آندوسکوپی روشی برای رویت داخل بدن است. معمولا وقتی از واژه آندوسکوپی به تنهایی استفاده می‌شود، منظور «آندوسکوپی از دستگاه گوارش فوقانی» است. «آندوسکوپی فوقانی» به پزشک این امکان را می‌دهد که قسمت فوقانی دستگاه گوارش را مشاهده و بررسی کند. این ناحیه شامل موارد زیر است:

• مری، یک لوله ماهیچه‌ای که گلو را به معده وصل می‌کند
• معده
• دوازدهه، که بخش بالای روده کوچک است

«اندوسکوپی فوقانی» را «آندوسکوپی بخش فوقانی دستگاه گوارش» یا «ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی» (EGD) نیز می‌گویند. در عمل، به آن «آندوسکوپی» (بدون کلمه اضافه دیگر) می‌گوییم.

جهت آشنایی با سایر انواع آندوسکوپی کلیک کنید.

آندوسکوپی چگونه عمل می‌کند؟

پزشک از ابزاری به نام آندوسکوپ برای انجام «آندوسکوپی» استفاده می‌کند. اندوسکوپ یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر است که در یک انتهای خود یک چراغ و یک دوربین کوچک دارد. پزشک اندوسکوپ را وارد دهان، گلو و مری می‌کند. پزشک تصاویر را روی صفحه نمایش می‌بیند و از این طریق به دنبال تومورها یا دیگر مشکلات سلامتی می‌گردد.

پزشک در طی آندوسکوپی فوقانی می‌تواند ابزارهای لازم را از طریق کانال موجود در آندوسکوپ وارد کند و با این ابزارها نمونه‌های بافتی بردارد. سپس نمونه‌ها را زیر میکروسکوپ مشاهده می‌کند.

برخی از آندوسکوپ‌ها نیز برای یافتن بیماری‌های پیش سرطانی موجود در پوشش مری از نور رنگی استفاده می‌کنند. به این روش «تصویربرداری باند باریک» گفته می‌شود.

چه کسی آندوسکوپی مرا انجام می‌دهد؟

معمولا متخصص گوارش اندوسکوپی فوقانی را در مطب پزشک، کلینیک گوارش یا بیمارستان انجام می‌دهد. متخصص گوارش پزشکی است که در زمینه دستگاه گوارش تخصص دارد. بسیاری از متخصصان دیگر نیز ممکن است آندوسکوپی فوقانی را انجام دهند.

آماده شدن برای انجام اندوسکوپی

هنگامی که مقرر می‌شود این آزمایش را انجام دهید، دستورالعمل‌های دقیقی در خصوص نحوه آماده شدن برای آن دریافت خواهید کرد. این دستورالعمل‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• از ۸ ساعت قبل از آزمایش از خوردن و آشامیدن اجتناب کنید این که شامل آب هم می‌شود. معده و دوازدهه شما باید کاملا خالی باشند.
• عدم مصرف آسپیرین یا سایر مسکن‌ها از ۷ روز قبل. این داروها می‌توانند احتمال خونریزی طی این عملیات را افزایش دهند.

از پزشک یا پرستار در مورد این موارد یا هر گونه محدودیت دیگر سوال کنید.

قبل از آزمایش با کارگزار بیمه خود صحبت کنید تا ببینید آیا بیمه هزینه اندوسکوپی را پرداخت می‌کند یا خیر. همچنین بپرسید که چقدر از هزینه را شما باید پرداخت کنید.

به محض ورود به محل آندوسکوپی فوقانی، از شما می‌خواهند فرم رضایتنامه را امضا کنید. این فرم اظهار می‌کند که شما متوجه مزایا و خطرات این آزمایش هستید و با انجام آن موافق هستید.

در طول اندوسکوپی فوقانی

قبل از شروع این عملیات باید لخت شوید و گان بیمارستانی بپوشید. اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید ممکن است از شما بخواهند که آنها را دربیاورید.

ممکن است از طریق سوزن داخل‌وریدی (IV) درون بازوی‌تان به شما داروی بیهوشی و آرامبخش بدهند. بیهوشی دارویی است که مسیر آگاهی از درد را می‌بندد. داروی آرامبخش نیز دارویی است که شما را آرام می‌کند. این داروها به کمک می‌کنند تا از احساس ناراحتی شما در طول عملیات بکاهند. ممکن است هنگام ورود سوزن IV کمی احساس سوزش کنید.

ممکن است پزشک یا پرستار یک داروی بی‌حسی موضعی را به گلوی شما اسپری کنند تا آن را بی‌حس کنند. یا ممکن است یک داروی بیهوشی مایع به شما بدهند که باید آن را غرغره کنید. این کار مانع استفراغ در هنگام ورود لوله می‌شود. همچنین ممکن است پزشک یک دهان‌گیر (mouthpiece) وارد دهان شما کند تا دهان شما را در حین عملیات باز نگه دارد.

روی میز معاینه به پهلوی چپ یا به پشت دراز خواهید کشید. هنگامی که پزشک آندوسکوپ را به آرامی وارد می‌کند، درون مری احساس فشار خواهید کرد. آندوسکوپ با دمیدن هوا به داخل معده أن را باد می‌کند. باد کردن معده به پزشک این امکان را می‌دهد که تصویر داخلی معده را بهتر ببیند.

در طول معاینه می‌توانید نفس بکشید. تنفس آرام و عمیق از طریق بینی کمک می‌کند آرام شوید. بسیاری از افراد به خواب می‌روند.

انجام آندوسکوپی فوقانی معمولا ۲۰ الی ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. پزشک پس از اتمام کار آندوسکوپ را به آرامی خارج می‌کند. سپس وارد اتاق ریکاوری می‌شوید.

بعد از آندوسکوپی فوقانی

حداکثر ۲ ساعت آنجا می‌مانید تا اثرات بیهوشی و آرامبخش از بین برود. همچنین باید کسی شما را به خانه برساند. بیهوشی و آرامبخش می‌تواند تاثیر موقتی روی زمان واکنش و قضاوت شما داشته باشد.

تیم مراقبت سلامت به شما خواهد گفت که از کی می‌توانید غذا بخورید و بیاشامید. معمولا از روز بعد می‌توانید فعالیت‌های معمول خود را از سر بگیرید.

ممکن است گلو درد داشته باشید. اگر گلو درد داشتید می‌توانید آب نمک غرغره کنید، آب نمک می‌تواند این ناراحتی را از بین ببرد. همچنین ممکن است به دلیل دمیدن هوا در معده دچار نفخ یا کرامپ شوید. و ممکن است تا مدت طولانی در هنگام دراز کشیدن احساس ناراحتی کنید.

بروز مشکلات جدی پس از اندوسکوپی فوقانی متداول نیست. اما در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر بلافاصله با تیم مراقبت سلامت خود تماس بگیرید:

• درد شدید گلو، قفسه سینه یا شکم
• تب
• تنگی نفس
• مشکل در بلع

سوالاتی که می‌توانید از تیم درمان بپرسید

قبل از انجام آندوسکوپی فوقانی سوالات زیر را بپرسید:

• چه کسی آندوسکوپی فوقانی من را انجام خواهد داد؟ آیا در هنگام انجام آن شخص دیگری در اتاق خواهد بود؟
• در طول اندوسکوپی چه اتفاقاتی رخ می‌دهد؟
• این آزمایش چقدر طول می‌کشد؟
• آیا دردناک است؟
• آیا داروی بیهوشی یا آرام‌بخش هم به من داده می‌شود؟
• اندوسکوپی فوقانی چه خطرات و مزایایی به دنبال دارد؟
• دقت آندوسکوپی در تشخیص سرطان چقد است؟
• کی و چگونه از نتایج مطلع خواهم شد؟
• چه کسی نتایج را برای من توضیح خواهد داد؟
• اگر آندوسکوپی شواهدی مبنی بر سرطان پیدا کند، به چه آزمایش‌های دیگری احتیاج خواهم داشت؟

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید