جراحی سرطان ریه، یکی از گزینه‌های درمانی سرطان ریه است که بستگی به نوع، مکان و مرحله سرطان و وضعیت پزشکی بیمار دارد.

در ادامه درباره افراد مناسب برای جراحی، انواع جراحی سرطان ریه، آمادگی قبل عمل، عوارض عمل و مراقبت‌های بعد از آن توضیح می‌دهیم. اگر جایی را درست متوجه نشدید می‌توانید در بخش دیدگاه‌ها در انتهای صفحه سوال کنید.

جراحی برای کدام بیماران مناسب است؟

جراحی سرطان ریه برای مراحل اولیه درگیری ریه مؤثرتر است، بنابراین این افراد بهترین کاندیداها برای جراحی سرطان ریه هستند.

جراحی برای علاج سرطان ریه، جراحی سنگینی است. افرادی که از نظر بدنی تحمل جراحی را ندارند، مناسب جراحی نیستند. بنابراین قبل از جراحی آزمایش‌های مختلفی از بیمار گرفته می‌شود، مثلا:

• آزمایش عملکرد ریه
• آزمایش عملکرد قلبی
• تست ورزش
• آزمایش عملکرد سایر ارگان‌ها
• مشاوره بیهوشی

در صورتی که ضعف بدنی بیمار در این آزمایش‌های قبل عمل مشخص شود، جراحی انجام نخواهد شد یا جراحی کوچکتری انجام خواهد شد.

انواع جراحی سرطان ریه

جراحی‌های مختلفی برای سرطان ریه وجود دارد. این انواع مختلف را می‌توان بر اساس دو معیار تقسیم‌بندی کرد:

• بر اساس روش دسترسی، به دو دسته «جراحی باز» و «جراحی کم-تهاجمی» تقسیم می‌شود.
• بر اساس وسعت جراحی، به انواع «برداشتن گُوِه‌ای»، «برداشتن سگمان»، «برداشتن لوب» و «برداشتن کل ریه» تقسیم می‌شود.

اگر هدف از جراحی ریه، علاج بیمار باشد، معمولا نیاز است غدد لنفاوی ناحیه‌ای نیز برداشته شوند.

در ادامه به اختصار هر کدام از این موارد را توضیح می‌دهیم.

انواع جراحی سرطان ریه بر اساس روش دسترسی

دو رویکرد جراحی سرطان ریه بر اساس طریقه دسترسی عبارتند از:

۱- توراکوتومی (جراحی باز)

در «توراکوتومی» قفسه سینه برش داده می‌شود و داخل قفسه سینه با چشم غیر مسلح دیده می‌شود. این روش را «جراحی باز» هم می‌نامند.

در این روش یک برش در کنار قفسه سینه داده می‌شود و منحنی دنده های شما را دنبال می کند. به طور معمول برخی از ماهیچه‌های دیواره قفسه سینه هم برش داده می‌شوند و جراح از وسیله‌ای برای باز کردن ملایم فضای بین دو دنده برای دسترسی به ریه استفاده می‌کند. هنگامی که برش بسته می‌شود، ماهیچه‌ها ترمیم می‌شوند.

توراکوتومی ممکن است برای موارد زیر انجام شود:

• تایید تشخیص سرطان ریه
• برداشتن سرطان ریه
• برداشتن جای زخم یا برطرف کردن نشت هوا در ریه
• بیوپسی از غدد لنفاوی در قسمت مرکزی قفسه سینه

توراکوسکوپی (جراحی با حداقل تهاجم)

در «جراحی با حداقل تهاجم» از طریق ایجاد سوراخ‌هایی در قفسه سینه، لوله‌هایی به داخل فرستاده می‌شود و داخل قفسه سینه با دوربین رویت می‌شود. این روش را «توراکوسکوپی» می‌نامیم و معادل لاپاروسکوپی برای حفره شکم است.

این روش معمولاً شامل ۱ تا ۴ برش کوچک برای دسترسی به داخل قفسه سینه است. جراح از یک دوربین برای تجسم ریه و ابزارهای ویژه برای انجام عمل جراحی استفاده می‌کند. این عمل را توراکوسکوپی با کمک دوربین (VATS) یا به طور خلاصه توراکوسکوپی می‌نامیم. این روش را می‌توان با کمک یک ربات نیز انجام داد.

انواع جراحی سرطان ریه از لحاظ وسعت عمل

جراحی‌های سرطان ریه را از لحاظ وسعت جراحی و حجمی از ریه که برداشته می‌شود نیز می‌توان تقسیم بندی کرد:

• برداشتن کل یک ریه (پنومونکتومی): در پنومونکتومی، کل ریه‌ای که حاوی سرطان است برداشته می شود. پنومونکتومی فقط در صورت نیاز انجام می‌شود، زیرا عملکرد کلی ریه شما را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
• برداشتن یک لوب (لوبکتومی): ریه راست دارای سه لوب و ریه چپ دارای دو لوب است. لوبکتومی کل لوب ریه را که حاوی سرطان است بر می‌دارد. ریه‌های شما می‌توانند با لوب‌های باقی مانده کار کنند.
• برداشتن یک سگمان (سگمنتکتومی یا رزکشن سگمنتال): در این روش و روش بعدی، صرفا قطعه کوچکی از یک لوب ریه برداشته می‌شود. از این روش‌ها زمانی استفاده می‌شود که عملکرد ریه بیمار برای برداشتن کل یک لوب کافی نباشد.
• برداشتن گوه‌ای (رزکشن wedge)

این جراحی‌ها را می‌توان با روش جراحی باز یا جراحی کم-تهاجمی انجام داد.

---

بیشتر بخوانید: درمان سرطان ریه

---

سایر نکات درباره انواع جراحی سرطان ریه

جراحی برداشتن برونش چیست؟

جراح قسمت سرطانی برونش را برداشته و انتهای سالم را دوباره به هم وصل می کند. برونش قسمتی از نای است که به هر طرف ریه منشعب می شود.

جراحی بایلوبکتومی چیست؟

در صورتی که جراح دو لوب از ریه را بردارد، به آن جراحی برداشتن دو لوب یا bilobectomy می‌گوییم.

کدام نوع جراحی ریه برای من مناسب است؟

نوع جراحی که هر بیمار نیاز دارد بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله:

• اندازه سرطان
• مکان سرطان در ریه
• نوع سرطان ریه (سلول کوچک یا غیر سلول کوچک)
• پخش شدن یا نشدن سرطان

جراحی برداشتن غدد لنفاوی

در زمان عمل، جراح بافت ریه و نواحی اطراف را بررسی می‌کند و تعدادی از غدد لنفاوی نزدیک را بر‌می‌دارد، چرا که ممکن است سرطان ریه آن‌ها را نیز درگیر کرده باشد. تعداد غدد لنفاوی که جراح برمی‌دارد در شرایط مختلف متفاوت است.

اگر غدد لنفاوی حاوی سرطان باشند، پزشکتان انجام شیمی درمانی سرطان ریه را به شما توصیه خواهد کرد.

آمادگی قبل از جراحی سرطان ریه

همانطور که گفته شد پیش از جراحی، آزمایش‌هایی از بیمار گرفته می‌شود تا وضعیت عملکردی وی معین شود. معمولا بیمار تحت مشاوره بیهوشی و قلب و ریه قرار می‌گیرد. علاوه بر این، ممکن است موارد زیر نیز پیشنهاد شود:

• مشاوره تغذیه: متخصص تغذیه به بیمار کمک می‌کند رژیم غذایی‌اش را قبل و بعد جراحی تنظیم کند. بعضی از بیماران نیاز به لوله تغذیه‌ای در معده یا روده باریک دارند.
• مشاوره فیزیوتراپی: فیزیوتراپیست به بیمار ورزش پا و ورزش تنفسی را یاد می‌دهد تا بعد از جراحی انجام دهد.
• ترک سیگار: اگر سیگار می‌کشید، بهتر است آن را حداقل ۴ هفته قبل از جراحی سرطان ریه ترک کنید. اگرچه ترک سیگار در مواقع استرس‌زا سخت است، اما انجام آن بسیار مهم است. این کار، عوارض بعد از عمل را کم می‌کند.

عوارض جراحی سرطان ریه

جراحی سرطان ریه یک جراحی ماژور (بزرگ) است و عوارض جدی‌ای دارد. میزان عوارض جراحی بستگی به وسعت جراحی و سلامت کلی هر بیمار دارد.

به طور کلی عوارض جانبی جراحی ریه شامل موارد زیر است:

• احساس ضعف
• تنگی نفس
• خون ریزی
• لخته خونی در ریه یا پا
• عفونت زخم
• عفونت ریه
• نشت هوا در ریه شما که منفذ بسته نمی شود.
• آسیب به قلب، ریه ها، عروق خونی یا اعصاب قفسه سینه شما
• درد مداوم در دیواره قفسه سینه
• خطرات ناشی از بیهوشی عمومی

بعد از جراحی سرطان ریه

بعد از جراحی سرطان ریه باید در بیمارستان بمانید. مدت اقامت شما بستگی به موارد زیر دارد:

• عملکرد باقی مانده ریه شما
• سلامت کلی شما قبل از عمل
• نوع جراحی انجام شده

به طور کلی شما نیاز به بستری در بیمارستان برای ۵ تا ۱۰ روز بعد از جراحی دارید.

در ادامه چند نکته درباره مراقبت بعد از جراحی سرطان ریه را بیان می‌کنیم:

درد

درد یکی از نگرانی های شایع بعد از این جراحی است. بسته به نوع جراحی که انجام می دهید، ناحیه قفسه سینه ممکن است چند هفته تا چند ماه پس از عمل دردناک باشد.

اگر جراحی به روش «جراحی باز» انجام شده باشد، جراح باید دنده‌ها را باز کرده باشد تا وارد قفسه سینه شود. بنابراین منطقه نزدیک برش جراحی برای مدتی درد خواهد کرد.

پزشک شما داروهای ضد درد را تجویز می کند که می‌توانید برای تسکین درد بعد از جراحی استفاده کنید. همچنین می‌توانید در مورد کارهایی که می‌توانید در خانه انجام دهید تا درد شما کاهش یابد، با پزشک خود مشورت کنید.

فعالیت بدنی

بعد از جراحی بهتر است در سریع‌ترین زمان ممکن شروع به راه رفتن کنید. حتی اگر در تخت بمانید، باید پای خود را به طور منظم تکان دهید تا جریان خونتان مناسب باشد و از ایجاد لخته جلوگیری شود.

وقتی به منزل می روید، نیاز است به آرامی ورزش کنید تا قدرت و آمادگی بدنی‌تان کم‌کم برگردد. راه رفتن فعالیت مناسبی برای اکثر افراد است.

با این وجود فعالیت شما برای حداقل یک تا دو ماه محدود است.

لوله های قفسه سینه

یک یا چند لوله قفسه سینه پس از جراحی برای تخلیه مایع و خون در حفره قفسه سینه شما قرار داده می‌شود. لوله‌های قفسه سینه همچنین به ریه‌های شما کمک می‌کند تا با هوا پر شوند. لوله‌های قفسه سینه در حفره قفسه سینه شما قرار می‌گیرند. لوله ها به دستگاهی متصل شده‌اند که مکش ملایمی ایجاد می‌کند و به تخلیه مایع قفسه سینه کمک می‌کند. مایع در ظرفی جمع آوری می‌شود و میزان تخلیه مایع از قفسه سینه شما اندازه گیری می‌شود. لوله‌های قفسه سینه زمانی برداشته می‌شوند که تخلیه قفسه سینه متوقف شده و هوایی از برش قفسه سینه نشت نکند که معمولاً بعد از چند روز انجام می‌شود.

درمان های تنفسی

یک درمانگر تنفسی به شما در درمان تنفس کمک می‌کند تا عملکرد ریه خود را پس از عمل، بهبود بخشید. درمان ها معمولاً شامل تنفس عمیق و استفاده از اسپیرومتر است. همچنین ممکن است از داروها برای بازکردن راه تنفسی و تنفس راحت تر استفاده شود.

زمان بهبودی و ریکاوری

اگرچه معمولا بیمار طی ۱۰ روز از جراحی، از بیمارستان ترخیص می‌شود، اما باید ادامه ریکاوری خود را در منزل طی کند. به طور کل مدت بهبودی و ریکاوری بیمار در منزل از چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد.

افرادی که تحت جراحی توراکوسکوپی (کم-تهاجمی) قرار می‌گیرند، معمولا درد کمتری بعد از عمل دارند و زودتر بهبود پیدا می‌کنند.

آیا جراحی سرطان ریه سودمند است؟

هنگامی که سرطان ریه به طور کامل برداشته شود و سرطان در غدد لنفاوی یا خارج از حفره قفسه سینه گسترش نیافته باشد، جراحی بسیار مؤثر است. گاهی اوقات از جراحی در سرطان ریه در مراحل محدود استفاده می شود، هنگامی که یک تومور وجود دارد و سرطان به غدد لنفاوی سرایت نکرده است. البته در واقع سرطان ریه اغلب در این مرحله اولیه تشخیص داده نمی‌شود.

گاهی قبل از انجام جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی همزمان یا شیمی درمانی تنها انجام می‌شود تا توده کوچک‌تر شده و راحت‌تر بتوان آن را برداشت.

بیشتر بخوانید: ۱- پرتو درمانی سرطان ریه ۲- شیمی درمانی سرطان ریه

مطالعات انجام شده در مراکز پزشکی که بسیاری از روش های VATS را انجام می‌دهند، نشان داده است که این نوع جراحی و جراحی قفسه سینه باز (توراکوتومی) برای درمان سرطان به یک اندازه موثر است.

جراحی سایر ارگان‌ها و اعضا

انواعی از جراحی که در بالاتر ذکر شد، مربوط به جراحی خود ریه بود. اما در سرطان ریه ممکن است نیاز به جراحی ارگان‌های دیگر مانند جراحی مغز باشد. در واقع در صورتی که بیماری فقط به مغز متاستاز داده باشد (پخش شده باشد)، جراحی مغز یکی از گزینه‌های درمانی است. البته این کار را می‌توان با پرتو درمانی استریوتاکتیک (SRS یا FSRT) نیز انجام داد.

بهترین مرکز جراحی سرطان ریه

جراحی سرطان ریه یک عمل کاملا تخصصی است و بهتر است توسط افرادی انجام شود که علم و تبحر کافی در این زمینه دارند.

بسیاری از افراد تصور می‌کنند که جراحی باید هر چه زودتر انجام شود، بنابراین در اولین فرصت جراحی را انجام می‌دهند. اما مطالعات نشان داده اهمیت جراحی توسط فرد متبحر در مرکز تخصصی آن‌قدر است که ارزش دارد جراحی به تاخیر بیفتد.

بهترین پزشک و مرکز جراحی سرطان ریه باید تعداد بالای جراحی قفسه سینه (توراکس) در یک سال داشته باشند. تخصص پزشک «جراحی توراکس»، جراحی‌های قفسه سینه است، بنابراین این افراد بهترین پزشکان برای انجام جراحی سرطان ریه هستند. اما به جز پزشک، سایر کادر درمانی نیز باید علم و تجربه مواجهه با چنین بیمارانی را داشته باشند، بنابراین باید مرکزی را انتخاب کرد که حجم و تجربه جراحی‌های قفسه سینه در آن بالاست.

جمع‌بندی: جراحی سرطان ریه

در صورتی که سرطان ریه در مراحل اولیه تشخیص داده شود، جراحی درمان بسیار موثری است. در صورت بزرگ بودن توده، ممکن است قبل از جراحی انجام کمورادیوتراپی یا کموتراپی تنها سودمند باشد. جراحی سرطان ریه را می‌توان به روش باز یا توراکوسکوپی انجام داد. وسعت جراحی بستگی به مرحله بیماری و شرایط بیمار دارد. لوبکتومی رایج‌ترین جراحی سرطان ریه است، و به معنای برداشتن یک لوب از یک ریه است.

منابع:

cancer.org

nhs.uk

cancerresearchuk.org

---

سوالات رایج:

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید