دکتر متخصص شیمی درمانی کیست؟

شیمی درمانی یکی از درمان‌های اصلی سرطان است. رشته تخصصی جداگانه‌ای برای «تخصص شیمی درمانی» وجود ندارد، و این درمان توسط متخصصینی که درمان دارویی سرطان را انجام می‌دهند صورت می‌پذیرد. بنابراین متخصص شیمی درمانی می‌تواند متخصص رادیوتراپی-انکولوژی، متخصص هماتولوژی-انکولوژی بالغین یا متخصص هماتولوژی-انکولوژی اطفال باشد.

متخصص شیمی درمانی چه اقداماتی انجام می‌دهد؟

متخصص شیمی درمانی باید نوع و ترتیب درمان‌های مورد نیاز بیمار را در همکاری با انکولوژیست‌های دیگر تعیین کند. متخصص شیمی درمانی باید موارد زیر را انجام دهد:

• تعیین نیاز به شیمی درمانی
• تعیین زمان انجام شیمی درمانی (قبل یا بعد از جراحی و رادیوتراپی)
• تعیین رژیم شیمی درمانی (نوع داروها، روز تزریق و دوز مورد نیاز هر یک)
• تعدیل و اصلاح دوز بر اساس میزان پاسخ تومور، تحمل بیمار و شرایط دیگر
• تعیین تعداد کورس‌های شیمی درمانی
• مدیریت و کنترل عوارض ایجاد شده ناشی از سرطان و یا شیمی درمانی

بیشتر بخوانید: انکولوژیست چیست

این پزشکان همچنین باید اقدامات تشخیصی و مرحله بندی مورد نیاز قبل از شروع درمان و نیز اقدامات مورد نیاز برای پیگیری بیماران بعد از پایان درمان را تعیین کنند.

ویژگی‌های بهترین متخصص شیمی درمانی

بهترین متخصص شیمی درمانی باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:

۱. آگاهی از آخرین مقالات و دستورالعمل‌های شیمی درمانی

گرچه اصول کلی شیمی درمانی کمتر دچار تغییر می‌شود، اما رژیم شیمی درمانی ارجح در هر سرطان، دوز و فواصل تجویز داروها، زمان‌بندی تجویز دارو (نسبت به سایر درمان‌ها) و ترکیب با سایر داروها (تارگت تراپی و ایمونوتراپی) ممکن است عوض شود. یک متخصص شیمی درمانی خوب باید از آخرین پیشرفت‌های تحقیقات آگاه باشد؛ متخصصی که از رژیم‌های ارجح سی سال پیش برای درمان بیمارانش استفاده کند، عملا بیمار را از رژیم‌های بهتر محروم کرده است. به عنوان مثال رژیم شیمی درمانی سرطان پستان HER2-مثبت در سال‌های اخیر دچار تغییر شده است، و دکتر شیمی درمانی باید از این تغییر آگاه باشد.

۲. انتخاب بیماران مناسب برای درمان

شیمی درمانی یک درمان پر عارضه است؛ هر کدام از داروها عوارض خاص خودشان را دارند. یک پزشک شیمی درمانی خوب باید از این عوارض آگاه باشد و از تجویز غیر ضروری کموتراپی برای افرادی که نیازی به آن ندارند یا سود کمی از آن می‌برند پرهیز کند. سودمند نبودن شیمی درمانی ممکن است به علل مختلف باشد، مثلا: ۱- تاثیر نداشتن شیمی درمانی روی آن بیماری خاص  ۲- وضعیت بدنی ضعیف بیمار و یا عدم تحمل درمان  ۳- سیر بسیار خوب بیماری و عدم نیاز به شیمی درمانی و … .

متاسفانه بعضی بیماران و همراهان آن‌ها، بدون آگاهی از سودمند نبودن یک دارو یا رژیم شیمی درمانی، درخواست تجویز آن را می‌کنند، در حالی که از عوارض بالقوه آن آگاه نیستند. یک متخصص شیمی درمانی خوب باید با صبر و حوصه مزایا و معایب آن درمان را توضیح بدهد و بیمار و همراهان را آگاه کند.

۳. در نظر گرفتن شرایط خاص هر بیمار

گاهی سود بسیار زیاد یا بسیار کم شیمی درمانی تصمیم‌گیری را برای پزشک راحت می‌کند، اما در مواقعی ممکن است سود و ضرر درمان در یک حد باشد. در این شرایط متخصص شیمی درمانی باید مزایا و معایب احتمالی درمان را به بیمار توضیح بدهد و با در نظر گرفتن شرایط وی، به تصمیم گیری مشترک بپردازد. به این کار، shared decision making می‌گوییم.

شیمی درمان خوب باید همچنین وضعیت مالی، محل اسکان، پوشش بیمه، حمایت اجتماعی و خانوادگی و عوامل دیگر مربوط به هر بیمار را نیز در نظر بگیرد.

۴. آگاهی از نحوه کنترل عوارض

اهمیت توانایی کنترل عوارض بر کسی پوشیده نیست. خوشبختانه به علت تجربه بالای پزشکان کشور در زمینه تجویز شیمی درمانی های مرسوم، معمولا آگاهی خوبی در این زمینه وجود دارد.

۵. رعایت اصول اخلاق پزشکی

باسوادترین متخصص شیمی درمانی که اصول پایه‌ای اخلاقی را رعایت نکند، ممکن است آسیب‌های جبران ناپذیری به بیمار خود وارد کند. اصرار برای درمان بیماری که نیازمند درمان نیست، عدم ارجاع بیمار برای درمان در مراکز مورد نظر بیمار، استفاده از دوز ناکافی داروها، تجویز دارویی خاص برای سود بیشتر و بسیاری از موارد دیگر ممکن است توسط یک متخصص شیمی درمانی که اصول اخلاق پزشکی را رعایت نمی‌کند صورت بپذیرد.

دکتر شیمی درمانی اخلاق‌مدار بیماری را که خودش تجربه کافی در درمانش ندارد یا شرایط درمان آن را ندارد به پزشک و مرکز مناسب‌تر ارجاع می‌دهد.

۶. سایر ویژگی‌ها

جدا از این ویژگی‌های اختصاصی متخصص شیمی درمانی، این پزشک باید مشخصه‌های مورد نیاز برای همه درمانگران سرطان را نیز داشته باشد. به عنوان مثال، پزشک باید صبور باشد و روی باز و انرژی بالا برخورد کند، سایر گزینه‌های درمانی را در نظر بگیرد و در صورت نیاز توضیح بدهد و منابع آموزشی مناسب در اختیار بیمار قرار دهد. همچنین یک متخصص خوب باید تیم درمانی خوبی در اختیار داشته باشد. اهمیت تیم کموتراپی کارآمد، بسیار زیاد است.

در نهایت اینکه حتی بهترین متخصص شیمی درمانی دنیا هم اگر وقت کافی برای بیمار نگذارد و متوجه نظرات وی نشود یا بیمار را در ساعات خستگی خود ویزیت کند، احتمال خطای وی بالا می‌رود. سعی کنید قبل از ویزیت، توضیحات، سوالات و مشکلات خود را یادداشت کنید تا بتوانید در کمترین زمان ممکن آن را به پزشک توضیح بدهید.

مراجعه به سوالات بیماران از متخصص سرطان

چگونه یک متخصص شیمی درمانی خوب پیدا کنیم؟

یافتن بهترین متخصص شیمی درمانی در تهران و سایر شهرهای بزرگ، کار دشواری است. مراکز درمانی متعدد و متخصصین کموتراپی بسیار زیادی وجود دارند که بررسی همه آن‌ها امکان‌پذیر نیست. برای این کار می‌توانید از بیماران دیگری که تحت شیمی‌درمانی قرار گرفته‌اند سوال کنید، در اینترنت جست‌وجو کنید، یا از پزشکان معتمد (مثلا جراح خود) بپرسید. حتما به فاکتورهایی که در بالا درباره پزشک مناسب شیمی‌درمانی ذکر شد دقت کنید. توجه کنید که یک پزشک ممکن است در زمینه یک بیماری خاص تجربه بیشتری نسبت به سایر بیماری‌ها داشته باشد.

یافتن بهترین متخصص کموتراپی در زنجان و سایر شهر‌های کم‌جمعیت‌تر کار راحت‌تری است. در این شهرها معمولا تعداد مراکز شیمی درمانی کمتر و پزشکان متخصص کمتری وجود دارد.

در مسیر انتخاب متخصص شیمی درمانی حتما با چشم باز و اطلاعات کافی تصمیم‌گیری کنید. می‌توانید قبل از انتخاب پزشک شیمی درمانی، از دو یا چند متخصص پرتو درمانی مشاوره بگیرید و بر اساس دیده‌های خود از بین آن‌ها انتخاب کنید. فقط توجه کنید که مشاوره بیش از حد و شک و تعلل، موجب تاخیر درمان یا تعویض مکرر پزشک و بی‌اعتمادی به آن‌ها نشود.

توصیه‌های پزشکی در زمان شیمی درمانی

کمی استراحت کنید

خستگی، رایج‌ترین عارضه جانبی درمان شدن یا شیمی درمانی در بین مبتلایان به سرطان است. بنابراین بسیار استراحت کنید، صبور باشید و یادتان باشد آرام بودن و آسان گرفتن به خودتان در این زمان مشکلی ندارد.

آب زیادی بنوشید

اسهال، استفراغ و سایر عوارض جانبی شیمی درمانی ممکن است باعث از دست رفتن آب بدن شما بشوند و باعث کم شدن انرژی وسایر مشکلات سلامتی در شما بشوند. پس در طول درمان با شیمی درمانی آب زیادی بنوشید، از چای بدون کافئین، آبمیوه‌ها و شیر هم استفاده کنید. اگر در مصرف میزان کافی مایعات مشکل دارید، با تیم درمانی خود در این زمینه صحبت کنید.

در زمان‌هایی که می‌توانید، غذا بخورید

شیمی درمانی ممکن است باعث حالت تهوع و از دست رفتن اشتهای شما بشود پس مهم است که شما غذا بخورید تا دچار سوتغذیه نشوید. یادتان باشد که در طی درمان شدن با شیمی درمانی ممکن است برخی غذاها مزه متفاوتی برای شما داشته باشند و برخی از بیماران ممکن است در طی شیمی درمانی و بعد از آن، مزه فلزی از غذا بگیرند.

به روتین نرمال روزانه خود ادامه دهید

تا جایی که می‌توانید به روتین نرمال روزانه خود بچسبید. این روتین می‌تواند شامل چیزهای خیلی ساده از جمله لباس پوشیدن روزانه و یا خوردن یک وعده غذایی با خانواده‌تان باشد. این مراسم‌ها و فعالیت‌ها به شما کمک می‌کند به شیمی درمانی و سرطان‌تان فکر نکنید.

چیز‌هایی که باعث راحتی شما می‌شوند را نزدیک خود نگه دارید

از پتوی راحت خود، غذای موردعلاقه‌تان، دوستان صمیمی‌تان، کتابی که به شما حس خوبی می‌دهد و هرچیزی که به شما احساس راحتی می‌دهد در زمان درمان با شیمی درمانی استفاده کنید.

حواستان به حالت تهوع باشد!

خیلی از بیماران طی درمان شیمی درمانی و بعد از آن، احساس حالت تهوع دارند. پس قبل از اینکه درمان با شیمی درمان را شروع کنید، داروهای ضدتهوع‌تان را تکمیل کنید و قبل از درمان‌هایتان آن‌ها را مصرف کنید تا دچار حالت تهوع نشوید.

همچنین نشستن در فضای باز و هوای تازه، مصرف آبنبات و آدامس هم در کم کردن حالت تهوع شما نقش دارند.

مثبت بمانید

گاهی ترس‌های شما از واقعیت بدتر هستند، پس در طول روز به دنبال تفکرات مثبت باشید تا روحیه‌تان حفظ شود.

آماده از دست دادن موها و ریزش موهایتان باشید

بسیاری از بیماران در ۷ تا ۲۱ روز بعد از اولین شیمی درمانی‌شان دچار ریزش مو می‌شوند. اینکه شما ریزش مو بگیرید یا نه به نوع و دوز شیمی درمانی که دریافت می‌کنید بستگی دارد. قبل از شروع درمانتان با متخصص شیمی درمانی‌تان درباره ریزش مو و چیزهایی که باید منتظرش باشید مشورت کنید.

یادتان باشد که تجربه هر کس از شیمی درمانی متفاوت است

شما نصیحت‌های خوب زیادی دریافت خواهید کرد اما تجربه شیمی درمانی شما لزوما مشابه سایر بیماران نخواهد بود. ممکن است برخی افراد بعد از شیمی درمانی تا چند روز در تختشان بمانند اما برخی دیگر از افراد در عرض چند روز به روتین نرمال زندگی‌شان برگردند یا اینکه برخی افراد سریعا همه موهای‌شان را از دست می‌دهند در حالی که برخی بیماران موهایشان سالم می‌ماند و اصلا ریزش مو نخواهند داشت.

خدمات مشاوره آنلاین دکتر فرازمند، متخصص شیمی درمانی

شما برای دریافت مشاوره آنلاین شیمی درمانی توسط دکتر فرازمند می‌توانید از لینک قرار داده شده در سایت استفاده کنید. دکتر برنا فرازمند، متخصص رادیوتراپی و انکولوژی، ضمن آشنایی با آخرین و بهترین درمان‌های سرطان در جهان و ایران، با در نظر گرفتن شرایط بیمار، مناسب‌ترین گزینه‌های درمانی را برای وی انتخاب و تجویز می‌کند.

توجه فرمایید در صورتی که قبلا تحت شیمی درمانی توسط پزشک دیگری قرار گرفته‌اید، شروع درمان تحت نظر دکتر فرازمند فقط با رضایت پزشک قبل و ارائه مدارک تشخیصی و درمانی (به طور کامل) امکان‌پذیر خواهد بود.

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید