سرطان روده بزرگ یا سرطان کولون نام بیماری است که روده بزرگ و انتهایی ترین بخش دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار  می‌دهد. اگرچه این نوع سرطان در میان افراد مسن‌تر رایج تر است، اما افراد در هر سنی  می‌توانند به آن دچار شوند. سرطان روده بزرگ معمولا با پیدایش توده‌های کوچک غیر سرطانی از سلول‌ها در داخل روده بزرگ آغاز  می‌شود. این توده‌های کوچک تحت عنوان پولیپ روده شناخته می‌شوند. به مرور زمان، برخی از این پولیپ‌ها می‌توانند به توده‌های سرطانی تبدیل  شوند. پولیپ‌های سرطانی ممکن است بسیار کوچک باشند و در اکثر اوقات یا هیچ علائمی ‌ندارند و یا علائم آنها بسیار خفیف است. به همین دلیل است که پزشکان، حتی در نبود علائم سرطان روده، چکاپ‌های مکرر را توصیه  می‌کنند. در این صفحه در مورد علائم و نشانه های سرطان روده بزرگ توضیح می‌دهم.

شایع‌ترین علائم و نشانه های سرطان روده بزرگ

علائم سرطان روده بزرگ در اواسط و اواخر دوره بیماری بروز می‌کنند. بیشتر افرادی که به این نوع از سرطان مبتلا هستند، در ابتدای بیماری هیچ علائم و نشانه‌ای از خود بروز نمی‌دهند. همچنین شدت نشانه‌های سرطان روده با توجه به اندازه تومورها و محل قرار گیری آن‌ها در داخل روده بزرگ  می‌تواند متفاوت باشد. از جمله مهمترین علائم سرطان روده بزرگ،  می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تغییر در اجابت مزاج

فواصل دفع مدفوع و قوام آن در افراد مختلف، متفاوت است. در صورتی که بدون تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی تان، دچار اسهال یا یبوست شده یا قوام مدفوع‌تان تغییر کرده، بهتر است برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

همچنین باریک شدن قطر مدفوع می‌تواند نشانه وجود توده در روده باشد که باعث کاهش قطر روده شده است.

خونریزی

اگر دچار خونریزی مقعدی شده اید و یا در مدفوع خود خون مشاهده کردید، باید خیلی سریع به پزشک معالج خود مراجعه کنید. گاهی خونریزی‌های مقعدی ناشی از زخم‌ها و مشکلات دیگری مانند بواسیر (هموروئید)، شقاق (فیشر)، کولیت (التهاب روده) یا زخم معده هستند. بنابراین در صورت مشاهده چنین موضوعی به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش هایی مانند کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی، علت اصلی خونریزی مشخص شود.

احساس ناراحتی در ناحیه شکم

نفخ، گرفتگی و یا وجود گازهای معده حالت‌های عادی هستند که ممکن است در طول روز با آنها روبرو شویم. بخش بزرگی از این شرایط به خاطر رژیم غذایی، استرس و کمبود خواب به وجود می‌آیند. با این حال اگر در طولانی مدت و فارغ از نوع رژیم غذایی که در پیش گرفته اید، دچار نفخ، احساس گرفتگی، دل درد‌های مزمن و گاز شدید معده شده اید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. این علائم می‌توانند در اثر وجود سرطان کولون به وجود بیایند.

احساس تخلیه ناکامل

اگر پس از هر بار اجابت مزاج، احساس می‌کنید که روده‌های شما کاملا تخلیه نشده اند، باید به پزشک مراجعه کنید. این احساس طبیعی نیست و باید برای انجام آزمایش‌های بیشتر، از جمله تست هایی در خصوص عفونت روده، پرولاپس داخلی رکتوم، مشکلاتی در کف لگن و وجود سرطان، زیر نظر یک متخصص باشید.

احساس خستگی و ضعف

ضعف و خستگی به خاطر عوامل مختلفی در بدن بروز می‌کنند. استرس، فشار کاری شدید، کمبود خواب، رژیم غذایی غلط، کمبود خون، کمبود ویتامین‌ها و بسیاری از عوامل دیگر  می‌توانند موجب ایجاد احساس خستگی و ضعف شوند. به همین دلیل است که این نشانه سرطان روده بزرگ، معمولا مورد توجه قرار نمی‌گیرد. با این حال، باید بدانید که احساس خستگی و ضعف طبیعی نیست و شما باید برای پیدا کردن دلیل اصلی بروز آن به پزشک مراجعه کنید. پزشک معالج شما نیز معمولا از احتمالات ساده تر، مانند کمبود ویتامین و کمبود خواب، آغاز می‌کند و در صورت بهبود نیافتن، سرطان‌ها و مشکلات جدی تر را مورد بررسی قرار می‌دهد.

کاهش شدید وزن

یکی از نشانه‌های بسیار مهم و خطرناک در بدن که باید جدی گرفته شود، کاهش شدید وزن است. اگرچه یکی از استاندارد‌های رایج اما غلط سلامتی و زیبایی در دنیای امروز، کاهش وزن است. بسیاری از رژیم‌های غذایی و سبک‌های ورزشی، با شعار کاهش سریع وزن بازاریابی می‌کنند، اما بدن یک انسان سالم معمولا به سرعت و در یک بازه زمانی کوتاه، کاهش وزن شدیدی را تجربه نمی‌کند. بنابراین در صورتی که در بازه زمانی کوتاه، کاهش وزن بسیار چشمگیری داشته اید، بهتر است برای چکاپ به پزشک مراجعه کنید.

سایر علائم سرطان روده

علاوه بر مواردی که گفته شد، علائم و نشانه‌های زیر نیز می‌توانند با سرطان روده بزرگ مرتبط باشند و باید جدی گرفته شوند:

• احساس درد شدید به هنگام دفع مدفوع و اجابت مزاج در ناحیه شکم و رکتوم
• کاهش شدید میل به غذا
• زرد شدن رنگ پوست بدون هیچ پیش زمینه یا دلیل مشخصی
• کم خونی (آنمی): ایجاد کم‌خونی فقر آهن، مخصوصا در آقایان، باید جدی گرفته شود.
• سفتی عضلات شکم و احساس گرفتگی در اطراف ناف

علائم سرطان روده در جوانان

علائم سرطان کولون که در بخش قبل مورد بررسی قرار گرفتند، در میان جوانان و افراد مسن تر مبتلا به سرطان روده به صورت یکسان دیده می‌شوند. به بیان ساده تر، هیچ تفاوتی میان نشانه‌های این بیماری در میان جوانان و افراد مسن تر وجود ندارد.

البته، بروز و شیوع سرطان روده در جوانان کمتر از افراد مسن‌تر است. بنابراین، افراد توجه کمتری به علائم می‌کنند و معمولا در زمان مناسب به پزشک مراجعه نمی‌کنند. در صورتی که هر کدام از علائم بالا را دارید، فارغ از سنتان، به پزشک مراجعه کنید، مخصوصا اگر سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ دارید.

علائم سرطان روده در مراحل مختلف بیماری

سرطان کولون به عنوان دومین سرطان مرگبار در جهان شناخته می‌شود. بر اساس میزان گستردگی بیماری، سرطان کولون به پنج مرحله طبقه بندی  می‌شود. واضح است که علائم سرطان روده در هر یک از  این پنج مرحله، متفاوت هستند.

• مرحله صفر: در این مرحله سلول‌های سرطانی در داخلی ترین جدار روده بزرگ قرار دارند. این مرحله به عنوان اولین مرحله سرطان شناخته می‌شود و در اکثر موارد هیچ گونه علائم یا نشانه ای را در فرد بیمار ایجاد نمی‌کند.
• مرحله اول: در این مرحله غده‌های سرطانی به لایه‌های دوم و سوم نفوذ کرده اند و تمام بخش داخلی کولن را در بر می‌گیرند. فرد ممکن است علائم خفیفی مانند تغییر در عادات اجابت مزاج را تجربه کند.
• مرحله دوم و سوم: در این مراحل، بیماری کاملا دیواره روده را درگیر کرده یا به غدد لنفاوی اطراف رسیده است. در این مراحل شدت علائم بیشتر از مرحله اول است.
• مرحله چهار: سرطان روده بزرگ در این مرحله متاستاز کرده و علاوه بر غدد لنفاوی، ارگان‌های دیگر مانند استخوان ها، کبد و ریه را نیز درگیر می‌کند. در این مرحله، علائم سراسری بیماری مانند خستگی و ضعف و علائم دوردست مانند علائم ریوی را می‌بینیم.

علائم سرطان روده در چه افرادی باید جدی گرفته شود؟

همه افراد باید علائم سرطان را جدی بگیرند و در صورت مشاهده آن‌ها به پزشک معالج خود مراجعه کنند. با این حال، برخی از افراد با توجه به شرایط ژنتیکی و فیزیکی خود، بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به سرطان کولون هستند و بدیهی است که نشانه‌های سرطان روده در این افراد باید بسیار جدی گرفته شود. از جمله افرادی که بیش از سایرین در معرض ابتلا به سرطان کولون هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افراد میانسال: بیشتر افرادی که به سرطان روده بزرگ مبتلا می‌شوند، بیش از پنجاه سال سن دارند. با این حال باید توجه داشت که در چند دهه اخیر، نرخ ابتلا به این سرطان در افراد جوان تر از ۵۰ سال نیز افزایش پیدا کرده است و تحقیقات در خصوص علت اصلی این موضوع، هنوز در جریان است.
• سابقه خانوادگی: احتمال ابتلا به این سرطان در میان افرادی با سابقه فامیلی و خانوادگی بیشتر است. اگر بیش از یک نفر از اقوام نسبی شما به سرطان روده بزرگ مبتلا شده باشد، احتمال ابتلا به سرطان در شما نیز افزایش می‌یابد.
• رژیم غذایی پر چرب با فیبر پایین: پزشکان و محققان معتقد هستند که سرطان روده بزرگ با برخی از رژیم‌های غذایی غربی، به ویژه رژیم هایی با میزان چربی بالا و فیبر پایین، در ارتباط است. همچنین نتیجه برخی از تحقیقات نشان داده است که مصرف گوشت قرمز و یا غذاها و گوشت‌های فراوری شده می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد.
• چاقی و دیابت: افرادی که دچار دیابت یا مقاومت انسولینی هستند، بیش از سایرین در معرض این نوع از سرطان قرار دارند. همچنین چاقی می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان کولون و رکتوم را افزایش دهد.
• الکل و سیگار: مانند بسیاری از سرطان‌های دیگر، پزشکان معتقدند مصرف بیش از حد الکل و سیگار می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان روده در افراد را افزایش دهد.

تشخیص سرطان روده در صورت بروز علائم

پس از مشاهده علائم سرطان روده بزرگ و مراجعه به پزشک، آزمایش‌های مختلفی برای تشخیص منشا اصلی بیماری و علائم مشاهده شده، صورت  می‌گیرد. مهم ترین روش‌های تشخیص سرطان روده بزرگ، عبارتند از:

• کولونوسکوپی: در این روش پزشک یک لوله بسیار باریک مجهز به دوربین و چراغ را از مقعد به داخل روده بزرگ می‌فرستد تا فضای داخلی روده و کولن را به خوبی بررسی کند. در صورت وجود توده‌های غیر طبیعی، از آن‌ها نمونه برداری شده و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• بیوپسی (نمونه برداری): در این روش پزشک یک تکه از بافت روده بزرگ را برداشته و برای آزمایش‌های بیشتر و وجود سلول‌های سرطانی، آن را بررسی می‌کند.
• سی تی اسکن: در این روش پزشک با کمک پرتو ایکس از فضای داخلی روده شما تصویربرداری می‌کند. این روش معمولا برای بررس میزان پراکندگی سرطان مورد استفاده قرار  می‌گیرد.

علائم و نشانه‌های سرطان روده: جمع بندی

علائم و نشانه‌های سرطان روده بزرگ مشابه علائم بیماری‌های بسیار رایج‌ مانند بواسیر (هموروئید) و سندرم روده تحریک پذیر (IBS) است. در سرطان، این علائم معمولاً تازه شروع شده، شدید و طولانی مدت بوده و با گذشت زمان تغییر می‌­کنند. با هوشیاری نسبت به علائم سرطان روده بزرگ، ممکن است بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، و احتمال موفقیت در درمان آن بیشتر است. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ تا مراحل پیشرفته هیچ علائمی ندارند، بنابراین افراد باید مرتباً غربالگری شوند.

همچنین از آنجا که سرطان روده بزرگ ممکن است در سنین قبل از غربالگری و نیز در بین نوبت‌های غربالگری رخ دهد، هر کسی در هر سنی باید به پزشک مراجعه کنید.

لیست علائم سرطان روده در بالا آمده است. اگر هر یک از این علائم چند هفته طول کشید یا شدیدتر شد با پزشک خود صحبت کنید.