سرطان پروستات (Prostate Cancer) یکی از شایع‌ترین سرطان‌های مردان در سراسر دنیا است. این سرطان ویژگی‌های خاصی دارد که آن را از بقیه سرطان‌ها متمایز می‌کند. به عنوان مثال، سرطان پروستات در اکثر موارد سیر کندی دارد و گاهی حتی نیاز به درمان آن هم نیست. در این صفحه با نکات اصلی در مورد سرطان پروستات آشنا خواهید شد. برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحات دیگری که لینک آن‌ها در متن قرار گرفته مراجعه کنید.

پروستات چیست و کجا قرار دارد؟

پروستات غده‌­ای به اندازه گردو است که محل قرارگیری آن در پشت قاعده آلت تناسلی مردانه، جلوی راست روده (قسمت انتهایی روده­‌ی بزرگ) و زیر مثانه است. این غده، مجرای ادرار را احاطه کرده است. مجرای ادراری (پیشاب‌راه، میزراه) مجرای لوله مانندی است که ادرار و منی را از درون آلت تناسلی منتقل می­‌کند. عملکرد اصلی پروستات ساخت بخشی از مایع منی است که از اسپرم‌ها حفاظت و حمایت کرده و به حرکت آن‌ها کمک می‌کند.

اندازه غده پروستات با افزایش سن، بزرگ‌­تر می­‌شود. بزرگ­تر شدن آن، همزمان با انسداد مجاری ادرار، می­‌تواند منجر به بیماریِ «بزرگی خوش‌­خیم پروستات (BPH)» شود. BPH یک بیماری شایع است و با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد، اما احتمالِ ابتلا به کانسر پروستات را افزایش نمی­‌دهد.

سرطان پروستات چیست؟

سرطان زمانی شروع می‌­شود که سلول­‌های سالمِ پروستات تغییر کنند و به صورت کنترل نشده رشد کرده و تومور ایجاد ­کنند. این تومور می­‌تواند سرطانی یا خوش­‌خیم باشد:

• تومور سرطانی: یک تومور بدخیم است­، به این معنی که می­‌تواند رشد کرده و به سایر قسمت­های بدن نیز منتشر شود.
• تومور خوش‌­خیم: توموری است که رشد می­‌کند، اما به سایر قسمت­های بدن منتشر نمی­‌شود.

سرطان پروستات، در مقایسه با سایر سرطان‌­ها کمی متفاوت است: بسیاری از تومورهای پروستات به سرعت به سایر قسمت­های بدن منتشر نمی­‌شوند. برخی از سرطان­‌های پروستات بسیار آهسته رشد می­‌کنند و حتی ممکن است برای سال­‌ها یا برای همیشه علائمی نداشته و مشکلی ایجاد نکنند. حتی زمانی که کنسر پروستات به سایر قسمت­های بدن منتشر می­‌شود، اغلب می­‌توان آن را برای مدت طولانی کنترل کرد. بنابراین افراد مبتلا به کانسر پروستات و حتی کسانی که کانسر پروستات پیشرفته دارند­، ممکن است سال­ها بدون مشکل زندگی کنند.

با این حال­، اگر سرطان با درمان­‌های موجود کنترل نشود­­، می‌­تواند علائمی مانند درد و خستگی را در بدن ایجاد کند و گاهی نیز منجر به مرگ شود. بخش مهمی از مدیریتِ سرطان پروستات­، نظارت بر رشد آن در طول زمان است­، تا سرعت رشد آن را (آهسته یا سریع) بفهمیم. دکتر شما بر اساس الگوی رشد، در مورد بهترین گزینه­‌های درمانی موجود و زمان انجام آن­ها تصمیم می­‌گیرد.

بافت­‌شناسی (هیستولوژی)، بررسی سلول‌­های سرطانی در زیر میکروسکوپ است. کانسر پروستات از نظر بافت­‌شناسی و بسته به نقطه‌­ی شروع آن به انواع گوناگونی تقسیم می­‌شود. متداول­‌ترین نوع سرطان پروستات آدنوکارسینوم نام دارد. انواع دیگر آن مانند سرطان پروستات نورواندوکرین و سرطان پروستات سلول کوچک و… کمتر دیده می­‌شوند. این انواع نادر ویژگی‌های زیر را دارند:

• تهاجمی­‌تر هستند
• PSA (پروتئینی که توسط سلول‌های پروستات ساخته می‌شود) بسیار کمتری تولید می‌کنند
• زودتر به خارج از پروستات منتشر می­‌شوند

درباره آنتی­‌ژن اختصاصی پروستات (PSA)

آنتی ژن اختصاصی پروستات ­(PSA)، پروتئینی است که توسط سلول­‌های غده پروستات تولید شده و وارد جریان خون می­‌شود. سطح PSA با استفاده از آزمایش خون اندازه‌­گیری می‌­شود. اگرچه محدوده‌­ی مشخص و دقیقی برای “PSA طبیعی” در سنین مختلف نداریم، سطح PSA در مبتلایان به کانسر پروستات بالاتر از افراد عادی است.

غیر از سرطان پروستات­ سایر بیماری‌ها، مانند BPH (بزرگی خوش‌خیم پروستات) یا پروستاتیت نیز می­‌توانند منجر به افزایش سطح PSA شوند. پروستاتیت التهاب یا عفونت پروستات است. علاوه بر این­، برخی از فعالیت‌­ها مانند انزال می‌­توانند به طور موقت، سطح PSA را افزایش دهند. برای جلوگیری از نتیجه کاذب آزمایش PSA­، باید قبل از آزمایش PSA  از انزال اجتناب کنید. افراد باید قبل از غربالگری کانسر پروستات­، با پزشک خود در مورد مزایا و معایب آزمایش PSA صحبت کنند.

انواع سرطان پروستات

تقریبا همه سرطان‌های پروستات از نوع آدنوکارسینوم هستند. این نوع سرطان از سلول‌های غده‌‎ای (سلول‌هایی که مایع پروستات را می‌سازند و به مایع منی اضافه می‌کنند)، آغاز می‌شوند.

سایر انواع سرطان پروستات عبارت است از موارد زیر:

• کارسینوم سلول‌های کوچک
• تومور‌های نورواندوکرین
• کارسینومای سلول‌های ناحیه تغییر بافت
• سارکوم

این موارد از سرطان پروستات نادر هستند و اگر به شما گفته شده که سرطان پروستات دارید، به احتمال زیاد از نوع آدنوکارسینوم است.

برخی از انواع سرطان پروستات به سرعت رشد می‌کنند و پخش می‌شوند اما بیشتر آن‌ها به آهستگی رشد می‌کنند. در واقع مطالعات نشان داده‌اند که بسیاری از مردان مسن و حتی برخی از مردان جوان که بر اثر دلایل دیگری فوت شده‌اند، سرطان پروستات داشته‌اند و این سرطان در طول زندگی‌شان اصلا اثری روی آن‌ها نداشته و در خیلی از موارد خودشان و پزشکشان هیچ وقت نمی‌فهمند که سرطان پروستات داشته‌اند.

علل ایجاد سرطان پروستات

عوامل محیطی و ژنتیکی، هر دو در علت سرطان پروستات نقش دارند. نقش بعضی از عوامل هنوز به طور قطعی شناخته نشده است، اما عوامل خطر اصلی و احتمالی شامل موارد زیر است:

• سن
• نژاد
• فعالیت بدنی و رژیم غذایی
• سابقه خانوادگی
• تغییرات ژنتیکی

بیشتر بخوانید:  علل ایجاد سرطان پروستات

پیشگیری از سرطان پروستات

روش قطعی و اثبات‌شده‌ای برای پیشگیری از سرطان پروستات وجود ندارد، اما شاید بتوانید احتمال ایجاد آن را کم کنید.

برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان پروستات می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• کاهش مصرف چربی
• مصرف بیشتر میوه و سبزی
• مصرف چای سبز و سویا
• عدم مصرف گوشت سوخته
• حفظ وزن طبیعی
• ورزش منظم
• قطع مصرف سیگار
• افزایش مصرف ویتامین دی
• حفظ رابطه جنسی منظم و سالم

مصرف داروهایی برای کاهش احتمال کانسر پروستات نیز بررسی شده است. این داروها مزایا و معایبی دارند. برای مصرف آن‌ها با پزشک خود صحبت کنید.

غربالگری سرطان پروستات

غربالگری سرطان پروستات با استفاده از آزمایش خون (PSA) و معاینه امکان‌پذیر است. در گذشته ابتدا توصیه به غربالگری تمامی افراد بالای پنجاه سال می‌شد. سپس گروه‌هایی کلا با غربالگری با PSA مخالفت کردند. در نهایت، راه میانه انتخاب شده است. و در حال حاضر توصیه می‌شود در افراد ۵۰ یا ۵۵ سال به بالا مزایا و معایب غربالگری به فرد گفته شود. و این خود فرد است که تصمیم می‌گیرد غربالگری را انجام دهد یا خیر.

علائم سرطان پروستات

شایع‌ترین علائم و نشانه های سرطان پروستات موضعی عبارتند از:

• تکرر ادرار
• فشار کم یا منقطع جریان ادرار
• تکرر ادرار
• وجود خون در ادرار
• اختلال نعوظ
• سوزش ادرار

تشخیص سرطان پروستات

فرایند تشخیص سرطان پروستات ممکن است با مشاهده علائم کانسر  پروستات یا با غربالگری آن ایجاد شود. در صورت شک، اولین قدم انجام آزمایش PSA با یا بدون معاینه مقعدی است. در صورت مشکوک بودن جواب این بررسی‌ها، قدم بعد انجام بیوپسی پروستات است. بیوپسی می‌تواند وجود سرطان پروستات را با قطعیت تایید کند. بعد از تشخیص، نوبت به مرحله بندی و تعیین میزان گسترش سرطان می‌رسد. در این قدم، آزمایش‌های تصویربرداری برای بیمار انجام می‌شود. گاهی ممکن است نیاز به نمونه‌برداری از نواحی مشکوک هم شود.

استیج کانسر پروستات و امتیاز گلیسون

استیج به معنای مرحله است و به نوعی میزان اهمیت سرطان را نشان می‌دهد. هر چه استیج بالاتر باشد، احتمال پیشرفت و عود بیماری بیشتر است.

چندین عامل در تعیین استیج و مرحله بندی سرطان پروستات نقش دارند:

• وسعت تومور اولیه
• درگیری لنفاوی
• متاستاز دوردست
• گرید تومور (بر اساس امتیاز گلیسون)
• سطح PSA خون

گرید به معنای درجه است. گرید ظاهر سلول‌ها در زیر میکروسکوپ را نشان می‌دهد. هر چه گرید بالاتر باشد سلول‌های بدشکل‌تر هستند و تفاوت بیشتری با سلول‌های طبیعی دارند.

درمان سرطان پروستات

درمان سرطان پروستات در مراحل مختلف بیماری و در بیماران مختلف متفاوت است.

در کانسر پروستات بسیار کم خطر، بهتر است درمان فوری برای بیمار انجام نشود. در این حالت، پیگیری فعال گزینه بهتری است.

در مراحل اولیه که سرطان محدود به پروستات است، در صورت نیاز به درمان، درمان ارجح رادیوتراپی و یا جراحی است. هر چه مرحله بیماری بالاتر می‌رود نقش داروها بیشتر می‌شود. مهم‌ترین داروهای سرطان پروستات، درمان‌های هورمونی هستند. این درمان‌ها تاثیر هورمون‌های جنسی مردانه بر بدن را از بین می‌برند. از آن‌جایی که هورمون جنسی مردانه موجب رشد سلول های سرطانی می‌شود، این داروها اثر ضد سرطان دارند.

وقتی بیمار متاستاز وسیع پیدا می‌کند، درمان موضعی پروستات با جراحی یا پرتو درمانی دیگر سودی ندارد. در این مرحله، درمان‌های سیستمیک را باید به تنهایی استفاده کرد.

درمان سرطان پروستات از ۱۰ طریق زیر انجام می شود:

• جراحی در سرطان پروستات
• پرتودرمانی در سرطان پروستات
• هورمون درمانی در سرطان پروستات
• شیمی درمانی در سرطان پروستات
• تارگت تراپی در سرطان پروستات
• ایمونوتراپی در سرطان پروستات
• داروهای اصلاح کننده استخوان در سرطان پروستات
• رادیوداروها در سرطان پروستان
• پایش فعال در سرطان پروستات
• هایفو و کرایوسرجری در سرطان پروستات

پیگیری سرطان پروستات بعد از درمان

همانند همه سرطان‌ها بعد از درمان، بیماران باید تحت نظر باشند. یعنی هر چند ماه یک بار ویزیت شده، آزمایش بدهند و در صورت نیاز تصویربرداری انجام دهند. در صورتی که پیگیری سرطان پروستات عود را نشان بدهد، معمولا درمان مجدد ضروری است.

طول عمر بیماران سرطان پروستات

طول عمر مبتلایان به سرطان پروستات در مراحل مختلف بسیار متفاوت است. در مراحل بسیار ابتدایی، طول عمر بیماران تفاوتی با سایر افراد مشابه جامعه ندارد. اما پس از متاستاتیک شدن، این عدد واضحا کاهش می‌یابد.

بقای ۵ ساله مبتلایان به کانسر پروستات در مراحل مختلف به صورت زیر است:

• موضعی (محدود به پروستات): نزدیک ۱۰۰٪
• ناحیه‌ای (درگیری غدد لنفاوی لگن): ۱۰۰٪
• متاستاتیک: ۳۰٪
• مجموعا: ۹۸٪

نتیجه گیری

سرطان پروستات در اکثر موارد سیر کندی دارد و گاهی حتی نیاز به درمان آن هم نیست. پروستات غده­ای به اندازه گردو است که محل قرارگیری آن در پشت قاعده آلت تناسلی مردانه، جلوی راست روده (قسمت انتهایی روده­‌ی بزرگ) و زیر مثانه است. شاید برای مردان کنار آمدن با سرطان پروستات کمی دشوار باشد اما زندگی پس از درمان پروستات شاید در روحیه شما تاثیر گذار باشد و آن را بهبود دهد؛ به همین دلیل شما می توانید برای مشاوره این خصوص با شماره 02433044101 (دکتر برنا فرازمند) تماس بگیرید.

سوالات متداول

سرطان پروستات چیست؟

سرطان زمانی شروع می‌­شود که سلول­‌های سالمِ پروستات تغییر کنند و به صورت کنترل نشده رشد کرده و تومور ایجاد ­کنند.

کسانی که سرطان پروستات دارند چقدر عمر می‌کنند؟

تقریبا 100% مردانی که مبتلا به سرطان پروستات ناحیه‌ای یا منطقه‌ای هستند، بیشتر از 5 سال بعد از تشخیص سرطانشان عمر خواهند کرد.

احتمال مرگ در سرطان پروستات

سرطان پروستات دومین علت مرگ در اثر سرطان، در مردان ایالت متحده آمریکا است. برخی افراد در هنگام تشخیص، دارای سرطان پیشرفته هستند و سرطان به سایر نواحی بدنشان پخش شده است و برای این افراد شانس زنده ماندن در طول پنج سال، 31% است.

برای مشاوره سرطان پروستات چکار کنیم؟

برای مشاوره می توانید با شماره 02433044101 (دکتر برنا فرازمند) در تماس باشید.