دوستارلیماب چیست؟

دوستارلیماب (Dostarlimab) یک داروی ایمونوتراپی (ایمنی درمانی) است، یعنی به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند با سلول‌های سرطانی مبارزه کند.

سیستم ایمنی بدن باید به طور طبیعی سلول‌های ناسالم را شناسایی کرده و از بین ببرد. اما بعضی از سلول‌های سرطانی ویژگی‌ای پیدا می‌کنند که می‌توانند از ایمنی بدن «مخفی» شوند و به تعبیری «نقاب» سلامت به صورت می‌زنند! دوستارلیماب، مانند سایر داروهای ایمونوتراپی مشابه خود، چهره واقعی این سلول‌های سرطانی را نشان می‌دهد و کمک می‌کند سیستم دفاعی بدن آن‌ها را از بین ببرد.

دوستارلیماب نقاب را از چهره سلول‌های سرطانی برمی‌دارد و اجازه می‌دهد سیستم ایمنی آن‌ها را شناسایی و نابود کند.

دوستارلیماب اولین داروی ایمونوتراپی ساخته شده نیست. پیش از این نیز داروهای ایمنی درمانی دیگری مانند پمبرولیزوماب (کیترودا) و نیوولوماب (اُپدیوو) در سرطان‌های مختلفی تاثیرگذار بوده‌اند. تاثیر بسیار خوب این داروها باعث شده از سال‌های پیش بعضی افراد ایمونوتراپی را «آینده درمان سرطان» بنامند. برای آشنایی بیشتر، صفحه «ایمونوتراپی سرطان» را در سایت دکتر فرازمند بخوانید.

کاربرد دوستارلیماب و تاثیر آن

دوستارلیماب در خرداد ۱۴۰۱ به علت تاثیر بسیار خوبی که در درمان بیماران سرطان رِکتوم (راست روده؛ انتهای روده بزرگ) داشت معروف شد. در ۵ ژوئن ۲۰۲۲، مقاله‌ای در کنگره سالیانه کلینیکال انکولوژی اروپا معرفی و در مجله New England به چاپ رسید که نشان می‌داد از ۱۲ بیماری که این دارو را دریافت کردند، تومور هر ۱۲ نفر به طور کامل پاک شده است. همچنین هیچ کدام از بیماران تا ۶ ماه بعد نیز نیاز به درمان دیگر مانند جراحی و شیمی درمانی پیدا نکردند.

با وجود اینکه این مطالعه، فاز ۲ بود و تعداد بیماران وارد شده به آن نیز کم بود، اما با این پاسخ خوب بعید نیست که این دارو در این بیماران تاییدیه دریافت کند.

البته این دارو قبلا برای درمان سرطان رحم تاییدیه گرفته است. در مقاله سال ۲۰۲۱ نشان داده شد که دوستارلیماب در سرطان رحمی که دارای ویژگی dMMR یا MSI-H باشد و به داروهای شیمی‌درمانی خط اول جواب نداده است موثر است.

بیشتر بخوانید: ایمونوتراپی سرطان رحم

در حال حاضر گفته می‌شود برای اینکه سلول‌های سرطانی به دوستارلیماب جواب بدهند باید ویژگی‌های مولکولی خاصی داشته باشند. اما ممکن است این موضوع در آینده با بررسی‌های بیشتر تغییر کند.

از این دارو می‌توان برای درمان بعضی تومورها که به سایر بخش‌های بدن پخش شده‌اند (متاستاز داده‌اند) و به داروهای شیمی‌درمانی جواب نداده‌اند نیز استفاده کرد.

دوستارلیماب، معجزه درمان سرطان است؟

با وجود تاثیر بسیار عالی دوستارلیماب در درمان سرطان رکتوم در مطالعه گفته شده (که به معجزه شبیه بود)، هنوز بسیار زود است که از تاثیر این دارو در درمان سرطان سخن بگوییم. توجه کنید که سرطان مجموعه‌ای از بیماری‌ها است و هیچ دو سرطانی مشابه هم نیستند؛ بنابراین نمی‌توان یک نسخه ثابت برای همه آن‌ها پیچید.

با این وجود، طراحی و توسعه داروهای تارگت تراپی و ایمونوتراپی در سال‌های گذشته (که دوستارلیماب یکی از آن‌هاست) نتایج درخشانی به همراه داشته است، نتایجی که شاید تا همین ده سال پیش کسی انتظار رسیدن به آن‌ها را نداشت.

اگرچه تیترهایی مانند «درمان قطعی سرطان با دوستارلیماب» یا «درمان همه بیماران سرطانی با یک دارو» مقداری گمراه‌کننده است، اما داروهای ایمونوتراپی و تارگت تراپی توانسته‌اند پیشرفت‌های بزرگی را در درمان سرطان باعث شوند.

نحوه مصرف دوستارلیماب

دوستارلیماب یا JEMPERLI فقط به صورت وریدی تزریق می‌شود و مدت زمان تزریق آن ۳۰ دقیقه است. برای تزریق آن می‌توان از پورت شیمی درمانی نیز استفاده کرد.

این دارو در چهار تزریق اول با دوز ۵۰۰ میلی‌گرم و هر سه هفته تزریق می‌شود. در جلسات بعدی، می‌توان دارو را هر ۶ هفته و با دوز ۱۰۰۰ میلی‌گرم تزریق کرد.

عوارض دوستارلیماب

از آن‌جایی که این دارو باعث تقویت سیستم ایمنی می‌شود، ممکن است باعث ایجاد واکنش‌های ناشی از سیستم ایمنی شود.

عوارض جانبی دوستارلیماب (ایمونو تراپی سرطان رحم) ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• احساس خستگی یا ضعف
• تب
• سرفه
• حالت تهوع
• خارش
• ضایعات پوستی
• از دست دادن اشتها
• درد ماهیچه یا مفصل
• تنگی نفس
• یبوست یا اسهال

بقیه عوارض دوستارلیماب که کم‌تر رایج اما جدی‌تر هستند شامل این موارد می‌شوند.

• واکنش‌های تزریق: بعضی از افراد حین دریافت یکی از این داروها ممکن است که واکنش به تزریق داشته باشند. این واکنش شبیه به واکنش آلرژی (افزایش حساسیت) است و می‌تواند شامل تب، لرز، گر گرفتن صورت، ضایعات پوستی، حس سرگیجه، خس خس حین نفس کشیدن و مشکلات تنفسی باشد. مهم است که اگر این علائم را حین مصرف دارو تجربه می‌کنید، سریعا به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.
• واکنش‌های خودایمنی: ممکن است دارو، یکی از محافظ‌های سیستم ایمنی بدن را از بین ببرد! گاهی وقت‌ها این باعث می‌شود که سیستم ایمنی به بقیه‌ی قسمت‌های بدن حمله کند و باعث مشکلات جدی ریه، روده، کبد، غدد هورمون ساز، کلیه‌ها، پوست یا بقیه‌ی ارگان‌ها شود که حتی ممکن است تهدید کننده‌ی زندگی باشند.

در صورت بروز عارضه، ممکن است دوز دارو تغییر داده شود یا در صورت شدت بالای عارضه، ممکن است به طور کل قطع شود.

درصد و میزان بروز عوارض جانبی دوستارلیماب

شایع‌ترین عوارض دوستارلیماب عبارتند از: کم خونی (۲۶٪)، تهوع (۲۵٪)، اسهال (۲۲٪)، استفراغ (۱۸٪)، درد مفصل (۱۴٪)، خارش (۱۱٪)، ضایعه پوستی (۱۱٪)، تب (۱۰٪) و کم کاری تیروئید (۱۰٪).

عوارض جدی در حدود ۹٪ بیماران رخ می‌دهد و جدی‌ترین عوارض، مرتبط با فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی هستند. شایع‌ترین عوارض جدی این دارو عبارتند از: تب، تهوع و استفراغ؛ هر کدام از این عوارض در حدود ۱.۵٪ بیماران رخ می‌دهند.

قیمت دوستارلیماب و نحوه تهیه آن

متاسفانه هیچ کدام از داروهای ایمونوتراپی در ایران مجوز ندارند و در لیست دارویی سازمان غذا و دارو وجود ندارند. بنابراین در صورت تمایل، به صورت تک نسخه‌ای تهیه شوند و هزینه بالای آن‌ها را نیز خود بیماران پرداخت کنند.

در حال حاضر قیمت دوستارلیماب در آمریکا، ۱۱ هزار دلار برای هر جلسه (داروی ۵۰۰ میلی‌گرمی) است. البته قیمت در مکان‌ها و زمان‌های مختلف متفاوت است و ممکن است کمتر یا بیشتر شود.

در صورتی که توانایی پرداخت این هزینه را دارید، ممکن است ایمونوتراپی (دوستارلیماب و داروهای مشابه) یکی از گزینه‌های درمانی شما باشد.

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید