تغذیه حین و پس از درمان سرطان بسیار مهم است و بر سلامتی و بهبود بیمار تاثیرگذار است. افراد مبتلا به سرطان، نیاز به حفظ وزن مناسب و خوردن غذاهای مغذی دارند. بعضی اوقات عوارض جانبی درمان سرطان می‌تواند باعث کم خوراکی شخص و کاهش وزن شود. کاهش وزن ناخواسته می‌تواند باعث ضعف و سوءتغذیه شود. از طرف دیگر، بعضی درمان‌­های سرطان می‌توانند باعث افزایش وزن شوند. اگر تحت درمان سرطان هستید یا درمان را به تازگی تمام کرده‌اید، این بخش را با دقت مطالعه فرمایید. در این بخش تمامی نکاتی که باید در مورد تغذیه در روند سرطان بدانید را قرار داده‌ایم. با ما همراه باشید.

تغذیه برای بیماران سرطانی

چند مورد اساسی وجود دارد که باید در حین درمان سرطان و بعد از آن رعایت کنید. این موارد عبارت‌اند از:

حفظ وزن مطلوب مهم است

 حفظ وزن مطلوب در بسیاری از افراد به معنای دریافت کالری کافی در روز برای جلوگیری از کاهش وزن و در افراد چاق به معنای کم‌کردن وزن است. با تیم درمانی خود مشورت کنید که آیا باید در طول درمان برای کاهش وزن اقدام کنید یا خیر. شاید بهتر باشد که تا بعد از درمان صبر کنید تا حین درمان مواد مغذی لازم برای حفظ قوای بدن را داشته باشید. اگر می‌خواهید در طول درمان وزن کم کنید، باید در حد متوسط باشد، یعنی حدود نیم کیلوگرم در هفته.

رژیم غذایی مناسب داشته باشید

 رژیم غذایی شما باید به‌گونه‌ای باشد که تمام مواد مغذی  از جمله پروتئین، کربوهیدرات، چربی و آب در آن به اندازه وجود داشته باشند.

فعال باشید

تا جایی که می‌توانید فعال باشید؛ مثلاً روزانه پیاده‌روی کنید. اگر بیش از حد بنشینید یا بخوابید، حتی اگر اضافه‌وزن پیدا نکنید، حجم عضلانی کاهش می‌یابد و چربی بدن افزایش پیدا می‌کند.

به مشاوره تغذیه مراجعه کنید

مشاوره تغذیه می‌تواند به افراد مبتلا به سرطان کمک کند تا مواد مغذی کافی، از جمله پروتئین، ویتامین­‌ها و مواد معدنی را دریافت کنند. همچنین می‌تواند به آنها کمک کند تا وزن مناسب بدن را حفظ کنند. مراجعه به یک متخصص متبحر برای مشاوره تغذیه، حائز اهمیت است. از تیم درمانی خود بخواهید تا به شما در پیداکردن یک متخصص کمک کند. کارشناسان تغذیه می‌توانند در ایجاد رژیم غذایی متناسب با نیازهای تغذیه‌ای خاص شما، به شما کمک کنند.

 توصیه‌های کارشناسان تغذیه درمورد سرطان:

• مصرف ویتامین‌ها یا مواد معدنی که شما به اندازه کافی دریافت نمی­‌کنید.
• مصرف مکمل‌های غذایی به شکل مایع و میان‌وعده‌ها برای کمک به رسیدن به هدف تغذیه‌ای.
• استفاده از لوله‌های تغذیه‌ای و یا حمایت تغذیه‌­ای مناسب برای بدن.

تأثیر عوارض جانبی درمان سرطان بر اشتها

درمان سرطان اغلب باعث عوارض جانبی مانند اسهال، تهوع، زخم­‌های دهان، و تغییرات چشایی می‌شود. با وجود این عوارض امکان دارد خوردن و آشامیدن دشوار شود. رعایت نکات زیر به شما کمک می‌کند تا با وجود عوارض به خوبی غذا بخورید:

اگر آب مزه خوبی ندارد؛

اگر آب برای شما طعم ناخوشایندی دارد، مایعات بیشتری از طریق غذاها و دیگر نوشیدنی‌ها دریافت کنید. مثلاً می‌توانید از سوپ یا هندوانه، چای، شیر یا جایگزین‌های شیر استفاده کنید. نوشیدنی ورزشی گزینه دیگری است و انواع بدون قند آن برای افرادی که بیماری قند خون (دیابت) دارند، موجود است. همچنین می‌توانید با افزودن کمی آب‌میوه، آب خود را طعم‌دار کنید.

غذا بدون طعم و مزه است؟

اگر غذا بی‌طعم است، سعی کنید آن را با ادویه‌جات خوشمزه طعم‌دار کنید. مثلاً لیمو، سیر، فلفل، شوید و رزماری را امتحان کنید. اگر مخاط دهانتان زخم شده است، بهتر است تا زمان بهبود، از غذاهای غیر اسیدی و غیر تند استفاده کنید.

به جای سه وعده‌غذایی اصلی حجیم، شش وعده‌غذایی کم‌حجم در طول روز مصرف کنید. از دریافت کالری مورد نیازتان با این شش وعده اطمینان حاصل کنید.

اگر خوردن گوشت برایتان دلچسب نیست، پروتئین را از غذاهای دیگر مثل ماهی، تخم‌مرغ، پنیر، لوبیا، آجیل، کره مغزها، توفو یا اسموتی‌های پروتئینی یا میلک‌شیک‌ها دریافت کنید.

اگر هنگام غذاخوردن طعم آهن احساس می‌کنید؛

اگر در دهان خود طعم فلزی حس می‌کنید، نعناع را بمکید، آدامس بجوید یا مرکبات تازه را امتحان کنید. از ظروف پلاستیکی استفاده کنید و در ماهیتابه‌ها و قابلمه‌های غیرفلزی غذا بپزید. همچنین سعی کنید قبل از صرف غذا مسواک بزنید یا دهان خود را بشویید.

اگر لثه شما عفونت کرده است؛

اگر زخم‌های دهانی یا عفونت لثه دارید، از مخلوط‌کن یا غذاساز برای نرم کردن گوشت و سبزیجات استفاده کنید. برای نرم‌تر شدن و افزایش کالری، کره، سس‌های سبک، آب گوشت یا خامه به آن اضافه کنید. آبمیوه یا اسموتی را امتحان کنید، زیرا رطوبت اضافی می‌تواند به تسکین درد زخم‌های دهان کمک کند.

برخی از عوارض جانبی اغلب با دارو درمان می‌شوند. اگر عوارض جانبی شما روی مایعات بدن و تغذیه شما تأثیر می‌گذارد، با تیم درمانی خود مشورت کنید.

همچنین بخوانید: کنترل عوارض سرطان با تغذیه

مکمل‌های غذایی مفید برای سرطان

دوز کم مکمل‌های غذایی (مانند مولتی‌ویتامین‌ها)، می‌تواند برای اشخاص مبتلا به سرطان که قادر به دریافت مواد مغذی کافی از طریق غذا نیستند، کمک‌کننده باشد. مولتی‌ویتامین‌ها، مکمل‌هایی هستند که حاوی اکثر ویتامین‌ها، مواد معدنی و عناصر کمیاب مورد نیاز روزانه هستند. همچنین می‌توانند حاوی برخی مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم یا آهن باشند. آنها به طور معمول به صورت قرص، کپسول، مایع یا پودر مصرف می‌شوند. دوزهای بالای مکمل‌های غذایی خاص، می‌تواند مضر باشد. این که آیا برخی از آن‌ها می‌توانند در روند درمان تأثیر بگذارند ناشناخته است؛ بنابراین قبل از مصرف هرگونه مکمل با پزشک خود مشورت کنید.

سؤالات زیر را در مورد مکمل‌های غذایی از تیم درمانی خود بپرسید:

• فواید مصرف این مکمل غذایی چیست؟
• عوارض جانبی احتمالی چیست؟
• آیا مصرف آن خطراتی دارد؟
• آیا مصرف مکمل‌های غذایی می‌تواند در درمان سرطان من تداخل ایجاد کند؟
• چه مقدار و برای چه مدت باید مصرف کنم؟
• از کجا می‌توانم در مورد مکمل‌های غذایی بیشتر بدانم؟

غذای سالم و بهداشتی در درمان سرطان بسیار مهم است!

افرادی که تحت درمان سرطان هستند باید از سلامت مواد غذایی خودآگاه باشند. برخی از درمان‌ها ممکن است سیستم ایمنی بدن را ضعیف کنند و این موضوع می‌تواند خطر ابتلا به عفونت را افزایش دهد. عفونت ناشی از غذا هنگامی اتفاق می‌افتد که باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌های مضر غذا را آلوده کرده و شما را بیمار کنند. در اینجا برخی از نکات اساسی در مورد سلامت مواد غذایی، به‌منظور کاهش خطر عفونت، آورده شده است:

• دستان خود را قبل از آماده‌کردن غذا و یا استفاده از آن بشویید.
• قبل از خوردن سبزیجات و میوه‌ها آن‌ها را به طور کامل بشویید.
• غذا را به صورت ایمن مدیریت و نگهداری کنید.
• از تخته‌های برش جداگانه برای گوشت و سبزیجات استفاده کنید.
• گوشت و ماهی را در قفسه پایین یخچال نگهداری کنید.
• مواد غذایی را روی پیشخوان یا زیر آب گرم یخ‌­زدایی نکنید.
• غذا را بلافاصله بعد از استفاده در یخچال قرار دهید.
• غذاهای کاملاً پخته شده بخورید. مثلاً تخم‌مرغ نباید نیم‌پز باشد و غذای دریایی، ماهی و صدف خام نخورید.
• غذاهای غیرپاستوریزه نخورید یا ننوشید. این مواد شامل نوشیدنی‌هایی مانند سرکه غیرپاستوریزه، شیر خام و آب‌میوه‌ها و غذاهایی مانند پنیرهای تهیه شده از شیر غیرپاستوریزه است.
• اطمینان حاصل کنید که تاریخ غذایی که خریداری کرده‌اید منقضی نشده باشد و دستورالعمل‌های نگهداری مناسب را رعایت کنید.

در مورد سلامت مواد غذایی حین و پس از درمان سرطان بیشتر بخوانید.

تغذیه پس از درمان سرطان

بیشتر توصیه های تغذیه پس از درمان سرطان شامل خوردن رژیم غذایی حاوی میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل است. تأثیر وجود ترکیبات خاص در غذای بیماران سرطانی بر میزان بقای آنها هنوز به خوبی شناخته نشده است. اما یک رژیم غذایی سالم برای بهبود یافتگان از سرطان بسیار مهم است. زیرا ممکن است این افراد در معرض خطر بیشتری برای سایر بیماری‌ها مانند بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲ و ضعف استخوان‌‌ها باشند.

برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های دیگر، پزشکان عموما توصیه می‌کنند که بهبود یافتگان دستورات زیر را دنبال کنند:

• داشتن یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی و گیاهی
• ترک سیگار
• حفظ وزن مطلوب
• به حداقل رساندن مصرف الکل
• داشتن تحرک بدنی

همچنین بخوانید:  تغذیه در شیمی درمانی

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید