پس از شکست تومور، بیماران مبتلا به سرطان پروستات ماجراجویی جدیدی را آغاز می‌کنند: به دست آوردن دوباره زندگی خود. این مرحله جدید باید با دقت برنامه‌ریزی شود. در واقع، پیگیری لازم برای جلوگیری از عود بیماری و نظارت بر اثرات ناخواسته درمان‌هایی که بیمار تحت آن قرار گرفته است، لازم است. به همین جهت طرحی تحت عنوان پیگیری سرطان پروستات برای بیماران لحاظ می‌شود و در این بخش به بررسی کامل آن پرداخته‌ایم. برای آشنایی بیشتر تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

پیگیری سرطان پروستات چیست؟

مراقبت از افرادی که مبتلا به سرطان پروستات هستند، با پایان یافتن دوره‌ی درمان تمام نمی‌شود. تیم درمانی  پس از درمان دو وظیفه مهم دارد؛ یکی اینکه عدم عود سرطان را بررسی کرده و دومی اینکه هرگونه عوارض جانبی و سلامت کلی را کنترل ‌کند. این مراقبت‌های پس از درمان «مراقبت پیگیری» نامیده می‌شود.

پیگیری‌های سرطان پروستات ممکن است شامل معاینات بدنی منظم، آزمایش‌های پزشکی یا هر دو باشد. پزشکان به این طریق می‌‌خواهند، روند بهبودی را در ماه‌‌ها و سال‌های آینده پیگیری کنند. افراد مختلف در معرض خطرات متفاوتی قرار دارند؛ بنابراین صحبت‌کردن با پزشک درباره تأثیر این خطرات و مراقبت‌های بعد از درمان مهم است.

نقش توانبخشی در پیگیری سرطان پروستات

ممکن است توانبخشی برای بیماران بهبودیافته توصیه شود. توانبخشی می‌تواند شامل خدمات فیزیوتراپی، مشاوره شغلی، مدیریت درد، برنامه غذایی و یا مشاوره روانی باشد. هدف از توانبخشی چیست؟ کمک به افراد برای کنترل بسیاری از جنبه‌های زندگی خود و مستقل و مثمرثمر ماندن. در مورد نقش توانبخشی در درمان سرطان بیشتر بخوانید.

همچنین بخوانید: پایش فعال سرطان پروستات و انتظار هوشیارانه

چرا به پیگیری سرطان پروستات نیاز داریم؟

هدف از پیگیری سرطان پروستات موارد زیر است:

• بررسی عود سرطان
• مدیریت عوارض
• رعایت نکات بهداشتی
• ثبت سوابق پزشکی

بررسی عود سرطان پروستات

یکی از اهداف مراقبت‌‌های بعد از درمان، بررسی عود این بیماری است. عود بیماری به معنی بازگشت آن است. سرطان زمانی عود می‌‌کند که مناطق کوچکی از سلول‌های سرطانی، در بدن شناسایی نشده باشند. با گذشت زمان، ممکن است تعداد این سلول‌ها افزایش پیدا کند و در نتایج آزمایش ظاهر شده یا علائم و نشانه‌هایی ایجاد کنند. در طی پیگیری‌های بعد از درمان، پزشک می‌‌تواند اطلاعاتی در مورد احتمال عود به بیمار بدهد.

پزشک سؤالات خاصی در مورد سلامت کلی خواهد پرسید. برخی از افراد ممکن است به عنوان بخشی از پیگیری منظم پس از درمان، آزمایش خون یا تصویربرداری انجام دهند. اما نیاز به این آزمایش‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله: نوع و مرحله سرطان در هنگام تشخیص اولیه آن و انواع درمان‌های انجام شده.

انتظار پیش از انجام آزمایش‌های پیگیری یا پیش از آماده‌شدن جواب آن‌ها، می‌تواند شما یا هر یک از اعضای خانواده را دچار استرس کند. این حالت را گاهی اوقات «اضطراب آزمایش» می‌نامند.

مدیریت عوارض

بیشتر افراد هنگام دریافت درمان از تجربهٔ عوارض جانبی متعجب نمی‌شوند و انتظار آن را دارند. با این حال، اغلب بهبودیافتگان از ادامه بعضی عوارض در دوره پس از درمان شگفت‌زده می‌شوند. این عوارض، عوارض جانبی «طولانی مدت» یا «بلندمدت» نامیده می­‌شود. عوارض دیگری که تازه ماه‌ها و یا حتی سال‌ها بعد ایجاد می‌شوند، عوارض دیررس نام دارند. عوارض طولانی مدت و دیررس می‌تواند شامل تغییرات جسمی یا روحی باشد.

در طرح پیگری با پزشک در مورد خطرات عوارض دیررس، بر اساس مرحلهٔ سرطان، برنامه درمان فردی و سلامت عمومی خود صحبت می‌شود. اگر شما تحت درمانی هستید که عوارض دیررس خاص و شناخته شده‌ای دارد، ممکن است معاینات بدنی، اسکن یا آزمایش خون برای یافتن و کنترل این عوارض نیاز باشد.

همچنین بخوانید: عوارض بلند مدت درمان سرطان

توصیه‌های بهداشتی عمومی

در پیگیری سرطان پروستات، به بیماران بهبودیافته سرطان پروستات توصیه می‌شود که برای سلامتی بیشتر از دستورالعمل‌های تعیین شده پیروی کنند، مثلاً برای رسیدن به وزن متعادل و حفظ آن، ورزش، عدم استعمال دخانیات، رژیم غذایی متعادل و همچنین برای غربالگری سرطان. برخی از توصیه‌های کلی برای بهبودیافتگان از سرطان پروستات شامل موارد زیر است:

• میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل را بیشتر مصرف کنید. از غذاها و نوشیدنی‌های پرکالری و چربی اشباع کمتری استفاده کنید.
• دریافت حداقل ۶۰۰ واحد (IU: یکای بین‌المللی اندازه‌گیری مقدار ماده در داروشناسی) ویتامین D در روز و بیش از 1200 میلی‌گرم کلسیم در روز از غذاها.
• اگر مشکلی دارید که بر میزان جذب مواد مغذی توسط بدن تأثیر می­‌گذارد، به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید.
• هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه از نظر جسمی تحرک داشته باشید.
• مصرف الکل را کاهش دهید.
• سیگار یا استفاده از انواع دیگر تنباکو را ترک کنید.
• به توصیه‌های مربوط به غربالگری سرطان عمل کنید. کسانی که تحت پرتودرمانی سرطان پروستات قرار گرفته‌اند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای سرطان مثانه و روده بزرگ بوده و نیاز به غربالگری بیشتری داشته باشند.

با پزشک یا اعضای دیگر تیم درمانی خود صحبت کنید، تا در تهیه بهترین برنامه ورزشی، برنامه غذایی و برنامه غربالگری سرطان به شما کمک کنند. علاوه بر این، اگر سیگار یا دخانیات دیگر استفاده می‌کنید، با تیم درمانی خود در مورد راه‌های ترک دخانیات، صحبت کنید.

ثبت سوابق پزشکی فردی

فرد و پزشک باید با همکاری یکدیگر، یک برنامه‌ی پیگیری سرطان پروستات شخصی  تهیه کنند. در این برنامه‌ریزی باید در مورد هر گونه نگرانی دربارهی سلامت جسمی یا عاطفی خود در آینده، با آنها صحبت شود. همچنین باید با پزشک خود در مورد اینکه چه کسی مراقبت‌های پس از درمان  را به عهده می‌گیرد، صحبت شود. اگر پزشکی که مستقیماً مسئول درمان سرطان بیمار نبوده، پیگیری پس از درمان  را انجام می‌دهد، حتماً خلاصه درمان و مدارک پزشکی بیمار باید  در اختیار آن پزشک و همه ارائه‌دهندگان خدمات درمانی در آینده، قرار گیرد. جزئیات مربوط به درمان سرطان، برای متخصصان و تیم درمانی که در طول زندگی از فرد مراقبت خواهند کرد، بسیار ارزشمند است.

ویزیت بعد از درمان سرطان پروستات

برخی از عوارض دیررس شایع در سرطان پروستات عبارت‌اند از:

• کم‌خونی، به ویژه برای بیمارانی که هورمون درمانی انجام می‌دهند یا قبلاً انجام داده‌اند.
• مشکلات روده‌ای، مانند خونریزی و نیاز به رفتن فوری یا مکرر به دستشویی.
• مشکلات ادراری، مانند مشکل تخلیه مثانه یا مشکل کنترل مثانه که بی‌اختیاری نامیده می‌شود.
• فشار خون بالا، سطح قند خون و کلسترول بالا، به ویژه برای بیمارانی که هورمون درمانی انجام می‌دهند یا قبلاً انجام داده‌اند.
• افسردگی
• اضطراب
• مشکلات استخوانی، به ویژه برای بیمارانی که هورمون درمانی انجام می­‌دهند یا قبلاً انجام داده‌اند.
• گرگرفتگی، به ویژه برای بیمارانی که هورمون درمانی انجام می‌دهند یا قبلاً انجام داده‌اند.
• مسائل مربوط به سلامت جنسی، صمیمیت و تصویر بدن (تصور و احساسی که هر فرد از بدن خود دارد)

تمامی این موارد در طرح پیگیری بررسی خواهند شد. لذا در صورت داشتن موارد فوق باید به پزشک مراجعه شود تا هریک بررسی شوند.

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید