اسکن موگا (MUGA) تصاویر ویدئویی از حفره‌های تحتانی قلب می‌گیرد. با این روش بررسی کنیم که آیا این حفره‌ها خون را به درستی پمپاژ می‌کنند یا خیر. این نوع اسکن تمامی اختلالات مربوط به اندازه حفره‌ها (به نام «بطن») و حرکت خون درون قلب را نشان می‌دهد. MUGA مخفف Multigated Acquisition است.

دیگر اسامی این آزمایش: تصویربرداری از تجمع خون در قلب (cardiac blood pooling)، اسکن هسته‌ای قلب، ونتریکولوگرافی هسته‌ای و ونتریکولوگرافی رادیونوکلئیدی. دقت کنید چند نوع اسکن هسته‌ای قلب وجود دارد و این یکی از انواع آن است.

معمولا در افرادی که درمان آسیب‌رسان به قلب دریافت می‌کنند، به جای اسکن MUGA استفاده از اکوکاردیوگرام توصیه می‌شود. استفاده از اکوکاردیوگرام برای یافتن بیماری قلبی قدیمی متداول‌تر است. اما ممکن است برخی افراد به جای اکوکاردیوگرام به اسکن MUGA نیاز داشته باشند. پزشکان گاهی از اسکن MUGA برای مراقبت‌های فالوآپ (پیگیری) و به منظور بررسی عوارض جانبی قلبی احتمالی دیررس نیز استفاده می‌کنند. اثرات دیررس ممکن است بیش از ۵ سال پس از درمان بروز کنند. افرادی که از سرطان رهایی یافته‌اند و ممکن است به اسکن MUGA نیاز داشته باشند عبارتند از:

• آنهایی که پرتو درمانی قفسه سینه انجام داده‌اند.
• آنهایی که پیوند مغز استخوان/ سلول‌های بنیادی انجام داده‌اند یا تحت انواع خاصی از شیمی‌درمانی قرار گرفته‌اند.

داروهای ضد سرطان آسیب‌رسان به قلب

برخی انواع شیمی درمانی مانند آنتراسایکلین‌ها ممکن است طی درمان سرطان به قلب آسیب بزنند. از جمله این موارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دانوروبیسین (سروبیدین، روبیدومایسین)
• دوکسوروبیسین (آدریامایسین) و
• اپی‌روبیسین (النس)

دیگر داروهای درمان سرطان مانند تراستوزوماب (هرسپتین) نیز می‌توانند موجب بروز مشکلات قلبی شوند. تراستوزوماب عمدتا در درمان سرطان سینه استفاده می‌شود.

گاهی اوقات آسیب قلبی ناشی از این داروها می‌تواند باعث نارسایی احتقانی قلب (CHF) شود. CHF زمانی رخ می‌دهد که قلب خون کافی به بقیه بدن پمپاژ نکند. افراد مبتلا به CHF ممکن است دارای دست و پای متورم، تنگی نفس، سرگیجه و ضربان قلب نامنظم باشند. اما آسیب قلبی اغلب خفیف است و فقط در اکوکاردیوگرام، اسکن MUGA یا سایر آزمایش‌های قلبی قابل مشاهده است.

درباره اکوکاردیوگرافی بیشتر بخوانید.

چه کسی اسکن MUGA را انجام می‌دهد؟

اسکن MUGA در بخش رادیولوژی بیمارستان یا در یک مرکز تصویربرداری سرپایی انجام می‌شود. این آزمایش توسط یک تکنولوژیست پزشکی هسته‌ای انجام می‌شود که برای انجام این آزمایش آموزش دیده و گواهی دریافت کرده است. متخصص رادیولوژی (رادیولوژیست) یا پزشک متخصص هسته‌ای بر کار تکنولوژیست نظارت دارند. رادیولوژیست نتایج اسکن را تفسیر می‌کند.

سیر انجام اسکن موگا

آماده شدن برای اسکن MUGA

وقتی قرار می‌شود اسکن موگا را انجام دهید، دستورالعمل‌های دقیقی نیز در مورد نحوه آماده شدن برای این آزمایش دریافت خواهید کرد.

چه باید بخورید: ممکن است از ۴ تا ۶ ساعت قبل از آزمایش نتوانید غذا بخورید یا چیزی بنوشید. همچنین ممکن است از شما بخواهند که از ۲۴ ساعت قبل از آزمایش از مصرف کافئین و استعمال دخانیات پرهیز کنید.

موضوعاتی که باید درباره آنها گفت‌وگو کنید: آماده باشید تا در خصوص موضوعات زیر با تیم مراقبت سلامت خود صحبت کنید:

• تمام داروهای مصرفی خود، به ویژه داروهای قلبی، مانند دیگوکسین و نیترات‌ها، که می‌توانند روی نتایج آزمایش اثر بگذارند
• هرگونه حساسیت داروی خود از جمله حساسیت به باریم
• اینکه آیا در روز انجام آزمایش می‌توانید داروهای همیشگی خود را مصرف کنید یا خیر.
• مشکلات پزشکی خود، از جمله ضربان قلب سریع و نامنظم، چاقی، و ناتوانی در صاف یا بی‌حرکت دراز کشیدن.
• اگر احتمال دارد باردار باشید یا در دوران شیردهی به سر می‌برید اطلاع دهید. میزان اندک اشعه‌ای که در آزمایش استفاده می‌شود ممکن است به جنین در حال رشد آسیب بزند یا وارد شیر مادر شود.
• اگر اخیراً آزمایش‌های هسته‌ای مانند اسکن استخوان یا تیروئید انجام داده‌اید اطلاع دهید.
• در خصوص نگرانی‌های خود در رابطه با این آزمایش.

بیمه، هزینه‌ها و رضایت‌نامه: قبل از ملاقات، از کارگزار بیمه خود بپرسید که چه هزینه‌هایی را پوشش خواهند داد. همچنین بپرسید که چه میزان از هزینه‌ها را باید خودتان پرداخت کنید. پس از ورود به مطب دکتر یا بیمارستان، از شما می‌خواهند یک فرم رضایت‌نامه امضا کنید. این فرم اظهار می‌کند که شما مزایا و خطرات این اقدام را می‌دانید و با آن موافق هستید.

در طول اسکن MUGA

چقدر طول می‌کشد؟ انجام این اسکن ممکن است تا ۳ ساعت طول بکشد. زمان انجام آن یه این بستگی دارد که چه تعداد عکس لازم است.

چی باید بپوشید؟ وقتی برای اسکن MUGA مراجعه می‌کنید، ممکن است لازم باشد لباس‌های خود را از کمر به بالا دربیاورید. این امر شامل جواهرات یا اشیای فلزی که می‌توانند در اسکن اختلال ایجاد کند نیز می‌شود. اگر آزمایش شما ورزش هم داشته باشد، ممکن است از شما بخواهند لباس راحتی بپوشید.

در طول اسکن موگا چه اتفاقاتی رخ می‌دهد؟

تکنولوژیست برچسب‌هایی به نام الکترود به قفسه سینه شما می‌چسباند تا فعالیت الکتریکی قلب شما را در طول آزمایش پایش کند. تکنولوژیست مقدار کمی ماده رادیواکتیو نیز به ورید بازوی شما تزریق می‌کند. به این مواد رادیواکتیو «ردیاب» گفته می‌شود. گاهی تکنولوژیست کمی خون از بازوی شما می‌گیرد و آن را با ردیاب مخلوط می‌کند. سپس تکنولوژیست این مخلوط را از طریق یک مسیر درون‌وریدی (IV) که مستقیما در یکی از وریدهای شما قرار گرفته، وارد بدن شما می‌کند.

ردیاب مانند رنگ است. این ماده به گلبول‌های قرمز خون شما که اکسیژن را به سراسر بدن حمل می‌کنند متصل می‌شود. اینگونه می‌توان نحوه حرکت خون در قلب را مشاهده کرد. ممکن است در اثر تزریق کمی احساس سوزش کنید. اما نمی‌توانید حرکت ردیاب را در بدن خود احساس کنید.

تکنولوژیست از شما می‌خواهد بی‌حرکت روی تخت دراز بکشید و یک دوربین مخصوص بالای سینه شما قرار می‌دهد. عرض این دوربین حدود ۹۰ سانتی‌متر است و از اشعه گاما برای ردیابی ردیاب استفاده می‌کند. دوربین با حرکت ردیاب در جریان خون شما عکس‌برداری می‌کند و بدین طریق می‌توان کیفیت پمپاژ خون در بدن را مشاهده کرد. چندین تصویر از چندین نما گرفته می‌شود و گرفتن هر یک از این تصاویر حدود ۵ دقیقه طول می‌کشد.

ممکن است از شما بخواهند در حد فاصل بین گرفتن هر تصویر ورزش کنید. بدین طریق پزشک می‌تواند نحوه واکنش قلب شما به استرس ورزش را مشاهده کند. همچنین ممکن است تکنولوژیست از شما بخواهد که نیتروگلیسیرین بخورید تا عروق خونی شما باز شوند و نحوه واکنش قلب شما به دارو را ببینند.

بعد از اسکن موگا

چگونه می‌توانم بفهمم که آزمایش به پایان رسیده است؟ پس از اسکن MUGA می‌توانید اتاق معاینه را ترک کنید. ممکن است تکنولوژیست از شما بخواهد که در بیمارستان منتظر بمانید تا تصاویر پردازش شوند. اگر تصاویر تار باشند، ممکن است مجبور شوید دوباره اسکن را انجام دهید.

پس از بازگشت به خانه چه انتظاراتی باید داشته باشم؟ پس از آزمایش می‌توانید انتظار داشته باشید که بلافاصله بتوانید فعالیت‌های عادی خود – از جمله رانندگی – را از سر بگیرید. زیاد مایعات بنوشید و به مدت ۱ تا ۲ روز پس از اسکن به طور مرتب ادرار کنید تا ردیاب از بدن شما خارج شود.

نتایج آزمایش

این آزمایش میزان خون پمپ شده از بطن‌های شما را پایش می‌کند. نتیجه ۵۰ درصد یا بالاتر «طبیعی» حساب می‌شود، یعنی قلب شما خون را به صورت کارآمد در سراسر بدن پمپ می‌کند. از سوی دیگر نتیجه غیرطبیعی ممکن است به این معنی باشد که شما در شریان خود دچار انسداد هستید، عملکرد پمپاژتان ضعیف است، دچار بیماری‌های دریچه قلب یا دیگر اختلالات هستید. اگر نتیجه آزمایش شما «غیرطبیعی» باشد، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که شیوه درمان را تغییر دهد یا نوع دیگری از شیمی درمانی روی شما انجام دهد.

سوالاتی که می‌توانید از تیم درمان بپرسید

قبل از انجام اسکن MUGA می‌توانید این سوالات را بپرسید:

• چرا توصیه می‌کنید این آزمایش را انجام دهم؟
• چه کسی این اسکن را انجام می‌دهد؟
• در طول آزمایش چه اتفاقاتی رخ می‌دهد؟
• انجام این آزمایش چقدر طول می‌کشد؟
• خطرات و مزایای انجام اسکن MUGA چیست؟
• در مورد هزینه این آزمایش با چه کسی می‌توانم صحبت کنم؟
• کی نتایج را می‌گیرم؟
• چه کسی نتایج را برای من توضیح خواهد داد؟
• اگر نتایج آزمایش من غیر طبیعی باشد، مرحله بعدی چه خواهد بود؟
• آیا در طول درمان نیز لازم است دوباره این آزمایش را انجام دهم؟

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید