سرطان معده در مراحل اولیه خود، به ندرت علامت‌دار است و در بیشتر مواقع علائم و نشانه ای ندارد. در ایران و سایر کشورهایی که برنامه ساختارمندی برای غربالگری سرطان معده وجود ندارد، اکثر موارد سرطان معده در مراحل پیشرفته‌تر که علامت‌دار شده است پیدا می‌شود. در این صفحه درباره علائم سرطان معده توضیح می‌دهیم تا گوش به زنگ باشید.

اهمیت آگاهی از علائم سرطان معده

هر چه سرطان معده زودتر تشخیص داده شود، شانس موفقیت درمان بیشتر است.

• سرطان معده در مراحل بسیار ابتدایی را می‌توان با یک جراحی به تنهایی درمان کرد. البته بیماران در این مراحل معمولا بی علامت هستند و معمولا با آندوسکوپی سرطان یافت می‌شود.
• با پیشرفت مرحله، نیاز به درمان‌های کمکی علاوه بر جراحی وجود دارد. معمولا بیماران نیازمند شیمی درمانی با یا بدون رادیوتراپی خواهند بود، اما همچنان شانس بهبود کامل وجود دارد.
• در مراحل کاملا پیشرفته (مرحله ۴) که تومور به بخش‌های دیگر بدن پخش شده است، احتمال بهبود کامل بسیار کاهش می‌یابد و معمولا هدف از درمان، کاهش علائم و افزایش طول عمر بیمار است.

علائم سرطان معده چیست؟

«علامت» در اصطلاح پزشکی، چیزی است که بیمار حس می‌کند. در مقابل، «نشانه» چیزی است که پزشک در معاینه پیدا می‌کند. در مراحل اولیه، بیمار معمولا یا بی علامت است، یا علائمی غیر اختصاصی دارد که ممکن است در سایر بیماری‌ها نیز دیده شود. مثلا بسیاری از بیماران احساس ناراحتی خفیفی در شکم دارند. این علائم به طور مکرر در زندگی روزمره افراد رخ می‌دهد و معمولا مشکلی جدی نیست. بنابراین بیماران معمولا این علائم را به علل دیگر ربط می‌دهند و به پزشک مراجعه نمی‌کنند.

با پیشرفت بیماری، سرطان معده علامت های دیگری نیز پیدا می‌کند:

• احساس درد، سوء هاضمه یا ناراحتی ثابت در بالای شکم
• سوزش سر دل
• نفخ، مخصوصا بعد از غذا خوردن
• تهوع خفیف
• کاهش اشتها
• خستگی
• احساس سیری زودرس (بعد از خوردن مقدار کمی غذا)

با پیشرفته‌تر شدن بیماری، علائم و نشانه ها نیز واضح‌تر و برجسته‌تر می‌شوند. مثلا:

• کاهش وزن ناخواسته
• استفراغ بعد صرف غذا
• درد شدیدتر معده، مخصوصا بعد از غذا خوردن
• اختلال در بلع
• ضعف شدید
• آروغ زدن و سرطان معده
• آب آوردن شکم
• زرد شدن پوست و چشم‌ها (یرقان)
• کم خونی در آزمایش خون

از سایر علائم می‌توان به رویت خون در مدفوع اشاره کرد که معمولا به صورت مدفوع بسیار تیره (قیری رنگ) است.

شایع‌ترین علائم و نشانه های سرطان معده

لیستی از علائم اولیه سرطان معده را در بالاتر آوردیم. در ادامه توضیح مختصری در مورد شایع ترین علائم و نشانه های سرطان معده ارائه می‌کنیم.

دشواری در بلع

دشواری در بلع که در اصطلاح علمی به آن دیس فاژی می‌گوییم معمولا ناشی از تومورهای قسمت ابتدایی معده یا محل اتصال مری به معده است. در این حالت فرد احساس می‌کند که غذا در گلویش گیر کرده است و پایین نمی‌رود.

کاهش اشتها و کاهش وزن

در بیشتر سرطان‌ها، کاهش وزن ناخواسته می‌تواند یکی از علائم پیشرفته بودن سرطان باشد. چرا که سلول‌های سرطانی بخش زیادی از انرژی و مواد مغذی بدن را مصرف می‌کنند و در نتیجه فرد لاغر می‌شود. در سرطان معده، علاوه بر این موضوع، کاهش وزن می‌تواند در نتیجه کاهش اشتها، سیری زودرس یا حالت تهوع و استفراغ نیز ایجاد شود.

احساس سیری زودرس

در سرطان معده، ممکن است معده قابلیت اتساع و باز شدن خود را از دست بدهد یا ممکن است مسیر آن مسدود شود. بنابراین معده نمی‌تواند پذیرای حجم زیادی از غذا باشد و بیمار خیلی زود احساس سیری می‌کند.

حالت تهوع یا استفراغ

سرطان معده می‌تواند موجب انسداد معده و رد نشدن غذا شود. این موضوع باعث می‌شود که بعد از خوردن مقداری غذا فرد حالت تهوع پیدا کند. در مراحل پیشرفته تر که میزان عبور غذا کمتر می‌شود، ممکن است بیمار تا استفراغ نکند حالش بهتر نشود.

بنابراین بیماران معمولا به تدریج میزان غذایشان را کم می‌کنند که این موضوع باعث کاهش وزن بیشتر و افزایش خستگی وی می‌شود.

درد و احساس سوء هاضمه و نفخ

وقتی اسید معده به سمت بالا و به داخل مری بر‌می‌گردد (رفلاکس)، ممکن است احساس سوء هاضمه کنید. همچنین ممکن است علت آن تحریک و زخم معده باشد. احساس سوء هاضمه یا دیس پپسی به معنای احساس درد و ناراحتی در قسمت فوقانی شکم یا قفسه سینه است. این حس، معمولا پس از غذا خوردن ایجاد می‌شود (سوزش سر دل).

بنابراین ممکن است بیمار درد را در قسمت فوقانی شکم یا بالاتر از آن (پشت جناغ سینه) احساس کند. دقت کنید که سوء هاضمه شایع است و معمولا ناشی از سرطان نیست. سوء هاضمه و سوزش سر دل می‌توانند بسیار شدید باشند، حتی اگر مشکل بزرگی هم وجود ندارد. در صورتی که در اکثر روزهای هفته در سه هفته متوالی سوزش سر دل داشته‌اید، به پزشک مراجعه کنید.

خونریزی

سرطان معده می‌تواند در مراحل اولیه و نیز پیشرفته ایجاد خونریزی کند. با طولانی مدت شدن این خونریزی‌ها، ممکن است سطح گلبول‌های قرمز خون کاهش یافته و دچار کم خونی (آنمی) شوید.

ممکن است خونریزی خود را به صورت مدفوع بسیار تیره (قیری رنگ) خود را نشان دهد. اگر در حال مصرف قرص آهن باشید، مدفوع ممکن است باز هم تیره‌تر باشد.

احساس خستگی یا تنگی نفس

علل زیادی می‌توانند موجب خستگی شوند. در واقع هر اختلالی در بدن می‌تواند حس خستگی بدهد. البته خستگی در سرطان معده معمولا در نتیجه کم خونی ایجاد می‌شود، اما سایر علل مانند کاهش تغذیه نیز بر آن موثر هستند.

در صورت وجود علائم سرطان معده چه کار کنیم؟

توجه کنید که همه بیماران ممکن است همه علائم بالا را نشان ندهند. همچنین ممکن است افرادی که علائم بالا را دارند بیماری دیگری داشته باشند. بنابراین توجه به سیر زمانی علائم، سن فرد، سابقه بررسی‌های قبلی، سابقه خانوادگی و سبک زندگی گذشته فرد در تعیین احتمال به سرطان معده مهم است. مهم است بدانیم هر کدام از علائم بالا که جدیدا ایجاد شده است و شدت آن نسبت به گذشته بیشتر است و یا نسبت به گذشته بیشتر طول کشیده است، مراجعه به پزشک ضروری است. تشخیص نهایی ممکن است سرطان معده نباشد، اما به هر حال پزشک می‌تواند به شما در رفع علت آن کمک کند.

نتیجه گیری

با توجه به شیوع بالای سرطان معده در ایران، آگاهی از علائم سرطان معده بسیار مهم است. اولین علائم بیمار می‌تواند شامل احساس درد و ناراحتی سر دل، احساس سیری زودرس، کاهش اشتها و دشواری در بلع باشد. در صورت بروز این علائم باید زودتر به پزشک مراجعه کنید.