در شیمی‌درمانی از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. شیمی‌درمانی ممکن است رشد سرطان را کاهش دهد، از گسترش سرطان جلوگیری کند یا به خلاص‌شدن از شر سرطان کمک کند. سؤال رایجی که درباره آن پرسیده می‌شود این است که شیمی درمانی چگونه انجام می‌شود. پاسخ این است که روش‌های مختلفی برای شیمی‌درمانی وجود دارد که با توجه به نوع دارو، میزان دارو و صلاح‌دید پزشک انتخاب می‌شود؛ در این مقاله به توضیح این روش‌ها خواهیم پرداخت.

شیمی درمانی به‌عنوان یک درمان سرطان شناخته شده است، اما ممکن است در شرایط غیر سرطانی نیز استفاده شود. در حالی که درمان‌هایی مانند جراحی و پرتودرمانی سلول‌های سرطانی را با هدف قرار دادنِ بخش خاصی از بدن در سطح سلولی از بین می‌برند، شیمی‌درمانی در کل بدن اثر می‌کند و بنابراین به آن درمان «سیستمیک» یا «سراسری» می‌گوییم.

شیمی درمانی به عنوان یک درمان مستقل یا در کنار سایر روش‌های درمان سرطان مانند جراحی و پرتودرمانی استفاده می‌شود. از آنجایی که شیمی درمانی در سراسر بدن اثر می‌کند، احتمالاً یک برنامه درمانی خوب برای سرطان‌هایی است که به سایر اندام‌ها و بافت‌های بدن دور از محل ایجاد سرطان، گسترش یافته‌اند. به این گسترش دوردست، متاستاز می‌گوییم.

درمان‌های شیمی درمانی معمولا شامل دوره‌هایی از تجویز دارو و سپس روزهای استراحت است. پزشکان به هر کدام از این دوره‌های تزریق+استراحت، یک «کورس» یا «سیکل» می‌گویند. شیمی‌درمانی‌های معمول، شامل چندین کورس چند هفته‌ای هستند. تعداد سیکل‌ها بر اساس نوع سرطان، مرحله آن و برنامه کلی درمان تعیین می‌شود.

انواع روش های شیمی درمانی

شیمی‌درمانی را می‌توان به شکل قرص (خوراکی)، داخل وریدی (تزریق داخل ورید) یا تزریق مستقیم در بافت‌های عضلانی یا مایع نخاعی انجام داد. روش شیمی‌درمانی با توجه به نوع دارو و روش مصرف آن تعیین می‌شود. به عنوان مثال، برخی از آنزیم‌های معده به‌راحتی انواع قرص‌های شیمی‌درمانی را تجزیه می‌کنند، بنابراین ممکن است دارو را به‌جای مصرف خوراکی به جریان خون تزریق کنیم. سیکل و زمان استراحت نیز بر اساس داروی مورد استفاده تعیین می‌شود.

اکثر داروهای شیمی‌درمانی در بخش سرپایی یا بستری شیمی‌درمانی در یک مرکز درمان سرطان به بیمار داده می‌شود. برخی از اشکال، مانند قرص‌های شیمی‌درمانی را می‌توان در خانه مصرف کرد.

همانطور که گفته شد برای پاسخ به شیمی درمانی چگونه انجام می‌شود باید با انواع آن آشنا شوید. انواع روش‌های انجام شیمی‌درمانی شامل موارد زیر است:

شیمی‌درمانی وریدی

شیمی‌درمانی را می‌توان مستقیماً از طریق یک لوله IV (داخل وریدی) به نام کاتتر وارد ورید (سیاهرگ) کرد. این مسیر وریدی معمولاً از دست یا پایین بازو یا از ورید مرکزی گرفته می‌شود. این روش اجازه می‌دهد تا داروهای شیمی‌درمانی وارد جریان خون شما شوند و سلول‌های سرطانی را در سراسر بدن از بین ببرند.

دستگاه دسترسی عروقی (VAD) یک لوله نازک است که برای واردکردن داروهای شیمی‌درمانی به یک ورید بزرگ استفاده می‌شود. پورت شیمی‌درمانی، نوعی VAD است که امکان دسترسی آسان به قفسه سینه را فراهم می‌کند و به صورت یک دیسک کوچک و گرد است که معمولاً زیرپوست قفسه سینه قرار می‌گیرد. این پورت به شما این امکان را می‌دهد چندین دارو را در یک زمان مصرف کنید و دریافت مکرر شیمی‌درمانی را در طول زمان آسان‌تر می‌کند. همچنین با وجود آن دیگر نیاز به رگ گیری در هر نوبت و ورود متعدد سوزن به پوست نیست.

بیشتر بخوانید: پورت شیمی‌درمانی چیست

گاهی اوقات یک پمپ کوچک به یک پورت متصل می‌شود. این پمپ مقدار دارو و سرعت ورود آن را کنترل می‌کند. بیشتر پورت‌ها تا پایان شیمی‌درمانی در جای خود باقی می‌مانند.

شیمی‌درمانی ممکن است به‌صورت تزریق در عضله یا زیرپوست نیز تجویز شود که معمولا آن را در بازو، پا یا شکم تزریق می‌کنند.

شیمی‌درمانی خوراکی

برخی از داروهای شیمی‌درمانی ممکن است به صورت قرص، کپسول یا مایع خوراکی مصرف شوند. فقط انواع خاصی از داروهای شیمی‌درمانی در این فرم موجود است. گاهی اوقات این نوع شیمی‌درمانی را می‌توان در خانه مصرف کرد.

تزریق شیمی‌درمانی به قسمت خاصی از بدن

پزشکان ممکن است دوزهای شیمی‌درمانی را در اندام یا قسمت خاصی از بدن تجویز کنند. این عمل به داروها اجازه می‌دهد مستقیماً به محل سرطان بروند. این روش همچنین ممکن است عوارض جانبی کمتری ایجاد کند. داروها را می‌توان مستقیماً در بخش‌های زیر وارد کرد:

• سرخرگی که به عضوی مانند کبد یا بخشی از بدن شما که سرطان در آن قرار دارد منتهی می‌شود.
• مایع اطراف مغز و نخاع.
• عضوی که از طریق مجرایی به خارج بدن می‌رود. برای مثال داروی شیمی‌درمانی را می‌توان از طریق مجرای ادرار وارد مثانه کرد.
• ناحیه‌ای که حاوی سرطان است. به عنوان مثال، سرطان کبد یا سرطان لایه داخلی شکم (صفاق) ممکن است با قرار دادن شیمی‌درمانی در حفره شکم درمان شود.
• خود تومور. می‌توان تزریق را مستقیما در تومور زیر پوست انجام داد.

شیمی‌درمانی روی پوست

داروهای شیمی‌درمانی ممکن است با کرمی مخلوط شوند که روی پوست خود بمالید. این روش ممکن است برای درمان سرطان پوست و در منزل انجام شود.

چگونه می‌توانید برای شیمی‌درمانی برنامه‌ریزی کنید؟

شیمی‌درمانی را می‌توان در مکان‌های مختلف مانند بیمارستان، مطب پزشک یا کلینیک انجام داد. گاهی اوقات ممکن است شیمی‌درمانی در خانه انجام شود.

اگر می‌خواهید شیمی‌درمانی کنید، از قبل برای کارهایی که در طول جلسات خود انجام خواهید داد، برنامه‌ریزی کنید. دوست دارید موسیقی گوش کنید؟ اگر چنین است، موسیقی‌های مورد علاقه خود را به همراه هدفون را با خود ببرید. گوش‌دادن به موسیقی به شما کمک می‌کند تا در حین شیمی درمانی آرامش بیشتری داشته باشید. همچنین می‌توانید کتاب بخوانید، فیلم تماشا کنید یا یک بازی انجام دهید. چیزی را انتخاب کنید که از آن لذت می‌برید.

هدف از شیمی درمانی چیست؟

متخصصان سرطان شیمی درمانی را برای دستیابی به یکی از سه هدف اصلی انجام می‌دهند:

• علاج (بهبود کامل): حذف تمام سلول‌های سرطانی
• کنترل: کاهش اندازه تومورها و جلوگیری از رشد یا گسترش تومور
• تسکین: زمانی که سرطان آن‌قدر پیشرفته است که قابل‌درمان نیست، شیمی درمانی تسکینی جهت کوچک‌کردن سرطان و کاهش علائم انجام می‌شود و در نتیجه کیفیت زندگی بیمار را افزایش می‌دهد.

داروهای شیمی درمانی بر اساس ترکیب شیمیایی، نحوه حمله به سلول‌های سرطانی و نحوه تعامل آنها با سایر داروها طبقه‌بندی می‌شوند. دانستن نحوه عملکرد دارو به انکولوژیست‌ها کمک می‌کند تصمیم بگیرند که چگونه داروها را برای بهینه‌سازی درمان بیمار ترکیب کنند.

منبع:

ccare.com

healthy.kaiserpermanente.org