سرطان دهانه رحم یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در زنان است. طبق آمار، 6 نفر از هر 1000 خانم در دوره‌ای از زندگی خود به سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند. با غربالگری منظم، می‌توان سرطان دهانه رحم را زودتر تشخیص داد. اگر سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه تشخیص داده شود، شانس درمان موفق بیشتر است. به همین دلیل آشنایی با مرحله بندی سرطان دهانه رحم بسیار اهمیت دارد.

در این مقاله، با درجه بندی سرطان دهانه رحم آشنا می‌شویم. با ما همراه باشید.

چرا سرطان دهانه رحم رخ می دهد؟

سرطان دهانه رحم زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های دهانه رحم، شروع به فعالیت غیرطبیعی کنند. این سلول‌ها با رشد بی‌رویه خود، سلول‌های سالم را به عقب می‌رانند. اگر این سلول‌های غیرطبیعی به نواحی دیگر بدن سرایت کنند، مانع از عملکرد صحیح بدن می‌شوند.

در گذشته، سرطان دهانه رحم یکی از شایع‌ترین علل مرگ ناشی از سرطان برای زنان آمریکایی بود. امروزه به دلیل انجام منظم آزمایش پاپ اسمیر، میزان سرطان دهانه رحم در آمریکا به طور چشمگیری کاهش یافته است. در آزمایش پاپ اسمیر، پزشک سلول‌های دهانه رحم را برای بررسی میکروسکوپی جمع‌آوری می‌کند تا سلول‌های پیش‌سرطانی یا سرطانی را تشخیص دهد. آزمایش پاپ اسمیر معمولاً هر 3 تا 5 سال یک بار انجام می‌شود. اما در صورتی که بیشتر از بانوان دیگر در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم باشید، این فاصله زمانی کاهش می‌یابد.

بیشتر بخوانید : آیا سرطان رحم باعث نازایی می شود؟

تشخیص زود هنگام سرطان بسیار مهم است. غربالگری منظم دهانه رحم به شما کمک می‌کند تا سرطان دهانه رحم را در مراحل اولیه شناسایی کنید.

سرطان دهانه رحم چگونه پیشرفت می کند؟

همانطور که می‌دانید، سرطان دهانه رحم می‌تواند با سرایت کردن به سایر بخش‌های بدن، پیشرفت کند. این سرطان معمولاً به دو روش گسترش پیدا می‌کند:

• توده سرطانی ممکن است بزرگ‌تر شود و در نواحی مجاور مانند واژن، مثانه، راست‌روده یا سایر بافت‌های نزدیک رحم و واژن رشد کند.
• سرطان ممکن است به غدد لنفاوی در لگن راه پیدا کند و از این طریق به سایر قسمت‌های بدن برود.

یک روش دیگر برای پیشرفت سرطان دهانه رحم، انتشار از طریق جریان خون است. این روش می‌تواند سرطان را به نواحی دورتر بدن مانند ریه، مغز یا استخوان ببرد. البته این اتفاق چندان رایج نیست.

وقتی سرطان دهانه رحم به قسمت دیگری از بدن سرایت کند، سرطان جدیدی رخ نداده است. مثلاً اگر به واژن سرایت کند، سرطان واژن نامیده نمی‌شود، بلکه سرطان دهانه رحم مرحله پیشرفته است.

مرحله سرطان یعنی چه؟

مرحله سرطان، نشان‌دهنده شدت سرطان و میزان گسترش آن در بدن است. پزشک از آزمایش‌ها و اسکن‌های تصویربرداری برای یافتن اندازه سرطان و مکان آن استفاده می‌کند. اسکن تصویربرداری همچنین می‌تواند نشان دهد که آیا سرطان به نواحی دیگر سرایت کرده است یا خیر. مرحله سرطان یکی از مهم‌ترین نکاتی است که باید بدانید؛ چرا که روش درمان بر اساس مرحله سرطان انتخاب می‌شود.

مرحله بندی سرطان دهانه رحم چگونه است؟

به طور کلی، سرطان دهانه رحم 4 مرحله دارد. مراحل سرطان دهانه رحم عبارت‌اند از:

مرحله 1 

مرحله 1 سرطان دهانه رحم، موضعی‌ترین مرحله سرطان است. در این مرحله، سلول‌های سرطانی ویژگی‌های زیر را دارند:

• از سطح دهانه رحم شروع به رشد کرده و به بافت‌های عمیق‌تر دهانه رحم راه پیدا می‌کنند.
• به غدد لنفاوی مجاور سرایت نکرده‌اند.
• به اندام‌های دورتر بدن گسترش نیافته‌اند.

سرطان دهانه رحم مرحله 1، به مراحل A و B تقسیم می‌شود که هر کدام از این مراحل نیز تقسیم‌بندی دارند:

• A1: اندازه سرطان، میکروسکوپی است.

1A-1: ناحیه سرطانی کمتر از 3 میلی‌متر عمق دارد.

1A-2: ناحیه سرطانی بین 3 تا 5 میلی‌متر عمق دارد.

• B1: سرطان بیشتر از 5 میلی‌متر رشد کرده است؛ اما همچنان فقط در ناحیه دهانه رحم دیده می‌شود.

1B-1: توده .

1B-2: توده سرطانی بین 2 تا 4 سانتی‌متر است.

1B-3: سرطان حداقل 4 سانتی‌متر رشد کرده، اما در دهانه رحم باقی مانده است.

سرطان دهانه رحم مرحله 1 اغلب هیچ علامتی ندارد. علائم این سرطان معمولاً زمانی پدیدار می‌شوند که بیماری پیشرفت کرده باشد. با این حال، برخی از افراد ممکن است در مرحله 1 علائم مبهمی را تجربه کنند. از جمله:

• خونریزی واژینال بین دوره‌های قاعدگی
• ناراحتی لگن

هرچه سرطان زودتر تشخیص داده شود بهتر است. چنانچه سرطان دهانه رحم به‌موقع کشف شود، احتمال درمان بالایی دارد. فرایند درمان ممکن است چالش برانگیز باشد؛ اما مؤثر خواهد بود.

مرحله 2 سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم مرحله 2، زمانی رخ می‌دهد که سرطان در دهانه رحم و رحم پخش شده باشد. سلول‌های سرطانی در این مرحله:

• فراتر از دهانه رحم و رحم رشد کرده‌اند؛ اما به دیواره‌های لگن یا یک‌سوم تحتانی واژن نرسیده‌اند.
• به غدد لنفاوی مجاور راه پیدا نکرده‌اند.
• به اندام‌های دورتر بدن سرایت نکرده‌اند.

سرطان دهانه رحم مرحله 2 شامل مراحل A و B است؛ که مرحله A خود به چند زیرمرحله تقسیم می‌شود:

• 2A: سرطان دوسوم فوقانی واژن را درگیر کرده، اما به پارامتر رحم (بافت چربی و همبند اطراف رحم) نرسیده است.

2A-1: توده سرطانی کوچک‌تر از 4 سانتی‌متر است.

2A-2: توده سرطانی بزرگ‌تر از 4 سانتی‌متر است.

• B2: سرطان فراتر از دهانه رحم و رحم گسترش یافته و به پارامتر رسیده است.

از آنجایی که سرطان در مرحله 2، از رحم به قسمت فوقانی واژن یا پارامتر رحم (بافت اطراف رحم) رسیده، احتمال بروز علائم افزایش می‌یابد. این علائم عبارت‌اند از:

• خونریزی غیرطبیعی رحم
• خونریزی بعد از رابطه جنسی واژینال
• خونریزی بعد از یائسگی
• لکه‌بینی بین دوره‌های قاعدگی
• سنگین‌تر یا طولانی‌تر شدن قاعدگی
• ترشحات غیرمعمول واژن
• ترشحات خونی
• درد لگن

این مرحله از سرطان دهانه رحم، با تلفیقی از شیمی درمانی و پرتودرمانی قابل بهبودی است. با این حال، در برخی موارد، عمل جراحی ضروری خواهد بود.

بیشتر بخوانید : شیمی درمانی بهتر است یا پرتو درمانی؟

مرحله 3 سرطان دهانه رحم

مرحله 3 سرطان دهانه رحم زمانی رخ می‌دهد که سرطان به قسمت پایین واژن یا دیواره‌های لگن سرایت کرده باشد. در این مرحله، تومورهای سرطانی ممکن است حالب‌ها (لوله‌هایی که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه می‌برند) را مسدود کنند.

به طور کلی، ویژگی‌های سرطان دهانه رحم مرحله 3 شامل موارد زیر است:

• سرطان به قسمت پایین واژن یا دیواره‌های لگن سرایت کرده است.
• سرطان ممکن است به غدد لنفاوی نیز راه پیدا کرده باشد.
• اندام‌های دورتر بدن هنوز سرطانی نشده‌اند.

سرطان دهانه رحم مرحله 3، به مراحل A، B و C تقسیم می‌شود:

• 3A: سرطان به قسمت پایین واژن رسیده؛ اما هنوز دیواره‌های لگن را درگیر نکرده است.
• 3B: دیواره‌های لگن سرطانی شده و یک یا هر دو حالب مسدود شده‌اند.
• 3C: غدد لنفاوی لگنی یا پاراآئورتیک نزدیک رحم، سرطانی شده‌اند. تومور می‌تواند هر اندازه‌ای داشته باشد.

مرحله 3 سرطان دهانه رحم باعث ایجاد علائم می‌شود؛ چرا که دیواره لگن یا قسمت‌های پایینی کانال واژنسرطانی شده است. با توجه به اینکه بیماری پیشرفت کرده است، علائم سرطان دهانه رحم مرحله 3 شدیدتر هستند. این علائم عبارت‌اند از:

• مشکل در دفع ادرار
• تورم پا
• مشکل در دفع مدفوع
• ادرار خونی
• دردناک شدن رابطه جنسی واژینال
• کاهش وزن
• کمر درد

اگر هر یک از علائم بالا را تجربه کردید، باید فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. درمان سرطان دهانه رحم مرحله 3 می‌تواند با روش‌های زیر صورت بگیرد:

• عمل جراحی
• رادیوتراپی داخلی یا خارجی
• شیمی درمانی
• تارگت تراپی

در این مرحله از سرطان، عوامل مختلفی بر مؤثر بودن یا نبودن درمان تأثیر می‌گذارد. بنابراین بسیار مهم است که روند درمان خود را با یک تیم پزشکی حرفه‌ای دنبال کنید.

مرحله 4 سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم مرحله 4، سرطانی است که به اندام‌های دیگر بدن سرایت کرده است. در این مرحله، اندام‌هایی مانند مثانه، راست روده یا حتی اندام‌های دورتر (مانند استخوان‌ها یا ریه‌ها) سرطانی شده‌اند.

سرطان دهانه رحم مرحله 4 به دو دسته A و B تقسیم می‌شود:

• 4A: سرطان به مثانه، راست روده یا خارج از لگن گسترش یافته است.
• 4B: سرطان به اندام‌ها یا غدد لنفاوی خارج از ناحیه لگن سرایت کرده است.

از آنجایی که سرطان مرحله 4 بسیار تهاجمی است، علائم آن محسوس و حائز اهمیت هستند. علائم سرطان دهانه رحم مرحله 4 می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• بی‌حالی
• خستگی یا ضعف
• سرگیجه
• ضعف استخوان (مانند درد یا شکستگی)
• فیستول واژن
• تنگی نفس
• دفع بزاق خونی

علاوه بر این علائم، ممکن است علائم مراحل اول، دوم و سوم سرطان دهانه رحم را نیز تجربه کنید.

متأسفانه، مرحله 4 سرطان در بسیاری از موارد قابل درمان نیست. اما استثناء هم وجود دارد. به طوری که تقریباً 17 نفر از هر 100 خانم، قادر به شکست سرطان دهانه رحم درجه 4 خواهند بود. بسیار مهم است که تحت نظر یک متخصص انکولوژی حرفه‌ای قرار بگیرید تا بهترین اقدامات درمانی برای شما فراهم شود.

کلام آخر

مرحله بندی سرطان دهانه رحم به شما نشان می‌دهد که میزان پیشرفت سرطان چقدر است. بر این اساس، سرطان دهانه رحم به 4 مرحله تقسیم‌بندی می‌شود. مرحله 1 خفیف‌ترین نوع سرطان است و هرچه به مرحله 4 نزدیک‌تر می‌شویم، بیماری شدیدتر می‌شود. معمولاً هیچ علامت یا نشانه‌ای از سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه وجود ندارد؛ اما با غربالگری منظم می‌توان آن را به موقع تشخیص داد و درمان کرد.

منابع :

urmc.rochester.edu

kucancercenter.org

سوالات متداول 

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید