اگزالی پلاتین چه کاربردهایی دارد؟

این دارو برای موارد زیر تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را دارد:

• سرطان روده بزرگ مرحله 3 بعد از جراحی برداشتن اولیه تومور.
• سرطان روده بزرگ پیشرفته

اما برای موارد زیر نیز کاربرد دارد و موثر است:

• سرطان مجاری صفراوی
• CLL
• سرطان مری
• سرطان معده
• تومورهای نورواندوکرین
• لنفوم غیرهوچکین
• سرطان تخمدان
• سرطان پانکراس
• سرطان روده باریک
• سرطان بیضه
• سرطان با منشاء ناشناخته

سازوکار اثر اگزالی پلاتین

اگزالی پلاتین یک مشتق پلاتین است و از خانواده پلاتینوم‌ها و یک عامل آلکیله کننده است. این دارو با تشکیل یک سری پیوندهای عرضی بین رشته‌های DNA، از تکثیر و رونویسی DNA جلوگیری می‌کند و سمیت سلولی‌اش غیراختصاصی است.

فارماکوکینتیک (توزیع، متابولیسم و دفع دارو)

بیشتر از 90% از اگزالی پلاتین به صورت اولیه به پروتئین‌های آلبومین و گاما گلوبولین متصل می‌شود. متابولیسم آن غیر آنزیمی است. دفع آن در سه فاز صورت می‌گیرد که نیمه عمر فاز اول، دوم و سوم به ترتیب ۰٫۴۳ ساعت، ۱۶٫۸ ساعت و ۳۹۲ ساعت است. عمده دفع آن کلیوی است و فقط ۲٪ از دارو دفع گوارشی دارد.

آیا اگزالی پلاتین موثر است؟

اگزالی پلاتین درمانی موثر در بسیاری از سرطان‌ها است. به عنوان مثال اگر از اگزالی پلاتین به عنوان تک دارویی در درمان سرطان روده استفاده کنیم، درصد پاسخ حدود ۲۰ درصدی ایجاد خواهد کرد. تاثیر آن در ترکیب با سایر داروها بیشتر خواهد بود.

اشکال دارویی اگزالی پلاتین

اگزالی پلاتین به صورت محلول (مایع) و برای تزریق موجود است. در ایران این دارو در ویال‌های ۵۰ و ۱‍۰۰ میلی‌گرمی وجود دارد.

نحوه مصرف اگزالی پلاتین

شما در روز دریافت شیمی‌درمانی‌تان یا هنگام بستری در بیمارستان، این دارو را دریافت خواهید کرد. این دارو توسط پرستار شیمی‌درمانی به شما تزریق خواهد شد. اگزالی پلاتین  را می‌توان در ترکیب با داروهای دیگر سرطان یا همراه با رادیوتراپی دریافت کرد.

هنگام دریافت درمان، شما معمولا تحت نظر یک پزشک سرطان (انکولوژیست) و یک پرستار شیمی درمانی و یک داروساز متخصص هستید. قبل از روز درمان یا در روز دریافت درمانتان، یک پرستار آموزش دیده در گرفتن خون، نمونه خون از شما می‌گیرد. این کار برای این انجام می‌شود که چک کنیم سلول‌های خونی شما در سطح نرمالی برای انجام شیمی درمانی هستند یا خیر.

قبل از دریافت شیمی درمانی، شما یک پزشک یا پرستار را ملاقات می‌کنید و آن‌ها با شما درباره نتایج آزمایش خون‌تان صحبت می‌کنند و از شما می‌پرسند که حالتان چطور است. اگر نتایج آزمایش خونتان بدون مشکل باشد، داروساز شما را برای شیمی درمانی آماده می‌کند. پرستارتان  به شما اطلاع می‌دهد که درمانتان از چه زمانی شروع خواهد شد. احتمالا قبل از شروع درمان، پرستاران به شما داروهای ضدتهوع خواهد داد. اگزالی پلاتین به صورت وریدی تزریق می‌شود. ممکن است شما آن را از راه‌های زیر دریافت کنید:

• آنژیوکت محیطی- یک لوله کوتاه و نازک که پرستار داخل ورید بازو یا دستتان قرار می‌دهد.
• پورت شیمی درمانی– وسیله‌ای که زیر پوست قفسه سینه قرار می‌گیرد و از طریق لوله‌ای به ورید مرکزی راه دارد.

بیشتر بخوانید : شیمی درمانی بهتر است یا پرتو درمانی ؟

دوز مصرف اگزالی پلاتین

همانطور که گفتیم اگزالی‌پلاتین در ویال‌های ۵۰ و ۱۰۰ میلی‌گرمی در داروخانه‌ها موجود است، اما دوز مصرف آن به طور معمول ۸۵ میلی‌گرم به ازای هر متر مربع از سطح بدن است. سطح بدن در یک فرد بالغ با جثه متوسط ۱.۷۳ متر مربع است. بنابراین رایج است که این دارو به میزان ۱۵۰ میلی‌گرم استفاده شود.

اما عوامل مختلفی به غیر از جثه فرد روی دوز مصرفی دارو تاثیر دارند. مثلا دوز این دارو در بعضی از رژیم‌ها ۱۳۰ میلی‌گرم به ازای هر متر مربع از سطح بدن است که حدودا ۵۰ درصد بیشتر از دوز معمول آن است. در صورت بروز عوارضی مانند سمیت اعصاب (نوروپاتی)، احتمال دارد پزشکتان دوز دارو را کاهش دهد.

طول دوره درمان با اگزالی پلاتین چقدر است؟

معمولا درمان با اگزالی پلاتین شامل چند دوره می‌شود و چند ماه طول می‌کشد. پرستار و پزشک شما با شما درباره برنامه درمانی‌تان صحبت خواهند کرد. هر دوره درمانی معمولا ۲ یا ۳ هفته است و اگزالی پلاتین معمولا در روز اول این دوره تزریق می‌شود.

مدت زمان هر جلسه تزریق داوری اگزالی پلاتین چقدر است؟

در هر جلسه شیمی درمانی با اگزالی پلاتین شما دارو را در مدت حدودا 2 ساعت دریافت خواهید کرد. در صورت ایجاد بعضی عوارض، ممکن است پزشک دستور دهد دارو در مدت زمان طولانی‌تر و حدود ۶ ساعته تزریق شود.

شیمی درمانی چگونه انجام می شود ؟

نکات نگهداری و مصرف اگزالی پلاتین

این دارو را باید در دمای 20 تا 25 درجه سانتی گراد و دور از نور آفتاب (درون جعبه بیرونی‌اش) نگهداری کنید. از یخ زدن آن باید جلوگیری کرد.

پیش داروهای اگزالی پلاتین

پیش‌داروها داروهایی هستند که برای کاهش عوارض داروی اصلی تجویز می‌شوند. پیش داروهای احتمالی اگزالی پلاتین عبارتند از داروهای ضد تهوع (آنتاگونیست 5-HT3 همراه دگزامتازون)، مهار کننده‌های هیستامین (H1 و H2)  و کورتیکواستروییدها.

تداخل دارویی و غذایی با داروی اگزالی پلاتین

در اینجا لیست کامل داروهایی که با اگزالی پلاتین تداخل دارند آورده نشده است. حتما لیست داروهای مصرفی خود، از جمله داروهای بدون نسخه، داروهای گیاهی و سنتی را به پزشک خود اطلاع دهید.

به طور کلی، اگزالی پلاتین با سه دسته دارو تداخل بیشتری دارد:

• داروهای که فاصله QT در نوار قلبی را بیشتر می‌کنند. بنابراین باید در مصرف همزمان اگزالی پلاتین با داروهای که استعداد افزایش فاصله QT را دارند احتیاط و در مواقعی پرهیز کرد.
• داروهایی که سمیت کلیوی دارند. از آن‌جایی که داروهای حاوی پلاتینوم، عمدتا از طریق کلیه دفع می‌شوند، بهتر است با داروهایی که عملکرد پاکسازی دارو توسط کلیه را کاهش می‌دهند مصرف نشود.
• داروهای ضد انعقاد و لخته. گزارش‌هایی از افزایش خونریزی با مصرف اگزالی‌پلاتین و فلورویوراسیل در بیمارانی که داروهای ضدانعقاد مصرف می‌کنند وجود دارد. بنابراین باید در زمان مصرف این داروها هوشیار بود.

تغذیه در شیمی درمانی را مطالعه کنید !

بعضی از سایر داروهایی که با اگزالی‌پلاتین تداخل دارند عبارتند از:

• ب‌ث‌ژ (BCG): اگزالی پلاتین می‌تواند تاثیر ب‌ث‌ژ را کاهش دهد.
• کلادریبین، دفریبپرون، دیپیرون و فکسینیدازول: اثر سرکوب مغز استخوان افزایش می‌یابد.
• پالیفرمین: عوارض دارو را بیشتر می‌کند.

درباره عوارض جانبی  داروی اگزالی پلاتین

ما بیشتر عوارض جانبی این دارو را در این مطلب توضیح خواهیم داد. حتی درباره عوارض جانبی نادر هم صحبت خواهیم کرد. ممکن است شما برخی از این عوارض جانبی را تجربه کنید، اما احتمال اینکه همه آن‌ها را تجربه کنید خیلی کم است. اگر شما داروهای شیمی درمانی دیگری را نیز مصرف می‌کنید، ممکن است عوارضی را تجربه کنید که در اینجا به آن اشاره نکرده‌ایم.

همیشه درباره عوارض جانبی‌تان به پرستار، پزشک یا داروسازتان اطلاع دهید.

پزشکتان به شما داروهایی می‌دهد تا برخی از عوارضتان را کنترل کند و مهم است که این داروها را دقیقا همانطور که توضیح داده شده، مصرف کنید؛ زیرا در این صورت احتمال تاثیرگذاری آن‌ها بیشتر است. پرستارتان به شما راهکارهایی برای کنترل این عوارض نیز آموزش می‌دهد. بعد از اتمام دوره درمانتان با اگزالی پلاتین، احتمالا اکثر عوارض جانبی‌تان بهبود می‌یابد.

عوارض جانبی جدی و تهدید کننده حیات

برخی از درمان‌های سرطان ممکن است که عوارض خطرناک و شدیدی داشته باشند، البته این عوارض به ندرت تهدیدکننده حیات بیمار هستند. پرستار و پزشکتان درباره خطر این عوارض جانبی با شما صحبت خواهند کرد.

با بیمارستان در ارتباط باشید

پرستارتان به شما شماره بیمارستان را می‌دهد. اگر شما احساس ناخوشی می‌کنید یا به مشورت نیاز دارید، می‌توانید با آن‌ها در ارتباط باشید. این شماره‌ها را در موبایلتان ذخیره کنید.

عوارض جانبی حین دریافت درمان با اگزالی پلاتین

برخی از افراد ممکن است حین دریافت شیمی درمانی یا مدت کوتاهی بعد از آن، عوارض جانبی را تجربه کنند. این عوارض عبارتند از موارد زیر:

واکنش حساسیتی به دارو

برخی از افراد، حین درمان با اگزالی پلاتین، حساسیت نشان می‌دهند. علائم حساسیت دارویی عبارتند از موارد زیر:

• احساس گرما یا گرگرفتگی
• لرز
• خارش
• جوش یا ضایعه پوستی
• احساس سرگیجه
• سردرد
• احساس تنگی نفس یا خس خس سینه
• تورم صورت یا دهان
• درد کمر، شکم یا قفسه سینه

پرستارتان در طول درمان، چکتان می‌کند که شما علائم حساسیت را نداشته باشید. اگر شما احساس ناخوشی می‌کنید و یا یکی از این علائم را دارید، سریعا پرستار را مطلع کنید. اگر شما به دارو واکنش نشان دهید، سریعا قابل درمان است.

اسپاسم گلو

به ندرت ممکن است اگزالی پلاتین منجر به اسپاسم و بسته شدن در ناحیه گلو و اطراف حنجره بشود. این اتفاق ممکن است منجر به مشکل در بلع و تنفس بشود. این اتفاق ممکن است حین درمان یا چند روز بعد از آن بیفتد.

این عارضه جانبی ممکن است ترسناک به نظر برسد، اما موقتی است. اگر شما در نفس کشیدن مشکل دارید، سعی کنید از طریق بینی نفس‌های بلند و عمیق بکشید، چون این کار شما را آرام می‌کند و تاثیر خوبی روی برگشتن نفستان به حالت عادی دارد.

این علامت ممکن است در هوای سرد بدتر شود. سعی کنید حین درمان و چند روز بعد از آن نکات زیر را رعایت کنید:

• از نوشیدنی‌های سرد و خوردن یخ خودداری کنید.
• سعی کنید خودتان را گرم نگه دارید و در هوای سرد، بینی و دهانتان را بپوشانید.

اگر این عارضه را تجربه می‌کنید مهم است که حتما به پزشکتان اطلاع دهید. امکان دارد که آن‌ها بعد از آگاهی به این قضیه بقیه دوز اگزالی پلاتین را طی ۴ تا ۶ ساعت به شما بدهند تا احتمال اسپاسم گلو کم شود.

خروج دارو به بیرون از ورید

اگر داروی اگزالی پلاتین به بیرون از ورید بیرون بریز، ممکن است باعث آسیب به بافت اطرافش شود. این اتفاق شایع نیست، اما اگر اتفاق بیفتد، باید سریع درمانش کنیم. اگر احساس سوزش، درد، قرمزی یا تورم اطراف ورید را دارید، سریعا به پرستارتان اطلاع دهید. اگر این علائم بعد از اینکه به خانه رسیدید بروز کردند، سریعا با پزشک یا پرستارتان تماس بگیرید.

مراقبت های بعد از شیمی درمانی را مطالعه کنید !

عوارض جانبی شایع در اگزالی پلاتین چه چیزهایی هستند؟

خطر عفونت

این دارو ممکن است باعث کاهش تعداد گلبول‌های سفید شما بشود. این سلول‌ها با بیماری مقابله می‌کنند و اگر تعداد آن‌ها پایین باشد، احتمال اینکه شما مبتلا به عفونت شوید، بیشتر می‌شود.  به کاهش تعداد گلبول‌های سفید، نوتروپنی گفته می‌شود. وقتی که تعداد گلبول‌های سفید کم باشد، بروز عفونت ممکن است خیلی خطرناک باشد و مهم است که هرچه سریع‌تر آن را درمان کنیم.

 اگر علائم زیر را تجربه می‌کنید، سریع با بیمارستان تماس بگیرید:

• دمای بدنتان بالای 5 درجه باشد.
• ناگهان احساس ناخوشی می‌کنید، حتی اگر دمای بدنتان طبیعی باشد.
• علائم عفونت را دارید.
• دمای بدنتان کمتر از ۳۶ درجه سانتی گراد است.

علائم عفونت، به غیر از تب، عبارت است از موارد زیر:

• احساس لرز
• گلودرد
• سرفه
• تنگی نفس
• اسهال
• احساس نیاز به ادرار مکرر یا احساس ناراحتی هنگام دفع ادرار

مهم است که توصیه‌های تیم درمانتان را دقیقا رعایت کنید. تعداد گلبول های سفید معمولا قبل از درمان بعدی، طبیعی می‌شوند و شما قبل از درمان دوباره آزمایش خون می‌دهید. اگر این آزمایش نشان‌دهنده کم بودن گلبول‌های سفیدتان باشد، ممکن است پزشکتان برای مدت کوتاهی درمان را به تعویق بیاندازد تا سطح گلبول‌های سفید شما نرمال شود.

کبودی و خونریزی

درمان با اگزالی پلاتین باعث کم شدن تعداد پلاکت‌های خون می‌شود.  پلاکت‌ها سلول‌هایی اند که باعث لخته شدن خون می‌شوند.

اگر تعداد پلاکت‌ها کم شود، شما به آسانی کبود می‌شوید یا خونریزی می‌کنید. علائم کم بودن پلاکت‌ها عبارت است از موارد زیر:

• خون دماغ شدن
• خونریزی از لثه
• پریودهای سنگین
• دیدن خون در ادرار یا مدفوع
• نقاط کوچک قرمز یا بنفش رنگ روی پوست که شبیه جوش به نظر می‌آیند

اگر خونریزی یا کبودی بدون دلیل دارید، به پزشکتان اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد که به شما پلاکت تزریق شود.

کم‌خونی

شیمی درمانی ممکن است باعث کم شدن تعداد گلبول‌های قرمز خون بیمار بشود. گلبول‌های قرمز در بدن اکسیژن را حمل می‌کنند. اگر تعداد گلبول‌های قرمز کم باشد، به این شرایط کم‌خونی یا آنمی می‌گوییم. در آنمی ممکن است شما علائم زیر را تجربه کنید:

• رنگ پریدگی
• کمبود انرژی
• احساس تنگی نفس
• احساس سرگیجه و سبکی سر

اگر این علائم را دارید به پزشک یا پرستارتان اطلاع دهید. اگر کم خونی شما شدید باشد، ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشید.

گاهی پزشکان در این شرایط دارویی به اسم اریتروپویتین تجویز می‌کنند. این دارو به بدن کمک می‌کند که گلبول قرمز بسازد. این دارو را به صورت زیر پوستی تزریق می‌کنند. اما تزریق کردن خون در آنمی رایج‌تر است.

حالت تهوع

پزشکتان قبل از شروع درمان، برایتان داروی ضد تهوع تجویز می‌کند تا از بروز حالت تهوع پیشگیری شود. این داروها را دقیقا همانطور که برایتان توضیح داده شده، مصرف کنید. اینکه از بروز حالت تهوع پیشگیری کنید آسان‌تر است تا اینکه بعد از شروع شدنش، درمانش کنید.

اگر حالت تهوع دارید، مایعات با مقدار کم را مرتب بخورید و حجم وعده‌های غذایی‌تان را نیز کم‌تر کنید. اگر همچنان حالت تهوع دارید یا در ۲۴ ساعت، بیشتر از یک بار استفراغ داشتید، هرچه سریع‌تر با بیمارستان تماس بگیرید. پزشک یا پرستارتان به شما توصیه‌های لازم را می‌دهند ‌. ممکن است داروی ضد تهوع‌تان را عوض کنند تا دارویی که برای شما تاثیر بهتری دارد را پیدا کنند.

گلو درد و زخم دهانی

این درمان ممکن است باعث درد دهان و گلوی شما بشود. همچنین ممکن است منجر به زخم‌های دهانی بشود و این عارضه خود شما را مستعد ابتلا به عفونت‌های دهان و گلو می‌کند. از یک مسواک نرم استفاده کنید. اگر درد گلو یا دهان دارید موارد زیر را رعایت کنید:

• به پرستار یا پزشک خود اطلاع دهید تا به شما دهان‌شویه یا داروهایی معرفی کنند که کمک‌کننده باشد.
• سعی کنید مایعات فراوان بنوشید.
• از مصرف الکل، تنباکو و غذاهای تحریک کننده دهان و گلو خودداری کنید.
• گاهی خوردن یخ می‌تواند کمک کننده باشد. اما اگر رادیوتراپی سروگردن هم می‌شوید، نباید یخ مصرف کنید، زیرا آسیب‌زا است.

اسهال

ممکن است که این درمان منجر به اسهال بشود. اسهال به معنای دفع کردن مدفوع بیشتر از حالت عادی یا دفع ادرار شل یا آبکی است.

اگر اسهال دارید، موارد زیر ممکن است کمک‌کننده باشد:

• سعی کنید حداقل ۲ لیتر مایعات در روز مصرف کنید.
• از مصرف الکل، کافئین، لبنیات، غذاهای پرچرب و غذاهای با فیبر زیاد خودداری کنید.
• با بیمارستان تماس بگیرید تا به شما توصیه‌های لازم را بدهند.

بی حسی یا مورمور شدن دست و پا

درمان با اگزالی پلاتین ممکن است روی اعصاب تاثیر بگذارد و از این طریق باعث بی حسی، مورمور شدن یا دردناک شدن پاها و دست‌ها بشود. ممکن است بستن دکمه‌ها یا انجام سایر کارهای ظریف برای شما سخت شود. اگر این علائم را دارید، پزشکتان را مطلع کنید. گاهی لازم است که دوز دارویتان کم شود. این علائم معمولا بعد از تمام شدن درمان، به آرامی بهتر می‌شود. اما برای برخی افراد هیچ وقت از بین نمی‌روند. اگر نگران این عارضه هستید، با پزشکتان صحبت کنید.

بی اشتهایی

درمان با اگزالی پلاتین ممکن است روی اشتهای شما تاثیر بگذارد. اگر شما یک یا دو روز زیاد غذا نخوردید، نگران نشوید. اما اگر اشتهایتان بعد از چند روز برنگشت، یا اگر درحال از دست دادن وزن هستید، به پرستار یا کارشناس تغذیه‌تان اطلاع دهید. آن‌ها به شما در این زمینه توصیه‌هایی می‌دهند. ممکن است لازم باشد شما مکمل‌های غذایی مصرف کنید. یا ممکن است لازم باشد رژیم یا عادات غذایی‌تان را تغییر دهید.

تغییر در حس چشایی

ممکن است شما در دهانتان مزه فلزی یا تلخی حس کنید. مکیدن آبنبات‌های بدون قند ممکن است در این زمینه کمک‌کننده باشد. برخی از غذاها ممکن است مزه متفاوتی داشته باشد یا اصلا مزه‌شان را حس نکنید. سعی کنید غذاهای مختلفی را امتحان کنید تا بفهمید کدام برای شما مزه بهتری دارد. حس چشایی معمولا بعد از تمام شدن درمان بهتر می‌شود. پرستارتان می‌تواند اطلاعات بیشتری در این زمینه در اختیار شما بگذارد.

یبوست

درمان با اگزالی پلاتین ممکن است منجر به یبوست بشود. یبوست به این معنی‌ست که شما قادر به دفع مدفوع به دفعات طبیعی نخواهید بود.

این اتفاق ممکن است سخت یا دردناک باشد.

رعایت کردن نکات زیر به شما در داشتن دفع مدفوع آسان‌تر کمک می‌کنند:

• مصرف غذاهای با فیبر زیاد از جمله میوه، سبزیجات و نان با غلات کامل
• انجام دادن تمرینات ورزشی سبک، مثل پیاده روی

اگر یبوست دارید، با بیمارستان تماس بگیرید تا توصیه‌های لازم را بشنوید. پزشکتان می‌تواند برای شما داروهای مسهل تجویز کند تا به دفع‌تان کمک کند.

تغییرات ناخن و پوست

اگزالی پلاتین ممکن است روی پوست و ناخن شما تاثیر بگذارد. پزشک و پرستارتان این تغییرات احتمالی را برای شما کاملا توضیح می‌دهند. اگر پوستتان خشک شده، سعی کنید هر روز از یک مرطوب کننده بی بو استفاده کنید.

اگزالی پلاتین می‌تواند باعث بروز ضایعات پوستی شود که ممکن است خارش داشته باشند. همیشه درباره این تغییرات به پزشک یا پرستارتان بگویید، زیرا آن‌ها می‌توانند به شما توصیه‌هایی کنند و یا کرم‌هایی تجویز کنند که کمک‌کننده باشد. تغییرات پوست و ناخن معمولا موقتی است و با تمام شدن درمان، بهبود می‌یابد.

تاثیر روی ریه‌ها

درمان با اگزالی پلاتین می‌تواند منجر به تغییراتی در ریه‌های بیمار شود. اگر علائم زیر را داشتید، به پزشک خود خبر دهید:

• سرفه
• خس خس قفسه سینه
• تنگی نفس

همچنین اگر از قبل علائمی داشتید که الان بدتر شده نیز باید به آن‌ها اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد آزمایش‌هایی برای بررسی ریه‌هایتان انجام دهید.

ریزش مو

ممکن است طی این درمان، موی شما نازک‌تر شود، اما امکان ریزش همه موها در این درمان خیلی کم است. ریزش مو معمولا بعد از اولین یا دومین درمان شما شروع می‌شود و معمولا همیشه موقتی است و بعد از تمام شدن درمانتان، رشدش دوباره شروع می‌شود. پرستارتان می‌تواند درباره راه‌هایی برای کنار آمدن با این عارضه با شما صحبت کند.

خستگی

احساس خستگی یکی از عوارض جانبی رایج این درمان است و معمولا در اواخر درمان و چند هفته بعد از تمام شدنش بدتر می‌شود. سعی کنید روزهایتان را طوری برنامه ریزی کنید که فرصت استراحت کافی داشته باشید. تمرین‌های سبک مثل پیاده‌روی‌های کوتاه به شما انرژی بیشتری خواهد داد. اگر احساس خواب آلودگی می‌کنید، از رانندگی اجتناب کنید.

درد شکم

ممکن است شما در شکمتان درد داشته باشید یا احساس سوتغذیه داشته باشید. پزشکتان می‌تواند به شما داروهایی بدهد که در کم شدن این علائم کمک کننده باشد. اگر شکم‌دردتان بدتر شد یا خوب نشد، حتما به او اطلاع دهید.

خطر لخته شدن خون

سرطان و برخی از درمان‌های آن ممکن است خطر لخته شدن خون را زیاد کنند. علائم لخته شدن خون عبارتند از موارد زیر:

• درد ضربان‌دار، قرمزی یا تورم در پا یا دست
• احساس تنگی نفس ناگهانی یا سرفه
• درد تیز در قفسه سینه که ممکن است موقع سرفه یا تنفس عمیق بدتر شود.

اگر هر کدام از این علائم را دارید، سریعا با بیمارستان تماس بگیرید و اگر نتوانستید با پزشکتان در ارتباط باشید به بیمارستان مراجعه کنید.

لخته شدن خون جدی است، اما در صورت مراجعه به‌موقع، با داروهای رقیق‌کننده خون (آنتی کوآگولان‌ها) قابل درمان است. پزشک و پرستارتان اطلاعات بیشتری در این زمینه به شما می‌دهند.

می‌توانید با انجام کارهای زیر احتمال ایجاد لخته خون را کاهش دهید:

• فعال بودن حین درمان
• مصرف مایعات فراوان مخصوصا آب

ممکن است پزشکتان برای پیشگیری از لخته شدن خونتان، آنتی کوآگولان تجویز کند.

عوارض جانبی نادر

تاثیر روی مثانه

درمان با اگزالی پلاتین ممکن است باعث احساس ناراحتی در حین دفع ادرار بشود. همچنین ممکن است منجر به احساس نیاز به دفع مکرر ادرار شود. حتما در ۲۴ ساعتی که دارو را دریافت می‌کنید، میزان کافی مایعات دریافت کنید و سعی کنید حداقل ۲ لیتر مایع بنوشید. اگر هر حس ناراحتی یا سوزشی در هنگام دفع ادرار دارید یا در صورت مشاهده خون در ادرار، مستقیما با بیمارستان تماس بگیرید.

کف دست و کف پای دردناک و قرمز

ممکن است کف دست و کف پای شما قرمز و دردناک بشود. همچنین پوست شما ممکن است پوسته پوسته شود. به این اتفاق سندرم دست-پا می‌گوییم. این عارضه معمولا پس از اتمام دوره درمان، بهتر می‌شود. درباره تغییرات دست و پای خود به پرستار و پزشکتان اطلاع دهید، زیرا آن‌ها می‌توانند توصیه های مناسبی به شما بدهند و داروهای مناسب را تجویز کنند، همچنین این کارها می‌تواند در کنترل این عارضه کمک کننده باشد:

• خنک نگه داشتن دست و پا
• مرطوب کردن منظم دست و پا
• خودداری از پوشیدن جوراب، کفش و دستکش‌های تنگ

درد مفصل و عضله

ممکن است تا چند روز پس از درمان، در مفاصل و عضلات خود درد داشته باشید. اگر این اتفاق بیفتد، به دکترتان بگویید تا به شما مسکن بدهد و اگر در این صورت هم دردتان برطرف نشد، به آن‌ها اطلاع دهید. داشتن حمام آب گرم و استراحت کردن فراوان، به کم شدن این عارضه کمک می‌کند.

تغییرات شنوایی

درمان با داروی اگزالی پلاتین ممکن است باعث تغییر در شنوایی فرد از جمله از دست دادن توانایی شنوایی باشد. همچنین ممکن است فرد صدای زنگ زدن در گوشش بشنود یا اینکه قادر به شنیدن صداهای زیر نباشد. این تغییرات معمولا بعد از تمام شدن درمان بهتر می‌شود، اما برخی از آن‌ها ممکن است دائمی باشد. اگر تغییری در شنوایی‌تان حس کردید به پزشکتان اطلاع دهید.

تغییرات خلق و خو

ممکن است طی انجام این درمان، تغییراتی در خلق و خوی خود حس کنید، همچنین ممکن است احساس افسردگی داشته باشید. اگر متوجه این تغییرات شدید، به پزشکتان اطلاع دهید.

مشکلات خواب

گاهی اگزالی پلاتین منجر به بی‌خوابی می‌شود. اگر در خوابیدن مشکلی دارید، به پزشکتان اطلاع دهید.

تاثیر روی مغز

به ندرت این درمان روی مغز تاثیر می‌گذارد و باعث شرایط نادری به نام سندرم انسفالوپاتی معکوس خلفی می‌شود. این شرایط ممکن است باعث بروز موارد زیر بشود:

• سردردی که بهتر نمی‌شود
• احساس گیجی
• تغییر در بینایی
• تشنج

اگر شما یا اطرافیانتان متوجه این علائم شدید، مهم است که سریع عمل کنید و یا با شماره اورژانسی بیمارستان تماس بگیرید یا مستقیما به بیمارستان مراجعه کنید.

یادتان باشد که نباید در این شرایط خودتان تا بیمارستان رانندگی کنید. شما می‌توانند از این شرایط، درمان کاملی را دریافت کنید، اما لازمه آن، این است که سریع تشخیص داده شود و اقدام به درمان شروع شود.

هشدارها

واکسیناسیون

 واکسیناسیون می‌تواند احتمال ابتلای شما به برخی عفونت‌ها را کاهش دهد. ممکن است پزشک یا پرستارتان با شما درباره واکسیناسیون صحبت کند.

پزشکان معمولا پیشنهاد می‌کنند که بیماران مبتلا به سرطان، واکسن آنفولانزا و کرونا را دریافت کنند. این واکسن‌ها از نوع غیرفعال هستند و به کاهش ابتلا به بیماری کمک می‌کنند. پس افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، می‌توانند آن‌ها را دریافت کنند چون ویروس زنده نیستند.

اگر سیستم ایمنی شما ضعیف است، باید از واکسن‌های زنده اجتناب کنید،  چرا که آن‌ها می‌توانند شما را بدحال کنند. پزشک سرطان یا پزشک عمومی شما می‌توانند اطلاعات بیشتری درباره انواع واکسن‌ها به شما بدهند.

پیشگیری از بارداری

پزشکتان توصیه می‌کند که حین دریافت اگزالی پلاتین باردار نشوید یا کسی را باردار نکنید، زیرا این دارو می‌تواند به رشد جنین آسیب برساند، بنابراین شما حین دریافت درمان و مدتی بعد از آن باید از پیشگیری استفاده کنید. پزشک، پرستار یا داروسازتان، اطلاعات بیشتری در این زمینه به شما می‌دهند.

شیردهی

به شما توصیه می‌شود حین دریافت این درمان یا مدتی بعد از آن، به کودکتان شیر ندهید؛ زیرا دارو از طریق شیر می‌تواند به کودکتان منتقل بشود.

پزشک یا پرستارتان اطلاعات بیشتری در این مورد به شما خواهند داد.

رابطه جنسی

اگر شما در چند روز ابتدایی بعد از درمانتان رابطه جنسی دارید، باید از محافظت استفاده کنید.

باروری

برخی از داروهای سرطان می‌توانند روی قدرت باروری شما تاثیر بگذارند. اگر این مسئله برای شما مهم است، قبل از شروع درمانتان با پزشکتان صحبت کنید.

درمان دارویی و دندان

اگر زمانی که شما تحت درمان با اگزالی پلاتین هستید، به هر دلیل دیگری جز سرطان، نیاز به درمان داشتید، همیشه به پزشک یا پرستار مربوطه اطلاع دهید که اگزالی پلاتین دریافت می‌کنید. همچنین در صورت نیاز، به آن‌ها شماره تماس پزشک سرطان‌تان را بدهید تا برای مشورت با او در ارتباط باشند.

اگر به درمان دندانپزشکی نیاز دارید نیز ابتدا پرستار یا انکولوژیست خود را مطلع کنید و به دندان‌پزشک بگویید که تحت درمان سرطان هستید.

موارد منع مصرف اگزالی پلاتین

حساسیت بیش از حد به داروی اگزالی پلاتین و سایر ترکیبات حاوی پلاتینوم.

هشدارها/ احتیاط در مصرف:

• سرکوب شدن مغز استخوان
• مسمویت قلبی: طولانی شدن QT و آریتمی‌های بطنی از جمله تورساد د پوینت کشنده در مصرف اگزالی پلاتین گزارش شده است.
• نشت دارو از ورید: مطمئن شوید که قبل یا در طول تزریق، کاتتر یا سوزن درست جاگذاری شده باشد تا دارو نشت نکند.
• خونریزی: خونریزی گوارشی، هماچوری، اپیستاکسی
• مسمومیت کبدی: افزایش ترانس‌آمینازها و آلکالین فسفاتازها در مصرف این دارو رخ می‌دهند.
• مسمومیت ریوی: ممکن است در مصرف اگزالی پلاتین فیبروز ریوی رخ دهد که نادر است اما ممکن است کشنده باشد.

جمعیت‌های خاص

• بیماران با سن بالاتر از 65 سال، ممکن است با احتمال بیشتری به اسهال و نوتروپنی درجه 3 و 4 ناشی از مصرف اگزالی پلاتین دچار شوند. همچنین بیشتر در معرض کبود آب بدن، خستگی و سنکوپ هستند.

   

آزمایش های مورد نیاز

• آزمایش خون شامل آزمایش گلبول‌های خونی، کراتینین سرم، ALT،AST و بیلی روبین، الکترولیت‌ها از جمله پتاسیم و منیزیم و INR و PT.
• چک کردن باردار بودن خانم‌ها قبل از شروع درمان و در زنان سنین باروری.
• مانیتور کردن نوار قلبی در بیمارانی که در خطر QT بلند هستند.
• انجام معاینات نورولوژیک قبل از هر تزریق هر دوز و بعد از آن جلسه.
• چک کردن علائم حساسیت به دارو، مسمومیت ریوی، نوروپاتی، خونریزی و … .

نتیجه‌گیری

اگزالی پلاتین یک داروی شیمی درمانی است که در درمان سرطان‌‌هایی از جمله سرطان روده بزرگ استفاده می‌شود. عوارض جانبی شایع این دارو عبارتند از حالت تهوع، ریزش مو، بی اشتهایی، تغییر ذائقه و … . بسیاری از عوارض جانبی این دارو، قابل پیشگیری و کنترل هستند. دوره‌های درمان با اگزالی پلاتین حدود ۲ تا ۳ هفته طول می‌کشد و شما چند دوره از دارو را دریافت خواهید کرد (معمولا ۴ تا ۸ دوره).

سوالات رایج

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید