راه‌های تشخیص سرطان ریه در افراد مختلف متفاوت است. آزمایش‌هایی متعددی وجود دارد که پزشک ممکن است بر اساس شرایط از آن‌ها استفاده کند.

فرایند تشخیص سرطان ریه معمولا با ایجاد علائم سرطان ریه و مراجعه به پزشک شروع می‌شود. البته گاهی با تست غربالگری به سرطان ریه شک می‌کنیم.

پزشک بعد از گرفتن شرح حال و انجام معاینه، آزمایش هایی را درخواست می‌کند.

آزمایش سرطان ریه

پزشکان آزمایش های سرطان ریه را به چند دلیل درخواست می‌کنند:

• تشخیص سرطان ریه
• تعیین مرحله سرطان ریه
• فهمیدن وضعیت عملکردی بیمار و تعیین نوع درمان

به طور کل برای تشخیص سرطان ریه و تعیین مرحله آن، از اقدامات تصویربرداری و پروسه‌های مداخله‌ای استفاده می‌کنیم. همه انواع آزمایش های سرطان ریه را در همین صفحه توضیح می‌دهیم.

روش‌های تصویربرداری در سرطان ریه

اقدامات تصویربرداری سرطان ریه چند کاربرد عمده در این سرطان دارند:

• غربالگری سرطان ریه
• تشخیص بیماری
• تعیین مرحله بیماری
• بررسی پاسخ به درمان
• تشخیص عود

بنابراین تصویربرداری‌ها را می‌توان در تقریبا هر زمانی در سیر بیماری انجام داد.

۱- تشخیص سرطان ریه با عکس رادیولوژی

عکس رادیولوژی یا گرافی ساده از ریه اغلب اولین آزمایشی است که پزشکان برای رویت نواحی غیرطبیعی ریه درخواست می‌کنند. در صورت شک، تست‌های بیشتری درخواست خواهد شد.

این تست میزان اشعه بسیاری کمتری از سی‌تی ریه دارد، اما دقت تشخیصی آن نیز پایین‌تر است.

۲- تشخیص سرطان ریه با سی تی اسکن

سی تی اسکن به احتمال بیشتری می‌تواند تومورهای ریه را نشان دهد. همچنین می‌تواند اندازه، شکل، و موقعیت تومورهای ریه را نشان داده و در پیدا کردن غدد لنفاوی سرطانی کمک کند.

از سی تی اسکن شکم می‌توان برای شناسایی متاستاز به غدد آدرنال و کبد استفاده کرد.

همچنین برای نمونه‌بردای از ضایعات عمیق می‌توان از بیوپسی با هدایت سی‌تی بهره برد.

۳- ام آر آی در سرطان ریه

ام آر آی به جای اشعه ایکس که در تصویر رادیولوژی و سی‌تی اسکن به کار می‌رود، از میدان‌های مغناطیسی استفاده می‌کند؛ بنابراین اشعه خطرناک به بدن نمی‌رساند. از ام‌آر‌آی در سرطان ریه معمولا برای بررسی متاستاز تومور به مغز و طناب نخاعی استفاده می‌شود.

۴- پت اسکن در سرطان ریه

پت اسکن یا پت-سی‌تی نقش پررنگی در سرطان ریه دارد. پت اسکن در تشخیص اولیه سرطان ریه و همچنین بررسی متاستاز نقش دارد. پت اسکن می‌تواند متاستاز به تقریبا تمامی نواحی بدن را شناسایی کند، البته محدودیت‌هایی نیز دارد که نیاز به آگاهی و قضاوت پزشک دارد.

۵- اسکن استخوان

اسکن استخوان می‌تواند متاستاز به کلیه استخوان‌های بدن را نشان دهد. البته در صورتی که پت اسکن انجام شود، دیگر نیازی به اسکن استخوان نخواهد بود.

آزمایش تشخیص سرطان ریه

روش‌های تصویربرداری می‌توانند وجود توده را نشان دهند، اما تنها راه قطعی تشخیص سرطان ریه نمونه‌برداری است. یعنی باید نمونه‌ای از بافت تومور یا سلول‌های تومور را برداشت و در زیر میکروسکوپ مشاهده کرد.

با توجه به مکان تومور و متاستازها، روش‌های متفاوتی برای گرفتن نمونه از سرطان ریه استفاده می‌شود:

سیتولوژی خلط

در این روش نمونه‌ای از خلط برای یافتن سلول‌های سرطانی گرفته می‌شود. با توجه به حساسیت پایین این روش، بهتر است نمونه خلط صبحگاهی سه روز پشت سر هم گرفته شود. این روش عمدتا برای سرطان ریه‌ای که از مجاری هوایی بزرگ شروع می‌شود به کار می‌رود.

این روش دقت پایینی دارد و معمولا نیاز به روش‌های نمونه‌برداری دیگر هم خواهد بود.

توراسنتز

توراسنتز به معنای کشیدن مایع از فضای دور ریه است. با این کار متوجه می‌شویم مایعی که دور ریه جمع شده است به علت سرطان است یا علل دیگر. تجمع مایع دور ریه می‌تواند ناشی از علل دیگری مانند نارسایی قلبی یا عفونت نیز باشد.

اگر مایع دور ریه به علت سرطان باشد، از توراسنتز می‌توان برای تخلیه این مایع نیز استفاده کرد. حجم زیاد مایع دور ریه می‌تواند موجب تنگی نفس شود.

نمونه‌برداری سوزنی

می‌توان از یک سوزن برای گرفتن نمونه از ناحیه مشکوک استفاده کرد. بیوپسی سوزنی نیازمند جراحی نیست. نمونه‌برداری سوزنی شایع‌ترین روش برای تشخیص سرطان ریه است و دو نوع دارد: FNA و بیوپسی core.

بیشتر بخوانید: بیوپسی و انواع آن را بشناسید

در FNA همانند سیتولوژی خلط و توراسنتز فقط سلول‌های سرطانی به دست می‌آید، اما با بیوپسی core می‌توان بافت تومورال را گرفت.

بیوپسی سوزنی از توده را می‌توان از دو مسیر انجام داد:

• از طریق نای و نایژه (حین برونکوسکوپی): اگر توده در بخش‌های مرکزی ریه باشد
• از طریق دیواره قفسه سینه (ترانس‌توراسیک): اگر توده در بخش‌های محیطی و بیرونی ریه باشد

همچنین می‌توان به طرق زیر از غدد لنفاوی نیز نمونه گرفت:

• حین سونوی اندوبرونشیال (EBUS)
• حین سونوی مری (EUS)

تعیین گسترش سرطان ریه در قفسه سینه

شناسایی درگیری غدد لنفاوی و گسترش به نواحی مجاور روی انتخاب درمان بیمار تاثیرگذار است. بنابراین از روش‌های متعددی برای مشاهده مستقیم‌تر این نواحی استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: درمان سرطان ریه

سونوی اندوبرونشیال (EBUS)

در این روش یک برونکوسکوپ که دستگاه سونو به سر آن وصل است برای بررسی غدد لنفاوی قفسه سینه استفاده می‌شود.

سونوی مری (آندوسونو یا EUS)

در این روش یک آندوسکوپ که دستگاه سونو به سر آن وصل است به مری وارد شده و غدد لنفاوی ناحیه‌ای بررسی را می‌کند.

مدیاستینوسکوپی و مدیاستینوتومی

اگر با روش‌های قبلی نتوان وضعیت غدد لنفاوی را به درستی مشخص کرد، از این روش‌ها که تهاجمی‌تر هستند استفاده می‌شود.

در مدیاستینوسکوپی یک لوله چراغ‌دار از طریق یک سوراخ وارد قفسه سینه می‌شود. در مدیاستینوتومی برشی کمی بزرگتر داده می شود و جراح مستقیما نمونه‌برداری می‌کند.

توراکوسکوپی

از توراکوسکوپی به ندرت برای تشخیص سرطان ریه استفاده می‌شود. توراکوسکوپی روشی تهاجمی است و صرفا زمانی که با هیچ روش دیگری نتوانسته باشیم نمونه کافی بگیریم.

بررسی پاتولوژی سرطان ریه

نمونه‌هایی که با روش‌های بالا از تومور گرفته شد، به مرکز پاتولوژی (آسیب‌شناسی) فرستاده می‌شود. یک متخصص پاتولوژی نمونه‌ها را در زیر میکروسکوپ مشاهده می‌کند و در صورت نیاز آزمایش‌های اضافه برای تشخیص سرطان ریه انجام می‌دهد. پاتولوژیست، نوع دقیق تومور ریه را مشخص می‌کند. در زیر نمونه ای از گزارش پاتولوژی سرطان ریه را ملاحظه می کنید.

با آمدن داروهای تارگت‌تراپی و ایمونوتراپی، در بسیاری از مواقع نیاز است آزمایش‌های مولکولی روی نمونه پاتولوژی انجام شود. ممکن است تغییرات ژنی و پروتئین‌های متعددی در روی نمونه بررسی شود، از جمله:

• KRAS
• EGFR
• ALK
• HER2
• PD-L1

در صورتی که نمونه گرفته شده برای این بررسی‌ها ناکافی باشد، ممکن است این آزمایش‌ها روی نمونه خون بیمار انجام شود.

آزمایش خون سرطان ریه

از آزمایش خون برای تشخیص سرطان ریه استفاده نمی‌شود، و تشخیص سرطان ریه با آزمایش خون ممکن نیست. اما می‌تواند وضعیت سلامتی بیمار را نشان دهد و ممکن است قبل جراحی، جلسات رادیوتراپی و دوره‌های کموتراپی انجام شود.

جمع‌بندی: آزمایش سرطان ریه و تشخیص سرطان ریه

ممکن است فرایند تشخیص طولانی به نظر برسد، اما به یاد داشته باشید که تشخیص زودتر منجر به شانس بیشتر درمان موفق و در نتیجه افزایش طول عمر بیماران می‌شود. بهترین راه تشخیص سرطان ریه، انجام نمونه‌برداری بعد از تصویربرداری است. روش انجام نمونه‌برداری بستگی به مکان توده و فاکتورهای دیگر دارد. اگر سوالی در زمینه تشخیص سرطان ریه دارید، می‌توانید در بخش دیدگاه‌ها بپرسید.

منابع:

cancer.org

lung.org

mayoclinic.org

سوالات رایج

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید