ایمونوتراپی برای سرطان معده درمانی است که در آن پزشک با استفاده از آن به سیستم ایمنی خود فرد کمک می‌کند که سلول‌های سرطانی را به طور مؤثرتری پیدا کرده و از بین ببرد.

سیستم ایمنی مکانیسم دفاعی طبیعی بدن است. هدف آن محافظت از بدن و حفظ سلامت آن است. یکی از راه‌هایی که این کار را انجام می‌دهد، شناسایی و از بین بردن مواد مضر مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها است. وقتی سیستم ایمنی یک ماده خارجی (آنتی‌ژن) را تشخیص می‌دهد، آنتی‌بادی‌ هایی (پادتن) ایجاد می‌کند تا مستقیماً به عفونت حمله کند و با آن مبارزه کند یا سلول‌های دیگر مانند سلول‌های T (لنفوسیت‌های T) را برای از بین بردن آنتی‌ژن فراخوانی می‌کند. آنتی‌بادی‌ها در بدن باقی می‌مانند تا سیستم ایمنی بتواند راحت‌تر آن آنتی‌ژن را تشخیص دهد و در صورت مواجهه مجدد با آنتی‌ژن در آینده، با آن مبارزه کند.

گاهی اوقات، سیستم ایمنی بدن دچار اختلال می‌شود. هنگامی که به اشتباه سلول‌های طبیعی بدن را به‌عنوان یک تهدید شناسایی می‌کند، نتیجه، یک اختلال خود ایمنی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس یا بیماری کرون است. وقتی سیستم ایمنی بدن تغییرات سلولی مرتبط با سرطان را خطرناک تشخیص ندهد، آن سلول‌ها تکثیر می‌شوند، تومور ایجاد می‌کنند و گاهی اوقات در سراسر بدن پخش می‌شوند.

وقتی سرطان از سیستم ایمنی فرار می‌کند، تقریباً انگار سیستم ایمنی در حال خواب است. ایمونوتراپی سیستم ایمنی را بیدار می‌کند و به آن می‌گوید که سلول‌های سرطانی یک تهدید خطرناک هستند. هنگامی که سیستم ایمنی تهدید را تشخیص داد، سلول‌های T را برای حمله به سلول‌های سرطانی فعال و آزاد می‌کند.

دلیل استفاده از ایمونوتراپی در درمان سرطان معده

از بین بردن سلول‌های سرطانی در مرحله‌ی پیشرفته و متاستاتیک که قابل جراحی نیستند. این روش معمولاً در ترکیب با شیمی‌درمانی انجام می‌گیرد.

بازدارنده‌های ایست بازرسی ایمنی

بخش مهمی از عملکرد سیستم ایمنی، توانایی آن در جلوگیری از حمله به سلول‌های طبیعی بدن است. برای انجام این کار، سیستم ایمنی بدن از پروتئین‌های «نقطه بازرسی» روی سلول‌های ایمنی استفاده می‌کند. برای درک بهتر این موضوع سلول‌های T سیستم ایمنی بدن را در نظر بگیرید. پروتئینی به نام PD-1 روی این سلول‌‎ها قرار دارد که همان نقطه های بازرسی هستند. این نقاط مانند ترمز برای سلول های ایمنی عمل می کنند و جلوی حمله کردن سیستم ایمنی به سلول های خودی را می‌گیرند. سلول‌های سرطانی گاهی اوقات این نقاط بازرسی را فریب می‌دهند تا بدن را از حمله به خودشان باز دارد. حال با استفاده از مهارکننده‌های ایست بازرسی ایمنی این ترمزها برداشته می‌شوند و در نهایت سیستم ایمنی سلول سرطانی را شناخته و به آن حمله می‌کند. در واقع درمان ایمونوتراپی می‌تواند این ایستگاه‌های بازرسی را هدف قرار داده و به سلول‌های سیستم ایمنی در پاسخ به سلول‌های سرطانی کمک کند.

داروهایی که این نقاط بازرسی را هدف قرار می‌دهند (مهارکننده‌های ایست بازرسی ایمنی) می‌توانند برای درمان برخی از افراد مبتلا به سرطان معده استفاده شوند.

مهارکننده‌های PD-1

نیوولوماب Nivolumab (Opdivo) و پمبرولیزوماب (کیترودا) Pembrolizumab (Keytruda) داروهایی هستند که PD-1، پروتئین روی سلول‌های سیستم ایمنی به نام سلول‌های T را هدف قرار می‌دهند. پروتئین PD-1 به طور معمول به جلوگیری از حمله سلول‌های T به سایر سلول‌های بدن کمک می‌کند. با مسدود کردن PD-1، این داروها پاسخ ایمنی در برابر سلول‌های سرطانی را تقویت می‌کنند. این عمل می‌تواند برخی از تومورها را کوچک کند یا رشد آن‌ها را کند تر کند.

ایمونوتراپی می‌تواند به عنوان خط اول درمان برای بیماران مفید باشد. این روش در درمان سرطان معده در مراحل بعدی بیماری نقش دارد.

نیوولوماب

این دارو را می‌توان در افراد مبتلا به سرطان معده پیشرفته و به طور معمول همراه با شیمی‌درمانی استفاده کرد.

این دارو به صورت تزریق (انفوزیون) داخل وریدی (IV) و معمولاً هر ۲ یا ۳ هفته یک بار تجویز می‌شود.

پمبرولیزوماب (کیترودا)

این دارو را می‌توان برای درمان سرطان پیشرفته معده استفاده کرد. اگر سلول‌های سرطانی دارای یکی از شرایط زیر باشند از این دارو استفاده می‌شود:

• معمولاً پس از آزمایش سایر درمان‌ها از جمله شیمی‌درمانی
• حداقل مقدار مشخصی از پروتئین PD-L1 ایست بازرسی
• سطح بالایی از ناپایداری ریزماهواره (MSI-H) یا نقص در ژن تعمیر عدم تطابق (dMMR)
• بار جهش تومور بالا (TMB-H)، به این معنی که تومور دارای جهش‌های ژنی زیادی است.

برای افراد مبتلا به سرطان معده پیشرفته که آزمایش HER2 آن‌ها مثبت است، این دارو می‌تواند به‌عنوان اولین درمان همراه با شیمی‌درمانی و داروی هدفمند تراستوزوماب استفاده شود.

این دارو به صورت تزریق داخل وریدی (IV) معمولاً هر ۳ یا ۶ هفته یک بار تجویز می‌شود.

عوارض جانبی ایمونوتراپی سرطان معده

• عوارض جانبی این داروها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• احساس خستگی یا ضعف
• تب
• سرفه کردن
• حالت تهوع
• خارش
• بثورات پوستی
• از دست دادن اشتها
• درد عضلانی یا مفصلی
• تنگی نفس
• یبوست یا اسهال

سایر عوارض جانبی جدی‌تر کمتر رخ می‌دهد. این موارد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

واکنش‌های انفوزیون

برخی از افراد ممکن است در حین مصرف یکی از این داروها، واکنش انفوزیون داشته باشند. این مانند یک واکنش آلرژیک است و می‌تواند شامل تب، لرز، برافروختگی صورت، بثورات پوستی، خارش پوست، احساس سرگیجه، خس‌خس سینه و مشکل در تنفس باشد. مهم است که در صورت داشتن هر یک از این علائم در حین مصرف یکی از این داروها، فوراً به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.

واکنش‌های خود ایمنی

این داروها اساساً با حذف یکی از محافظ‌های سیستم ایمنی بدن عمل می‌کنند. گاهی اوقات این امر باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدن به سایر قسمت‌های بدن حمله کند که می‌تواند منجر به مشکلات جدی یا حتی تهدید کننده زندگی در ریه‌ها، روده‌ها، کبد، غدد هورمون ساز، کلیه‌ها، پوست یا سایر اندام‌ها شود.

بسیار مهم است که هر گونه عوارض جانبی جدید را فوراً به تیم پزشکی خود گزارش دهید. در صورت بروز عوارض جانبی جدی، ممکن است لازم باشد درمان قطع شود و دوزهای بالایی از کورتیکواستروئیدها را برای سرکوب سیستم ایمنی خود دریافت کنید.

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید