CBC یا شمارش کامل خون یک آزمایش خون رایج است. در CBC، انواع سلول‌های خونی شمرده می‌شوند. در انکولوژی (سرطان شناسی) ممکن است پزشک شما آن را به دلایل زیر برای شما تجویز کند:

• کمک به تشخیص برخی از سرطان‌های خون مانند لوسمی و لنفوم
• بررسی اینکه آیا سرطان به مغز استخوان پخش شده است یا خیر
• بررسی اینکه بدن فرد چگونه درمان سرطان را تحمل می‌کند (تعیین عوارض درمان)
• تشخیص سایر بیماری‌های غیر سرطانی

در صورتی که تحت شیمی‌درمانی باشید، به احتمال زیاد پزشک شما به دفعات تعداد سلول‌های خونی شما را با کمک آزمایش CBC پایش می‌کند.

CBC چه چیزی را اندازه می‌گیرد؟

CBC سه نوع از سلول‌های خونی شما را اندازه‌گیری می‌کند:

تعداد گلبول‌های سفید در CBC

شمارش گلبول‌های سفید خون، که شمارش لکوسیت نیز نامیده می‌شود، تعداد کل گلبول‌های سفید خون موجود در یک نمونه خون را اندازه‌گیری می‌کند.

گلبول‌های سفید به باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر عوامل خارجی موجود در بدن حمله می‌کنند و بدن را در برابر عفونت محافظت می‌کنند. برخی انواع گلبول‌های سفید خون می‌توانند به سلول‌های سرطانی نیز حمله کنند.

شمارش افتراقی گلبول‌های سفید

شمارش افتراقی گلبول سفید تعداد همه انواع گلبول‌های سفید را اندازه‌گیری می‌کند. ۵ نوع گلبول سفید اصلی وجود دارد و هر یک از آنها نقش متفاوتی در زمینه محافظت از بدن ایفا می‌کنند. پزشک شما می‌تواند با اندازه‌گیری سطح این سلول‌ها اطلاعات ارزشمندی در خصوص سلامت شما کسب کند:

• نوتروفیل‌ها
• لنفوسیت‌ها
• مونوسیت‌ها
• ائوزینوفیل‌ها
• بازوفیل‌ها

تعداد گلبول‌های قرمز در CBC

گلبول‌های قرمز خون اکسیژن را به سراسر بدن شما حمل می‌کنند. آزمایش شمارش گلبول‌های قرمز خون، که آزمایش شمارش اریتروسیت‌ها نیز نامیده می‌شود، تعداد گلبول‌های قرمز موجود در یک نمونه خون را اندازه‌گیری می‌کند. روش‌های مختلفی برای شمارش گلبول‌های قرمز وجود دارد. دو تا از رایج‌ترین روش‌های شمارش گلبول‌های قرمز عبارتند از:

• هماتوکریت (Hct)، درصدی از خون شما که متشکل از گلبول‌های قرمز است
• هموگلوبین (Hgb یا Hb)، میزان پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون که حمل اکسیژن را انجام می‌دهند

تعداد پلاکت‌ها در CBC

شمارش پلاکت‌ها نیز تعداد پلاکت‌های موجود در یک نمونه خون را اندازه‌گیری می‌کند. پلاکت‌ها با تشکیل لخته خون به توقف خونریزی کمک می‌کنند.

مقادیر مربوط به هر یک از این نوع سلول‌ها دارای یک محدوده طبیعی است. تیم پزشکی شما این محدوده را در نتایج آزمایش CBC شما ذکر می‌کند. برای بیان مقدار طبیعی، به جای استفاده از یک عدد خاص از یک محدوده استفاده می‌شود، زیرا مقدار طبیعی برای هر فرد متفاوت است.

تفسیر آزمایش CBC

تیم پزشکی شما باید نتایج آزمایش CBC را با دقت بخواند. به یاد داشته باشید که عوامل بسیاری، از جمله بیماری‌های غیرسرطانی نیز می‌توانند منجر به حصول نتایجی خارج از محدوده طبیعی شوند. از پزشکتان بخواهید به شما کمک کند معنای این نتایج را درک کنید.

پایین بودن تعداد گلبول‌های سفید خون

ممکن است برخی از روش‌های درمان سرطان، عمدتا شیمی‌درمانی، تعداد گلبول‌های سفید بدن شما را کاهش دهد. سرطان‌هایی که خون و مغز استخوان ا درگیر می‌کنند نیز می‌توانند تعداد گلبول‌های سفید را کاهش دهند. از این نوع سرطان‌ها می‌توان به لوسمی، لنفوم و میلوم مولتیپل اشاره کرد.

عبارت گلبول سفید در گزارش CBC به صورت WBC نوشته می‌شود.

تعداد گلبول‌های سفید مختلف

اگر تعداد لنفوسیت‌ها یا مونوسیت‌ها بالاتر از حد طبیعی باشد، این امر می‌تواند حاکی از احتمال وجود انواع خاصی از سرطان‌ها در بدن باشد.

به کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون از نوع نوتروفیل، «نوتروپنی» می‌گوییم. ممکن است برخی از سرطان‌ها و درمان‌های آنها باعث نوتروپنی شوند. نوتروپنی احتمال ابتلا به عفونت باکتریایی را افزایش می‌دهد. گاهی اوقات ممکن است پزشک دوز شیمی‌درمانی شما را کاهش دهد تا احتمال ابتلا به نوتروپنی را کم کند. همچنین ممکن است پزشک داروهایی مانند «فاکتورهای رشد گلبول‌های سفید خون» (GCSF) را نیز به منظور افزایش تولید نوتروفیل‌ها در بدن شما تجویز کند، به ویژه اگر تب داشته باشید پزشک این دارو را تجویز می‌کند.

پایین بودن تعداد گلبول‌های قرمز خون

به کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون و در نتیجه هموگلوبین خون، «آنمی» یا «کم خونی» می‌گوییم. ممکن است برخی از درمان‌های سرطان، عمدتا شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، تعداد گلبول‌های قرمز خون شما را کاهش دهند. از دست دادن خون، چه در اثر جراحی و چه در اثر برخی سرطان‌ها، و نیز سرطان‌هایی که به طور مستقیم مغز استخوان را درگیر می‌کند می‌تواند باعث ایجاد آنمی یا بدتر شدن آن شود. افرادی که تعداد گلبول‌های قرمز آنها بسیار پایین می‌آید ممکن است برای حل این مشکل به تزریق خون یا دارو احتیاج پیدا کنند.

عبارت گلبول قرمز در گزارش CBC به صورت RBC و کلمه هموگلوبین به صورت Hb یا Hgb نوشته می‌شود.

کم بودن تعداد پلاکت‌ها در CBC

کمبود غیرعادی پلاکت‌ها «ترومبوسیتوپنی» نامیده می‌شود. ممکن است برخی از درمان‌های سرطان، مانند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی، باعث کاهش تعداد پلاکت‌ها شوند. سرطان‌هایی که به طور مستقیم مغز استخوان را درگیر می‌کنند نیز می‌توانند تعداد پلاکت‌های خون را بکاهند. افرادی که سطح پلاکت آنها پایین است بیشتر از سایرین مستعد خونریزی یا کبودی شدید هستند. اگر تعداد پلاکت‌های شما خیلی کم شود، ممکن است پزشک تزریق پلاکت را توصیه کند.

کلمه پلاکت در گزارش CBC به صورت plt یا platelet نوشته می‌شود.

سوالاتی که می‌توانید بپرسید

سوالات زیر را در مورد آزمایش CBC خود بپرسید:

• چرا باید این آزمایش را انجام دهم؟
• این آزمایش چگونه و کجا انجام می‌شود؟
• آیا قبل از آزمایش باید از خوردن و آشامیدن پرهیز کنم؟ اگر بله، تا چه مدت باید پرهیز کنم؟
• چگونه نتایج آزمایشم را دریافت خواهم کرد؟
• نتایج آزمایش طبیعی چه هستند؟
• معنی نتایج آزمایش من چیست؟ آیا کسی آنها را برایم توضیح می‌دهد؟
• اگر نتایجم در محدوده طبیعی باشند، مراحل بعدی چه هستند؟
• اگر نتایج من خارج از محدوده طبیعی باشد، مراحل بعدی چه هستند؟
• نتایج این آزمایش چگونه با نتایج ازمایش‌های قبلی من مقایسه می‌شود؟
• آیا به آزمایشات دیگری نیاز دارم؟ اگر بله، چه زمانی؟

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید