علائم سرطان روده بزرگ در افراد مختلف متفاوت است. نشانه های سرطان روده اختصاصی این بیماری نیست و ممکن است در بیماری‌های دیگر هم دیده شود. بنابراین در صورت بروز علائم سرطان روده، بهترین کار مراجعه به پزشک متخصص است تا علت دقیق علائم فرد مشخص شود.

آشنایی با علائم سرطان روده بسیار مهم است. این بیماری در مراحل اولیه می‌تواند با درمان به طور کامل بهبود بیابد. مراجعه زودتر به پزشک می‌تواند باعث کشف بیماری در مراحل پایین‌تر شود و طول عمر بیماران سرطان روده را افزایش دهد.

بیشتر بخوانید: درمان سرطان روده

سرطان روده چیست و چگونه شروع می‌شود؟

سرطان روده بزرگ یا سرطان کولون نام بیماری است که روده بزرگ و انتهایی ترین بخش دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار  می‌دهد. اگرچه این نوع سرطان در میان افراد مسن‌تر رایج تر است، اما افراد در هر سنی می‌توانند به آن دچار شوند.

در ادامه درباره علائم سرطان روده صحبت می‌کنیم. اگر هر قسمتی از متن را درست متوجه نشدید می‌توانید در قسمت دیدگاه‌ها سوال کنید.

علائم سرطان روده

علائم سرطان روده بزرگ در اواسط و اواخر دوره بیماری بروز می‌کنند. بیشتر افرادی که به این نوع از سرطان مبتلا هستند، در ابتدای بیماری هیچ علائم و نشانه‌ای از خود بروز نمی‌دهند. همچنین شدت نشانه‌های سرطان روده با توجه به اندازه تومورها و محل قرار گیری آن‌ها در داخل روده بزرگ  می‌تواند متفاوت باشد.

شایع ترین نشانه‌ها و علائم سرطان روده عبارت است از:

• تغییر در اجابت مزاج (یبوست یا اسهال)
• خونریزی مقعدی
• احساس ناراحتی یا درد شکم
• احساس تخلیه ناکامل مدفوع
• احساس خستگی و ضعف
• کاهش وزن ناخواسته

تغییر در اجابت مزاج، شایع ترین علامت سرطان روده بزرگ است. رایج ترین ترکیب علامتی، تغییر در اجابت مزاج به علاوه خونریزی مقعدی است که در تقریبا نیمی از بیماران دیده می‌شود.

همه بیماران همه علامت‌ها را ندارند و یک بیمار ممکن است بعضی از این علائم را داشته باشد. اگر هر یک از این علائم چند هفته طول کشید یا شدیدتر شد با پزشک خود صحبت کنید.

سایر علائم سرطان روده

علاوه بر مواردی که گفته شد، علائم و نشانه‌های زیر نیز می‌توانند با سرطان روده بزرگ مرتبط باشند و باید جدی گرفته شوند:

• احساس درد شدید به هنگام دفع مدفوع و اجابت مزاج در ناحیه شکم و رکتوم
• کاهش شدید میل به غذا
• زرد شدن رنگ پوست بدون هیچ پیش زمینه یا دلیل مشخصی
• کم خونی (آنمی): ایجاد کم‌خونی فقر آهن، مخصوصا در آقایان، باید جدی گرفته شود.
• سفتی عضلات شکم و احساس گرفتگی در اطراف ناف
• نفخ

البته سرطان روده تنها علت ایجاد این علائم نیز نیست و باید با اقدامات تشخیصی علت آن‌ها کشف شود.

مهمترین نشانه سرطان روده

اگر چند مورد از عالئم زیر را همزمان تجربه می‌کنید، باید به پزشک مراجعه کنید:

• خونریزی مقعدی

• تغییر در اجابت مزاج

• احساس ناراحتی در ناحیه شکم

• احساس خستگی و ضعف

• کاهش شدید وزن

• احساس تخلیه ناکامل

• کاهش شدید وزن

تغییر در اجابت مزاج

فواصل دفع مدفوع و قوام آن در افراد مختلف، متفاوت است. در صورتی که بدون تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی تان، دچار اسهال یا یبوست شده یا قوام مدفوع‌تان تغییر کرده، بهتر است برای بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

همچنین باریک شدن قطر مدفوع می‌تواند نشانه وجود توده در روده باشد که باعث کاهش قطر روده شده است.

خونریزی مقعدی

اگر دچار خونریزی مقعدی شده اید و یا در مدفوع خود خون مشاهده کردید، باید خیلی سریع به پزشک معالج خود مراجعه کنید. گاهی خونریزی‌های مقعدی ناشی از زخم‌ها و مشکلات دیگری مانند بواسیر (هموروئید)، شقاق (فیشر)، کولیت (التهاب روده) یا زخم معده هستند. بنابراین در صورت مشاهده چنین موضوعی به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایش هایی مانند کولونوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی، علت اصلی خونریزی مشخص شود.

خونریزی ممکن است به صورت رگه‌های خون روی مدفوع دیده شود یا مدفوع با خون ترکیب شده باشد، البته در بیشتر موارد خونریزی با چشم دیده نمی‌شود.

خونریزی از بخش‌های فوقانی روده، قرمز روشن نیست، بلکه تیره یا حتی سیاه است.

خونریزی از بخش‌های تحتانی روده و مخصوصا رکتوم، معمولا راحت‌تر دیده می‌شود. خونریزی شایع‌ترین علامت سرطان رکتوم است.

احساس ناراحتی در ناحیه شکم

نفخ، گرفتگی و یا وجود گازهای معده حالت‌های عادی هستند که ممکن است در طول روز با آنها روبرو شویم. بخش بزرگی از این شرایط به خاطر رژیم غذایی، استرس و کمبود خواب به وجود می‌آیند. با این حال اگر در طولانی مدت و فارغ از نوع رژیم غذایی که در پیش گرفته اید، دچار نفخ، احساس گرفتگی، دل درد‌های مزمن و گاز شدید معده شده اید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. این علائم می‌توانند در اثر وجود سرطان روده به وجود بیایند.

احساس تخلیه ناکامل

اگر پس از هر بار اجابت مزاج، احساس می‌کنید که روده‌های شما کاملا تخلیه نشده اند، باید به پزشک مراجعه کنید. این احساس طبیعی نیست و باید برای انجام آزمایش‌های بیشتر، از جمله تست هایی در خصوص عفونت روده، پرولاپس داخلی رکتوم، مشکلاتی در کف لگن و وجود سرطان، زیر نظر یک متخصص باشید.

احساس خستگی و ضعف

ضعف و خستگی به خاطر عوامل مختلفی در بدن بروز می‌کنند. استرس، فشار کاری شدید، کمبود خواب، رژیم غذایی غلط، کمبود خون، کمبود ویتامین‌ها و بسیاری از عوامل دیگر  می‌توانند موجب ایجاد احساس خستگی و ضعف شوند. به همین دلیل است که این نشانه سرطان روده بزرگ، معمولا مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

با این حال، باید بدانید که احساس خستگی و ضعف طبیعی نیست و شما باید برای پیدا کردن دلیل اصلی بروز آن به پزشک مراجعه کنید. پزشک معالج شما نیز معمولا از احتمالات ساده تر، مانند کمبود ویتامین و کمبود خواب، آغاز می‌کند و در صورت بهبود نیافتن، سرطان‌ها و مشکلات جدی تر را مورد بررسی قرار می‌دهد.

کاهش شدید وزن

یکی از نشانه‌های بسیار مهم و خطرناک در بدن که باید جدی گرفته شود، کاهش شدید وزن است. اگرچه یکی از استاندارد‌های رایج اما غلط سلامتی و زیبایی در دنیای امروز، کاهش وزن است.بسیاری از رژیم‌های غذایی و سبک‌های ورزشی، با شعار کاهش سریع وزن بازاریابی می‌کنند، اما بدن یک انسان سالم معمولا به سرعت و در یک بازه زمانی کوتاه، کاهش وزن شدیدی را تجربه نمی‌کند. بنابراین در صورتی که در بازه زمانی کوتاه، کاهش وزن بسیار چشمگیری داشته اید، بهتر است برای چکاپ به پزشک مراجعه کنید.

سرطان روده در جوانان

علائم سرطان روده که در بخش قبل مورد بررسی قرار گرفتند، در میان جوانان و افراد مسن تر مبتلا به سرطان روده به صورت یکسان دیده می‌شوند. به بیان ساده تر، هیچ تفاوتی میان نشانه‌های این بیماری در میان جوانان و افراد مسن تر وجود ندارد.

البته، بروز و شیوع سرطان روده در جوانان کمتر از افراد مسن‌تر است. بنابراین، افراد توجه کمتری به علائم می‌کنند و معمولا در زمان مناسب به پزشک مراجعه نمی‌کنند. در صورتی که هر کدام از علائم بالا را دارید، فارغ از سنتان، به پزشک مراجعه کنید، مخصوصا اگر سابقه خانوادگی سرطان روده بزرگ دارید.

سرطان روده در زنان

علائم سرطان روده در زنان نیز تفاوت خاصی با علائم آن در مردان ندارد و شامل خونریزی، تغییر اجابت مزاج، درد شکم، کاهش وزن و خستگی است.

علائم سرطان روده در مراحل مختلف بیماری

سرطان کولون به عنوان دومین سرطان مرگبار در جهان شناخته می‌شود. بر اساس میزان گستردگی بیماری، سرطان کولون به پنج مرحله طبقه بندی  می‌شود. واضح است که علائم سرطان روده در هر یک از  این پنج مرحله، متفاوت هستند.

• مرحله صفر: در این مرحله سلول‌های سرطانی در داخلی ترین جدار روده بزرگ قرار دارند. این مرحله به عنوان اولین مرحله سرطان شناخته می‌شود و در اکثر موارد هیچ گونه علائم یا نشانه ای را در فرد بیمار ایجاد نمی‌کند.
• مرحله اول: در این مرحله غده‌های سرطانی به لایه‌های دوم و سوم نفوذ کرده اند و تمام بخش داخلی کولن را در بر می‌گیرند. فرد ممکن است علائم خفیفی مانند تغییر در عادات اجابت مزاج را تجربه کند.
• مرحله دوم و سوم: در این مراحل، بیماری کاملا دیواره روده را درگیر کرده یا به غدد لنفاوی اطراف رسیده است. در این مراحل شدت علائم بیشتر از مرحله اول است.
• مرحله چهار: سرطان روده بزرگ در این مرحله متاستاز کرده و علاوه بر غدد لنفاوی، ارگان‌های دیگر مانند استخوان ها، کبد و ریه را نیز درگیر می‌کند. در این مرحله، علائم سراسری بیماری مانند خستگی و ضعف و علائم دوردست مانند علائم ریوی را می‌بینیم.

علائم سرطان رکتوم

رکتوم یا راست روده ۱۵ سانت انتهایی روده بزرگ است. به طور کل لیست علائم سرطان رکتوم تفاوت فاحشی با بقیه بخش‌های روده بزرگ ندارد. با این وجود معمولا خونریزی شایع‌تر است و خونی که دیده می‌شود روشن‌تر است.

به هر حال سرطان در قسمت‌های ابتدایی و انتهای روده را نمی‌توان با علائم افتراق داد و باید کولونوسکوپی انجام شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

همه افراد باید علائم سرطان را جدی بگیرند و در صورت مشاهده آن‌ها به پزشک معالج خود مراجعه کنند. با این حال، برخی از افراد با توجه به شرایط ژنتیکی و فیزیکی خود، بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به سرطان روده هستند و بدیهی است که نشانه‌های سرطان روده در این افراد باید بسیار جدی گرفته شود.

مواردی که احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان روده بزرگ دارند عبارتند از:

• افراد بالای ۵۰ سال
• سابقه خانوادگی سرطان روده
• رژیم غذایی پر چرب با فیبر پایین
• چاقی و دیابت
• الکل و سیگار

بیشتر بخوانید: عوامل خطر سرطان روده

تشخیص سرطان روده بزرگ در صورت بروز علائم

پس از مشاهده علائم سرطان روده بزرگ و مراجعه به پزشک، آزمایش‌های مختلفی برای تشخیص منشا اصلی بیماری و علائم مشاهده شده، صورت  می‌گیرد. مهم ترین روش‌های تشخیص سرطان روده بزرگ، عبارتند از:

• کولونوسکوپی: در این روش پزشک یک لوله بسیار باریک مجهز به دوربین و چراغ را از مقعد به داخل روده بزرگ می‌فرستد تا فضای داخلی روده و کولن را به خوبی بررسی کند. در صورت وجود توده‌های غیر طبیعی، از آن‌ها نمونه برداری شده و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• بیوپسی (نمونه برداری): در این روش پزشک یک تکه از بافت روده بزرگ را برداشته و برای آزمایش‌های بیشتر و وجود سلول‌های سرطانی، آن را بررسی می‌کند.
• سی تی اسکن: در این روش پزشک با کمک پرتو ایکس از فضای داخلی روده شما تصویربرداری می‌کند. این روش معمولا برای بررس میزان پراکندگی سرطان مورد استفاده قرار  می‌گیرد.

غربالگری و پیشگیری از سرطان روده

سرطان روده بزرگ معمولا با پیدایش توده‌های کوچک غیر سرطانی از سلول‌ها در داخل روده بزرگ آغاز  می‌شود. این توده‌های کوچک تحت عنوان پولیپ روده شناخته می‌شوند. به مرور زمان، برخی از این پولیپ‌ها می‌توانند به توده‌های سرطانی تبدیل  شوند.

پولیپ‌های سرطانی ممکن است بسیار کوچک باشند و در اکثر اوقات یا هیچ علائمی ‌ندارند و یا علائم آنها بسیار خفیف است. به همین دلیل توصیه می‌کنیم افراد غربالگری سرطان روده را جدی بگیرند تا پولیپ‌های روده پیش از بروز علائم شناسایی شوند.

همچنین باید از عوامل خطرزای سرطان روده پرهیز کرد تا احتمال ابتلا به این بیماری کاهش یابد.

کلام آخر

علائم و نشانه‌های سرطان روده بزرگ مشابه علائم بیماری‌های بسیار رایج‌ مانند بواسیر (هموروئید) و سندرم روده تحریک پذیر (IBS) است. در سرطان، این علائم معمولاً تازه شروع شده، شدید و طولانی مدت بوده و با گذشت زمان تغییر می‌­کنند. با هوشیاری نسبت به علائم سرطان روده بزرگ، ممکن است بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، و احتمال موفقیت در درمان آن بیشتر است. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ تا مراحل پیشرفته هیچ علائمی ندارند، بنابراین افراد باید مرتباً غربالگری شوند.

همچنین از آنجا که سرطان روده بزرگ ممکن است در سنین قبل از غربالگری و نیز در بین نوبت‌های غربالگری رخ دهد، هر کسی در صورت رویت علائم سرطان روده باید به پزشک مراجعه کند.

منابع:

Cancer.net

uptodate.com

سوالات رایج:

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید