سرطان پوست ملانوما ، خطرناک‌ترین نوع سرطان پوست است. ممکن است به صورت یک لکه جدید یا تغییر در یک خال یا لکه ظاهر شود. بیش از 95 درصد از سرطان‌های پوست در صورت تشخیص زودهنگام با موفقیت قابل درمان هستند. در صورت عدم درمان، ملانوم می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن سرایت کند و ممکن است قابل علاج نباشد، بنابراین مهم است که به محض مشاهده هرگونه تغییر در پوست خود به پزشک مراجعه کنید. بزرگترین عامل خطر برای ایجاد ملانوم، قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید یا منابع مصنوعی آن مانند سولاریوم است. در ادامه به بررسی این سرطان خواهیم پرداخت.

سرطان پوست و انواع آن

سرطان پوست، زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های پوست شما به طور غیر طبیعی رشد می‌کنند و معمولاً این اتفاق در اثر قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید می‌افتد. این رشد کنترل نشده سلول‌های غیرطبیعی باعث ایجاد تومور در پوست می‌شود. این سرطان عمدتا قابل پیشگیری است و گزینه‌های درمانی موثری نیز دارد.

سرطان‌های پوست با توجه به سلول‌هایی که در آن تشکیل می‌شوند، نام گذاری می‌شوند.

3 نوع اصلی سرطان پوست وجود دارد:

کارسینوم سلول بازال (BCC)

در بخش پایینی سلول‌های اپیدرم، لایه بیرونی پوست شما تشکیل می‌شود. این نوع سرطان به آرامی رشد می‌کند و به ندرت به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد. «بازال» به معنای «پایینی» یا «پایه‌ای» است.

کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC)

از سلول‌های مسطح موجود در لایه بالایی اپیدرم شما رشد می‌کند. SCC می‌تواند در طی چند هفته یا چند ماه به سرعت روی پوست رشد کند.

سرطان پوست ملانوما

ملانوم از سلول‌هایی به نام ملانوسیت رشد می‌کند. سلول‌هایی که به پوست شما رنگ می‌دهند. ملانوما نادرترین نوع سرطان پوست است (1 تا 2 درصد موارد را به خود اختصاص می‌دهد)، اما می‌تواند به سرعت در سراسر بدن پخش شود. ( متاستاز )
ما به شما پیشنهاد می کنیم برای درک بیشتر این موضوع ، مقاله متاستاز را مطالعه نمایید !
BCC و SCC را سرطان‌های پوست غیر ملانومایی نیز می‌نامند. انواع دیگری از سرطان‌های پوست غیر ملانومی وجود دارد، اما نادر هستند.

علائم سرطان پوست ملانوما چیست؟

سرطان‌های پوست ابتدا به صورت یک لکه، توده یا ناحیه پوسته پوسته روی پوست ظاهر می‌شوند، یا یک خال که طی چند هفته یا ماه تغییر رنگ، اندازه یا شکل می‌دهد. این تغییرات می‌تواند در هر نقطه از بدن، به ویژه مناطقی که اغلب در معرض نور خورشید هستند، ظاهر شوند. سرطان‌های پوست ممکن است خونریزی کرده، ملتهب شوند و در لمس حساس باشند.

ویژگی‌های خاصی در لکه‌ها و خال‌ها وجود دارد. هنگام بررسی پوست خود، نکات زیر را در نظر بگیرید.

• عدم تقارن: آیا لکه یا خال هر طرف با طرف دیگر متفاوت به نظر می‌رسد؟
• حاشیه: نامنظم، ناهموار یا در حال گسترش است؟
• رنگ‌ها: چندین رنگ وجود دارد یا رنگ ناهمسان یا لکه دار است؟
• قطر: به دنبال نقاطی باشید که بزرگ‌تر می‌شوند.
• تغییر: آیا لکه یا خال در طول زمان تغییر می‌کند یا رشد می‌کند .

تغییرات ممکن است شامل ناحیه‌ای باشد که پوسته پوسته، براق، رنگ پریده یا صورتی روشن است، ناحیه لکه یا توده‌ای که به سرعت رشد می‌کند، ضخیم، قرمز، پوسته پوسته می‌شود.

در صورت مشاهده لکه‌های جدید یا لکه‌های موجود که در طی چند هفته یا ماه تغییر اندازه، شکل یا رنگ می‌دهد، به پزشک مراجعه کنید.

چه چیزی باعث سرطان پوست ملانوم می‌شود؟

تقریباً تمام سرطان‌های پوست به دلیل قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراء بنفش ایجاد می‌شوند. اشعه ماوراء بنفش یا UV بخشی از نور خورشید است که به مرور زمان باعث برنزه شدن، آفتاب سوختگی و آسیب به پوست می‌شود. در حالی که هر کسی ممکن است به سرطان پوست مبتلا شود. در صورت داشتن موارد زیر، خطر بیشتر است:

• قبلاً فرد سرطان پوست داشته یا سابقه خانوادگی سرطان پوست داشته است.
• پوست شما روشن باشد یا کک و مک داشته باشد، به خصوص اگر به ‌‌راحتی می‌سوزد.
• داشتن سیستم ایمنی ضعیف (مثلا پس از جراحی یا در اثر یک بیماری مداوم مانند لوسمی )
• وجود لکه‌های خورشیدی یا خال‌های نامنظم روی بدن شما

اگر پوست زیتونی یا تیره دارید، پوست شما ملانین بیشتری تولید می‌کند که از اشعه ماوراء بنفش محافظت می‌کند. با این حال، هنوز هم احتمال ابتلا به سرطان پوست برای شما وجود دارد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

به طور مرتب پوست خود را چک کنید تا لکه‌های جدید یا در حال تغییر پیدا کنید. در صورت مشاهده هرگونه تغییر در پوست خود فوراً به پزشک یا متخصص پوست مراجعه کنید، مثلا:

• وجود نقطه ای که ظاهر یا احساس متفاوتی نسبت به سایرین دارد.
• نقطه‌ای که در طول زمان اندازه، شکل، رنگ یا بافت آن تغییر می‌کند.
• زخمی که بعد از چند هفته از بین نمی‌رود.
• زخمی که باعث خارش یا خونریزی می‌شود.

سرطان پوست ملانوم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک یا متخصص پوست شما ابتدا با مشاهده پوست شما معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا با استفاده از درماتوسکوپ (ذره بین پوست) نقاط مشکوک را شناسایی کند. همیشه نمی‌توان با نگاه کردن به آن تشخیص داد که آیا یک لکه یا توده سرطانی است یا خیر. بنابراین پزشک یا متخصص پوست شما ممکن است بیوپسی (نمونه برداری)  پوست انجام دهد. در حین بیوپسی، بخشی یا تمام لکه شما برداشته می‌شود و برای مطالعه بیشتر زیر میکروسکوپ مشاهده می‌شود. می‌توانید از پوست خود عکس بگیرید و عکس‌ها را در طول زمان مقایسه کنید. اگرچه آنها می‌توانند یادآوری خوبی برای بررسی پوست شما و ثبت جزئیات باشند، اما نباید جایگزین مراجعه به پزشک شوند. اگر نگران لکه یا خال روی پوست خود هستید به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص ملانوم

اگر پزشک شما مشکوک به ملانوم باشد، بیوپسی گرفته می‌شود و ممکن است پزشک غدد لنفاوی مجاور را نیز بررسی کند. نمونه‌ها سپس برای آزمایش فرستاده می‌شوند تا تأیید شود که آیا لکه شما ملانوم است یا خیر. ملانوما بر اساس میزان انتشار در سراسر بدن درجه بندی می‌شود. مرحله 0 و I و II (صفر و یک و دو)  به ملانوم اولیه اشاره دارد. ملانوم مرحله III (ناحیه‌ای) به غدد لنفاوی مجاور، پوست یا بافت‌ها گسترش یافته است. ملانوم مرحله IV (پیشرفته، متاستاتیک) به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است.

مرحله بندی سرطان پوست ملانوم

سیستم مرحله‌بندی ملانوما بر اساس TNM (تومور، گره لنفاوی، متاستاز) کمیته بین‌المللی سرطان آمریکا (AJCC) استانداردی برای مرحله‌بندی سرطان ملانوما است. سیستم مرحله‌بندی AJCC از سه جزء اصلی، یعنی T (گسترش تومور اصلی)، N (گسترش به گره‌های لنفاوی) و M (گسترش به اعضای دوردست)، تشکیل می‌شود.

فاکتورهای اصلی سیستم مرحله‌بندی AJCC برای سرطان ملانوما، عبارتند از:

T (گسترش تومور اصلی)

این فاکتور نشان می‌دهد تومور تا چه عمقی به پوست نفوذ کرده است و آیا پوست زخم است یا خیر. ضخامت تومور با استفاده از مقیاس Breslow اندازه‌گیری می‌شود. ضخامت کمتر از 1 میلی‌متر (mm) احتمال کمتری برای گسترش دارد، در حالی که ضخامت بیشتر به معنی ریسک بیشتر گسترش تومور است.

N (گسترش به گره‌های لنفاوی)

این فاکتور نشان می‌دهد آیا سرطان به گره‌های لنفاوی مجاور گسترش یافته است یا خیر.

M (گسترش به اعضای دوردست)

این فاکتور نشان می‌دهد آیا سرطان به گره‌های لنفاوی دور یا اعضای دوردست، مانند ریه‌ها یا مغز، گسترش یافته است یا خیر.

با ترکیب اطلاعات T، N و M، مرحله‌بندی کلی سرطان ملانوما صورت می‌گیرد. علامت‌ها و اعداد بعد از T، N و M جزئیات بیشتری درباره هر یک از این عوامل ارائه می‌دهند و عدد بیشتر به معنی پیشرفت بیشتر سرطان است. مرحله‌بندی پاتولوژیک با تحلیل بافتی که در طول جراحی برداشته می‌شود، تعیین می‌شود. در صورت عدم امکان انجام جراحی، مرحله‌بندی بالینی بر اساس نتایج معاینات و تصویربرداری صورت می‌گیرد. مرحله‌بندی سرطان ملانوما ممکن است پیچیده باشد و بسته به ویژگی‌های هر بیمار متفاوت باشد. برای اطلاعات دقیق‌تر در مورد مرحله سرطان خود، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

سرطان پوست چگونه درمان می‌شود؟

درمان سرطان پوست بستگی به نوع، اندازه و محل آن و اینکه آیا به جای دیگری گسترش یافته است یا خیر، دارد. اکثر سرطان‌های پوست با موفقیت درمان می‌شوند. به خصوص اگر زود تشخیص داده شوند.

درمان‌های جراحی

جراحی رایج‌ترین درمان سرطان پوست است. برخی از سرطان‌ها در طول بیوپسی به طور کامل حذف می‌شوند. اگر سلول‌های سرطانی در حاشیه یافت شوند، ممکن است به درمان بیشتری نیاز داشته باشید. سرطان‌های بزرگ پوست ممکن است نیاز به پیوند پوست برای پوشاندن زخم داشته باشند.

اکثر جراحی‌های اولیه سرطان پوست می‌تواند توسط پزشک شما انجام شود. هنگام برداشتن سرطان مشکوک، پزشک مقداری از پوست اطراف (حاشیه) را نیز برای آزمایش بردارد. اگر آنها سلول‌های سرطانی را در حاشیه بیابند، ممکن است به جراحی یا پرتودرمانی بیشتر نیاز داشته باشید.

برای سرطان‌هایی که در نواحی سخت تحت عمل جراحی قرار دارند (مانند نزدیک چشم‌ها، بینی، لب‌ها یا گوش‌ها)، تکنیکی به نام جراحی Mohs (بریدن با کنترل میکروسکوپی) ممکن است استفاده شود. سایر روش‌های جراحی شامل کورتاژ و الکترودسیکیشن (کوتر) است. این روش‌ها معمولا توسط متخصص پوست انجام می‌شود.

شیمی درمانی

شیمی درمانی استفاده از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است که معمولاً با جلوگیری از رشد، تقسیم و ساخت سلول‌های بیشتر سلول‌های سرطانی انجام می‌شود. از آنجایی که ایمونوتراپی و درمان هدفمند در درمان ملانوما موثرتر شده‌اند، شیمی‌درمانی کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ایمونوتراپی و درمان هدفمند

نقش درمان‌های هدفمند (تارگت‌تراپی)، مخصوصا ایمونوتراپی در درمان ملانوم در دهه گذشته بسیار پررنگ‌تر شده است. ایمونوتراپی‌هایی مانند نیوولوماب (Nivolumab) و پمبرولیزوماب (Pembrolizumab) می‌توانند طول عمر مبتلایان به سرطان پوست ملانوم پیشرفته را افزایش دهند.

پرتو درمانی

درمان با استفاده از پرتو درمانی (Radiation therapy) یک روش درمانی برای سرطان ملانوما است که در آن پرتوهای با انرژی بالا به سمت تومور هدایت می‌شود. وقتی اشعه به تومور می‌رسد، با آسیب رساندن به DNA سلول‌های سرطانی، آنها را نابود می‌کند. پرتو درمانی می‌تواند به چندین روش برای درمان سرطان ملانوما استفاده شود.

• ممکن است پس از جراحی ملانوما، استفاده از پرتو درمانی به منظور جلوگیری از بازگشت سرطان توصیه شود. همچنین از پرتو برای از بین بردن سرطان در مناطقی که برای جراحی مناسب نیستند (مانند صورت) استفاده می‌شود.
• برخی از افراد ممکن است پرتو درمانی را در ترکیب با ایمونوتراپی یا سایر درمان‌های دارویی بگیرند تا پاسخ درمانی دائمی‌تری به دست آورند.
• همچنین، پرتو درمانی می‌تواند به کاهش علائم ناشی از تومورها کمک کند.

در نتیجه، پرتو درمانی یک روش مؤثر در درمان سرطان ملانوما است که با استفاده از اشعه‌های با انرژی بالا، سلول‌های سرطانی را نابود می‌کند و می‌تواند در ترکیب با سایر روش‌های درمانی استفاده شود تا بهبودی بیشتری برای بیماران به ارمغان آورد.

سایر درمان‌ها

درمان‌های موضعی

 شامل استفاده از کرم، لوسیون یا ژل روی پوست است. پوست درمان شده معمولاً برای چند هفته تاول می‌زند، پوسته پوسته می‌شود یا ترک می‌خورد. این تغییرات نشانه‌ای است که سلول‌های سرطانی در حال نابودی هستند و پوست جدید و سالم جایگزین آن می‌شود.

کرایوتراپی

از نیتروژن مایع برای انجماد و حذف لکه‌های خورشیدی و برخی از BCC های کوچک استفاده می‌شود.

درمان فوتودینامیک

این درمان شامل استفاده از کرمی است که سرطان پوست را به نور حساس می‌کند و سپس از منبع نور در محل استفاده می‌کند.

تخلیه غدد لنفاوی

پزشک ممکن است برداشتن غدد لنفاوی نزدیک به سرطان پوست را برای کاهش خطر بازگشت یا گسترش سرطان توصیه کند.

آیا می‌توان از سرطان پوست پیشگیری کرد؟

سرطان پوست تقریباً به طور کامل قابل پیشگیری است. محافظت در برابر آفتاب، اجتناب از آفتاب سوختگی و بررسی منظم پوست از آسیب بیشتر به پوست شما جلوگیری می‌کند. از پوست خود در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت کنید و به پیشگیری از سرطان پوست کمک کنید.

از لامپ‌های خورشیدی، سولاریوم یا تخت‌های آفتاب که سطوح خطرناکی از اشعه ماوراء بنفش ساطع می‌کنند دوری کنید. میزان اشعه ماوراء بنفش خورشید بسته به زمان روز، فصل، محل زندگی شما و پوشش ابر متفاوت است. هر زمان که سطح شاخص UV بالاتر از 3 باشد، از پوست خود محافظت کنید. اگرچه استفاده از کرم‌های برنزه کننده برای پوست شما مضر نیست، اما محافظتی در برابر اشعه UV ایجاد نمی‌کند و همچنان نیاز دارید که از پوستتان در برابر خورشید محافظت کنید.

آیا درمان سرطان پوست عوارضی دارد؟

بیشتر درمان‌های سرطان پوست شامل برخی آسیب‌های موضعی به پوست سالم اطراف مانند تورم، قرمزی یا تاول زدن پوستی است که در آن سرطان برداشته می‌شود. پزشک هرگونه خطر خاصی را توضیح می‌دهد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• درد یا خارش در جایی که پوست درمان شده یا غدد لنفاوی برداشته شده است.
• جای زخم یا تغییر رنگ پوست، پس از برداشتن سرطان پوست
• خونریزی در حین یا بعد از جراحی برای سرطان‌های پوستی پیچیده‌تر
• واکنش حساسیتی به داروها یا جراحی
• لنف ادم: اگر غدد لنفاوی شما برداشته شده باشد، گردن، بازو یا پای شما ممکن است با مایع متورم شود.

بهتر است عوارض را در اسرع وقت مدیریت کنید، بنابراین از پزشک خود راهنمایی بخواهید.

بقا برای تمام مراحل ملانوم

تقریباً همه افراد (تقریباً 100٪) پس از تشخیص ملانوم به مدت 1 سال یا بیشتر زنده می‌مانند. حدود 90 نفر از هر 100 نفر (حدود 90%) پس از تشخیص بیماری ملانوم به مدت 5 سال یا بیشتر زنده می‌مانند. بیش از 85 نفر از هر 100 نفر (بیش از 85٪) پس از تشخیص ملانوم به مدت 10 سال یا بیشتر زنده می‌مانند.

چشم انداز بلند مدت برای افراد مبتلا به ملانوما

90 درصد از مردم، 5 سال پس از تشخیص ملانوم زنده هستند. این نسبت از 85 درصد در سال 1985 به طور قابل توجهی بهبود یافته است. پیش آگهی برای زنان بهتر از مردان است. میزان بقای 5 ساله ملانوم برای زنان 94 درصد است در حالی که برای مردان 89 درصد است.

منابع :

www.betterhealth.vic.gov.au

www.healthdirect.gov.au

سوالات رایج

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید