با رسیدن به آخرین روزهای زندگی بیمار، پیش بینی چیزهایی که قرار است اتفاق بیافتد دشوار خواهد بود. مسئولیت‌های فرد مراقب ممکن است بر اساس محل ارائه خدمات تغییر کند. برای مثال، ارائه خدمات مراقبتی در منزل به جای بیمارستان یا مرکز تخصصی مراقبت پایان زندگی ممکن است مسئولیت‌های بیشتری را بر دوش فرد مراقب بگذارد. صرف نظر از وضعیت بیمار، تیم مراقبت پزشکی بهترین خدمات رسانی ممکن است را تا پایان عمر ارائه می‌دهند. آن‌ها هر چه در توان دارند را برای اطمینان از مرگ راحت بیمار انجام خواهند داد.

نشانه‌های مرگ قریب الوقوع

مرگ ناشی از سرطان معمولا پس از آن اتفاق می‌افتد که فرد طی چندین هفته یا ماه ضعیف و به شدت خسته می‌شود. همیشه امکان پیش بینی طول عمر بیمار وجود ندارد. اما تعدادی نشانه‌ و علائم رایج وجود دارد که نشان می‌دهد فرد به هفته‌ها یا روزهای پایانی زندگی خود رسیده است. آگاهی از آن چه که قرار است اتفاق بیوفتد به کاهش اضطراب و برنامه ریزی بهتر کمک می‌کند.

علائم هفته‌های پایانی زندگی بیمار مبتلا به سرطان

در ادامه به علائم و نشانه‌هایی که نشان می‌دهند یک فرد به هفته‌های پایانی زندگی خود رسیده، اشاره شده است:

• ضعف و خستگی روز افزون
• نیاز به خواب بیش از حد، اغلب سپری کردن اکثر روز در تخت خواب یا در حال استراحت
• کاهش وزن و عضله
• کاهش اشتها یا بی اشتهایی و دشواری در خوردن غذا یا بلع مایعات
• کاهش توانایی در حرف زدن و تمرکز
• کاهش تمایل به انجام چیزهایی که در گذشته برای فرد مهم بودند.
• از دست دادن علاقه به دنیای بیرون، اخبار، سیاست، تفریحات و رویدادهای محلی
• تمایل بودن در کنار افراد بسیار کم و محدود کردن زمان دیدار با افراد ملاقات کننده

علائم آخرین روزهای زندگی بیمار مبتلا به سرطان

با نزدیک شدن به روزهای پایانی زندگی، شما ممکن است علائم و نشانه‌های زیر را تجربه کنید:

• کاهش تعداد تنفس، گاها با وقفه‌های طولانی بین دم و بازدم
• تنفس همراه با سروصدا؛ معمولا همراه با صدای غرغر و لرزش زیرا فرد دیگر قادر نیز که مایعات جمع شده در گلو را دفع کند. این صداها ممکن است باعث نگرانی دیگر افراد شود اما خود فرد در حال مرگ از این موضوع مطلع نیست.
• پوست سرد که ممکن است رنگ آن متمایل به آبی، خاکستری به ویژه در ناحیه دست و پا شود.
• خشکی دهان و لب‌ها
• کاهش میزان ادرار
• از دست دادن کنترل مثانه و معده
• بی قراری و حرکات غیرارادی تکراری
• احساس گیجی درباره زمان، مکان، هویت افراد از جمله هویت اعضای خانواده و دوستان صمیمی
• دیدن یا شنیدن صدای کسی که در محل حضور ندارد. این پدیده کاملا طبیعی و رایج است. این موضوع جای هیچ گونه نگرانی ندارد مگر آن که این توهمات باعث ترس یا ناراحتی بیمار شوند. این تجارب رویاگونه اغلب شامل سفر، امادگی برای سفر، یا مورد استقبال قرار گرفتن توسط افرادی است که قبلا فوت کرده‌اند، می‌شود.
• کاهش و افزایش هوشیاری و به تدریج کاهش واکنش به حس لمس یا صدا

البته که افراد با یکدیگر تفاوت دارند. علائم و نشانه‌هایی که افراد تجربه می‌کنند هم متفاوت هستند. همچنین، ترتیب بروز علائم و نشانه‌های نیز ممکن است متفاوت باشد.

تامین راحتی بیمار در آخرین روزهای زندگی

در این شرایط، اعضای خانواده و مراقبین می‌توانند به فرد بیمار کمک کنند که احساس راحتی داشته باشند. پزشک و پرستار بیمار می‌توانند شما را در این رابطه بر مبنای وضعیت و نیازهای خاص بیمار راهنمایی کنند. در این جا به برخی از دستورالعمل‌های کلی برای تضمین راحت بودن بیمار اشاره شده است:

• برای راحت‌تر کردن تخت و صندلی از تشک پوست تخم مرغی یا کوسن فومی استفاده کنید.
• به بیمار کمک کنید را به طور مرتب تغییر وضعیت دهد.
• رویه تخت را حداقل هر دو هفته یک بار یا در صورت نیاز بیشتر عوض کنید.
• سر بیمار را بالا نگه دارید یا او را به پهلو بخوابانید تا نفس کشیدن راحتتر باشد.
• برای گرم نگه داشتن بیمار از پتو استفاده کنید. از پتوهای الکتریکی استفاده نکنید زیرا این پتوها می‌توانند باعث سوختگی شوند. دست و پای بیمار را به آرامی ماساژ دهید و در آب ولرم بگذارید.
• واضح و با صدای آرام با بیمار صحبت کنید و او را در جریان زمان، مکان و افرادی که در محیط قرار دارند بگذارید. این می‌تواند از سردرگمی بیمار کمی بکاهد. با این حال، در صورتی که بیمار از سردرگمی ذهنی رنج می‌برد این اقدامات چندان موثر نیست.
• اگر بیمار خود را عقب می‌کشد یا واکنشی نشان نمی‌دهد، به او حرف‌های دلگرم گننده و اطمینان بخش بزنید، به طوری که نیازی به پاسخ دادن نباشد. به جای «حالت چطوره؟» موارد زیر را امتحان کنید:
  • همه چیز رو به رواهه
  • ما کنار تو هستیم
  • ما پشت همدیگه هستیم
  • ما تو رو دوست داریم
• در صورتی که بیمار توانایی بلع دارد، با نی یا قاشق به او کمی مایعات بدهید. این می‌تواند به مرطوب ماندن دهان بیمار کمک کند. گلیسرین و روغن لب می‌تواند از خشکی لب و دهان جلوگیری کند.
• اگر کمک کننده است بدن بیمار را به ارامی ماساژ دهید. این می‌تواند به بیمار احساس آرامش دهد و گردش خون او را بهبود دهد. از لوسیون مرطوب کننده برای التیام و بهبود خشکی پوست استفاده کنید. از لوسیون‌های حاوی الکل اجتناب کنید زیرا می‌تواند باعث خشکی بیشتر پوست شوند.
• کنار بیمار بمانید. گاهی اوقات، بهترین راه ایجاد احساس آرامش و اطمینان در بیمار کنار بیمار نشستن، صحبت کردن و نوازش یا گرفتن دست او است. این کارها نه تنها به کاهش حس تنهایی بیمار کمک کند بلکه می‌تواند بیانگر عشق نسبت به او باشد.

کاهش درد

اغلب درد شدید احساس راحتی و آرامش را از بیمار در آخرین روزهای زندگی می‌گیرد. سرطان از بسیاری لحاظ می‌تواند باعث درد شود، اما راهکارهایی برای درمان این درد وجود دارد. دردهای غیرقابل کنترل اغلب دیگر نشانه‌های بیماری مانند خستگی مفرط و گیجی را بدتر می‌کنند. این علائم تمرکز بر روی زمان و سپری کردن اوقات با اعضای خانواده و دوستان را دشوارتر می‌کنند.

با تیم مراقبت پزشکی که در زمینه کنترل درد یا مراقبت تسکینی تخصص دارد، صحبت کنید. این افراد می‌توانند در یافتن راهکار کاهش دهد کمک کنند. در این راه، ممکن است به برنامه ریزی دقیق و صحبت با چندین تیم مراقبت پزشکی نیاز باشد.

در مورد نقش و جایگاه طب تسکینی در درمان سرطان بیشتر بخوانید.

درخواست کمک

فرد مبتلا به سرطان و مراقبین او باید بدانند در زمان نیاز با چه کسی تماس بگیرند و پرسش‌های مربوط به مدیریت درد را مطرح کنند. اگر از فرد مبتلا به سرطان در منزل نگهداری می‌کنید، از پزشک او یا تیم مراقبت پزشکی یا پایان زندگی بپرسید که باید در زمان نیاز با چه کسی برای کمک تماس بگیرد. در برخی شرایط لازم است از متخصصین و تیم مراقبت پزشکی کمک گرفته شود:

• فرد احساس دردی دارد که مدیریت یا تسکین آن دشوار است.
• فرد قادر نیست داروهای تجویز شده را مصرف کند.
• فرد دارای نشانه‌های پریشانی مانند مشکلات تنفسی و بیقراری است.
• تغییر ناگهانی سطح هوشیاری، کاهش رفتار واکنشی، گیجی یا تشنج بیمار.
• مراقبین در منزل نسبت به شرایط بیمار و نیازهای او احساس ناتوانی می‌کنند.

سازماندهی کارها در آخرین روزهای زندگی

سازماندهی زودهنگام کارها می‌تواند از استرس مسئولیت مراقبتی بکاهد. همچنین، این امر به مراقبین کمک می‌کند تا بر گذراندن وقت بیشتر با بیمار در آخرین روزهای زندگی تمرکز کنند. در ادامه توصیاتی ارائه شده اند که به شما در سازماندهی زمان و متمرکز شدنتان کمک می‌کند:

• لیستی از اسناد مهم که ممکن است مورد نیاز باشد را تهیه کنید. این اسناد می‌تواند شامل مدارک مربوط حساب‌های بانکی، املاک، بورس، و گذرواژه‌های حساب‌ها و بانک آنلاین باشد.
• لیستی از افرادی که بیمار تمایل به دیدن آن‌ها در آخرین هفته‌های زندگی خود دارد، تهیه کنید.
• در مورد افرادی که در زمان مرگ باید کنار بیمار باشند تصمیم‌گیری کنید.
• لیستی از افرادی را که پس از مرگ بیمار باید با ان‌ها تماس بگیرید، تهیه کنید. از یک دوست یا فامیل بخواهید در امر تماس گرفتن‌ها کمک بگیرید.
• مطمئن شوید که از خواسته‌های بیمار برای مراسم تدفین و خاکسپاری اطلاع کامل دارید.
• درمورد آیین مذهبی و فرهنگی مرگ خاص خودتان به بیمارستان اطلاع دهید تا آن‌ها بتوانند در این باره کمک کنند. این ممکن است شامل اطلاع افرادی که باید قبل و بعد از مرگ بیمار حضور داشته باشند، یا این که آیین مربوط به شست و شو و پوشش بدن بیمار، باشد.

بلافاصله بعد از مرگ بیمار چه اتفاقی می‌افتد؟

پس از مرگ، ماهیچه‌های فرد شل می‌شود و تنفس، ضربان قلب و نبض متوقف خواهند شد.

حتی در زمانی که انتظار مرگ می‌رود، طبیعی است که مراقبین احساس شوک و ناباوری کنند. اگرچه باید به اعضای تیم مراقبت درمانی و پایان زندگی و پزشک بیمار در این باره اطلاع داده شود، اما مرگ طبیعی یک موضوع فوریتی نیست. در این شرایط بسیاری از افراد با عزیزان خود یکجا می‌نشینند، با یکدیگر آرام صحبت می‌کنند و دست در دست قرار می‌دهند و به عزیز از دست رفته‌شان می‌نگرند.