آیا با روش های کمک باروری بعد از سرطان آشنا هستید؟  در این صفحه خواهیم دید با چه روش‌های کمکی می‌توان احتمال بچه دار شدن پس از ابتلا به سرطان را افزایش داد.

بعضی از روش‌‌های درمان سرطان‌‌ بچه‌‌دار شدن را دشوار می‌‌کنند. توانایی فرزندآوری را باروری می‌‌نامند. شیمی درمانی، پرتو درمانی و جراحی‌‌هایی که به اندام‌های تولید مثل آسیب می‌‌رسانند می‌‌توانند بر باروری تأثیر بگذارند.

ناباروری، ناتوانی در داشتن فرزند است. علل زیر می‌‌توانند باعث ناباروری شوند:

• سطح پایین (تعداد کم) اسپرم یا تخمک
• سطح پایین هورمون‌هایی که تولید مثل را کنترل می‌‌کنند
• ایجاد زخم یا یرداشته شدن اندام‌های تولید مثلی‌، که از شکل‌‌گیری یا پیشرفت طبیعی بارداری جلوگیری می‌‌کنند.

با این حال، معمولاً راه‌‌هایی برای حفظ باروری در طول درمان سرطان وجود دارد. مانند:

• جمع آوری و انجماد (فریز) اسپرم، تخمک یا جنین قبل از شروع درمان.
• محافظت از اندام‌های تولید مثلی فرد در طول درمان.

همچنین ممکن است بتوانید از طریق اهدای گامت، فرزندی به خانواده خود اضافه کنید. این کار به سه روش زیر انجام می‌‌شود:

• اهدای تخمک در زنان (اگر تخمدان شما دیگر تخمک سالم تولید نمی‌‌کند)
• اهدای اسپرم در مردان (اگر بیضه شما دیگر اسپرم سالم تولید نمی‌‌کند)
• رحم جایگزین برای زنان (اگر رحم شما قادر به حمل جنین نیست یا باردار شدن برای شما خطرناک است)

توجه داشته باشید که این راه‌‌ها‌‌ ممکن است هزینه زیادی داشته و یا از نظر حقوقی پیچیدگی‌‌هایی داشته باشند (یا اصلا قابل انجام نباشند). هنگام تصمیم گیری از کمک و حمایت فردی مطلع بهره بگیرید.

روش‌های کمک باروری بعد از سرطان برای زنان

زنان با تعداد مشخصی تخمک در تخمدان خود متولد می‌‌شوند که «ذخیره تخمدان» نامیده می‌‌شود. این ذخیره با افزایش سن زن به طور طبیعی کاهش می‌‌یابد. اما انواع خاصی از شیمی درمانی‌‌ها می‌‌توانند باعث کاهش بیشتر آن شوند.

داشتن تخمک کمتر ممکن است بارداری را سخت کند. و ذخیره اندک تخمدان ممکن است منجر به یائسگی زودرس شود. پزشک شما می‌‌تواند با استفاده از آزمایش خون و سونوگرافی ذخیره تخمدان شما را بررسی کند.

اگر به علت درمان سرطان، دچار کاهش ذخیره تخمدانی شده‌‌اید و یا در معرض خطر آن باشید، متخصص باروری می‌‌تواند در مورد راه‌‌های حفظ باروری یا بهبود شانس بارداری به شما توضیح دهد. در اینجا به این روش‌‌ها اشاره شده است:

لقاح خارج از رحم یا لقاح آزمایشگاهی (IVF)

این روش یکی از راه‌‌های متداول کمک-باروری است. در روش IVF از داروهای خاصی برای تحریک تخمدان ها برای تولید تخمک استفاده می‌‌شود. این تخمک‌‌ها جمع آوری شده و سپس در آزمایشگاه با اسپرم بارور می‌‌شوند. اگر این کار با موفقیت صورت بگیرد، تخمک به یک جنین تبدیل می‌‌شود. بعد از مدتی، جنین را دوباره در رحم زن قرار می‌‌دهند تا رشد کند.

تخمک اهدایی

یک زن ممکن است تخمک های خود را قبل از شروع درمان ذخیره کند. انجام این کار راهی برای حفظ باروری است. اگر زنی تخمک‌‌های خود را قبل از شروع درمان ذخیره نکرده باشد، می‌‌تواند از تخمک‌‌های اهدایی استفاده کند. تخمک اهدایی یکی از روش‌های کمک باروری بعد از سرطان است.

تخمک‌‌های اهدایی، تخمک‌‌های زن دیگری هستند. هنگامی که تخمدان ها دیگر تخمکی نداشته باشند می‌‌توان از تخمک‌های اهدایی برای باردار شدن استفاده کرد. تخمک‌‌های اهدایی در آزمایشگاه با اسپرم بارور می‌‌شوند. اسپرم‌‌ها می‌‌توانند اسپرم همسر شخص و یا اسپرم‌‌های اهدایی باشند. سپس تخمک‌‌های بارور شده (جنین) در رحم زنی که می‌‌خواهد باردار شود قرار می‌‌گیرد. رحم زن باید سالم باشد تا بتواند باردار شود و آن را به سرانجام برساند. او باید قبل و بعد از انتقال جنین، هورمون مصرف کند.

استفاده از تخمک‌‌های اهدایی، انتقال ژن حداقل یک والد را به نسل بعد ممکن می‌‌سازد. اهدا کنندگان تخمک ممکن است یکی از این افراد باشند:

• اعضای خانواده
• دوستان
• اهدا کنندگان ناشناس
• اهدا کنندگان شناخته شده از یک مرکز اهدا تخمک

موارد زیر، قبل از اهدا تخمک، در تمام اهداکنندگان بررسی می‌شوند:

• وضعیت پزشکی
• بیماری‌های ژنتیکی
• مسائل روانشناختی

جنین اهدایی

جنین اهدایی یک روش کمک باروری بعد از سرطان دیگر است. مانند روش ذخیره تخمک قبل از درمان، یک زن ممکن است جنین را قبل از شروع درمان ذخیره کند. درمان ناباروری می‌تواند باعث تشکیل جنین‌های اضافی شود. وقتی این اتفاق می‌‌افتد، زوجین می‌توانند جنین خود را اهدا کنند. این روند مانند اهدای تخمک است. جنین اهدایی در رحم زنی که می‌‌خواهد باردار شود قرار می‌‌گیرد.

کودک متولد شده از طریق این روش، حامل ژن زوج دریافت کننده جنین نیست. اما این روش به زن اجازه می‌‌دهد بارداری را تجربه کند.

رحم جایگزین و حامل بارداری

گاهی ممکن است یک زن نتواند زایمان کند. برای برخی از زنان، بارداری نیز می‌‌تواند خطرناک باشد. در این شرایط، یکی از انتخاب‌‌ها می‌‌تواند نگهداری جنین در رحم شخص دیگری باشد.

رحم جایگزین نسبی (partial surrogacy)

به آن جایگزینی «سنتی» هم می‌گویند. در این روش زن دیگری بچه را در طول دوران بارداری حمل می‌‌کند. به این شخص، جایگزین (مادر جایگزین) گفته می‌‌شود. اسپرم مردی که پدر بیولوژیکی (زیستی) کودک خواهد بود، در گردن رحم یا رحم مادر جایگزین قرار می‌‌گیرد. به این فرآیند لقاح مصنوعی گفته می‌شود. در این حالت کودک حامل ژن‌های همان زن خواهد بود.

حامل بارداری (رحم جایگزین کامل) (gestational carrier)

حامل بارداری کسی است که جنینی را حمل می‌‌کند که از تخمک زن دیگر و اسپرم همسر آن زن تشکیل شده است. کودک ژن های حامل را نخواهد داشت.

به رحم جایگزین، رحم اجاره‌ای هم گفته می‌شود. قوانین رحم جایگزین و حامل بارداری در هر کشور متفاوت است. اگر این راه را برای داشتن فرزند انتخاب می‌‌کنید، مهم است که با یک وکیل مشورت کنید.

روش‌های کمک باروری بعد از سرطان برای مردان

اسپرم اهدایی

یک مرد می‌تواند اسپرم خود را قبل از شروع درمان ذخیره کند. انجام این کار راهی برای حفظ باروری است. اگر مردی قبل از شروع درمان اسپرم خود را ذخیره نکرده باشد، می‌تواند از اسپرم اهدایی استفاده کند. اسپرم اهدایی توسط مرد سالم دیگری به بانک اسپرم داده می‌‌شود. اهدا کننده معمولاً ناشناس است. اما بانک های اسپرم به طور معمول صفات جسمی اهدا کننده را ثبت کرده و اسپرم را به منظور بررسی بیماری های واگیر غربال می‌‌کنند. کودک حامل ژن‌‌های اهدا کننده اسپرم است.

استخراج اسپرم از بیضه

ممکن است پس از درمان سرطان، مرد در مایع منی خود اسپرم نداشته باشد، اما هنوز در بیضه‌‌های خود اسپرم سالم داشته باشد. در حین استخراج اسپرم از بیضه، پزشک قطعات کوچکی از بافت بیضه را برمی‌‌دارد. از اسپرم‌‌های سالم موجود در این بافت می‌‌توان برای بارور کردن استفاده کرد. اسپرم را می توان در روش IVF استفاده کرد یا آن را برای استفاده در آینده منجمد کرد. این روش به اندازه سایر روشهای جمع آوری و ذخیره سازی اسپرم موفقیت آمیز نیست.

فرزندپذیری (فرزند خواندگی)

فرزندپذیری نهادی قانونی است که به موجب آن بین یک یا چند فرزندپذیر و کودکی غیرزیستی رابطه والدینی به وجود می‌آید.

سوالات روش‌های کمک باروری بعد از سرطان

سوالات زیر را در مورد بچه دار شدن از تیم درمانی خود بپرسید:

• چگونه بفهمم که می‌توانم بچه دار شوم یا نه؟
• اگر نمی‌‌توانم بچه‌دار شوم، چه راه‌‌هایی برای پدر/مادر شدن دارم؟
• آیا درمان سرطان در امکان بارداری من تأثیر داشته است؟
• آیا می‌‌توانید به من یک متخصص باروری معرفی کنید؟
• آیا هورمون‌های باروری یا داروها می‌توانند باعث بازگشت سرطان شوند؟ آیا آنها می‌توانند یک سرطان جدید ایجاد کنند؟
• کدام کلینیک‌های ناباروری بطور تخصصی در زمینه ناباروری بازماندگان سرطان فعالیت دارد؟
• سن من چه تاثیری بر انتخاب‌‌های من می‌‌گذارد؟
• از کجا می توانم در مورد هزینه هر روش کمک باروری بعد سرطان اطلاعات بیشتری کسب کنم؟
• چه کسی می‌تواند برای کسب اطلاعات در مورد روش‌های پرداخت هزینه‌‌های درمان ناباروری یا فرزندپزیری من را راهنمایی کند؟
• روش‌‌های باروری چه موارد قانونی یا اخلاقی دارند؟
• از کجا می‌‌توانم مراکز فرزندپذیری را پیدا کنم؟
• از کجا می‌‌توانم رحم جایگزین نسبی یا حامل بارداری پیدا کنم؟

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید