اختلال تعادل و زمین خوردن، یکی از علل مهم آسیب و مرگ و میر در افراد مسن (فاقد سرطان) است. گرچه احتمال افتادن و زمین خوردن با افزایش سن بیشتر می‌شود، اما علل دیگری نیز می‌توانند این احتمال را بیشتر کنند. یکی از مهمترین این عوامل، سرطان‌ها و درمان آن هاست که می‌توانند موجب «اختلال تعادل» در هر سنی شوند. گزارش شده که بیش از نیمی از بازماندگان سرطان (شامل افراد جوان‌تر) در دوره حدودا یکساله دچار افتادن و زمین خوردن می‌شوند. همچنین گزارش شده درمان‌های سرطان موجب می‌شوند تعادل افراد مشابه افراد پانزده سال مسن‌تر از آن‌ها شود.

البته احتمال عدم تعادل و زمین خوردن افراد بستگی به نوع سرطان و عوارض درمان سرطان دارد.

عوارضی مانند درد مفاصل، نوروپاتی محیطی، سفتی بافت اسکار، خستگی و کاهش قدرت و تعادل می‌تواند باعث عدم تعادل و در نتیجه زمین خوردن شوند. این عوارض همچنین می‌توانند در مراقبت از خود، راه رفتن بی خطر ،بازگشت به کار و فعالیت‌های روزمره و بازی یا لذت‌های روزمره اختلال ایجاد کنند.

فیزیوتراپی می‌تواند با ارائه برنامه‌های اختصاصی برای شما، این عوارض را کاهش دهد. فیزیوتراپی موجب افزایش قدرت عضلات و کاهش درد و خستگی شده و می‌تواند تعادل، قدرت، تعادل و تحرک شما را بازگرداند.

تاثیر سرطان و درمان آن بر تعادل

همانطور که گفته شد عوامل متعددی موجب اختلال تعادل در بیماران سرطانی می‌شوند:

• خستگی و درد: این دو علامت، شایع‌ترین علائم مبتلایان به سرطان هستند. درمان سرطان نیز گاهی این علائم را تشدید می‌کند.
• ضعف: جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی می‌توانند باعث ضعف عمومی یا ضعف عضلات خاص (مثلا عضلات شانه و لگن) شوند. بستری و کاهش تحرک از سایر علل هستند.
• اختلال بینایی: شیمی‌درمانی می‌تواند باعث اختلال بینایی شده و بر روی بی‌خطر بودن تحرک شما تاثیر بگذارد. تومورهایی که بر روی اعصاب بینایی فشار می‌کنند و کاهش بینایی ناشی از پرتو درمانی نیز از دیگر علل هستند.
• اختلال سیستم تعادلی: گوش داخلی یکی از اعضای مسئول تنظیم تعادل بدن است. بعضی از داروهای شیمی درمانی می‌توانند با تاثیر بر گوش داخلی، تعادل را کاهش دهند.
• نوروپاتی: نوروپاتی به معنای آسیب عصبی است. بعضی داروها می‌توانند موجب بی‌حسی، گزگز یا سوزن سوزن شدن و درد در دست‌ها و پاها شوند. به این عارضه، «نوروپاتی محیطی ناشی از شیمی‌درمانی» یا CIPN می‌گوییم. همچنین نوروپاتی می‌تواند در نتیجه تومورهای مغزی یا نخاعی به وجود آید.

عوامل افزایش دهنده احتمال افتادن

هر چند ممکن است بیش از حد ساده به نظر برسد، «ترس از افتادن» نشانه این است که اختلال تعادل دارید و احتمال افتادن شما بالاتر است. بعضی دیگر از نشانه‌ها عبارتند از:

• سابقه افتادن در سال گذشته
• دشواری در راه رفتن و ضعف پاها
• احساس افتادن هنگام بستن چشم ها
• احساس گیجی و سبکی سر هنگام بلند شدن (سیاهی رفتن چشم ها)
• نیاز به کمک برای فعالیت‌های روزمره
• اختلال حس دست‌ها و پاها (مثلا سوزن سوزن شدن)
• بی اختیاری ادراری (به علت نیاز به دویدن به سمت سرویس بهداشتی)

کمک فیزیوتراپیست در اختلال تعادل ناشی از سرطان

فیزیوتراپیست وضعیت سلامتی کلی شما و اهداف درمانی شما را بررسی می‌کند. فیزیوتراپیست معاینه کاملی برای بررسی قدرت، انعطاف پذیری، حس، بینایی، تعادل و اختلال تعادل و راه رفتن شما انجام می‌دهد. این بررسی با انجام کارهایی است که مشابه فعالیت‌های روزمره است.

درمان برای هر فرد با افراد دیگر متفاوت است. برنامه درمانی شخصی می‌تواند شامل موارد زیر و موارد دیگری باشد:

• آموزش آگاهی از موقعیت بدنی و تصحیح آن
• تمرین تعادل، با دادن تمرین‌های ایستادن و راه رفتن که در عین امن بودن، چالش‌برانگیز باشند
• تمرین تقویت عضلات
• تمرین‌های توانبخشی وستیبولار برای به چالش کشیدن گوش داخلی و مغز شما
• آموزش جهت بهبود امنیت شما در منزل و جامعه و کاهش خطر افتادن؛ مشاوره در مورد کفش مناسب

فیزیوتراپیست‌ها، متخصصین حرکت هستند. آن‌ها کیفیت زندگی بیمار را بهبود می‌دهند.

بهترین تمرین برای افزایش تعادل بیماران سرطانی

هیچ تمرین منفردی بهترین نیست. در واقع بهترین تمرین برای افزایش تعادل، استفاده از ترکیبی از تمرین‌های مختلف شامل تمرین‌های استقامتی، قدرتی و حسی-حرکتی است.

جلسات تمرینی منجر به افزایش استقلال بیمار می‌شود.

تعادل باید هم در حالت ایستا (ثابت) و هم به صورت پویا (در حال حرکت) بهبود یابد. معمولا بهتر است از هر دو نوع تمرین‌های حرکتی استفاده شود.

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید