اگر شما از بهبودیافتگان و بازماندگان سرطان هستید، ممکن است بچه­‌دار شدن تصمیمی سخت باشد، هم برای مردان و هم برای زنان. بازماندگان و شریک زندگیشان، باید قبل از بچه­‌دار شدن و حاملگی درمورد بسیاری از مسائل فکر کرده و آن­ها را بررسی کنند.

بارداری بعد از درمان سرطان

اغلب، بارداری پس از درمان سرطان برای مادر و بچه (جنین) بی­‌خطر است. به نظر نمی‌­رسد که بارداری خطر بازگشت سرطان را افزایش دهد. با این وجود به برخی از زنان گفته می­‌شود که قبل از بچه‌­دار شدن چند سال صبر کنند. این زمان به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• نوع سرطان و مرحله آن
• نوع درمان
• سن شخص

برخی از متخصصان توصیه می­‌کنند که زنان در شش ماهه اول پس از اتمام شیمی درمانی باردار نشوند. آن‌ها می­‌گویند که در طول این شش ماه تخمک­‌های آسیب دیده از بدن خارج می‌شوند. برخی دیگر توصیه می­‌کنند که بین ۲ تا ۵ سال بین اتمام درمان و اقدام برای بارداری فاصله باشد. علت این توصیه این است که احتمال بازگشت سرطان در سال­‌های اولیه بیشتر است و درمان سرطان در دوران بارداری بسیار پیچیده­‌تر است.

تاثیر درمان سرطان روی بارداری

درمان­‌های سرطان می­‌توانند از جهات مختلفی روی بارداری آینده تاثیر بگذارند:

• پرتو درمانی. پرتو درمانی لگن می­‌تواند روی سلول­‌های پشتیبان و خون­رسانی رحم تاثیر بگذارد. هم­چنین ممکن است احتمال سقط جنین، زایمان زودرس و به دنیا آمدن نوزاد کم وزن را افزایش دهد و باعث مشکلات دیگر نیز بشود.
• جراحی دهانه رحم (سرویکس). برداشتن کل دهانه رحم و یا قسمتی از آن، می­‌تواند احتمال سقط جنین و زایمان زودرس را افزایش دهد، زیرا دهانه رحم ممکن است قادر به نگهداری جنین در حال رشد و حفظ بارداری نباشد.
• شیمی درمانی. شیمی درمانی با آنتراسیکلین (Anthracycline) شامل درمان با دوکسوروبیسین ، داونوروبیسین، اپی روبیسین و ایداروبیسین است. این درمان­ها ممکن است به سلول های قلبی آسیب برسانند و قلب را ضعیف کنند.

در نتیجه، فعالیت قلب باید در دوران بارداری و زایمان افزایش پیدا کند. بعضی اوقات شیمی درمانی با آنتراسیکلین همراه با پرتودرمانی در ناحیه فوقانی شکم و قفسه سینه انجام می­‌شود. همزمانی این دو درمان با یکدیگر خطر مشکلات قلبی را افزایش می‌­دهد.

باروری مردان پس از درمان سرطان

مردان می­‌توانند پس از اتمام درمان سرطان، برای بچه‌­دار شدن اقدام کنند. قانون مشخصی در مورد اینکه مردان چقدر باید بعد از اتمام درمان صبر کنند وجود ندارد، اما متخصصان معمولا توصیه می­‌کنند که این زمان بین ۲ تا ۵ سال باشد. اسپرم ممکن است در اثر شیمی درمانی و پرتو درمانی آسیب ببیند. اسپرم­های آسیب دیده باید طی دو سال جایگزین شوند. حتی اگر بلافاصله پس از پایان درمان سرطان بارداری شکل بگیرد، هیچ تحقیقی مبنی بر این که احتمال ابتلای نوزاد به مشکلات جدی سلامتی بیشتر باشد، وجود ندارد.

مسائل دیگر در رابطه با بچه‌دار شدن پس از درمان سرطان

خطر ابتلای جنین به سرطان. بسیاری از افرادی که به سرطان مبتلا شده‌­اند نگران این مساله هستند که فرزندانشان نیز به سرطان مبتلا شوند. تحقیقات نشان می‌دهد خطر ابتلا به سرطان در فرزندان مبتلایان به سرطان و بازماندگان، از سایر کودکان بیشتر نیست. البته برخی از سرطان­‌ها به واسطه ژن­ها از والدین به فرزندان منتقل می شوند. اگر به یکی از این سرطان‌های ارثی مبتلا باشید، احتمال ابتلای فرزندان بالاتر است. با پزشک خود و یا مشاور ژنتیک (متخصص ژنتیک) در مورد بچه‌دار شدن صحبت کنید. آنها می‌توانند به شما کمک کنند تا شناخت بیشتری نسبت به خطر سرطان و ژنتیک پیدا کنید.

خطر عود سرطان. طبق مطالعات به نظر نمی­‌رسد که باردار شدن باعث بازگشت سرطان شود. برخی از متخصصان به بازماندگان سرطان سینه توصیه می‌کنند که قبل از اقدام به بارداری ۲ سال صبر کنند. بین برخی هورمون‌هایی که در دوران بارداری افزایش می‌یابند و رشد سلول های سرطانی سینه ارتباطی وجود دارد. اما هیچ اثبات علمی دال بر افزایش خطر سرطان در کسانی که طی ۲ سال پس از اتمام درمان باردار شوند، وجود ندارد. حتی برخی مطالعات نشان می‌دهند که خطر عود سرطان سینه پس از بارداری بعدی کمتر است.

برخی از بازماندگان برای باردار شدن باید مصرف بعضی از داروها را قطع کنند. اما قطع مصرف داروهایی مانند تاموکسیفن tamoxifen یا ایماتینیب imatinib ( گلیوک Gleevec) خطر بازگشت سرطان را افزایش می‌‌دهد. افرادی که قصد دارند بچه‌­دار شوند باید در مورد اینکه چقدر حاضر به پذیرش خطر هستند صحبت کنند. قبل از اقدام به بارداری با تیم درمانی خود و متخصص باروری (زنان و زایمان) مشورت کنید.

کنار آمدن با عدم قطعیت. همه بازماندگان سرطان با فکر بازگشت مجدد سرطان درگیر هستند. بازماندگان و شریک زندگی آنها باید در مورد احتمال این که کودک تنها توسط یک والد بزرگ شود صحبت کنند. این یک تصمیم شخصی و بسیار دشوار است. برای راهنمایی می‌توانید با یک مشاور صحبت کنید.

ناباروری. برخی از روش‌های درمانی سرطان، بچه‌دار شدن برای بازماندگان را دشوار یا غیرممکن می‌­سازند. همه مردان و زنانی که می‌خواهند بچه‌دار شوند باید قبل از شروع درمان با تیم درمانی خود در مورد احتمال ناباروری صحبت کنند. آنها همچنین باید در مورد راه‌­های حفظ باروری گفت­‌وگو کنند.

صحبت کردن با تیم درمان

بچه دار شدن تصمیم بزرگی است. فارغ از اینکه شما چه درمانی دریافت کرده‌­اید ، باید با تیم درمان خود در مورد خطرات احتمالی بارداری و زایمان صحبت کنید. ممکن است پزشک شما برای اطمینان از ایمن بودن بارداری نیاز به بررسی برخی ارگان­‌ها داشته باشد. ممکن است به یک متخصص زنان و زایمان ارجاع داده شوید. متخصص زنان و زایمان پزشکی است که برای مراقبت از زنان در دوران بارداری و پس از آن آموزش دیده است. 

سوالات از تیم درمان

شما می‌­توانید سوالات زیر را از تیم درمانی خود بپرسید:

• آیا درمان من بر توانایی من در بچه دار شدن تأثیر می‌گذارد؟
• آیا قبل از شروع درمان، روش‌هایی برای حفظ باروری وجود دارد؟
• آیا برنامه درمانی من در دوران بارداری یا زایمان اختلالی ایجاد خواهد کرد؟
• قبل از اقدام برای بچه‌دار شدن چه مدت باید صبر کنم؟
• اقدام برای بارداری چه تاثیری روی برنامه پیگیری پس از درمان می­‌گذارد؟
• آیا اقدام برای فرزندآوری احتمال عود بیماری من را افزایش می‌دهد؟
• آیا باید به متخصص زنان و زایمانی که تجربه کار با بازماندگان سرطان را دارد مراجعه کنم؟
• از کجا می‌توانم حمایت عاطفی دریافت کنم؟ همسر یا شریک زندگی من چگونه از حمایت عاطفی برخوردار شود؟

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید