تشخیص سرطان ریه

تشخیص سرطان ریه بسته به شرایط بیمار و بیماری با روش‌های گوناگونی صورت می‌پذیرد. تشخیص قطعی سرطان ریه با بیوپسی (نمونه‌برداری) انجام می‌گیرد. اما، روش‌های عکسبرداری نقش پررنگی در تعیین میزان گسترش تومور و نیز تعیین بهترین روش بیوپسی دارند. اقدامات تصویربرداری می تواند پخش شدن سرطان را نشان دهد، اما هرگز نمی توان از آنها به تنهایی برای تشخیص سرطان ریه استفاده کرد.

به طور کل در سرطان ریه، پزشکان از آزمایش‌ها به چند منظور استفاده می کنند: ۱- تشخیص سرطان. ۲- تعیین پخش شدن سرطان از محل اولیه به مکان دیگری در بدن، که به آن ‌متاستاز می گوییم. ۳- یافتن بهترین روش درمانی.

در بیشتر انواع سرطان ها، نمونه ‌برداری (بیوپسی) تنها راه مطمئن برای آگاهی از ابتلای ناحیه ای از بدن است. در نمونه برداری، پزشک تکه کوچکی از بافت را برمی‌دارد تا در آزمایشگاه تحت آزمایش قرار بگیرد. اگر بیوپسی امکان‌پذیر نباشد، ممکن است پزشک آزمایش‌های دیگری را برای کمک به تشخیص پیشنهاد کند. سرطان ریه با آزمایش خون معمولی قابل تشخیص نیست.

تشخیص سرطان ریه

این بخش، گزینه های تشخیص سرطان ریه نوع NSCLC را توصیف می‌کند. همه آزمایش‌هایی که نام خواهیم برد برای همه افراد استفاده نخواهد شد. پزشک شما ممکن است عوامل زیر را هنگام انتخاب آزمایش تشخیصی در نظر بگیرد:

• نوع سرطان احتمالی
• علائم و نشانه‌های شما
• سن و سلامت عمومی شما
• نتایج آزمایشات پزشکی قبلی

علاوه بر معاینه فیزیکی، برای تشخیص و یافتن مرحله سرطان ریه می‌توان از آزمایش‌های زیر استفاده کرد:

اقدامات تصویربرداری

تصویربرداری‌ها در مراقبت از افراد مبتلا به سرطان ریه نوع NSCLC بسیار مهم هستند. با این حال، هیچ آزمایشی بی‌نقص نیست و هیچ اسکنی نمی تواند سرطان ریه را تشخیص دهد. فقط یک بیوپسی می‌تواند این کار را انجام دهد (به ادامه متن مراجعه کنید). نتایج رادیوگرافی و اسکن قفسه سینه باید با سابقه پزشکی فرد، معاینه فیزیکی، آزمایش خون و اطلاعات بیوپسی وی ترکیب شود تا تصویری کامل از سیر بیماری و محل آغاز سرطان و محل پخش آن به دست آید.

• سی تی اسکن در تشخیص سرطان ریه

  سی تی اسکن تصاویری تولید می‌کند که به پزشکان امکان می‌دهد تا اندازه و محل تومور ریه و یا متاستازهای سرطان ریه را بسنجند. سی تی اسکن با استفاده از اشعه ایکس، در زوایای متفاوت، از داخل بدن عکس می‌گیرد. یک رایانه این تصاویر را ترکیب کرده و به یک تصویر پر-جزئيات و سه بعدی تبدیل می‌کند که هر گونه ناهنجاری یا تومور را نشان می‌دهد. از سی تی اسکن می‌توان برای اندازه‌گیری اندازه تومور استفاده کرد. گاهی اوقات، قبل از اسکن، رنگ خاصی به نام ماده حاجب به بیمار داده می‌شود تا جزئيات تصویر بهتر دیده شود. این ماده رنگی می‌تواند داخل رگ بیمار تزریق شود یا به صورت قرص یا مایع مصرف شود.

• پت اسکن در تشخیص سرطان ریه

  پت اسکن یکی دیگر از روش‌های تشخیص سرطان ریه است. پت معمولاً با سی تی اسکن ترکیب می شود (به بالا مراجعه کنید) و اسکن PET-CT نامیده می‌شود. البته، ممکن است پزشک شما فقط از کلمه PET تنها استفاده کند. پت اسکن راهی برای ایجاد تصاویر از اندام‌ها و بافت‌های داخل بدن است. مقدار کمی از ماده قندی رادیواکتیو به بدن بیمار تزریق می‌شود. این ماده قندی توسط سلول‌هایی برداشت می‌شود که بیشترین انرژی را مصرف می‌کنند. از آنجا که سلول‌های سرطانی مصرف انرژی بالایی دارند، بیشتر ماده رادیواکتیو را جذب می‌کنند. سپس یک اسکنر با شناسایی این ماده، تصاویری از داخل بدن تولید می‌کند.

• ام آر آی در تشخیص سرطان ریه

  ام آر آی (MRI) نیز تصاویری را تولید می‌کند که محل تومور ریه و اندازه تومور را نشان می‌دهد. ام آر آی از میدان‌های مغناطیسی (و نه اشعه ایکس) برای تولید تصاویر دقیق از بدن استفاده می‌کند. قبل از اسکن یک رنگ مخصوص به نام ماده حاجب به بیمار داده می‌شود تا تصویر واضح تری ایجاد شود. این ماده رنگی می تواند به داخل رگ بیمار تزریق شود یا به صورت قرص یا مایع مصرف شود. با این حال، MRI برای گرفتن عکس از قسمت هایی از بدن که در حال حرکت هستند، نتیجه خوبی ندارد (مانند ریه‌های شما، که با هر نفس کشیدن شما حرکت می‌کند). به همین دلیل، از ام آر آی ​​به ندرت برای دیدن ریه ها استفاده می‌شود، اما برای یافتن سرطان ریه‌ای که به مغز یا استخوان‌ها پخش شده است می‌تواند مفید باشد.

در مورد MRI سینه بیشتر بخوانید.

• اسکن استخوان

  در اسکن استخوان از ردیاب رادیواکتیو برای دیدن قسمت داخلی استخوان‌ها استفاده می‌شود. نقش اسکن استخوان در تشخیص سرطان ریه، تعیین گسترش تومور به استخوان‌ها است. ماده ردیاب به داخل رگ بیمار تزریق می شود، در مناطقی از استخوان جمع می‌شود و توسط دوربین خاصی تشخیص داده می‌شود. استخوان سالم در مقابل دوربین روشن‌تر به نظر می‌رسد و مناطق آسیب‌دیده (مثلا ناشی از سرطان) روی تصویر نمایان می‌شود. اسکن PET (به بالا مراجعه کنید) در حال جایگزینی اسکن استخوان است تا سرطان ریه پخش شده به استخوان‌ها را پیدا کند.

روش‌های نمونه برداری برای تشخیص سرطان ریه

روش هایی که پزشکان برای جمع آوری بافت جهت تشخیص سرطان ریه و برنامه ریزی درمان استفاده می‌کنند، در ادامه آورده شده ‌است:

• بیوپسی

  بیوپسی یا نمونه برداری، برداشتن مقدار کمی از بافت برای بررسی در زیر میکروسکوپ است. بیوپسی قطعی‌ترین روش تشخیص سرطان ریه است. داشتن یک نمونه بزرگتر از تومور جهت تعیین انواع سرطان ریه-NSCLC و انجام آزمایشات مولکولی اضافی، کمک کننده است (به ادامه متن مراجعه کنید). اگر مقدار برداشته شده از تومور برای انجام این آزمایش‌ها کافی نباشد، ممکن است نمونه برداری دیگری لازم باشد. پس از بیوپسی، یک آسیب شناس (پاتولوژیست) نمونه (ها) را تجزیه و تحلیل می‌کند. آسیب شناس، پزشکی است که در تفسیر آزمایشات آزمایشگاهی و ارزیابی سلول ها، بافت ها و اندام ها برای تشخیص بیماری تخصص دارد.

• برونکوسکوپی

  در برونکوسکوپی، پزشک یک لوله نازک و انعطاف پذیر که دارای انتهایی نورانی است را از طریق دهان یا بینی، به مجاری تنفسی ریه ها منتقل می‌کند. یک جراح یا یک متخصص ریه ممکن است این اقدام را انجام دهد. متخصص ریه پزشکی است که در تشخیص و درمان بیماری های ریوی تخصص دارد. این لوله به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل ریه‌ها را مشاهده کند. با استفاده از ابزار کوچکی که درون لوله قرار دارد می توان نمونه هایی از مایع یا بافت برداشت، تا پاتولوژیست بتواند آن ها را بررسی کند. حین انجام برونکوسوپی، بیماران بی حسی خفیفی دریافت می کنند. بی حسی، به معنای دادن دارو برای ممانعت از احساس درد است.

• آسپیراسیون سوزنی / بیوپسی هسته ای (core)

  قبل از شروع، اجازه دهید کلمات بالا را تعریف کنیم:

۱- آسپیراسیون فرایندی است که طی آن مایع یا نمونه توسط سرنگ جمع آوری می‌شود.

۲-  core در زبان انگلیسی به معنای «هسته یا مغز و درون هر چیزی» است. منظور از بیوپسی core استفاده از سوزنی با قطر مناسب و خارج کردن بافت کوچکی به شکل استوانه (همان شکل درون سوزن) است. اغلب چند نمونه گرفته می شود. از آنجایی که خود پزشکان معمولا به این روش، بیوپسی core می گویند، ما نیز در این سایت از این واژه استفاده می کنیم.

بعد از بی‌حس کردن پوست، رادیولوژیست ویژه‌ای به نام رادیولوژیست مداخله‌ای، با استفاده از سوزن، نمونه‌ای از تومور ریه را جهت انجام آزمایش بر‌می‌دارد. با توجه به مقدار نمونه‌ی مورد نیاز می‌توان این نمونه برداری را توسط سوزن کوچکتر یا بزرگتری انجام داد. اغلب موارد رادیولوژیست برای هدایت سوزن از سی تی اسکن قفسه سینه یا دستگاه اشعه ایکس ویژه‌ای به نام فلوروسکوپ استفاده می‌کند. به طور کلی، بیوپسی core نمونه بزرگ‌تری را نسبت به آسپیراسیون سوزنی فراهم می‌کند. همانطور که گفته شد، پزشکان متوجه شده اند که برای تشخیص و آزمایش مولکولی NSCLC به مقدار بیشتری از بافت نمونه نیاز دارند.

• توراسنتز

  فرایند خارج کردن مایع از داخل قفسه سینه با استفاده از سوزن، توراسنتز نام دارد. بعد از بی‌حس کردن پوست قسه سینه، یک سوزن از طریق دیواره‌ی قفسه سینه به فضای بین ریه و دیواره‌ی قفسه سینه که محل تجمع مایع است، وارد می‌شود. این مایع خارج شده و توسط پاتولوژیست جهت یافتن سلول‌های سرطانی بررسی می‌شود.

  نقش توراسنتز در تشخیص سرطان ریه، تعیین پخش شدن مایع به مایع فضای جنبی است.

• توراکوسکوپی

  این فرایند در اتاق عمل انجام می‌شود و بیمار طی انجام آن بیهوش است. از طریق ایجاد یک برش کوچک در پوست قفسه سینه، جراح یک ابزار خاص و یک دوربین فیلمبرداری کوچک را وارد قفسه سینه می‌کند تا به کمک آن داخل قفسه سینه را معاینه کند. اگر چه بیماران جهت انجام این روش به بیهوشی عمومی نیاز دارند، ولی به دلیل استفاده از بر‌ش‌های کوچکتر در توراکوسکوپی، زمان بهبودی پس از عمل ممکن است کوتاهتر باشد. این روش را جراحی توراکوسکوپی با کمک ویدئو (VATS) نیز می نامند.

• مدیاستینوسکوپی

  مدیاستینوسکوپی یک فرایند جراحی است که در اتاق عمل انجام می‌شود و بیمار طی آن بیهوش است. جراح با ایجاد برش کوچکی در بالای استخوان جناغ، غدد لنفاوی مرکز قفسه سینه در زیر استخوان جناغ را بررسی می‌کند و جهت انجام آزمایش از آنها بیوپسی می‌کند. این روش نیز به بیهوشی عمومی نیاز دارد و در اتاق عمل انجام می‌شود.

• توراکوتومی

  این روش در اتاق عمل انجام می‌شود و بیمار طی عمل جراحی بیهوش است. سپس جراح برشی در قفسه سینه ایجاد می‌کند، ریه را مستقیماً معاینه می‌کند و نمونه های بافتی را جهت انجام آزمایش جدا می‌کند. توراکوتومی روشی است که جراحان اغلب برای برداشتن کامل تومور ریه استفاده می‌کنند.

  با توجه به تهاجمی بودن این روش، ندرتا از آن برای تشخیص سرطان ریه در ابتدا استفاده می‌شود.

پیدا کردن محل شروع سرطان

سرطان ریه ( از نوع NSCLC) از ریه‌ها شروع می‌شود. بسیاری از سرطان‌های دیگر از سایر قسمت‌های بدن شروع می‌شوند و با متاستاز در ریه‌ها پخش می‌شوند. به‌عنوان مثال، سرطان پستانی که به ریه‌ها گسترش یافته است، هنوز سرطان پستان نامیده می‌شود. بنابراین، اگر سرطانی در ریه تشخیص داده شود، برای ما مهم است که بدانیم آیا سرطان ریه است یا سرطان دیگری که به ریه پخش شده.

پزشک شما جهت یافتن محل شروع سرطان عوامل مختلفی را در نظر خواهد گرفت، از جمله: علائم و سابقه پزشکی شما، معاینه بالینی، شکل تومور در تصویر برداری ها، و عوامل خطر ابتلا به سرطان. یک پاتولوژیست می‌تواند بر روی نمونه آزمایش‌هایی انجام دهد که به پزشک در یافتن محل شروع سرطان کمک کند. پزشک شما ممکن است جهت رد کردن انواع خاص سرطان، آزمایش‌های دیگری را توصیه کند. اگر بعد از این ملاحظات، پزشک هنوز مطمئن نباشد که سرطان از کجا آغاز شده است، ممکن است سرطان را سرطان متاستاتیک با منشاء نامشخص تشخیص دهد. اکثر درمان‌های سرطان متاستاتیک با منشاء نامشخص که ابتدا در قفسه سینه یافت شده، با درمان‌های سرطان ریه متاستاتیک یکسان است.

آزمایش مولکولی تومور در سرطان ریه

ممکن است پزشک شما جهت شناسایی ژن‌ها و پروتئین‌های خاص و سایر عوامل منحصر به فرد تومور، انجام آزمایش‌های دیگری را بر روی نمونه تومور توصیه کند.

چندین ژن وجود دارد که تغییر آنها می تواند به رشد و گسترش سرطان کمک کند. به تغییر ژن ها «جهش» می گوییم. این جهش‌ها در تومور سرطانی وجود دارد و در سلول‌های سالم بدن دیده نمی شود. در نتیجه، این ژن‌ها بصورت ارثی به فرزندان شما منتقل نمی‌شوند.

جهش‌های ژنتیکی که به‌عنوان عامل رشد سرطان ریه شناخته می‌شوند، بیشتر در یکی یا چند تا از ژن‌های خاص مانندEGFR ،ALK ،KRAS ، BRAF ، HER2، ROS1 ،RET ،MET  و TRK رخ می‌دهند. امروزه آزمایش تومور از لحاظ بعضی از این ژن‌ها در مراحل پیشرفته‌تر NSCLC رایج است. البته ممکن است این بررسی ها در مراحل ابتدایی تر بیماری نیز انجام شود.

نتایج حاصل از این آزمایش‌ها می‌تواند جهت تعیین امکان استفاده از درمان هدفمند (که می‌تواند جهش‌های خاصی را هدف قرار دهد) به پزشک کمک کند (به صفحه درمان سرطان ریه مراجعه کنید). جهش‌هایی که درمان‌های هدفمند برای آنها وجود دارد، به احتمال بیشتر در افرادی ایجاد می‌شود که مبتلا به NSCLC  از نوع آدنوکارسینوما هستند و هرگز سیگار نکشیده‌اند. همچنین، مرحله NSCLC نیز برای تعیین امکان استفاده شما از درمان هدفمند مهم است.

همچنین، ممکن است پزشک شما آزمایش  PD-L1 را توصیه کند. PD-L1 پروتئینی است که در سطح برخی از سلول‌های سرطانی و برخی از سلول‌های ایمنی بدن وجود دارد. این پروتئین مانعِ از بین بردن سرطان توسط سلول‌های ایمنی بدن می‌شود. دانستن اینکه آیا تومور ژن PD-L1 دارد یا نه، به پزشک کمک می کند تا تصمیم بگیرد که آیا انواع خاصی از ایمنی درمانی (به انواع درمان مراجعه کنید) مفید است یا خیر. این انواع ایمنی درمانی PD-L1 را مسدود می‌کنند و به سیستم ایمنی اجازه می‌دهند تا سرطان را هدف قرار دهند.

پس از انجام آزمایش‌های تشخیصی، پزشک شما تمام نتایج را با شما مرور خواهد کرد. اگر تشخیص سرطان باشد، این نتایج به پزشک در توصیف سرطان نیز کمک می‌کند. این توصیف، مرحله بندی سرطان نام دارد.

کنار آمدن با تشخیص سرطان ریه

برای اکثر بیماران، تشخیص NSCLC بسیار نگران کننده است. برخی از بیماران دچار اضطراب و تعداد کمتری از بیماران دچار افسردگی می‌شوند. بیماران و خانواده‌های آنها نباید از گفت‌و‌گو با تیم درمان درباره احساس خود بترسند. تیم درمان آموزش و تجربه ویژه‌‌ای دارند و می‌توانند شرایط را برای بیماران و خانواده‌های آنها آسان کنند و برای کمک آماده هستند. برای کمک به آنها حضور دارند.

علاوه بر ارائه اطلاعات و حمایت عاطفی، ممکن است پزشک شما متخصصین خدمات حمایتی و مراقبت تسکینی را به تیم مراقبتی شما اضافه کند. این گروه می‌تواند شامل یک مشاور، روانشناس، مددکار اجتماعی یا روانپزشک باشد.

تشخیص NSCLC جدی است. با این حال، پزشک شما می‌تواند درمان موثری برای این سرطان پیشنهاد دهد. همچنین، پیشرفت‌هایی جهت تشخیص و درمان NSCLC حاصل شده ‌است که برای تعداد بیشتری از بیماران شانس درمان را فراهم می‌کند.

ترک سیگار

حتی پس از تشخیص NSCLC، ترک سیگار همچنان مفید است. افرادی که سیگار را ترک می‌کنند با همه روش‌های درمانی راحت‌تر هستند، احساس بهتری دارند، عمر طولانی‌تری داشته و کمتر در معرض ابتلا به سرطان ریه بعدی یا سایر مشکلات سلامتی قرار می گیرند. ترک سیگار هرگز آسان نیست و حتی در صورت مواجهه با تشخیص NSCLC سخت‌تر است. اگر سیگار می‌کشید، از خانواده، دوستان، برنامه‌های ترک سیگار و متخصصان مراقبت‌های بهداشتی کمک بگیرید. هیچ یک از محصولات موجود جهت ترک سیگار با درمان سرطان تداخل ندارد.

صفحه بعدی در مورد مرحله سرطان ریه و مرحله‌بندی آن است.