---

ایمونوتراپی به روش‌های درمانی اشاره دارد که از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با بیماری‌ها استفاده می‌کند.
ایمونوتراپی انواع مختلفی دارد که به روش‌های متفاوتی عمل می‌کنند.  برخی از این روش‌ها برای تقویت دفاعی سیستم ایمنی در نظر گرفته شده‌اند. برخی دیگر به آموزش سیستم ایمنی بدن برای شناسایی و حمله به سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند. ایمونوتراپی برای برخی از انواع سرطان‌ها نتایج خوبی را به همراه داشته است. سیستم ایمنی که مجموعه‌ای از اندام‌ها، سلول‌های تخصصی و موادی است که در برابر ارگانیسم‌های عفونی محافظت می‌کند، می‌تواند به محافظت در برابر سرطان نیز کمک کند. اما اغلب سلول‌های سرطانی ظاهر خود را مشابه سلول‌های سالم بدن درمی‌آوردند و خود را از سیستم ایمنی بدن پنهان می‌کنند.
قبل از اینکه به سؤال “ایمونوتراپی چگونه انجام می‌شود” پاسخ دهیم، در ابتدا به بررسی سیستم ایمنی بدن خواهیم پرداخت.

سیستم ایمنی بدن چه می‌کند؟

سیستم ایمنی در برابر ارگانیسم های عفونی (مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها) و سایر مهاجمانی که باعث بیماری می‌شوند، از بدن دفاع می‌کند. سیستم ایمنی از طریق مراحلی به نام پاسخ ایمنی، به این مهاجمان حمله می‌کند.

سیستم ایمنی شامل شبکه‌ای از سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها است که برای محافظت از بدن با هم کار می‌کنند. لنفوسیت نوعی گلبول سفید خون است که بخش مهمی از سیستم دفاعی بدن محسوب می‌شود. لنفوسیت‌ها بین اندام‌هایی مانند طحال، لوزه‌ها و غدد لنفاوی حرکت می‌کنند و مهاجمان خارجی را در بدن شناسایی کرده و آنها را از بین می‌برند.

نحوه انجام ایمونوتراپی

پزشکان ایمونوتراپی را به روشی که برای وضعیت بیمار مناسب است انجام می‌دهند. این روش‌ها شامل:

• داخل وریدی (IV): از طریق وریدها تزریق انجام می‌شود.
• خوراکی (از راه دهان): قرص یا شربت بلعیده می‌شوند.
• موضعی (روی پوست): برای برخی از انواع سرطان‌های اولیه پوست، کرم به روی پوست مالیده می‌شود.

انواع ایمونوتراپی چیست؟

انواع روش‌های ایمونوتراپی که پزشکان برای مبارزه با سرطان استفاده می‌کنند عبارت‌اند از:

آنتی‌بادی‌های مونوکلونال: این آنتی‌بادی‌های ساخته دست بشر (پروتئین‌های مبارزه‌کننده با بیماری) برای اتصال به اهداف خاص (نشانگرها) موجود در سلول‌های سرطانی تلاش می‌کنند به سیستم ایمنی کمک کنند تا فعال باشد. برخی از آنتی‌بادی‌های مونوکلونال سلول‌های سرطانی را علامت‌گذاری می‌کنند تا بهتر دیده شوند و سپس توسط سیستم ایمنی از بین بروند.

ایمونوتراپی‌های غیراختصاصی: در این نوع ایمونوتراپی، سیستم ایمنی را به طور کلی تقویت می‌کنند و به آن کمک می‌کنند تا به سلول‌های سرطانی حمله کند.

درمان با ویروس انکولیتیک: برخی از ویروس‌ها را می‌توان در آزمایشگاه تغییر داد تا سلول‌های سرطانی را آلوده کرده و از بین ببرند. همچنین این ویروس‌ها می‌توانند به سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی هشدار دهند. «انکولیتیک» به معنای تجزیه کننده (لیتیک) سرطان (انکو) است.

واکسن‌های سرطان: این واکسن‌ها مانند واکسن آنفولانزا و آبله‌مرغان نیستند و از بیماری‌ها جلوگیری نمی‌کنند؛ بلکه با افزایش پاسخ سیستم ایمنی به سلول‌های سرطانی در بدن، علیه سرطان اثر می‌کنند.

درمان با سلول‌های CAR-T: پزشکان برخی از سلول‌های T (نوعی گلبول سفید) را از خون بیمار می‌گیرند و آنها را در آزمایشگاه تغییر می‌دهند تا بتوانند سلول‌های سرطانی را پیدا کرده و از بین ببرند. سپس، پزشکان این سلول‌های T تغییر یافته را به بدن بیمار برمی‌گردانند.

متصل‌کننده سلول (BiTE): این آنتی‌بادی‌های دست‌ساز می‌توانند یک سلول T را به یک سلول تومور متصل کنند. هنگامی که این دو سلول به هم متصل می‌شوند، سلول T سلول تومور را از بین می‌برد.

چه زمانی از ایمونوتراپی استفاده می‌شود؟

در حال حاضر ایمونوتراپی بیشتر برای درمان افرادی که سرطان در بدن آن‌ها پخش شده است (سرطان پیشرفته) استفاده می‌شود.

هدف از ایمونوتراپی:

• سرطان را به طور کامل بهبود دهد
• قبل از عمل، سرطان را کوچک کند
• به عملکرد بهتر پرتودرمانی کمک کند
• برخی از علائم ناشی از سرطان را از بین ببرد
• احتمال عود سرطان را کاهش دهد
• به بیمار کمک می‌کند طول عمر بیشتری داشته باشد

تیم درمانی هر فرد بر اساس نوع و مرحله سرطان و همچنین سلامت عمومی بیمار بهترین درمان را ارائه خواهد کرد. این بدان معناست که ممکن است حتی اگر نوع سرطان در دو بیمار یکسان باشد، از روش‌های درمان متفاوت استفاده شود.

عوارض جانبی ایمونوتراپی

عوارض جانبی که ممکن است داشته باشید بسته به نوع ایمونوتراپی که دارید متفاوت خواهد بود. عوارض جانبی رایج عبارت‌اند از:

• خشکی یا خارش چشم
• درد در مفاصل
• بثورات پوستی
• شکم‌درد و نفخ
• اسهال یا خون در مدفوع

عوارض جانبی کمتر رایج عبارت‌اند از:

• سردرد
• تغییر در بینایی
• زردشدن بخش سفیدی چشم
• تنگی نفس و سرفه
• درد شدید شکم
• ادرار تیره‌رنگ
• مشکلات تیروئید

استفاده از داروها یا درمان‌های دیگر

ترکیب ایمونوتراپی با مصرف داروهای رایج می‌تواند عوارض جانبی مضری ایجاد کند. به همین دلیل ضروری است که در مورد مصرف سایر داروها و مکمل‌ها به تیم درمان خود اطلاع دهید تا بتوانند هرگونه واکنش ممکن را بررسی کنند و همچنین قبل از انجام هرگونه واکسیناسیون با تیم درمانی خود صحبت کنید.

استفاده از درمان‌های مکمل یا سنتی

گاهی اوقات افراد مبتلا به سرطان ممکن است به استفاده از درمان‌های مکمل یا درمان سنتی فکر کنند. برخی از روش‌های درمانی جایگزین، مکمل و سنتی ممکن است با درمانی که در حال حاضر دریافت می‌کنید واکنش نشان داده و عوارض جانبی مضری ایجاد کنند. قبل از انجام هرگونه روش درمانی به جز روشی که پزشکتان توصیه کرده است، حتماً با او مشورت نمایید تا از ایجاد اختلال در روند درمان جلوگیری شود.

فواید استفاده از ایمونوتراپی

به دلایلی ممکن است پزشک استفاده از ایمونوتراپی برای بیمار را انتخاب مناسبی بداند.

این روش درمانی ممکن است زمانی که سایر درمان‌ها نتیجه نداشتند، اثربخش باشد. برخی از سرطان‌ها (مانند سرطان پوست) به پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی پاسخ خوبی نمی‌دهند، اما پس از ایمونوتراپی شروع به ازبین‌رفتن می‌کنند.

همچنین این روش می‌تواند به سایر درمان‌های سرطان کمک کند تا تأثیر بهتری داشته باشند. برای مثال استفاده از ایمونوتراپی، ممکن است اثربخشی سایر درمان‌ها، مانند شیمی‌درمانی، را بیشتر کند.

ایمونوتراپی نسبت به سایر درمان‌ها عوارض جانبی کمتری ایجاد می‌کند. دلیل این عوارض کمتر این است که این روش فقط سیستم ایمنی را مورد هدف قرار می‌دهد و بر همه سلول‌های بدن تأثیر ندارد.

استفاده از این روش عود سرطان را ممکن است کاهش دهد. هنگامی که از روش ایمونوتراپی استفاده می‌کنید، سیستم ایمنی شما ظاهر سلول‌های سرطانی را به یاد خواهد سپرد که به آن ایمونومموری (حافظه ایمنی) گفته می‌شود و می‌تواند به شما کمک کند برای مدت طولانی‌تری عاری از سرطان بمانید.

کلام آخر

همانطور که پیشتر اشاره شد، روش درمان سرطان در هر بیمار متفاوت است. ایمونوتراپی نیز یکی از روش‌های درمانی کنسر محسوب می گردد. تشخیص اینکه این روش مناسب شما است یا خیر بر عهده پزشک معالج شما است. برای داشتن روند درمان مناسب باید برنامه ریزی درمان مناسب برای بیمار صورت گیرد. به همیتن دلیل باید به آنکولوژیست مراجعه نمایید.

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید