الکل مانند تنباکو یکی از معدود موادی است که به طور پیوسته و در مطالعات مختلف، با افزایش خطر ابتلا به سرطان مرتبط بوده است. نوع الکل (شراب، آب جو یا نوشیدنی الکل دار) اهمیتی ندارد.

مصرف الکل خطر ابتلا به انواع سرطان زیر را افزایش می‌دهد:

• سرطان سر و گردن، به ویژه سرطان‌های حفره دهان، گلو و حنجره
• سرطان کبد
• سرطان مری
• سرطان سینه
• سرطان روده بزرگ

خطر ابتلا به این انواع سرطان برای افرادی که الکل مصرف می‌کنند، به ویژه در طول زمان، افزایش خواهد یافت. احتمال ابتلا برای سرطان‌های حنجره، مری و حفره دهان بیشتر است. این بدان علت است که این بافت‌ها در تمام مستقیم با الکل قرار دارند.

چرا الکل خطر ابتلا به سرطان را افزیش می‌دهد

پژوهشگران هنوز در حال تلاش برای یافت علت افزایش یافتن خطر ابتلا به سرطان به دلیل مصرف الکل هستند. تئوری‌های موجود عبارتند از:

• افزایش ریسک ممکن است مربوط به دو ماده شیمیایی باشد که می‌توانند به دی ان ای (DNA) سلول‌های سالم آسیب برسانند:
  • اتانول، که یکی از بخش‌های اصلی نوشیدنی‌های الکلی است
  • استالدهید، زمانی تولید می‌شود که الکل توسط بدن جذب می‌شود
  • الکل ممکن است بر تجزیه هورمون استروژن تاثیر بگذارد و از این طریق میزان استروژن در بدن افزایش یابد. افزایش استروژن در بدن یک عامل افزایش دهنده خطر ابتلا به سرطان‌های سینه، تخمدان و رحم است.
• مصرف الکل ممکن است توانایی بدن در پردازش و جذب مواد مغذی مهم زیر را کاهش دهد:
  • ویتامین A
  • ویتامین C
  • ویتامین D
  • ویتامین E
  • فولات
  • کاروتنوئیدها
• الکل می‌تواند باعث افزایش وزن شود که خود یک عامل افزایش دهنده خطر ابتلا به سرطان است

مصرف الکل در ایران

مصرف الکل در ایران غیر قانونی است. هیچ گونه آمار رسمی‌ای از مصرف الکل در ایران وجود ندارد. متاسفانه مقالات علمی و مطالعات انجام شده نیز در این زمینه اعداد دقیقی به دست نخواهد داد، چرا که افراد در پاسخ به سوالات، حقیقت یا تمام آن را بیان نخواهند کرد.

سازمان بهداشت جهانی، مصرف سرانه الکل خالص در ایران را یک لیتر در سال اعلام کرده است. این میزان، کمتر از سرانه مصرف الکل در کشورهای غربی (حدود ۶ لیتر)، اما بیشتر از کشورهای محدوده مدیترانه شرقی (که طبق تقسیم بندی WHO، ایران جزو آن است) (۰.۶ لیتر) است. بر اساس آمار این سازمان، اگرچه درصد افرادی که در ایران الکل مصرف می‌کنند کمتر از کشورهای غربی است، اما مصرف الکل بخشی از افراد که مصرف بالای الکل دارند، از کشورهای غربی بیشتر است. طبق این آمار، ایران از این نظر رتبه نهم جهان را داراست.

با این وجود، همانطور که گفته شد با توجه به نبود اطلاعات رسمی، نمی‌توان این اعداد را صحیح (accurate) در نظر گرفت.

متاسفانه مصرف مخفیانه الکل در ایران، باعث ناآشنایی بسیاری از افراد با خطرات احتمالی آن شده است.

الکل و سرطان

انجمن‌های علمی غربی، توصیه به کاهش مصرف الکل می‌کنند. همچنین این انجمن‌ها، نکات زیر را در رابطه با خطرات الکل در ایجاد سرطان بیان می‌کنند:

• مصرف الکل به میزان کم هم می‌تواند احتمال بعضی از سرطان‌ها را افزایش دهد.
• بیش از حد الکل ننوشید. نوشیدن بیش از حد الکل ممکن است خطر ابتلا به برخی از سرطان‌ها را افزایش دهد.
• از مصرف توامان محصولات الکلی و تنباکو اجتناب کنید. این ترکیب می‌تواند خطر ابتلا به برخی از سرطان‌ها را بیشتر افزایش دهد. سرطان حفره دهان، گلو، حنجره و مری از این دسته هستند.
• فولات مصرف کنید. فولات در سبزیجات برگدار و سبز، میوه‌ها و حبوبات خشک شده یافت می‌شود.
• اگر تحت هورمون درمانی دوران یائسگی هستید با پزشک خود در این باره صحبت کنید. این روش درمانی اگر با مصرف الکل همراه شود ممکن است خطر ابتلا به برخی از سرطان‌ها از جمله سرطان سینه را بیشتر افزایش دهد.
• الکل می‌تواند عوارض سرطان و درمان آن را افزایش دهد. برای مثال، الکل ممکن است باعث تشدید دردهای دهانی یا خشکی دهان شود. علاوه بر آن، الکل ممکن است خطر بروز عوارض جانبی فرایند سرطان را به دلیل از دست رفت آب یا مواد مغذی بدن، افزایش دهد.

الکل و عود سرطان

اگرچه مطالعه قدرتمندی برای تایید تاثیر الکل بر عود سرطان وجود ندارد، اما هنوز شاید بهترین گزینه اجتناب از مصرف سنگین الکل پس از تشخیص سرطان باشد.

همچنین، مطالعات نشان داده‌اند که بهبود یافتگان سرطان سر و گردنی که به مصرف نوشیدنی الکل ادامه می‌دهند با افزایش خطر عود سرطان رو به رو هستند. این مورد به ویژه در مصرف متوسط تا شدید الکل صادق است.

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید