تارگت تراپی سرطان سینه یا درمان هدفمند، معمولاً برای درمان سرطان سینه استفاده می شود. در این درمان از داروها برای هدف قرار دادن مولکول های خاص (از جمله پروتئین ها) روی سلول های سرطانی یا درون آنها استفاده می شود. این مولکول‌ها باعث ارسال سیگنال‌ها یا پیام‌هایی می‌شوند که در رشد و تقسیم سلول کمک می‌کنند. با هدف قرار دادن این مولکول ها، داروها رشد و گسترش سلول های سرطانی را متوقف می کنند و آسیب به سلول های طبیعی را محدود می کنند. تارگت تراپی ممکن است درمان هدفمند مولکولی نیز نامیده شود.

بیشتر بخوانید: تارگت تراپی چیست؟

تارگت تراپی سرطان سینه با چه هدفی انجام می‌شود؟

ممکن است تارگت تراپی را برای موارد زیر انجام دهید:

• جلوگیری از رشد و گسترش سلول های سرطان سینه
• کاهش احتمال عود سرطان سینه (عود = بازگشت)
• درمان سرطان سینه که به بقیه قسمت‌های بدن گسترش یافته (متاستاتیک) و دیگر به سایر درمان‌های سرطان سینه پاسخ نمی‌دهد.
• تیم درمانی‌تان، نیازهای شخصی شما را برای برنامه ریزی داروها، دوزها و برنامه های تارگت تراپی، در نظر می گیرد. ممکن است شما درمان های دیگری هم دریافت کنید.

انواع داروهای تارگت تراپی سرطان سینه

داروهای مختلفی برای درمان تارگت سرطان پستان وجود دارد که در دسته های دارویی متفاوتی جای می‌گیرند. داروهای هدفمند سرطان سینه عبارتند از:

• تراستوزوماب (Trastuzumab)
• پرتوزوماب (Pertuzumab)
• تراستوزوماب امتانسین (Trastuzumab emtansine)
• لاپاتینیب (Lapatinib)
• پالبوسیکلیب (Palbociclib )
• نراتینیب (Neratinib)
• ریبوسیکلیب سوکسینات (Ribociclib succinate)
• اورولیموس (Everolimus)
• آبماسیکلیب (Abemaciclib)
• اولاپاریب (Olaparib)
• تالازوپاریب (Talazoparib)

هر کدام از این داروها در دسته و گروه خاصی جای می‌گیرد. هر دسته بر اساس نوع مولکولی که روی آن اثر می‌گذارند مشخص می‌شود. در ادامه انواع مختلف گروه‌های دارویی درمان تارگت سرطان پستان را توضیح می‌دهیم.

برای مراجعه به بهترین متخصص تارگت تراپی کلیک کنید.

داروهای تارگت تراپی ضد HER2

همانطور که در پست «سرطان سینه» گفتم، HER2 یکی از گیرنده‌های پروتئینی در سطح سلول‌های سرطانی است. این پروتئین، سرعت رشد سلول‌ها را افزایش می‌دهد. بنابراین مهار آن، باعث کاهش رشد سرطان می‌شود.

در زمان تشخیص، آزمایش وضعیت HER2 بر روی تمام تومورهای سرطان سینه انجام می شود. اگر سلول های سرطانی سینه HER2 را بیش از حد بیان کنند، سرطان سینه، HER2 مثبت نامیده می‌شود.

داروهای تارگت تراپی زیر به طور ویژه برای اتصال به پروتئین های اضافی HER2 طراحی شده اند تا باعث توقف رشد سلول های سرطان سینه HER2 مثبت بشوند.

تراستوزوماب (Trastuzumab)

تراستوزوماب با نام تجاری هرسپتین (نام برند اصلی) در ایران معروف است. این دارو رایج ترین داروی تارگت تراپی برای درمان سرطان سینه HER2 مثبت است و از طریق یک سوزن در ورید (داخل وریدی یا IV) هر یک تا سه هفته تزریق می‌شود.

تقریبا در تمامی یبمارانی که تومور HER2-مثبت دارند، تجویز این دارو ضروری است. تراستوزوماب معمولاً تا یک سال تجویز می‌شود (مجموعا ۱۷ یا ۱۸ دوره سه هفته‌ای).

برای زنان مبتلا به سرطان سینه که سرطان به سایر نقاط بدن گسترش یافته است (سرطان سینه متاستاتیک)، ممکن است به تنهایی تراستوزوماب تجویز شود و این روش تا زمانی که سرطان سینه دیگر به دارو پاسخ ندهد ادامه می‌یابد.

پرتوزوماب (Pertuzumab)

پرتوزوماب یا پرجتا، در ترکیب با تراستوزوماب و شیمی درمانی برای درمان سرطان پستان HER2 مثبت اولیه، در افرادی که گره لنفاوی‌شان هم درگیر شده یا بیماری گیرنده هورمون منفی دارند، استفاده می‌شود.

Pertuzumab ممکن است در ترکیب با  تراستوزوماب و دوستاکسل برای درمان سرطان سینه HER2 مثبت متاستاتیک در افرادی که تراستوزوماب یا شیمی درمانی برای درمان آن نداشته اند، استفاده شود.

همچنین ممکن است پرتوزوماب در ترکیب با تراستوزوماب و شیمی درمانی، قبل از جراحی، در افراد مبتلا به سرطان سینه HER2 مثبت در موارد زیر استفاده شود:

• پیشرفته موضعی
• مرحله اولیه
• سرطان سینه التهابی

پرتوزوماب (Pertuzumab) و تراستوزوماب (trastuzumab)

فسگو (Phesgo)، ترکیبی از ۲ داروی تارگت تراپی، پرتوزوماب و تراستوزوماب است. این دارو به صورت زیر جلدی (زیر پوست) تجویز می شود، نه وریدی!

فسگو، ممکن است برای سرطان پستان HER2 مثبت در مراحل اولیه که تا ۳ غدد لنفاوی گسترش یافته است یا برای سرطان پستان در مراحل اولیه که گیرنده هورمون منفی است، تجویز شود.

فسگو  ممکن است با دوستاکسل ترکیب شود تا در درمان سرطان سینه متاستاتیک HER2 مثبت در افرادی که هیچ گونه تارگت تراپی HER2 یا شیمی درمانی برای سرطان متاستاتیک سینه دریافت نکرده اند، استفاده شود.

تراستوزوماب اِمتانسین (Trastuzumab emtansine)

تراستوزوماب امتانسین ترکیبی از تراستوزوماب و داروی شیمی درمانی امتانسین (DM1) است و نام تجاری آن Kadcyla (کادسیلا) یا T-DM1 است. این دارو ممکن است برای درمان سرطان سینه متاستاتیک HER2 مثبت که قبلاً با یکی از موارد زیر درمان شده است استفاده شود:

• تراستوزوماب به تنهایی
• شیمی درمانی با پاکلی‌تاکسل (تاکسول) یا دوستاکسل
• تراستوزوماب با پاکلی تاکسل یا دوستاکسل

اگر پس از درمان با شیمی درمانی و تراستوزوماب، هنوز شواهدی از سرطان وجود داشته باشد، تراستوزوماب امتانسین ممکن است برای درمان سرطان سینه HER2 مثبت غیر متاستاتیک هم استفاده شود.

تراستوزوماب دروکستکان (Trastuzumab deruxtecan)

تراستوزوماب دروکستکان یا Enhertu، ترکیبی از تراستوزوماب و یک داروی شیمی درمانی به نام دروکستکان است و این دارو ممکن است برای افراد زیر تجویز شود:

• افرادی که سرطان سینه HER2 غیرقابل جراحی دارند
• افرادی که سرطان سینه HER2 مثبت متاستاتیکی دارند که قبلاً با تراستوزوماب امتانسین درمان شده است

مهارکننده های تیروزین کیناز

تیروزین کینازها نوعی آنزیم هستند (پروتئین هایی که واکنش های شیمیایی خاصی را در بدن سرعت می بخشند). آنها نقش مهمی در رشد و تقسیم سلولی دارند. مهارکننده‌های تیروزین کیناز، تیروزین کینازهای خاصی که به سلول‌های سرطانی پیام رشد می‌دهند را مسدود می‌کنند. این داروها را مهارکننده های انتقال سیگنال یا داروهای مولکولی کوچک نیز می‌نامند.

لاپاتینیب (Lapatinib)

زمانی که بقیه انواع شیمی درمانی یا تراستوزوماب (Herceptin) دیگر اثر نمی کنند، ممکن است لاپاتینیب و کپسیتابین برای درمان سرطان سینه HER2 مثبت متاستاتیک تجویز شوند. این دارو با نام تجاری تایکِرب (Tykerb) موجود است.

لاپاتینیب و لتروزول ممکن است به زنان یائسه با سرطان سینه متاستاتیک HER2 مثبت و گیرنده هورمونی مثبت داده شود. لتروزول نوعی درمان هورمونی است و این ترکیب زمانی ترکیب می‌شود که درمان هورمونی دیگر جواب ندهد.

نراتینیب (Neratinib)

نراتینیب ممکن است برای درمان زنان مبتلا به سرطان سینه  گیرنده هورمونی مثبت در مراحل اولیه و سرطان سینه HER2 مثبت پس از اتمام یک سال درمان با تراستوزوماب (Herceptin)، استفاده شود.

مهارکننده های هدف پستانداری راپامایسین (mTOR)

مهارکننده‌های mTOR، راپامین (mTOR) را مسدود می‌کنند. mTOR پروتئینی است که رشد و تولید مثل سلول را تنظیم می کند و در بعضی از انواع سرطان، از جمله سرطان سینه، غیر طبیعی است که باعث می شود سلول های سرطانی به رشد و تقسیم ادامه دهند. مهارکننده‌های mTOR فعالیت mTOR را مسدود می‌کنند و از این طریق می‌تواند رشد سرطان را متوقف کند.

اِوِرولیموس (Everolimus)، مهارکننده mTOR است که برای سرطان سینه متاستاتیک استفاده می‌شود. این دارو همراه با داروی هورمون درمانی اگزمستان (آروماسین)، تجویز می شود. از این ترکیب برای درمان زنان یائسه با سرطان سینه متاستاتیک HER2 منفی و گیرنده هورمونی مثبت که دیگر به درمان هورمونی با لتروزول یا آناستروزول پاسخ نمی‌دهند، استفاده می‌شود.

مهارکننده‌های کیناز وابسته به سایکلین (CDK)

کینازهای وابسته به سایکلین (CDKs)، پروتئین هایی هستند که چرخه سلولی را کنترل می کنند. مهارکننده های CDK4/6، این پروتئین ها را مسدود می کنند تا باعث کاهش یا توقف رشد سلول های سرطانی بشوند.

این داروها معمولا در سرطان پستان پیشرفته یا متاستاتیک که گیرنده هورمونی مثبت و HER2 منفی دارند استفاده می‌شوند.

داروهای این دسته عبارتند از:

• پالبوسیکلیب (palbociclib): پرکاربردترین دارو در ایران
• آبماسیکلیب (Abemaciclib)
• ریبوسیکلیب (Ribociclib)

این داروها را می‌توان به سه صورت تجویز کرد:

• در ترکیب با یک مهارکننده آروماتاز (AI)
• در ترکیب با فولوسترانت (Fulvestrant)
• گاهی اوقات به تنهایی

 

داروهای مهارکننده PARP

این داروها در بیماران با جهش در ژن‌های BRCA استفاده می‌شود.

این داروها سلول‌های سرطانی را با جلوگیری از ترمیم آسیب سلولی، از بین می‌برند. داروی اصلی این گروه، اُلاپاریب (olaparib) است. ASCO توصیه می‌کند که اولاپاریب را در درمان بیماران سرطان سینه با همه ویژگی‌های زیر استفاده کرد:

• • مرحله ابتدایی
  • HER2 منفی
  • جهش ارثی ژن BRCA1 یا BRCA2
  • احتمال بالای عود سرطان سینه

اولاپاریب بعد از جراحی را باید برای یک سال بعد از تکمیل شیمی‌درمانی، جراحی و رادیوتراپی (در صورت نیاز) داد.

داروی دیگر این دسته تالازوپاریب است. ممکن است از این دارو برای زنان مبتلا به سرطان سینه موضعیِ پیشرفته یا متاستاتیک HER2 منفی که دارای یک از جهش های BRCA1 یا BRCA2 باشد و قبلا شیمی درمانی شده‌اند استفاده شود.

هر دو دارو به صورت خوراکی مصرف می‌شوند.

سایر داروها

• ساکیتوزوماب یا ساسیتوزوماب Sacituzumab govitecan-hziy. در سال 2020، FDA استفاده از ساكیتوزوماب را برای درمان افراد مبتلا به سرطان سینه نوع سه گانه منفی كه قبلاً حداقل ۲ درمان دریافت كرده باشند، تایید کرد. Sacituzumab govitecan-hziy دوگانه‌ای از آنتی بادی و دارو است، به این معنی که آنتی بادی به سلول سرطانی متصل می شود و سپس داروی ضد سرطانی را که حمل می کند، برای آغاز تخریب سلول سرطانی وارد سلول می کند. ساکیتوزوماب از طریق وریدی در روزهای ۱ و ۸ از هر چرخه ۲۱ روزه تجویز می‌شود.
• انترکتینیب Entrectinib و لاروترکتینیب Larotrectinib. در بعضی بیماران با جهش ژن NTRK استفاده می‌شوند.
• آلپلیسیب Alpelisib. در بعضی بیماران با جهش ژنی PIC3CA استفاده می‌شود.

عوارض جانبی تارگت تراپی سرطان سینه

عوارض جانبی ممکن است در هر نوع درمانی برای سرطان سینه رخ دهند، اما تجربه هرکس از این عوارض متفاوت است به این صورت که برخی افراد عوارض جانبی زیادی دارند اما بعضی عوارض کمی تجربه می‌کنند یا اصلا عوارضی ندارند.

تارگت تراپی به سلول های سرطانی حمله می کند؛ اما معمولاً به سلول های سالم آسیب نمی رساند، بنابراین عوارض جانبی کمتر و شدیدتری نسبت به شیمی درمانی و پرتودرمانی دارد. شیمی درمانی و پرتودرمانی علاوه بر سلول‌های سرطانی ممکن است به سلول‌های سالم هم آسیب برسانند.

عوارض جانبی ممکن است در هر زمانی رخ دهند برای مثال بلافاصله بعد از پایان درمان یا چند روز و چند هفته بعد از پایان درمان. گاهی اوقات عوارض جانبی دیرهنگام، ماه‌ها یا سال‌ها پس ازتارگت تراپی ایجاد می شوند. اکثر عوارض جانبی خود به خود از بین می روند یا قابل درمان هستند، اما برخی از عوارض ممکن است طولانی مدت یا دائمی شوند.

عوارض جانبی تارگت تراپی سرطان سینه، عمدتاً به نوع دارو یا ترکیبی از داروها، دوز، نحوه تجویز و سلامت کلی شما بستگی دارد. برخی از عوارض جانبی رایج تارگت تراپی سرطان سینه عبارتند از:

• خستگی
• سردرد
• درد دهان
• اسهال
• حالت تهوع و استفراغ
• افزایش خطر ابتلا به عفونت
• مشکلات پوستی، از جمله قرمزی، خارش و خشکی پوست
• از دست دادن اشتها
• یبوست

برخی از افراد ممکن است هنگام تجویز دارو واکنش نشان دهند، از جمله:

• خس خس سینه، مشکل در تنفس یا سرفه
• بثورات پوستی، گرگرفتگی یا خارش
• اضطراب
• درد قفسه سینه یا ضربان قلب نامنظم
• فشار خون بالا یا پایین

تراستوزوماب می تواند باعث آسیب قلبی شود، به‌خصوص زمانی که همراه با دوکسوروبیسین (آدریامایسین)، که یک داروی شیمی درمانی است که معمولاً برای سرطان سینه استفاده می شود، داده شود. لاپاتینیب هم می تواند باعث آسیب قلبی شود. در طول درمان با تراستوزوماب تست‌های عملکرد قلب، مانند MUGA یا اکوکاردیوگرافی، قبل از شروع درمان و سپس به طور منظم انجام می‌شود.

اگر این عوارض جانبی یا عوارض دیگری دارید که فکر می کنید ممکن است ناشی از تارگت تراپی باشد، به تیم درمانی خود اطلاع دهید. هرچه زودتر عوارض را به آن‌ها بگویید، زودتر می توانند راه هایی را برای کمک به شما برای مقابله با آن‌ها پیشنهاد کنند.

نتیجه گیری

در این مطلب درباره‌ی تارگت تراپی سرطان سینه که یکی از راه‌های درمان این نوع سرطان است مطالعه کردیم و همچنین با چند دسته از داروهای این درمان و عوارض جانبی آن‌ها آشنا شدیم.

پرسش های متداول

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید