سرطان پانکراس یا لوزالمعده، نوعی بیماری است که در آن، سلول‌های بدخیم در بافت‌های پانکراس شکل می‌گیرند. از علائم و نشانه های سرطان لوزالمعده می‌توان به زردی، درد و کاهش وزن اشاره کرد. تشخیص به موقع سرطان پانکراس دشوار است. برای تشخیص ، مرحله بندی و درمان سرطان لوزالمعده، از آزمایش‌هایی استفاده می‌شود که اندام پانکراس را مورد بررسی قرار می‌دهند. روش درمان و احتمال بهبودی سرطان، به عوامل خاصی بستگی دارد.

در ادامه این مقاله، با ما همراه باشید تا روش های درمان سرطان پانکراس یا لوزالمعده را بررسی کنیم.

روش های درمان سرطان پانکراس

برای افراد مبتلا به سرطان پانکراس، انواع مختلفی از درمان وجود دارد. پنج روش درمانی که برای درمان سرطان لوزالمعده مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

• عمل جراحی
• پرتودرمانی
• شیمی درمانی
• کمورادیوتراپی
• تارگت تراپی

در ادامه به بررسی هرکدام از این روش های درمانی می پردازیم .

1- عمل جراحی

برای برداشتن تومور سرطانی در ناحیه پانکراس، ممکن است یکی از جراحی‌های زیر انجام شود:

• روش ویپل

ویپل یک روش جراحی است که در آن سر لوزالمعده، کیسه صفرا، بخشی از معده، بخشی از روده کوچک و مجرای صفراوی برداشته می‌شود. بخشی از لوزالمعده باقی می‌ماند تا بتواند آنزیم‌های گوارشی و انسولین تولید کند.

• پانکراتکتومی کامل

در این عمل تمام پانکراس، بخشی از معده، بخشی از روده کوچک، مجرای صفراوی مشترک، کیسه صفرا، طحال و غدد لنفاوی مجاور برداشته می‌شود.

• پانکراتکتومی دیستال

جراحی پانکراتکتومی دیستال برای برداشتن تنه و دم پانکراس استفاده می‌شود. اگر سرطان به طحال گسترش یافته باشد، ممکن است طحال نیز برداشته شود تا پروسه‌ی درمان سرطان لوزالمعده تکمیل شود .

اگر سرطان پخش شده باشد (متاستاز) و قابل برداشتن نباشد، پزشک می‌تواند جراحی‌های تسکینی زیر را برای بهبود علائم و کیفیت زندگی انجام دهد:

• بای پس صفراوی

اگر سرطان مجرای صفراوی را مسدود کند و مایع صفرا در کیسه صفرا جمع شود، ممکن است بای پس صفراوی انجام شود. در طی این عمل، پزشک کیسه صفرا یا مجرای صفراوی را در ناحیه قبل از انسداد بریده و آن را به روده کوچک می‌دوزد تا مسیر جدیدی از کنار ناحیه مسدود شده ایجاد شود.

• قرار دادن استنت از طریق آندوسکوپی

اگر تومور سرطانی، مجرای صفراوی را مسدود کرده باشد، امکان دارد جراحی‌ای برای قرار دادن استنت (لوله‌ای نازک) به منظور تخلیه مایع صفرا انجام می‌شود. دو روش برای این کار وجود دارد که پزشک از یکی از آن‌ها استفاده می‌کند.

در روش اول استنت مایع صفرا را به کیسه‌ای خارج از بدن تخلیه می‌کند. در روش دوم، استنت ناحیه مسدود شده را دور زده و مایع صفرا را به روده کوچک تخلیه می‌کند.

2- پرتو درمانی

پرتو درمانی روشی برای درمان سرطان لوزالمعده است که با استفاده از اشعه ایکس پرانرژی یا انواع دیگر پرتوها، سلول‌های سرطانی را می‌کشد یا از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند. در پرتودرمانی خارجی، از دستگاهی در خارج از بدن برای تابش پرتو به پانکراس و سایر اندام‌های سرطانی، استفاده می‌شود.

برای مطالعه بیشتر : پرتودرمانی بهتر است یا شیمی درمانی ؟

3- شیمی درمانی

شیمی درمانی روشی برای درمان سرطان لوزالمعده است که در آن، از دارو برای نابود کردن یا توقف رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. داروهای شیمی درمانی یا به صورت خوراکی مصرف می‌شوند، یا به ورید (رگ) یا ماهیچه تزریق می‌شوند. در هر صورت، این داروها وارد جریان خون شده و می‌توانند به سلول‌های سرطانی سراسر بدن برسند. به این نوع درمان، شیمی درمانی سیستمیک (سراسری) می‌گوییم.

گاهی اوقات برای درمان سرطان لوزالمعده یا پانکراس، باید از چند داروی شیمی درمانی استفاده کرد. به استفاده همزمان از چند داروی شیمی درمانی، شیمی درمانی ترکیبی گفته می‌شود.

4- کمورادیوتراپی

اگر از هر دو روش شیمی درمانی و رادیوتراپی برای درمان سرطان پانکراس استفاده شود، به آن کمورادیوتراپی می‌گویند. کمورادیوتراپی مؤثرتر از شیمی درمانی به تنهایی یا رادیوتراپی به تنهایی است.

5- تارگت تراپی

تارگت تراپی یا درمان هدفمند، از دارو یا مواد دیگر، برای شناسایی و حمله به سلول‌های سرطانی خاص استفاده می‌کند.

مهارکننده‌های تیروزین کیناز (TKI) داروهای تارگت تراپی هستند که سیگنال‌های مورد نیاز برای رشد تومورهای سرطانی را مسدود می‌کنند. به عنوان مثال، اِرلوتینیب نوعی TKI است که برای درمان سرطان لوزالمعده استفاده می‌شود.

برنامه درمان سرطان لوزالمعده در مراحل مختلف

برنامه درمان سرطان پانکراس در هر مرحله، متفاوت است.

1- درمان سرطان پانکراس مرزی یا قابل برداشت

برای درمان سرطان پانکراس مرزی یا قابل برداشت، پزشک از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

• شیمی درمانی (می‌تواند همراه با پرتو درمانی باشد یا نباشد) و جراحی
• عمل جراحی به تنهایی
• جراحی و شیمی درمانی
• جراحی و کمورادیوتراپی (ترکیب شیمی درمانی و رادیو تراپی)

جراحی برای برداشتن تومور سرطانی می‌تواند به روش ویپل، پانکراتکتومی کامل یا پانکراتکتومی دیستال انجام شود.

2- درمان سرطان لوزالمعده پیشرفته موضعی

برنامه درمان سرطان پانکراس موضعی پیشرفته، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• شیمی درمانی همراه با تارگت تراپی یا بدون آن
• شیمی درمانی و کمورادیوتراپی
• جراحی (روش ویپل، پانکراتکتومی کامل یا پانکراتکتومی دیستال)
• جراحی تسکینی یا قرار دادن استنت برای دور زدن نواحی مسدود شده در مجاری یا روده کوچک

برخی از بیماران ممکن است قبل از جراحی پانکراس، تحت شیمی درمانی یا کمورادیوتراپی قرار بگیرند تا تومور سرطانی کوچک شود و جراحی آن ساده‌تر باشد.

3- درمان سرطان متاستاتیک یا عود کرده پانکراس

برای درمان سرطان لوزالمعده که متاستاز داده یا عود کرده است، باید از شیمی درمانی به تنهایی یا همراه با تارگت تراپی استفاده کرد. امکان دارد که پزشک برای بهبود علائم سرطان و راحتی بیشتر بیمار، جراحی تسکینی نیز انجام دهد.

آماده شدن برای درمان

هرچه قبل از درمان سرطان لوزالمعده تناسب اندام بهتری داشته باشید، بهتر است. سعی کنید در هفته‌های قبل از شروع درمان (به خصوص جراحی)، تا حد امکان غذاهای سالم بخورید و تا جایی که می‌توانید تحرک داشته باشید. این به شما کمک می‌کند تا بدن قوی‌تری داشته و بعد از درمان، سریع‌تر بهبود پیدا کنید.

سرطان لوزالمعده ممکن است بر هضم غذا تأثیر بگذارد. اگر وزن کم کرده‌اید، ممکن است لازم باشد قبل از جراحی پانکراس وزن خود را دوباره افزایش دهید. برای کمک به این موضوع، با پزشک خود در مورد درمان جایگزینی آنزیم پانکراس صحبت کنید. پزشک همچنین می‌تواند غذاها یا مکمل‌های مفیدی را برای افزایش وزن به شما پیشنهاد کند.

امکان دارد به متخصص تغذیه ارجاع داده شوید تا به شما در مدیریت هرگونه مشکل گوارشی قبل و بعد از جراحی کمک کند. اگر به متخصص تغذیه مراجعه نکرده‌اید، از پزشک خود در این مورد سوال کنید.

اگر به طور منظم ورزش می‌کنید، باید این کار را ادامه دهید. اگر ورزش نمی‌کنید، شروع به ورزش کردن کنید. حتی پیاده‌روی یا استفاده از پله به جای آسانسور نیز فعالیت بدنی محسوب می‌شود.

یکی دیگر از موارد مهمی که قبل از درمان سرطان پانکراس باید به آن توجه داشته باشید، پرهیز از سیگار کشیدن و عدم مصرف الکل است.

مراقبت های پس از درمان سرطان لوزالمعده

حین یا بعد از درمان سرطان لوزالمعده، برخی از آزمایش‌هایی که برای کشف یا تعیین مرحله سرطان انجام شده بودند، ممکن است تکرار شوند. برخی از آزمایش‌ها برای تشخیص اینکه درمان چقدر تأثیرگذار بوده است، تکرار می‌شوند. بر اساس نتایج این آزمایش‌ها، در مورد ادامه، تغییر یا توقف درمان تصمیم‌گیری خواهد شد.

برخی از آزمایش‌ها بعد از پایان درمان، به طور منظم انجام می‌شوند. نتایج این آزمایش‌ها نشان می‌دهد که سرطان چه تغییری کرده و آیا عود کرده است (برگشته است) یا خیر. به این آزمایش‌ها، آزمایش پیگیری یا چکاپ می‌گویند.

جمع بندی: انتخاب بهترین درمان سرطان پانکراس

به طور کلی، درمان سرطان لوزالمعده یا پانکراس بستگی به مواردی مانند اندازه، نوع، محل قرارگیری و میزان گسترش سرطان دارد. به همین دلیل نمی‌توان یک روش درمانی خاص را به عنوان بهترین روش درمان سرطان لوزالمعده معرفی کرد. بر اساس وضعیت سرطان و شرایط جسمانی شما، پزشک می‌تواند از روش‌های جراحی، شیمی درمانی، تارگت تراپی، رادیوتراپی و کمورادیوتراپی برای درمان سرطان استفاده کند.

منابع : 

cancer.gov

pancreaticcancer.org.uk

در ادامه، برخی از سؤالات متداول درباره سرطان پانکراس را بررسی می‌کنیم.

سوالات متداول

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید