در پرتو درمانی سرطان ریه از پرتوهای پرانرژی به نام اشعه ایکس برای از بین بردن سلول های سرطانی با آسیب به DNA آن ها استفاده می‌شود. این روش درمانی در کنترل یا از بین بردن تومورها در نقاط خاصی از بدن بسیار مؤثر است. در مقاله ای از سایت دکتر فرازمند مطالب جامعی در مورد پرتو درمانی ارائه شده است.

این درمان را می‌توان در سرطان ریه در موارد زیر استفاده کرد:

• بیمارانی که سرطان ریه آن ها محدود به قفسه سینه است اما نمی توان آن ها را با جراحی برطرف کرد
• در مواردی که تصور می‌کنیم سلول‌های تومور بعد از جراحی باقی مانده است
• در مواردی که سرطان ریه قابل جراحی نیست ولی با رادیوتراپی می‌توان تومور را کوچک و قابل جراحی کرد
• در موارد پیشرفته برای تسکین علائم

با استفاده از پیشرفته‌ترین فناوری‌های پرتو درمانی، می‌توان دوزهای قدرتمندی از اشعه را مستقیماً به تومور با دقت فوق العاده منتقل کرد. حفظ امنیت شما در طول پرتو درمانی به اندازه درمان سرطان شما مهم است.

انواع پرتو درمانی سرطان ریه

پرتودرمانی با شدت تعدیل شده (IMRT)

در این روش پس از گرفتن سی تی اسکن که تومور را به صورت سه بعدی ترسیم می کند، IMRT از برنامه‌های کامپیوتری پیچیده برای محاسبه و ارسال دوزهای متغیر تابش، مستقیماً به تومور از زوایای مختلف استفاده می‌کند. این فناوری تومور را مورد هدف قرار می‌دهد، در حالی که از بافت سالم اطراف آن چشم پوشی می‌کند و انکولوژیست، به مرور دوز پرتوی شما به تومور ریه را افزایش می‌دهد و شانس درمان را بیشتر می‌کند.

آزمایشات تصویربرداری نقش مهمی در کمک به پزشکان در برنامه ریزی دقیق و ارائه مؤثر پرتودرمانی دارد. از آن جا که روش سنتی استفاده از سی تی اسکن برای هدف قرار دادن تومور می تواند گاهی به بافت طبیعی بدون سلول سرطانی آسیب برساند، تصویربرداری PET (پت اسکن) در فرایند برنامه ریزی درمان گنجانده شده است. فناوری پت به پزشکان این امکان را می دهد که دقیق‌تر و با خیال راحت بافت حاوی سلول‌های سرطانی را هدف قرار داده و از آسیب رساندن به بافت سالم جلوگیری کنند.

بیشتر بخوانید: درمان سرطان ریه

پرتو درمانی استریوتاکتیک (SBRT)

بسیاری از افراد مبتلا به سرطان ریه سلول غیر کوچک که تومورهای آن ها کوچک و محدود به ریه است می‌توانند از درمانی به نام SBRT یا SABR بهره‌مند شوند. SBRT مخفف عبارت «رادیوتراپی استریوتاکتیک بدن» است. این درمان را می‌توان با دستگا‌ه‌های شتابدهنده خطی یا با سایبرنایف انجام داد. در این روش، تعداد جلسات درمانی بسیار کاهش می‌یابد و  دوز تشعشعی هر جلسه افزایش می‌یابد. در واقع درمان به صورت فشرده و در جلسات کمتر انجام می‌شود. برای انجام این درمان باید تومور نسبتا کوچک باشد و مرکز درمانی، قابلیت مدیریت حرکات تنفسی به روش tracking یا gating را داشته باشد. این دو روش برای خنثی سازی حرکات تنفسی حین درمان استفاده می‌شوند.

• در روش tracking، مکان تومور حین تنفس توسط دستگاه تعقیب می‌شود. در واقع با جابجایی تومور طی حرکات تنفسی، محل رسیدن اشعه هم جابجا می‌شود.
• در روش gating، هر زمانی که طی حرکات تنفسی، تومور در داخل فیلد اشعه قرار گرفت، درمان انجام می‌شود. با خروج تومور از فیلد درمانی، درمان قطع می‌شود.

این درمان می‌تواند برای افرادی که قادر به انجام عمل جراحی نیستند مفید باشد. این درمان همچنین در ترکیب با شیمی درمانی، درمان های هدفمند یا ایمونوتراپی استفاده می شود.

پروتون تراپی

برای برخی از موارد سرطان ریه، متخصصان سرطان می‌توانند از پروتون درمانی، نوعی پیشرفته از پرتودرمانی، برای تحویل دوزهای بالای تابش به تومورهایی که ممکن است در برابر اشکال معمولی مقاوم باشند، استفاده کنند و در عین حال قرار گرفتن در معرض بافت های سالم اطراف را به حداقل برسانند. پروتون درمانی انرژی را به نقاط دقیق بدن هدایت می‌کند و به پزشکان اجازه می‌دهد تا دوز لازم را به تومور برسانند- حداکثر احتمال از بین بردن تومور- در حالی که همزمان دوز را به بافت های طبیعی کاهش داده و در نتیجه خطر درمان را کاهش می‌دهد.

این روش هنوز استفاده وسیعی در دنیا پیدا نکرده است و در ایران هم وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: غربالگری سرطان ریه

پرتودرمانی تسکینی

در حالی که پرتودرمانی عموماً برای درمان سرطانی که به سایر قسمت های بدن متاستاز (گسترش) یافته است استفاده نمی شود، بسیاری از بیماران برای درمان علائم ناشی از متاستازها اشعه دریافت می‌کنند. هدف از این درمان ها بهبود کیفیت زندگی بیمارانی است که کاندید جراحی یا پرتو درمانی نیستند.

پرتو درمانی سرطان ریه سلول غیر کوچک و کوچک

معمولا رادیوتراپی سرطان ریه در موارد زیر کاربرد دارد:

• پرتودرمانی برای سرطان ریه سلول های کوچک در مراحل اولیه که شامل یک ندول کوچک در ریه بدون انتشار در غدد لنفاوی مجاور است، معمولاً به عنوان پرتو درمانی استریوتاکتیک بدن (SBRT) انجام می شود. SBRT در درمان ضایعات ریوی کوچک بسیار مؤثر بوده است. بنابراین استاندارد مراقبت از بیمارانی است که نمی توانند با جراحی درمان شوند.
• اگر سرطان ریه غیر سلولی پیشرفته دارید که در غدد لنفاوی شما گسترش یافته است اما هنوز در قفسه سینه شما محدود شده است و شما نمی توانید به دلیل موقعیت تومور یا به دلیل سلامت خود تحت عمل جراحی قرار بگیرید، ممکن است پرتودرمانی توصیه شود. این درمان ها به طور معمول حدود شش هفته طول می کشد.
• اگر مبتلا به سرطان ریه غیر سلولی پیشرفته هستید که محدود به قفسه سینه است و تومور خود را با جراحی برداشته اید، ممکن است بسته به موقعیت خاص خود، قبل یا بعد از عمل با یک دوره پرتودرمانی پنج تا شش هفته ای تحت درمان قرار بگیرید.
• افراد مبتلا به سرطان ریه سلول های کوچک محدود در قفسه سینه به طور همزمان ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی را برای کوچک کردن تومور دریافت می کنند.
• افراد مبتلا به سرطان در مراحل وسیع معمولاً فقط شیمی درمانی دریافت می‌کنند اما پرتودرمانی می تواند برای بهبود علائم مانند درد، سردرد یا ضعف ناشی از ضایعات مغزی انجام شود. دوره درمان به طور معمول دو تا سه هفته طول می کشد.

بیشتر بخوانید: علائم سرطان ریه

عوارض جانبی احتمالی پرتو درمانی سرطان ریه

هر بیمار به درمان اشعه، متفاوت پاسخ می دهد. به عنوان بخشی از فرآیند برنامه ریزی برای درمان شما، رادیوانکولوژیست آنچه را که می توانید انتظار داشته باشید، توضیح می دهد و راه هایی را برای جلوگیری یا کاهش ناراحتی های مرتبط توصیه می کند. تجربه شما تحت تأثیر عوامل متعدد منحصر به فردی قرار می گیرد، مانند محل و نوع تومور، دوز تابش، سلامت عمومی و سایر درمان هایی که ممکن است تحت درمان قرار بگیرید، مانند شیمی درمانی.

با توجه به این موارد، برخی از عوارض جانبی رایج پرتودرمانی سرطان ریه عبارتند از:

• ضعف و خستگی عمومی
• پوست خشک، قرمز، خارش دار یا پوسته پوسته
• تنگی نفس
• مشکلات بلع
• گلو درد
• سفتی شانه
• پنومونیت تابشی (سرفه، تب و احساس پری در قفسه سینه که می تواند چند هفته یا چند ماه پس از پرتودرمانی رخ دهد)
• فیبروز تابشی (اسکار ریه)

ماندگاری عوارض جانبی پرتودرمانی سرطان ریه

به طور معمول، بسیاری از این عوارض جانبی (به استثنای پنومونیت ناشی از تابش) اندکی پس از شروع درمان ظاهر می شوند، سپس با پیشرفت درمان به تدریج بدتر می شوند. می توان انتظار داشت که اکثر آن ها ظرف چند هفته پس از اتمام پرتودرمانی بهبود پیدا کنند.

در طول دوره پرتودرمانی برای سرطان ریه، ارتباط صمیمانه با پزشک برای شما مهم خواهد بود. اگر عوارض جانبی ناخوشایندی را تجربه کردید، ممکن است گزینه هایی برای مدیریت آن ها وجود داشته باشد. با این حال، تیم درمانی شما باید درک کند که چه چیزی را تجربه می کنید تا به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید.

خلاصه

در مقاله پرتو درمانی سرطان ریه در سایت دکتر فرازمند تلاش کردیم تا اطلاعات مفید و جامعی در مورد از انواع پرتو درمانی سرطان ریه و عوارض جانبی احتمالی پرتو درمانی سرطان ریه صحبت کرده ایم. امیدواریم که از این مقاله در سایت دکتر فرازمند بهره لازم را برده باشید و همچنین می توانید با تماس با شماره 02433044101 در مورد بیماری سرطان و انواع مختلف سرطان ها، مشاوره رایگان دریافت کنید!

سوالات متداول

عوارض جانبی پرتو درمانی سرطان ریه چیست؟

1- تنگی نفس 2- مشکلات بلع 3- گلو درد 4- خستگی و ضعف و …

در چه مواقعی می توان از پرتو درمانی سرطان ریه استفاده کرد؟

1- در موارد پیشرفته برای تسکین علائم 2- در مواردی که سرطان ریه قابل جراحی نیست ولی با رادیوتراپی می‌توان تومور را کوچک و قابل جراحی کرد و …