سونوگرافی روشی است که از امواج صوتی برای رویت داخل بدن استفاده می‌کند. در سرطان‌شناسی، سونوگرافی محل دقیق تومور را در بدن نشان می‌دهد و از آن برای یافتن تومور استفاده می‌شود. سونوگرافی می‌تواند در انجام بیوپسی نیز به پزشک کمک کند.

سونوگرافی چگونه عمل می‌کند؟

سونوگرافی یک آزمایش تصویربرداری است که به آن اولتراسوند یا اولتراسونوگرافی نیز می‌گویند. در این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تصویربرداری از اندام‌های داخلی بدن استفاده می‌شود. امواج صوتی فرستاده می‌شوند و پس از برخورد به اندام‌ها برمی‌گردند. دستگاهی به نام مبدل (transducer) این امواج صوتی را به تصویر تبدیل می‌کند.

امواج صوتی هنگام بازتاب از بافت غیرطبیعی و بافت سالم به طور متفاوتی پژواک می‌کنند. این امر به پزشک کمک می‌کند تا تومور احتمالی را شناسایی کند. آزمایش سونوگرافی اشعه ایکس ندارد و انجام آن در دوران بارداری بی‌خطر است.

چه کسی سونوگرافی را انجام می‌دهد؟

سونوگرافی ممکن است در مطب پزشک یا در بیمارستان انجام شود. معمولا یک تکنولوژیست سونوگرافی این آزمایش را انجام می‌دهد. به این فرد «سونوگرافر» نیز می‌گویند. این افراد به صورت اختصاصی در زمینه استفاده از دستگاه سونوگرافی آموزش دیده‌اند.

رادیولوژیست (متخصص رادیولوژی) نتایج سونو گرافی را تفسیر می‌کند. رادیولوژیست‌ها پزشکانی هستند که از آزمایش‌های تصویربرداری به منظور تشخیص بیماری استفاده می‌کنند.

آماده شدن برای سونو گرافی

نحوه آماده شدن برای سونوگرافی به این بستگی دارد که کدام قسمت از بدن قرار است مورد بررسی قرار بگیرد. به عنوان مثال، موارد زیر دستورالعمل‌های متداول سونو گرافی شکم هستند:

• شب قبل یک وعده غذایی بدون چربی بخورید.
• از 12 ساعت قبل از آزمایش از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید.
• یک ساعت قبل از آزمایش حدود یک لیتر (کوارت) آب بنوشید و مثانه را پر نگه دارید.

حتما در مورد دستورالعمل‌های اختصاصی سونوی خود سوال بپرسید. گاهی نیز آماده شدن برای این آزمایش به سادگی پوشیدن لباس راحت و گشاد برای ویزیت است.

قبل از انجام آزمایش از کارگزار بیمه خود بپرسید که چقدر از هزینه‌ها را آنها پوشش می‌دهند و چقدر را شما باید بپردازید. همچنین باید قبل از آزمایش نگرانی‌های خود در مورد سونو گرافی را با تیم مراقبت سلامت در میان بگذارید.

هنگام سونوگرافی

پس از مراجعه به مطب پزشک یا بیمارستان از شما می‌خواهند فرم رضایتنامه را امضا کنید. این فرم اظهار می‌کند که شما متوجه خطرات این آزمایش هستید و با انجام آن موافق هستید.

پس از حضور در اتاق معاینه از شما می‌خواهند که بخشی از لباس‌های خود یا تمام لباس‌های خود را دربیاورید. همچنین ممکن است لازم باشد جواهرات خود را دربیاورید یا گان بیمارستانی بپوشید. این امر به این بستگی دارد که کدام قسمت از بدن شما قرار است مورد بررسی قرار بگیرد.

روی تخت معاینه در کنار اسکنر سونوگرافی دراز می‌کشید. این اسکنر شامل یک کامپیوتر، یک صفحه نمایش و یک مبدل است. مبدل یک دستگاه دستی است که با یک سیم بلند به اسکنر وصل شده است.

تکنولوژیست سونوگرافی روی پوست قسمت مورد معاینه ژلی را پخش می‌کند. این ژل حفره‌های هوا بین مبدل و پوست شما را حذف و بدین ترتیب به تهیه تصاویر بهتر کمک می‌کند.

در مرحله بعد، تکنولوژیست مبدل را محکم به ژل می‌فشارد و آن را به جلو و عقب حرکت می‌دهد. طی سونوگرافی باید بی‌حرکت دراز بکشید. ممکن است تکنولوژیست از شما بخواهد که نفس خود را حبس کنید یا در زمان‌های معینی موقعیت قرارگیری خود را تنظیم کنید.

در برخی موارد نیز مبدل به یک پروب پوشیده با ژل متصل می‌شود. تکنولوژیست این پروب را به آرامی وارد بدن می‌کند. مثلا ممکن است پروب وارد رکتوم شود تا به غده پروستات برسد. یا ممکن است به منظور مشاهده رحم یا تخمدان وارد واژن شود.

صفحه نمایش نیز در طی سونو گرافی تصاویری از اندام‌ها و عروق خونی نشان می‌دهد. تکنولوژیست در طول آزمایش از یک کامپیوتر برای ذخیره تصاویر استفاده می‌کند.

سونوگرافی معمولا بدون درد است، اما ممکن است در طول آزمایش احساس ناراحتی یا درد کنید. این آزمایش می‌تواند ۲۰ الی ۶۰ دقیقه طول بکشد. زمان آزمایش به این بستگی دارد که کدام قسمت از بدن در حال معاینه است.

بعد از سونوگرافی

تکنولوژیست پس از اتمام آزمایش ژل را پاک می‌کند و شما می‌توانید لباس بپوشید. ممکن است رادیولوژیست برای بررسی تصاویر بلافاصله وارد اتاق معاینه شود یا ممکن است بعدا آنها را بررسی کند.

ممکن است بسته به نتایج حاصل به آزمایش‌های بیشتری احتیاج داشته باشید. در صورتی که لازم باشد آزمایش‌های بیشتری انجام دهید، تیم مراقبت سلامت شما را مطلع می‌کند.

ممکن است پس از سونوگرافی بتوانید فعالیت‌های معمول خود از جمله رانندگی را از سر بگیرید.

سوالاتی که باید از تیم مراقبت سلامت خود بپرسید

قبل از انجام آزمایش این سوالات را یپرسید:

• در طول سونو چه اتفاقاتی رخ می‌دهد؟
• چه کسی سونوگرافی را انجام می‌دهد؟
• سونوگرافی چقدر طول می‌کشد؟
• دقت سو نوگرافی برای تشخیص سرطان چقدر است؟
• کی از نتایج مطلع می‌شوم؟ این نتایج چگونه به من ابلاغ می‌شوند؟
• چه کسی نتایج را برایم توضیح می‌دهد؟
• اگر سونوگرافی شواهدی مبنی بر سرطان پیدا کند به چه آزمایش‌های دیگری احتیاج خواهم داشت؟

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید