برخی از انواع سرطان و روش‌های درمانی، می‌توانند باعث تغییراتی در بدن فرد شده و رابطه جنسی را دشوار کنند. البته این مشکل برای همه افراد مبتلا به سرطان پیش نمی‌آید. اینکه سرطان چگونه بر رابطه جنسی افراد تأثیر می‌گذارد، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. به همین دلیل، آگاهی از ارتباط بین رابطه جنسی و سرطان بسیار اهمیت دارد.

تأثیر سرطان بر رابطه جنسی چیست؟

سرطان می‌تواند از چند جهت بر رابطه جنسی تأثیر بگذارد.

1- خستگی مفرط

یکی از عوارض جانبی رایج سرطان و روش‌های درمان آن، خستگی مفرط است. خستگی مفرط با خستگی معمولی که با استراحت کردن بهبود می‌یابد، تفاوت دارد. خستگی ناشی از سرطان برای هر کسی فرق دارد. خستگی مفرط در بعضی افراد فقط چندین هفته طول می‌کشد؛ در حالی که برخی دیگر سال‌ها با آن دسته و پنجه نرم می‌کنند.

خستگی و کمبود انرژی می‌تواند کارهای روزمره (مانند آشپزی، پیاده‌روی و حمام کردن) را بسیار دشوار کند. هنگامی که فرد دائماً احساس خستگی کند، رمقی برای فکر کردن به رابطه جنسی نیز نخواهد داشت. در نتیجه، امکان دارد که میل جنسی و میزان تحریک‌پذیری جنسی فرد کاهش یابد.

گاهی اوقات اطرافیان فرد مبتلا به سرطان، خستگی ناشی از سرطان را درک نکرده و آن را با تنبلی یا خستگی معمولی اشتباه می‌گیرند. اما خستگی مفرط، چیزی فراتر از این‌ها است. اگر شریک عاطفی فرد درکی از خستگی مفرط و عوارض آن نداشته باشد، ممکن است بین زوجین فاصله عاطفی ایجاد شود.

2- کاهش اعتماد به نفس

همه افراد در مقطعی از زندگی، دچار کاهش اعتماد به نفس نسبت به بدن خود می‌شوند. اما هنگامی که فرد می‌فهمد به سرطان مبتلا شده، بیش از پیش نگران بدن خود می‌شود. سرطان می‌تواند تغییرات فیزیکی در بدن ایجاد کند. این تغییرات ممکن است موقت یا دائمی باشند و بر اعتماد به نفس افراد تأثیر بگذارند. اعتماد به نفس نقش مهمی در تمایلات جنسی ما دارد.

زمانی که به بدن خود حس خوبی نداشته باشیم، نمی‌توانیم روی احساسات و لذت جنسی که در لحظه تجربه می‌کنیم، تمرکز کنیم. این عدم اعتماد به نفس، مانند نوعی حواس‌پرتی عمل می‌کند که باعث می‌شود میل جنسی کاهش یافته و رسیدن به ارگاسم (اوج لذت جنسی) دشوار شود.

3- تغییر عملکرد اندام‌های جنسی

هنگامی که به ارتباط سرطان و رابطه جنسی فکر می‌کنیم، اولین چیزی که توجهمان را جلب می‌کند عملکرد اندام‌های جنسی است. سرطان‌های ناحیه لگن مانند سرطان پروستات، سرطان تخمدان، سرطان رحم و سرطان دهانه رحم از آن دسته از سرطان‌هایی هستند که زندگی جنسی افراد را دستخوش تغییر می‌کنند. درمان این سرطان‌ها نیز ممکن است بر عملکرد اندام‌های ناحیه لگن تأثیر گذاشته و فعالیت جنسی را سخت کند.

به عنوان مثال، جراحی و پرتودرمانی سرطان واژن می‌تواند باعث ایجاد تغییراتی مانند کوتاه شدن واژن شود. علاوه بر این دو روش درمانی، شیمی ‌درمانی نیز می‌تواند توانایی روان‌سازی واژن را کاهش دهد. در نتیجه، امکان دارد که رابطه جنسی فرد بسیار دردناک شود. به عنوان یک مثال دیگر، برخی از انواع جراحی باعث آسیب عصبی و عروقی در مبتلایان به سرطان پروستات می‌شود. این اتفاق ممکن است بر توانایی نعوظ و حفظ نعوظ فرد تأثیر بگذارد.

با این حال، باید توجه داشت که احتمال تغییر زندگی جنسی در همه انواع سرطان و روش‌های درمان آن وجود دارد، نه فقط سرطان‌های ناحیه لگن.

4- اضطراب و افسردگی

تشخیص سرطان، اتفاق مهمی در زندگی افراد است. سرطان نه تنها می‌تواند بدن را از نظر فیزیکی تغییر دهد، بلکه می‌تواند سلامت روان را نیز تحت تأثیر قرار دهد. تجربه احساساتی مانند ترس، اضطراب، خشم و غم می‌تواند باعث کاهش میل جنسی شود.

بیشتر بخوانید : کنار آمدن با سرطان و مدیریت احساسات

برخی از افراد مبتلا به سرطان هنگام برقراری رابطه با شریک زندگی خود، دچار نگرانی یا احساس گناه می‌شوند. این اتفاق تمایلات جنسی فرد را کاهش داده و مانع از رسیدن به ارگاسم می‌شود. از این رو، بسیار مهم است که شریک زندگی فرد سرطانی، ارتباط فیزیکی (مانند لمس کردن، نوازش کردن و بوسیدن) را با او حفظ کند تا اضطراب و افسردگی کاهش یابد.

5- تغییرات هورمونی

هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون (هورمون‌های جنسی اصلی در زنان) و تستوسترون (هورمون جنسی اصلی در مردان) همگی بر میل و برانگیختگی جنسی تأثیر می‌گذارند. میزان این هورمون‌های جنسی با ابتلا به برخی سرطان‌ها یا انجام برخی روش‌های درمان سرطان، تغییر می‌کند.

به عنوان مثال، پرتودرمانی سرطان پروستات میزان هورمون تستوسترون را کاهش داده و می‌تواند منجر به عوارض جانبی طولانی مدت (مانند اختلال نعوظ) شود. روش‌های درمان سرطان پروستات و سرطان سینه به احتمال زیاد بر میزان هورمون‌ها در بدن تأثیر می‌گذارند. با این حال، درمان انواع دیگر سرطان نیز ممکن است میزان هورمون‌های جنسی را دستخوش تغییر کنند.

برخی از داروهای شیمی درمانی می‌توانند بر عملکرد تخمدان‌ها تأثیر بگذارند. این اتفاق قادر است استروژن را کاهش دهد یا تولید استروژن را به طور کامل متوقف کند. در برخی موارد، روش‌هایی مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی به تخمدان‌ها آسیب رسانده و منجر به یائسگی می‌شوند. عوارض جانبی یائسگی شامل خشکی واژن، کاهش میل جنسی و درد در حین رابطه جنسی است.

آیا با وجود سرطان می‌توان رابطه جنسی برقرار کرد؟

پاسخ این سؤال مثبت است. امکان انتقال سرطان از طریق تماس بدنی و فعالیت جنسی وجود ندارد. همچنین، رابطه جنسی باعث گسترش سرطان یا عود کردن آن نمی‌شود.

اما در روند درمان سرطان، مواردی وجود دارد که فرد باید رابطه جنسی را محدود یا به طور کامل متوقف کند. این موارد عبارتند از:

• پایین بودن گلبول‌های سفید خون یا سرکوب شدن سیستم ایمنی (زیرا احتمال عفونت بالا می‌رود)
• ابتلا به موکوزیت دهانی (زخم دهان) یا زخم در ناحیه تناسلی و مقعد
• خونریزی از واژن یا راست روده
• استفاده از روش براکی تراپی برای درمان سرطان (زیرا تماس فیزیکی نزدیک ممکن است شریک جنسی را در معرض اشعه رادیواکتیو قرار دهد)
• شیمی درمانی فعال (امکان دارد داروها از طریق مایع منی یا مخاط به شریک جنسی منتقل شوند)

به همین دلیل بسیار مهم است که افراد به محض شروع درمان سرطان، از پزشک در مورد شرایط برقراری رابطه جنسی سؤال کنند.

پیشگیری از بارداری در سرطان چگونه است؟

در حین درمان سرطان و حداقل تا یک سال بعد از اتمام درمان، باید از بارداری جلوگیری کرد. اگر فرد مبتلا به سرطان یا شریک جنسی او با تخمک یا اسپرمی که توسط پرتودرمانی، شیمی درمانی یا سایر داروها آسیب دیده است باردار شود، خطر سقط جنین یا نقص مادرزادی وجود خواهد داشت.

باردار بودن همچنین بر آزمایش‌ها و روش‌های درمانی که فرد مبتلا به سرطان می‌تواند انجام دهد، تأثیر می‌گذارد. بنابراین اقدام برای بارداری تنها زمانی باید انجام شود که طبق نظر پزشک، بلامانع باشد.

برای جلوگیری از بارداری باید از روش‌های مؤثر استفاده کرد. برقراری رابطه جنسی بر اساس چرخه عادت ماهانه یا پیشگیری از بارداری به روش سنتی، روش‌های قابل اتکایی نیستند. روش‌های مؤثر جلوگیری از بارداری در سرطان شامل استفاده از کاندوم، مصرف قرص ضد بارداری، قرار دادن چسب یا حلقه واژینال و دستگاه IUD داخل رحمی است.

جمع بندی رابطه جنسی و سرطان

درباره رابطه جنسی و سرطان می‌توان نتیجه‌گیری کرد که در روند درمان بسیاری از انواع سرطان، میل جنسی فرد به دلایل جسمی و روانی مختلف کاهش می‌یابد. اگرچه تماس بدنی (مانند بوسیدن، نوازش کردن و لمس کردن) مشکلی ندارد، اما برای برقراری رابطه جنسی حتماً باید با پزشک مشورت کرد. امکان دارد که پزشک برای جلوگیری از آسیب یا عفونت، فرد را برای مدتی از رابطه جنسی منع کند.

منابع

cancercenter.com

news.cancerresearchuk.org

cancervic.org.au

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید