جراحی، از اصلی‌ترین درمان‌های بیماران سرطان تخمدان، سرطان لوله‌ی فالوپ و یا سرطان صفاقی اولیه است. جراحی سرطان تخمدان همچنین به پزشکان در تعیین نوع سرطان هم کمک می‌کند. در خیلی از موارد سرطان تخمدان، لوله‌ی فالوپ، یا سرطان صفاقی اولیه، سلول‌های سرطانی در زمان تشخیص سرطان، در بدن پخش شده اند. اگر سرطان در نواحی دیگری در شکم و لگن پخش شده باشد، ممکن است خارج کردن کل سرطان از بدن در طی عمل جراحی امکان پذیر نباشد. جراح شما سعی می‌کند تا جایی که می‌تواند بتواند بیشترین مقدار ممکن از سرطان را از بدن خارج کند.

همچنین درباره سرطان تخمدان بیشتر بدانید !

در ادامه به بررسی این روش درمانی می پردازیم .

جراحی سرطان تخمدان در چه بیمارانی انجام می‌شود؟

جراحی از اصلی‌ترین درمان‌ها در بیماران دارای سرطان تخمدان است. عمل جراحی، برای خارج کردن سرطان از بدن انجام می‌شود، اما این عمل به پزشکان در تعیین نوع سرطان تخمدان و مرحله‌ی سرطان هم کمک می‌کند. معمولا هدف از عمل جراحی، خارج کردن اندام‌های زیر است:

• تخمدان‌ها
• لوله‌های فالوپ
• رحم
• گره‌های لنفاوی
• چادرینه (omentum) که بخشی از پرده صفاق است

اگر سرطان تخمدان شما در مراحل بسیار ابتدایی باشد و شما بخواهید بچه‌دار شوید، ممکن است بتوان فقط تخمدان درگیر و لوله فالوپ آن را خارج کرد و تخمدان سمت مقابل را دست‌نخورده باقی گذاشت. به این نوع جراحی، جراحی حفظ باروری می‌گویند.

درباره مرحله بندی سرطان تخمدان بیشتر بدانید!

اگر سرطان، به مکان‌های دیگری در لگن شما گسترش یافته باشد، ممکن است به جراحی‌های بیشتری نیاز داشته باشید. بعضی از مواقع ممکن است برای شما قبل از انجام عمل جراحی شیمی درمانی تجویز شود تا اندازه و وسعت سرطان کوچکتر شود و عمل جراحی آسان‌تر شود.

ارزیابی قبل از جراحی سرطان تخمدان

جراحی که عمل جراحی را بر روی شما انجام می‌دهد، متخصص انکولوژی زنان نامیده می‌شود. قبل از انجام عمل جراحی، جراح شما و پرستاران، با شما درباره‌ی عمل صحبت می‌کنند و به سوالات شما پاسخ می‌دهند. آن‌ها همچنین درباره‌ی نحوه‌ی آماده شدن شما برای عمل و چیزهایی که باید بعد از عمل انتظار داشته باشید نیز حرف می‌زنند. بعضی از بیمارستان‌ها، برنامه‌های خاصی دارند که بیماران را قبل از انجام عمل جراحی آماده می‌کند؛ این برنامه‌ها در زمینه‌های زیر به بیمار کمک می‌کند:

1. داشتن فعالیت فیزیکی بیشتر؛ این کار به بیمار کمک می‌کند تا قبل از انجام عمل جراحی، آمادگی بدنی بیشتری داشته باشد.
2. قطع مصرف سیگار؛ این کار ریسک ایجاد دردهای قفسه سینه در بیمار بعد از عمل جراحی را کمتر می‌کند و به بهبود هرچه سریعتر زخم‌های بیمار کمک می‌کند.
3. تغدیه‌ی سالم
4. قطع مصرف الکل

این برنامه را، برنامه‌ی ریکاوری یا بازتوانی قبل از عمل نیز می‌نامند.

آزمایش‌های قبل از عمل :معمولا چندین روز یا هفته قبل از انجام عمل جراحی، از شما خواسته می‌شود آزمایش‌هایی بدهید تا آمادگی شما برای انجام عمل بررسی شود. این آزمایشها معمولا شامل آزمایش خون، آزمایش نوار قلب و اکوی قلب و عکس از قفسه سینه برای بررسی ریه‌ها است.

نحوه‌ی عمل جراحی سرطان تخمدان

هدف جراح از انجام عمل این است که بتواند تمام سرطان موجود در بدن یا حداکثر مقدار ممکن را از بدن خارج کند. همان‌طور که گفتیم، جراحی تلاش می‌کند تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ، رحم و چادرینه را خارج کند. همچنین جراح بررسی می‌کند که سرطان تا کجا در بدن پخش شده است. این اقدام، کار مهمی است زیرا اطلاعات مهمی درباره‌ی مرحله‌ی سرطان به پزشک می‌دهد. در طی عمل، جراح از بافت‌های نزدیک تخمدان نمونه‌برداری می‌کند (بیوپسی)، تعدادی از گره‌های لنفاوی در شکم و لگن را خارج می‌کند. همچنین مایعی وارد شکم می‌کند و سپس آن را خارج می‌کند تا از لحاظ سلول‌های سرطانی بررسی شود؛ به این کار، شست‌وشوی شکمی یا صفاقی می‌گویند.

بهتر است بخوانید : درمان سرطان تخمدان : تحولات جدید در درمان !

همچنین ممکن است بر روی مکان‌های دیگری از بدن شما هم عمل جراحی انجام شود که حداکثر مقدار سرطان از بدن خارج شود.

برداشتن قسمت‌هایی از روده‌ها: اگر سرطان پخش شده باشد و به روده‌ها و دستگاه گوارش رسیده باشد، ممکن است نیاز باشد قسمتی از روده‌ها نیز برداشته شود. اگر امکانش وجود داشته باشد، جراح قسمتی از روده که درگیر شده است را خارج می‌کند و دو سر روده را دوباره به هم وصل می‌کند.

در بعضی از مواقع، اتصال دو سر روده به هم بی‌خطر نیست. در این حالات، جراح انتهای روده‌ی بالاتر را از پوست خارج می‌کند و بر روی پوست شکم قرار می‌دهد که به آن استوما یا استومی می‌گویند؛ مثلا کولوستومی. بعد از پایان عمل، بر روی استوما کیسه‌ی پلاستیکی‌ای قرار داده می‌شود که مدفوع را جمع می‌کند. ممکن است استومایی که برای بیمار تعبیه می‌شود، موقت باشد که از اتصال دوباره‌ی روده‌ها حمایت می‌کند. همچنین ممکن است اگر امکان پیوند دوباره‌ی روده‌ها وجود نداشته باشد، استومای تعبیه شده دائمی باشد. اگر احتمال برداشتن قسمتی از روده شما وجود داشته باشد، پزشک با شما قبل از شروع عمل جراحی صحبت خواهد کرد.

جراحی حفظ باروری: اگر سرطان تخمدان شما در مراحل بسیار ابتدایی باشد، ممکن است عملی بر روی شما انجام شود که بعد از آن همچنان امکان باروری در شما وجود داشته باشد. این عمل، معمولا در زمان‌هایی که سرطان در مرحله‌ی 1a است و پیشرفته نیست، امکان پذیر است. جراح در طی این عمل، فقط یکی از تخمدان‌ها که درگیر است و لوله‌ی فالوپ همان‌سمت را خارج می‌کند و تخمدان و لوله‌ی فالوپ سمت مقابل و رحم، دست نخورده در بدن بیمار باقی می‌ماند. در طی عمل، جراح تخمدان دیگر را نیز بررسی می‌کند و در صورت نیاز ممکن است از آن نمونه‌برداری بکند.

پس از جراحی حفظ باروری، اگر در نتایج آزمایش‌هایی که بر روی نمونه‌ها، گره‌های لنفاوی خارج شده، یا مایع خارج شده از لگن انجام شده، نشانه‌هایی از پخش شدن سرطان در لگن باشد، شما به عمل جراحی دیگری نیاز خواهید داشت. این عمل اضافه، معمولا برای خارج کردن تخمدان و لوله‌ی فالوپ دیگر و رحم است. در واقع، در صورت وسیع بودن سرطان، جراحی حفظ باروری کافی نبوده و باید جراحی دوم برای برداشتن قسمت‌های دیگر انجام شود.

نکات قبل از جراحی سرطان تخمدان

قبل از عمل جراحی، پزشک و پرستار شما عمل جراحی را برایتان شرح می‌دهند. مطمئن شوید که تمام نگرانی‌ها و سوالات خود را با آنان در میان بگذارید. همچنین شما دکتری که شما را بیهوش می‌کند (متخصص بیهوشی) را نیز خواهید دید که برای شما درباره‌ی نحوه‌ی بیهوش شدن شما و طریقه‌ی کنترل درد بعد از عمل جراحی توضیح خواهد داد.

معمولا شما صبح روز عمل یا روز قبل از عمل باید برای بستری شدن به بیمارستان مراجعه کنید. پرستار به شما جوراب‌های فشارنده‌ای خواهد داد که شما در طی عمل جراحی و بعد از آن باید بپوشید تا از ایجاد لخته در پاهای شما جلوگیری شود. همچنین ممکن است مایعی به شما داده شود تا آن را بنوشید تا به خالی شدن روده‌های شما قبل از عمل کمک کند. بعضی از مواقع ممکن است دکتر یا پرستار، در مواقعی که نیاز به تعبیه‌ی استوما داشته باشید، بر روی شکم شما با ماژیک علامت‌هایی بکشند.

عوارض عمل جراحی سرطان تخمدان

عمل جراحی سرطان تخمدان، ممکن است باعث درد یا حساسیت در لمس در محل جراحی شود. این عوارض، می‌تواند با داروهای مسکن و داروهای مناسب کنترل شود. تعدادی از عوارض دیگر عمل جراحی سرطان تخمدان شامل موارد زیر است:

1. عفونت زخم محل جراحی:عفونت زخم محل عمل یکی از مشکلات بعد از عمل جراحی است. زخمی که عفونت کرده است، ویژگی‌های زیر را دارد:

• در لمس، گرم است.
• قرمز است.
• به نظر ملتهب و ورم کرده می‌آید.
• ترشح مایع یا چرک دارد.
• باعث احساس ناخوشی در شما می‌شود.
• باعث تب می‌شود.

اگر احساس می‌کنید علائم بالا را دارید، حتما آن را با پزشک یا پرستارتان در میان بگذارید.

2. خونریزی واژن: ممکن است تا 6 هفته بعد از انجام عمل جراحی، شما خونریزی خفیف یا ترشحاتی قرمز-قهوه‌ای از واژن داشته باشید. اگر این ترشحات ویژگی‌های زیر را پیدا کرد، سریعا جراح خود را در جریان بگذارید:

• رنگش به قرمز روشن تبدیل شد.
• حجمش بیشتر شد.
• بوی ناخوشایندی پیدا کرد.
• دارای لخته بود.

تا 6 هفته بعد از عمل جراحی‌تان، شما باید از داشتن رابطه‌ی جنسی، قرار دادن اشیا مختلف در درون واژن (مثل تامپون)، و شنا کردن پرهیز کنید. این پرهیز کردن، باعث کاهش ریسک عفونت شما می‌شود و بهبودی را سرعت می‌بخشد.

همچنین مطالعه کنید : سرطان، دوستی و رابطه زناشویی

3. یائسگی: اگر شما همچنان قاعدگی دارید، جراحی و برداشتن تخمدان‌های شما، باعث یائسگی شما می‌شود و شما دیگر قادر به حامله شدن نخواهید بود.
4. رابطه‌ی جنسی: بعد از 6 هفته از انجام عمل جراحی، زخم‌های شما تقریبا کامل بهبود یافته‌اند. این موضوع به این معنی است که شما دوباره می‌توانید رابطه‌ی جنسی داشته باشید، اما ممکن است برگشتن سطح انرژی و توان جنسی شما بیش از این مدت طول بکشد.
5. فعالیت فیزیکی: بعد از عمل جراحی، باید تا چند هفته استراحت داشته باشید و کمتر فعالیت کنید. ممکن است بهبودی کامل شما 3 ماه یا بیشتر طول بکشد و همچنین اگر بعد از عمل جراحی شیمی درمانی شده باشید، ممکن است مدت آن از قبل بیشتر هم شود. تا 12 هفته بعد از عمل جراحی، از هرگونه فعالیتی که باعث از نفس افتادن شما می‌شود یا فعالیت فیزیکی سنگینی است (مانند بدنسازی) خودداری کنید.

مراقبت‌های بعد از جراحی سرطان تخمدان

سرعت بهبودی شما بعد از عمل جراحی، به نوع عمل جراحی‌ای که بر روی شما انجام می‌شود بستگی دارد. به شما توصیه می‌شود هرچه سریعتر شروع به حرکت کردن بکنید و همچنین در زمان استراحت در تخت، مهم است که پاهای خود را مرتبا حرکت دهید و تمرینات کشیدن نفس عمیق انجام دهید. این کارها باعث پیشگیری از ایجاد لخته و عفونت‌های ریوی می‌شود.

ممکن است برای شما مرتبا تزریق دارویی ضدلخته انجام شود تا ریسک ایجاد لخته خون در شما کمتر شود. اگر پس از مرخص شدن از بیمارستان نیز همچنان به تزریق این دارو نیاز داشته باشید، پرستار به شما یا یکی از همراهان شما، تزریق را آموزش می‌دهد.

آنژیوکت و درن: به شما مایعاتی از طریق آنژیوکت موجود در یکی از وریدهای دست یا بازوی شما داده می‌شود. به این کار، تزریق آهسته یا انفوزیون داخل وریدی گفته می‌شود. این آنژیوکت به محض اینکه شما شروع به نوشیدن مایعات و خوردن غذای جامد بکنید از دست یا بازوی شما خارج می‌شود.

بهتر است بخوانید : سرطان تخمدان در دوران بارداری: تاثیر بر سلامت مادر و نوزاد

همچنین ممکن است برای شما در محل زخم عمل جراحی یا در شکم شما لوله‌ای به نام درن (drain) تعبیه شود که مسئول خارج کردن ترشحات اضافه‌ی محل جراحی از بدن است. این لوله بعد از چند روز خارج می‌شود.

سوند: برای شما یک سوند تعبیه می‌شود که مسئول خارج کردن ادرار از مثانه‌ی شما است. این لوله ممکن است در همان روز بعد از عمل جراحی یا چند روز بعد از آن، از داخل مثانه‌ی شما خارج شود که به نوع عمل جراحی شما بستگی دارد. اگر شما با سوند از بیمارستان خارج شوید، می‌توانید چند روز بعد برای خارج کردن آن دوباره به بیمارستان مراجعه کنید یا از یک پرستار بخواهید به منزل شما بیاید.

درد: اینکه مقداری درد یا ناراحتی تا چند روز بعد از عمل جراحی سرطان تخمدان داشته باشید، طبیعی است. این دردها، با داروهای مسکن می‌توانند کنترل شوند. اگر داروهای مسکن در کاهش درد یا ناراحتی شما تاثیری نداشت، مهم است که هرچه زودتر این مسئله را با پزشکتان در میان بگذارید. پزشک شما ممکن است دوز داروی مصرفی را بیشتر کند یا داروی جدیدی برایتان تجویز کند.

زخم عمل: گیره‌ها یا بخیه‌هایی که در محل زخم عمل جراحی شما زده می‌شود، معمولا بعد از چند روز از اینکه شما به منزل می‌روید برداشته می‌شود. بعضی از بخیه‌ها قابل جذب شدن هستند و نیازی به خارج شدن ندارند.

یبوست و دفع گاز: ممکن است تا چند روز بعد از عمل جراحی، شما در تخلیه‌ی روده‌هایتان احساس راحتی نداشته باشید یا دفع گاز ناخوشایندی داشته باشید. اگر این علائم را دارید آن را با پرستارتان در میان بگذارید. آن‌ها به شما داروهایی برای رفع این مشکلات می‌دهند. یبوست و دفع ناخوشایند گاز معمولا بعد از اینکه شما شروع به حرکت کردن می‌کنید، بهتر می‌شود. همچنین نوشیدن مقدار زیادی از مایعات و خوردن غذاهای دارای فیبر زیاد نیز کمک کننده است.

مدت زمان بهبودی و بستری در بیمارستان بعد از جراحی سرطان تخمدان

زمان مرخص شدن شما از بیمارستان، به نوع عمل جراحی انجام شده بر روی شما و سرعت بهبودی شما بستگی دارد. معمولا شما تا یک هفته بعد از عمل جراحی در بیمارستان بستری هستید. اگر سرطان شما در مراحل اولیه باشد و در نتیجه جراحی سبک‌تری داشته باشید، ممکن است تعداد روزهای بستری شما در بیمارستان بعد از عمل جراحی کمتر باشد. بعد از عمل ملاقاتی با جراحتان در درمانگاه خواهید داشت. این ویزیت ممکن است بلافاصله قبل از مرخص شدن شما یا کمی بعد از مرخص شدن شما انجام شود. همچنین اگر فاصله‌ی شما با بیمارستان زیاد باشد، ممکن است بتوانید از طریق تلفن این مشاوره را انجام دهید.

در این ملاقات، پزشک زخم شما و بهبودی آن و نقاهت شما را بررسی می‌کند. همچنین از نتایج عمل جراحی و مرحله‌ی سرطان شما نیز، با شما صحبت می‌کند و همچنین اگر نیاز به درمان‌های دیگری بعد از عمل داشته باشید نیز، شما را در جریان می‌گذارد.

منابع : 

macmillan.org.uk

cancercouncil.com.au

ncbi.nlm.nih.gov

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید