اسکن استخوان یک روش تصویربرداری برای تشخیص مشکلات مربوط به استخوان‌ها است. این آزمایش یک ابزار مفید برای بررسی و یافتن سرطانی است که در استخوان شروع شده یا به استخوان پخش شده است. این روش همچنین می‌تواند در بررسی تاثیر درمان به پزشک شما کمک کند. در انگلیسی به آن Bone Scan گفته می‌شود.

اسکن استخوان چگونه عمل می‌کند؟

«اسکن استخوان» یک آزمایش پزشکی هسته‌ای است. یعنی در این روش از مقدار بسیار کمی از یک ماده رادیواکتیو  به نام «ردیاب» (tracer) استفاده می‌شود. «ردیاب» به درون ورید تزریق می‌شود. ردیاب در بافت‌های مختلف به مقادیر متفاوتی جذب می‌شود. مناطقی که آن را جذب کرده‌اند در اسکن پررنگ نشان داده می‌شوند. وقتی سلول‌ها و بافت‌ها در حال تغییر هستند، میزان بیشتری از ردیاب را جذب می‌کنند. این حذب ممکن است نشان دهنده وجود سرطان باشد.

مهم: لطفا خودتان اقدام به تفسیر اسکن استخوان نکنید. بعضی از جذب‌ها در بدن طبیعی است و بعضی دیگر در نتیجه التهاب و عللی غیر از سرطان ایجاد می‌شوند. بنابراین هر پررنگ‌تر شدنی در اسکن استخوان به معنای متاستاز استخوانی نیست.

اگر نتیجه نهایی حاکی از تغییر یا آسیب استخوان‌ها باشد، ممکن است به آزمایش‌های بیشتری احتیاج داشته باشید. این آزمایش‌ها ممکن است شامل تصویربرداری‌های دیگر از استخوان باشد. اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن CT) و اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (پت اسکن PET) را می‌توان پس از اسکن استخوان انجام داد. دیگر آزمایش‌ها نیز ممکن است شامل ام آر آی (MRI) یا بیوپسی باشد.

چه کسی اسکن استخوان را انجام می‌دهد؟

یک تکنولوژیست پزشکی هسته‌ای آموزش‌دیده و دارای گواهی معتبر این آزمایش را انجام می‌دهد. یک متخصص رادیولوژی (رادیولوژیست) یا یک متخصص پزشکی هسته‌ای بر تکنولوژیست نظارت دارند. (پزشک متخصص هسته‌ای پزشکی است که برای تشخیص و درمان بیماری از ردیاب‌ها استفاده می‌کند. رادیولوژیست پزشکی است که از آزمایش‌های تصویربرداری برای تشخیص بیماری استفاده می‌کند.) یکی از این پزشکان اسکن شما را قرائت می‌کند و معنی آن را می‌گوید.

در مکان‌های زیر می‌توانید اسکن استخوان انجام دهید:

• بخش رادیولوژی یا پزشکی هسته‌ای بیمارستان
• یک مرکز تصویربرداری سرپایی

سیر انجام bone scan

آماده شدن برای اسکن استخوان

هنگامی که برای bone scan برنامه‌ریزی می‌کنید، کارکنان بیمارستان یا کارکنان مرکز تصویربرداری نحوه آماده شدن را برایتان توضیح خواهند داد. معمولا قبل از اسکن استخوان نیاز به آمادگی خاصی ندارید، اما محلی که قرار است این آزمایش را برایتان انجام دهد باید این امر را تایید کند. اگر در دستورالعمل‌ها موردی برایتان مبهم است، با تیم مراقبت سلامت خود صحبت کنید. در ادامه چند مورد از ابهامات احتمالی شما آورده شده است:

چه باید بخورید: معمولا قبل از انجام آزمایش می‌توانید مانند همیشه غذا بخورید و بنوشید.

داروهای معمول خود: در خصوص تمام داروهای مصرفی خود، از جمله داروهای بدون نسخه (OTC) و مکمل‌ها، به تیم مراقبت سلامت خود اطلاع دهید. داروهای حاوی باریم یا بیسموت روی نتایج آزمایش اثر بگذارند. ممکن است پزشک از شما بخواهد که قبل از اسکن از این داروها استفاده نکنید.

سابقه پزشکی شخصی: در صورتی که حساسیت دارویی یا شرایط پزشکی خاصی دارید به کارکنان اطلاع دهید. زنان شیرده یا باردار باید این موضوع را به تیم مراقبت سلامت خود اطلاع دهند.

چه بپوشید: قبل از آزمایش، باید اجسام فلزی مانند جواهرات خود را در بیاورید. همچنین ممکن است لازم باشد لباس خود را عوض کنید و گان بیمارستانی بپوشید.

بیمه، هزینه و رضایت: اگر نگران هزینه‌های اسکن استخوان هستید، قبل از انجام اسکن با کارگزار بیمه خود تماس بگیرید. بپرسید آیا این آزمایش تحت پوشش است و در صورت لزوم چه میزان از هزینه را باید شما پرداخت کنید. وقتی برای انجام اسکن مراجعه می‌کنید کارکنان مرکز یا بیمارستان از شما می‌خواهند یک فرم رضایتنامه آگاهانه امضا کنید. این فرم اظهار می‌کند که شما مزایا و خطرات این اقدام را می‌دانید و با انجام آزمایش موافق هستید. اگر نگران چیزی هستید قبل از آزمایش با پزشک خود صحبت کنید.

 

در حین اسکن استخوان

تکنولوژیست ابتدا ردیاب را از طریق وریدی در بازو به بدن شما تزریق می‌کند. این تزریق ممکن است کمی سوزش داشته باشد. اما حرکت ردیاب را در بدن خود احساس نمی‌کنید. ۱ الی ۴ ساعت طول می‌کشد تا استخوان‌های شما ردیاب را جذب کنند.

در حین انتظار، چند لیوان آب می‌نوشید. با تکرر ادرار، مواد رادیواکتیوی که استخوان‌های شما جمع نشده‌اند دفع می‌شوند. با توجه به میزان رادیواکتیویته موجود در بدن شما، بودن در کنار شما برای دیگران بی‌خطر است. میزان آن کمتر از رادیواکتیویته یک عکس معمولی با اشعه ایکس (گرافی ساده) است.

در مرحله بعد باید به پشت روی میز معاینه دراز بکشید. تکنولوژیست یک دوربین اسکن بزرگ بالای بدن شما قرار می‌دهد. باید بی‌حرکت بمانید تا تصاویر تار نشوند.

دوربین در حین اسکن به آرامی در اطراف بدن شما حرکت می‌کند. این دوربین از ردیاب موجود در استخوان‌های شما عکس می‌گیرد. ممکن است تکنولوژیست از شما بخواهد هنگام اسکن موقعیت خود را تغییر دهید. تغییر موقعیت به تصویربرداری از زوایای مختلف کمک می‌کند.

اسکن کل استخوان‌های بدن حدود ۱ ساعت طول می‌کشد. این اسکن دردناک نیست. هرچند ممکن است از اینکه مدت طولانی در یک موقعیت بمانید احساس ناراحتی کنید.

بعد از اسکن استخوان

بعد از انجام این اسکن می‌توانید فعالیت‌های عادی انجام دهید. این امر شامل رانندگی هم می‌شود. نباید به علت ردیاب یا آزمایش هیچ عارضه جانبی احساس کنید.

ممکن است پزشک از شما بخواهد طی ۱ الی ۲ روز بعد از آزمایش آب زیادی بنوشید. با این کار ردیاب باقیمانده در بدن شما خارج می‌شود. معمولا همه مواد رادیواکتیو پس از ۲ روز دفع می‌شوند.

در صورتی که در اطراف محل تزریق در بازوی خود احساس درد، قرمزی یا تورم داشتید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید.

سوالاتی که باید از تیم مراقبت سلامت خود بپرسید

قبل از انجام اسکن استخوان می‌توانید این سوالات را بپرسید:

• چه کسی اسکن را انجام می‌دهد؟
• در طول اسکن استخوان چه اتفاقی می‌افتد؟
• اسکن چقدر طول می‌کشد؟ چقدر باید در بیمارستان یا مرکز بمانم؟
• bone scan چه خطرات و مزایایی دارد؟
• نتایج این اسکن استخوان چه چیزهایی را به شما نشان خواهند داد؟
• کی و چگونه از نتایج مطلع خواهم شد؟
• چه کسی نتایج را برایم توضیح می‌دهد؟
• اگر نتایج نشانه‌هایی از سرطان را نشان دهند، چه آزمایش‌های دیگری باید انجام دهم؟