانسر حنجره می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:

• عدم استفاده از محصولات تنباکو، از جمله سیگار، پیپ، تنباکوی جویدنی
• کم کردن مصرف الکل ،که باعث کم شدن احتمال ابتلای شما به سرطان لارنکس و سرطان کبد می‌شود.
• داشتن یک رژیم غذایی سالم که شامل سبزیجات، میوه، روغن ماهی و روغن زیتون باشد، ممکن است احتمال ابتلای شما به سرطان حنجره را کاهش دهد. به این نوع از رژیم غذایی، رژیم غذایی مدیترانه‌ای می‌گوییم. همچنین داشتن رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات به صورت روزانه، ممکن است احتمال ابتلای شما به سایر انواع سرطان را نیز کاهش دهد.

با داشتن یک سبک زندگی سالم می‌توان احتمال ابتلا به کانسر حنجره را کم کرد.

علائم و نشانه‌های سرطان حنجره

رایج‌ترین علامت سرطان حنجره، تغییر در صدای فرد است، برای مثال صدای فرد خشن می‌شود.

گاهی اوقات، اولین علامت سرطان حنجره ، احساس یک برآمدگی در گلو یا گردنتان خواهد بود.

سایر علائم سرطان حنجره عبارتند از موارد زیر:

• گلودرد دائمی
• احساس گیر کردن یک جسم خارجی در گلو
• درد در گوش
• نفس کشیدن با صدا
• نفس بد بو
• از دست دادن وزن بدن

بیشتر بخوانید: نشانه ها و علائم سرطان حنجره

تشخیص سرطان حنجره و گلو

اگر شما علائم سرطان حنجره را داشته باشید، پزشکتان انجام تعدادی آزمایش را توصیه می‌کند.

روش‌های تشخیص سرطان حنجره عبارتند از موارد زیر:

• شرح حال و معاینه فیزیکی
• آندوسکوپی (اندوسکوپی لارنکس را لارنگوسکوپی می‌نامیم)
• بیوپسی یا نمونه برداری

روش‌های «تعیین مرحله سرطان» نیز می‌توانند در تشخیص سرطان حنجره کمک کنند:

روش‌های تعیین مرحله سرطان حنجره

پزشک شما با توجه به نتایج آزمایشات پاراکلینیکی که انجام شده، درمورد مرحله و درجه سرطان حنجره شما تصمیم می‌گیرد. مرحله بندی سرطان حنجره، به پزشک شما در برنامه ریزی درمان آن کمک می‌کند.

از روش‌های تصویربرداری زیر می‌توان در مرحله بندی سرطان حنجره استفاده کرد:

• سی تی اسکن (CT scan)
• پت اسکن (PET scan)
• ام آر آی (MRI)
• گرافی ساده

روش های درمان سرطان حنجره

نوع درمان سرطان حنجره شما به فاکتورهای مختلفی از جمله مکان سرطان در حنجره، اندازه تومور، سلامت کلی شما و … بستگی دارد . پزشک شما با توجه به نیازها و ترجیحات شخصی شما، مناسب‌ترین درمان را به شما پیشنهاد می‌کند، این درمان می‌تواند رادیوتراپی، جراحی، شیمی درمانی، کمورادیوتراپی، تارگت تراپی یا ایمونوتراپی باشد.

جراحی سرطان حنجره

ممکن است برای خارج کردن سرطان حنجره در مراحل اولیه، جراحی از طریق دهانتان انجام شود و به این نوع جراحی، جراحی اندوسکوپی لیزری یا میکروسرجری لیزری از راه دهان (TLM) می‌گوییم.

اگر تومور بزرگ باشد، ممکن است از جراحی برای خارج کردن قسمتی از حنجره یا کل حنجره‌تان انجام شود؛ به این نوع عمل حراجی، لارنژنکتومی می‌گوییم.

برخی از بیماران باید گره‌های لنفاوی نزدیک حنجره را نیز خارج کنند چون سرطان به آن‌ها نیز پخش شده است؛ به این نوع عمل جراحی، دایسکشن گردن می‌گوییم.

هدف اصلی جراحی سرطان خارج کردن کامل سرطان و حفظ حداکثری عملکرد حنجره (صحبت کردن، بلعیدن و نفس کشیدن) است. به این عمل «حفظ حنجره» می‌گوییم. برای حفظ حنجره، اغلب درمان‌های دیگری پشنهاد می‌شوند تا از لارنژکتومی کامل اجتناب کنیم.

پرتودرمانی سرطان حنجره

در درمان سرطان حنجره، رادیوتراپی اغلب در ترکیب با شیمی درمانی استفاده می‌شود. به این نوع از درمان، کمورادیوتراپی می‌گوییم؛ در این نوع درمان، دو درمان پرتودرمانی و شیمی درمانی در بازه زمانی یکسانی داده می‌شوند.

پرتو درمانی سرطان حنجره، درمان بسیار موثری است و می‌تواند به جای جراحی یا علاوه بر آن استفاده شود.

مهم است که قبل از دریافت پرتو درمانی، معاینه دندان بیمار انجام شود. یک معاینه کامل از دندان‌های فرد انجام می‌شود تا درمان‌های لازم برای دندان‌ها قبل از شروع رادیوتراپی انجام شود، زیرا پرتودرمانی ناحیه سر و گردن می‌تواند مشکلات دندان فرد را بدتر کند. دندانپزشک هر دندان ناسالمی را خارج می‌کند. شما و دندانپزشکتان باید برای معاینات دندانی بعد از پایان درمان نیز برنامه ریزی کنید.

افرادی که برای درمان سرطان حنجره‌، پرتودرمانی انجام می‌دهند، به یک ماسک بی‌حرکت کننده نیاز دارند.  ماسک را زمانی که بخواهیم درمان را برنامه ریزی کنیم و در طول درمان با پرتودرمانی، پوشیده می‌شود و به شما کمک می‌کند هربار که پرتودرمانی می‌کنید در موقعیت یکسان و ثابتی قرار بگیرید.

بیشتر بخوانید: پرتو درمانی سرطان حنجره

درمان دارویی سرطان حنجره

همانطور که گفتیم در مراحل ابتدایی، درمان اصلی شامل جراحی و یا پرتو درمانی سرطان حنجره است. اما با بالاتر رفتن مرحله بیماری، نقش درمان دارویی پررنگ‌تر می‌شود. درمان دارویی کانسر حنجره شامل شیمی درمانی، تارگت تراپی و ایمونوتراپی است. شیمی درمانی ممکن است در دوره رادیوتراپی، یا به تنهایی داده شود.

بعد از درمان سرطان حنجره

بعد از اتمام درمان، شما باید به صورت مرتب به پزشک مراجعه کنید و این مراجعه به پزشک ممکن است برای سال‌ها ادامه داشته باشد. به این ویزیت‌ها، «پیگیری پس از درمان» گفته می‌شود. این مراجعه‌ها برای تشخیص زودهنگام عود سرطان حنجره و درمان سریع‌تر آن ضروری است. نقش دیگر این پیگیری‌ها، شناسایی عوارض ناشی از درمان و کنترل آن‌ها است.

جمع‌بندی: سرطان حنجره

سرطان حنجره یکی از شایع‌ترین سرطان‌های سروگردن است. مهمترین علت آن، مصرف الکل و سیگار است و بنابراین بهترین راه پیشگیری از سرطان حنجره، ترک سیگار و الکل است. علامت اولیه معمولا تغییر صدا است، اما ممکن است علائم دیگری نیز دیده شود که در متن توضیح داده شده است. درمان معمولا شامل جراحی و یا رادیوتراپی (پرتو درمانی) است. در مراحل بالاتر ممکن است از شیمی درمانی و سایر درمان‌های دارویی نیز استفاده شود.

برای دریافت مشاوره درمان سرطان حنجره توسط دکتر برنا فرازمند می‌توانید از لینک‌ها و شماره تماس‌های موجود در سایت اقدام نمایید.

منابع:

cancer.ca

cancer.org

nhus.uk

cancerresearchuk.org

cancer.net

سوالات رایج:

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید