اصلی‌ترین جراحی سرطان بیضه، اُرکیدکتومی یا اُرکیکتومی نام دارد و طی این جراحی، یکی از بیضه‌ها و یا هر دوی آن‌ها برداشته می‌شوند. این جراحی عموما برای درمان سرطان بیضه و یا پیشگیری از پخش شدن آن انجام می‌شود.

جراحی ارکیدکتومی باعث کاهش ترشح هورمون جنسی مردانه می‌شود، بنابراین در درمان سرطان پروستات نیز می‌تواند نقش داشته باشد.

علاوه بر این جراحی غدد لنفاوی پشت شکم نیز در سرطان بیضه انجام می‌شود. در مورد هر دوی این جراحی‌ها در ادامه توضیح می‌دهیم.

جراحی سرطان بیضه در کدام بیماران انجام می‌شود؟

جراحی برداشتن بیضه اولین درمان در تقریبا تمام مبتلایان به سرطان بیضه است. بنابراین  در صورتی که بیمار سلامت عمومی خوبی داشته باشد و بتواند عمل را تحمل کند، معمولا جراحی سرطان بیضه (ارکیکتومی یا ارکیدکتومی) انجام خواهد شد.

جراحی غدد لنفاوی پشت شکم، معمولا در مبتلایان به سرطان بیضه از نوع غیر سمینوم مراحل پایین انجام می‌شود.

انواع جراحی سرطان بیضه

ارکیدکتومی از طریق کشاله ران

جراحی برداشتن یک بیضه سرطانی به صورت کامل، برداشتن کامل بیضه از طریق کشاله ران نام دارد. ما پزشکان به این جراحی، ارکیدکتومی اینگوینال می‌گوییم. در این جراحی، برشی بالای ناحیه شرمگاهی زده می‌شود و بیضه را به آرامی از این برش خارج می‌کنند. سپس جراح، کل تومور و بیضه و طناب منی را خارج می‌کند.

طناب منی حاوی بخشی از مجرای وابران و رگ‌های خونی و لنف است و می‌تواند به عنوان مسیری برای پخش شدن سرطان بیضه به بقیه بدن باشد و برای کم کردن خطر این اتفاق، در جراحی سرطان بیضه، این رگ‌ها بسته می‌شوند.

همه سرطان‌های بیضه معمولا با این جراحی درمان می‌شوند، گاهی حتی آن‌هایی که در بدن پخش شده‌اند.

برداشتن گره‌های لنفاوی پشت شکم

با توجه به نوع و مرحله سرطان شما، ممکن است گره‌های لنفاوی اطراف رگ‌های بزرگ در پشت شکم شما، همزمان با جراحی سرطان بیضه و یا طی عمل دیگری برداشته شوند. ما پزشکان به این عمل، RPLND می‌گوییم. البته لازم نیست که گره‌های لنفاوی همه بیماران مبتلا به سرطان بیضه برداشته شود، پس مهم است که لزوم انجام این جراحی را با دکتر خود در میان بگذارید.

این نوع جراحی سرطان بیضه، یک عمل پیچیده و طولانی است. در بیشتر موارد برای این جراحی، یک برش بزرگ در قسمت تحتانی وسط شکم ایجاد می‌شود تا از طریق آن گره‌های لنفاوی خارج شود. این جراحی باید توسط جراح متخصص و با تجربه‌ای انجام شود.

برداشتن گره‌های لنفاوی با حفظ عصب

یکی از انواع جدید جراحی گره‌های لنفاوی است که در آن به اعصاب آسیبی نمی‌رسد و در نتیجه طی این عمل عوارضی مثل انزال معکوس و یا ناباروری رخ نمی‌دهد و به همین دلیل این جراحی الان بیشتر استفاده می‌شود.

در پزشکی به این عمل nerve-sparing RPLND می‌گوییم.

در این جراحی، محدوده عمل کوچک‌تر از RPLND معمول است و این یعنی احتمال آسیب رسیدن به اعصاب کمتر می‌شود. انجام این جراحی سرطان بیضه دشوارتر است.

جراحی لاپاروسکوپی

در برخی موارد گره‌های لنفاوی پشت شکم به جای یک برش بزرگ، از طریق برش‌های بسیار کوچکی خارج می‌شوند. به این روش، RPLND لاپاروسکوپی می‌گوییم. در این نوع جراحی از ابزارهای جراحی مختلفی از جمله لاپاروسکوپ استفاده می‌شود. لاپاروسکوپ یک لوله بلند و نازک دارد که در انتهایش یک دوربین و نور دارد و پزشک به وسیله‌ آن می‌تواند داخل شکم را مشاهده کند. در این جراحی، دست‌های جراح وارد شکم بیمار نمی‌شوند.

در جراحی لاپاروسکوپی و بعد از بیهوش کردن بیمار، وی را روی پهلو می‌خوابانند و سپس برش‌های کوچکی روی شکم بیمار ایجاد می‌کنند و سپس  لاپاروسکوپ و سایر ابزار‌های جراحی را از طریق این برش‌ها وارد شکم بیمار می‌کنند تا عمل را انجام دهند. بعد از پایان عمل، برش‌ها را می‌بندند وسپس بیمار بیدار می‌شود.

در این جراحی نسبت به جراحی باز، بیمار سریع‌تر بهبود پیدا می‌کند و زودتر قادر به راه رفتن خواهد بود؛ همچنین بیمار درد کمتری را تجربه می‌کند و زودتر قادر به غذا خوردن می‌شود.

به نظر می‌رسد که جراحی لاپاروسکوپی برای بیمار بسیار راحت‌تر است، اما هنوز پزشکان مطمئن نیستند که این روش به اندازه جراحی باز موثر و یا امن باشد. حتی شواهد محدودی وجود دارد که عود در روش لاپاروسکوپی بیشتر است. بنابراین نمی‌توان RPLND لاپاروسکوپی را درمان استانداردی محسوب کرد و فقط در بیماران بسیار خاص و انتخاب‌شده استفاده می‌شود.

آمادگی قبل از جراحی سرطان بیضه

قبل از عمل ذخیره کردن اسپرم را در نظر بگیرید

بیشتر افرادی که یکی از بیضه‌هایشان برداشته می‌شود هنوز بارور هستند، اما برخی از درمان‌ها روی باروری افراد تاثیر می‌گذارد. برخی از افراد با سرطان بیضه ممکن است به دلیل تغییرات ناشی از سرطانی که در بیضه‌شان است، تعداد اسپرم کمتری داشته باشند. در برخی از درمان‌ها از جمله شیمی درمانی، ممکن است بیمار نابارور شود و قبل از شروع درمان، بهتر است که ذخیره کردن اسپرمش را در نظر بگیرد.

در ذخیره اسپرم، اسپرم را منجمد می‌کنند تا بعداً در لقاح مصنوعی استفاده بشود. پزشکتان شما را به مرکزی به نام بانک اسپرم ارجاع می‌دهد.

ارزیابی قبل از جراحی در بیماران سرطان بیضه

قبل از انجام جراحی سرطان بیضه، ممکن است پزشک تعدادی آزمایش خون درخواست کند تا مطمئن شود شما برای انجام جراحی به اندازه کافی سالم هستید.

این پروسه به صورت سرپایی انجام می‌شود و حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه وقت لازم دارد.

نکات قبل از جراحی سرطان بیضه

ممکن است پزشک شما از بی حسی موضعی و یا بیهوشی عمومی برای انجام جراحی‌تان استفاده کند. بیهوشی عمومی خطرات بیشتری دارد اما با استفاده از آن، شما در طول جراحی بیهوش خواهید بود و چیزی را متوجه نمی‌شوید.

قبل از نوبت جراحی‌تان، اطمینان حاصل کنید که کسی همراهتان می‌آید تا بعد از عمل شما را به خانه برساند. چند روزی بعد از جراحی، از کار مرخصی بگیرید و فعالیت‌های فیزیکی‌تان را محدود کنید و به پزشکتان درباره داروها و رژیم غذایی روزمره‌تان توضیح دهید.

عوارض جانبی جراحی سرطان بیضه

معمولا نداشتن یک بیضه، تاثیری روی توانایی جنسی مرد ندارد، اما اگر هر دو بیضه برداشته شود، اسپرم‌ها ساخته نمی‌شوند و مرد نابارور می‌شود. همچنین، بدون بیضه، مردان تستسترون کافی نمی‌سازند و این موضوع میل جنسی را کاهش می‌دهد. اگر شما هنوز یک بیضه سالم دارید، این بیضه آنقدر تستسترون تولید می‌کند که شما متوجه تغییری نشوید. اما اگر بیضه باقی مانده‌تان مشکلی داشته باشد، ممکن است علائم کمبود تستسترون را تجربه کنید. البته ممکن است این علائم به دلیل دیگری نیز به وجود بیایند. علائم کمبود تستوسترون عبارتند از موارد زیر:

• خستگی
• افزایش وزن
• کم شدن میل جنسی
• کاهش رشد ریش‌ها
• اختلال در نعوظ

در درمان جایگزینی تستسترون، به شما به صورت تزریقی، پچ پوستی و یا ژل، تستسترون داده می‌شود و بعد از آن میل جنسی و نعوظ شما پیشرفت می‌کند.

از عوارض این درمان می‌توان موارد زیر را نام برد:

• پوست چرب که گاهی می‌تواند باعث بروز آکنه بشود
• بزرگ شدن و تورم سینه‌ها 
• اختلال در الگوی ادراری

اگر از ژل تستسترون استفاده می‌کنید، یادتان باشد که بعد از استفاده دستتان را بشویید و ناحیه ژل زده را با پارچه بپوشانید و حواستان باشد که بقیه افراد با این ژل تماس نداشته باشند تا عوارض جانبی برایشان نداشته باشد.

معمولا مردان مبتلا به سرطان بیضه جوان هستند و ممکن است که نگران ظاهرشان باشند و همچنین ممکن است نگران واکنش همسرشان به این تغییرات نیز باشند و یا ممکن است برای از دست دادن بیضه‌شان احساس شرم یا خجالت زدگی داشته باشند.

برای بازیابی ظاهر طبیعی، آقایانی که جراحی سرطان بیضه را انجام داده‌اند، می‌توانند از پروتز بیضه استفاده کنند. این پروتز از سالین (آب نمک) پر شده و در سایز‌ها و شکل‌های مختلف تولید شده تا شما قادر باشید پروتزی شبیه به بیضه دیگرتان انتخاب کنید. زمانی که این پروتز با عمل جراحی جاگذاری شود، شبیه به یک بیضه طبیعی به نظر می‌رسد.

ممکن است بعد از جراحی سرطان بیضه زخم باقی بماند، اما معمولا این زخم با موهای زائد ناحیه پوشیده می‌شود. ممکن است که برخی بیماران این پروتزها را انتخاب کنند و برخی دیگر نه و شما باید انتخاب خود را قبل از جراحی با پزشکتان در میان بگذارید. همچنین بهتر است قبل از تصمیم گیری با شخصی که تجربه داشتن پروتز بیضه را داشته صحبت کنید و از نظرهای او استفاده کنید.

عوارض جانبی جراحی برداشتن گره‌های لنفاوی

جراحی برداشتن گره‌های لنفاوی پشت شکم، یک جراحی بزرگ و مهم است. عوارض جدی در این جراحی شایع نیستند، اما ممکن است که اتفاق بیفتند. حدود ۵ تا ۱۰ درصد از بیمارانی که این جراحی را انجام می‌دهند، عوارض کوتاه مدتی را بعد از جراحی تجربه خواهند کرد که عبارتند از عفونت و انسداد روده‌ای.

در برداشتن گره‌های لنفاوی به صورت استاندارد، یک برش بزرگ روی شکم ایجاد می‌شود و در نتیجه جای زخم این برش روی شکم بیمار باقی می‌ماند و زمان زیادی طول می‌کشد تا این زخم بهبود پیدا کند. همچنین توانایی بیمار برای اینکه بعد از جراحی بلند شود و راه برود، برای مدتی محدود خواهد بود. این عوارض در جراحی لاپاروسکوپی با احتمال کمتری رخ خواهد داد، زیرا در این نوع جراحی از برش‌های کوچک استفاده می‌شود.

مردان بعد از این جراحی قادر به داشتن رابطه جنسی هستند. البته ممکن است که جراحی سرطان بیضه، منجر به آسیب برخی از اعصابی شود که انزال مرد را کنترل می‌کنند. اگر این اعصاب آسیب ببینند، زمان انزال مرد، مایع منی از آلت تناسلی خارج نمی‌شود و به جای آن، در مسیر لوله ادراری به عقب بر می‌گردد و وارد مثانه می‌شود. به این عارضه، انزال معکوس می‌گویند و این عارضه باروری مرد را کم می‌کند.

برای حفظ میزان طبیعی عملکرد انزال، پزشکان از جراحی جدیدی که در آن اعصاب آسیب نمی‌بیند استفاده می‌کنند و این جراحی اگر توسط یک جراح ماهر و باتجربه انجام شود، بسیار موفق است. همانطور که بالاتر گفته شد به این عمل، جراحی حفظ عصب می‌گوییم.

مراقبت‌های بعد از جراحی بیضه (ارکیکتومی)

مدت زمان بهبودی بعد از جراحی بیضه

بعد از جراحی سرطان بیضه، احتمالا قادر هستید که چند ساعت بعد به خانه بروید. البته لازم است که روز بعد از جراحی برای چک شدن دوباره به پزشک مراجعه کنید.

ممکن است که بهبود کامل شما از جراحی سرطان بیضه، حدود ۲ هفته تا ۲ ماه طول بکشد. سعی کنید در ۲ هفته اول اجسام سنگین را بلند نکنید و تا زمانی که زخمتان کامل خوب نشده، رابطه جنسی نداشته باشید. از ورزش کردن و دویدن تا ۱ ماه بعد از جراحی اجتناب کنید.

در هفته اول بعد از جراحی بیضه موارد زیر را رعایت کنید:

• از محافظ بیضه به مدت ۴۸ ساعت استفاده کنید.
• از یخ برای کاهش تورم بیضه و یا اطراف زخم استفاده کنید.
• در هنگام حمام کردن، ناحیه جراحی را با یک صابون عادی به آرامی شست و شو دهید.
• ناحیه زخم را خشک نگه دارید و در چند روز اول آن را با گاز بپوشانید.
• برای استفاده از هر کرم و پمادی در ناحیه جراحی، نظر پزشکتان را بپرسید.
• برای دردتان می‌توانید از مسکن‌هایی مثل ایبوپروفن استفاده کنید.
• از زور زدن موقع دفع مدفوع خودداری کنید و مایعات فراوان بنوشید و غذاهایی با فیبر زیاد مصرف کنید تا حرکات روده‌ای‌تان تسهیل و منظم شود. همچنین می‌توانید از مسهل هم استفاده کنید.

زمانی که به هوش می‌آیید

بعد از جراحی سرطان بیضه، شما در اتاق ریکاوری و نزدیک به اتاق عمل به هوش می‌آیید و در ابتدا ماسک و لوله‌هایی داخل بینی‌تان دارید تا اکسیژن مورد نیازتان فراهم شود. ممکن است در ابتدا بعد از به هوش آمدن احساس سرگیجه و بی‌حالی داشته باشید.

در زمان به‌ هوش آمدن همچنین یک کاف فشارسنج بر روی بازویتان و یک ابزار کوچک بر روی انگشتتان دارید که به‌ترتیب فشار و سطح اکسیژن خونتان را اندازه می‌گیرند.

وقتی بیشتر به ‌هوش آمدید، پرستارها شما را به بخش برمی‌گردانند.آن‌ها مرتباً فشار خون و پانسمان شما را چک می‌کنند.

درد

کشاله ران یا کیسه بیضه (اسکروتوم) شما ممکن است حدوداً یک هفته احساس درد و ناراحتی داشته باشد که ممکن است مجبور شوید برای کاهش درد آن داروی مسکن مصرف کنید.

بخیه‌ها

شما حدودا چند بخیه در قسمت کشاله ران دارید. ممکن است نیاز باشد شما بعد از یک هفته برای کشیدن بخیه مراجعه کنید یا اینکه بخیه شما جذبی باشد و بعد از ۲ هفته خود به خود جذب شود.

زمان ترخیص

شما معمولا در همان روز بعد از عمل می‌توانید مرخص شوید، اما ممکن است مجبور شوید شب را هم در بیمارستان بستری بمانید.

فعالیت‌های فیزیکی

اکثر مردها بعد از دو تا چهار هفته از جراحی سرطان بیضه می‌توانند به فعالیت‌های روزمره از جمله سر کار رفتن برگردند. اما شما احتمالا برای انجام دادن ورزش‌های سنگین و سخت باید تا یک ماه صبر کنید.

رابطه زناشویی و باروری بعد از جراحی

برداشتن یک بیضه معمولا در نعوظ شما اخلالی به وجود نمی‌آورد. در اکثر مردها، برداشتن یک بیضه تاثیری برروی توانایی بچه‌دار شدن (باروری) آن‌ها به‌وجود نمی‌آورد، اما بعضی از مردها ممکن است بیضه‌ی باقی‌مانده خیلی کارکرد خوبی نداشته باشد که می‌تواند باعث کاهش توانایی باروری آن‌ها شود.

تغذیه بعد از جراحی سرطان بیضه

• می توانید رژیم غذایی عادی خود را داشته باشید. اگر ناراحتی شکمی دارید، سعی کنید غذاهای ساده و کم چرب مثل برنج ساده، مرغ پخته و ماست بخورید.
• دفع نامنظم مدفوع بعد از جراحی، طبیعی و رایج است. سعی کنید از یبوست و زور زدن موقع دفع خودداری کنید و با خوردن مایعات و فیبر حرکات روده‌تان را تسهیل کنید.

جمع‌بندی: جراحی سرطان بیضه

جراحی تقریبا همیشه اولین قدم در تشخیص و درمان سرطان بیضه است. اولین جراحی که معمولا انجام می‌شود عمل برداشتن بیضه است، که به آن ارکیکتومی یا ارکیدکتومی می‌گوییم. ممکن است جراحی برداشتن گره‌های لنفاوی پشت شکم انجام شود یا نشود. بهتر است قبل از عمل، مراجعه به بانک اسپرم انجام شود تا اسپرم‌ها برای آینده ذخیره شود. در متن درباره عوارض این عمل جراحی و نحوه مواجهه با آنها به طور کاملتر توضیح داده شده است.

منابع:

cancer.org

healthline.com

cancerresearchuk.org

سوالات متداول

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید