ماموگرافی یک نوع تصویربرداری با اشعه ایکس است که سرطان سینه را در زنان بررسی می‌کند. به تصاویری که از این روش تهیه می‌شوند ماموگرام می‌گویند. ممکن است این تصاویر تومورهای کوچکی را نشان دهند که نتوان آن‌ها را لمس و احساس کرد. ماموگرام‌ها همچنین ممکن است سایر تغییرات پستان را نیز نشان دهند. پزشکان ممکن است به این روش به طور خلاصه «مامو» بگویند.

انواع اصلی ماموگرافی

چند نوع مختلف ماموگرافی وجود دارد. از ماموگرافی غربالگری برای شناسایی نشانه های سرطان سینه استفاده می‌شود و از ماموگرافی تشخیصی برای بررسی دقیق‌تر ضایعات رویت‌شده در ماموگرافی غربالگری و همچنین بررسی علائم قابل مشاهده سرطان پستان استفاده می‌شود. هم ماموگرافی غربالگری و هم ماموگرافی تشخیصی می‌توانند ماموگرافی دو بعدی (سنتی) یا ماموگرافی سه بعدی باشند که به عنوان توموسِنتِز پستان نیز شناخته می‌شوند. در ادامه با انواع مختلف ماموگرافی بیشتر آشنا می‌شوید.

ماموگرافی غربالگری

این آزمایش بررسی سرطان سینه در زنان بدون علائم است. هدف تشخیص زودهنگام این بیماری است، یعنی زمانی که احتمال درمان‌پذیری بیماری بیشتر است. سازمان‌ها دستورالعمل‌های غربالگری را براساس مزایا و خطرات ماموگرافی تدوین می‌کنند. این توصیه‌ها ممکن است کمی تفاوت داشته باشند.

درمورد دستورالعمل‌های فعلی غربالگری سرطان سینه و نحوه درک توصیه‌های غربالگری بیشتر اطلاعات کسب کنید.

ماموگرافی تشخیصی

ممکن است به منظور پاسخ دادن به یک سوال خاص یا کسب اطلاعات بیشتر در مورد یک علامت خاص این آزمایش را انجام دهید. ممکن است این آزمایش به دلایل زیر برایتان توصیه شود:

• ماموگرافی غربالگری ناحیه مشکوک را نشان دهد.
• احساس یک توده در سینه.
• وجود دیگر علائم غیر معمول.

ماموگرافی تشخیصی معمولا عکس‌های بیشتری نسبت به ماموگرافی غربالگری می‌گیرد.

در مورد روش‌های تشخیصی سرطان سینه اطلاعات بیشتر کسب کنید.

چه کسی ماموگرافی مرا انجام می‌دهد؟

این آزمایش توسط یک تکنولوژیست ماموگرافی به نام ماموگرافر (mammographer)  انجام می‌شود. ماموگرافرها به طور اختصاصی در زمینه گرفتن عکس اشعه ایکس از پستان‌ها آموزش دیده‌اند. پزشکی که در زمینه آزمایش‌های تصویربرداری پزشکی تخصص دارد، ماموگرام را بررسی می‌کند. به این پزشکان «رادیولوژیست» می‌گویند.

چگونه برای ماموگرافی آماده شوم؟

ماموگرافی اغلب فقط چند دقیقه طول می‌کشد. در ادامه به بررسی مواردی که باید قبل از مامو گرافی انجام دهید پرداخته‌ایم.

موضوعاتی که به تیم درمان بگوییم

در خصوص تمامی علائم پستانی خود صحبت کنید. در صورتی که باردار هستید یا در دوران شیردهی به سر می‌برید این نکته را ذکر کنید. در هر دو مورد، احتمالا پزشک توصیه می‌کند که انجام این آزمایش را به تعویق بی‌اندازید.

برنامه‌ریزی زمانی و سایر مقدمات زمان‌بندی

زمان آزمایش را تا ۲ هفته پس از پایان قاعدگی در نظر بگیرید. سینه زنان در این مدت کمترین حساسیت را دارد.

دیگر عواملی که ممکن است حساسیت پستان را کاهش دهند:

• پرهیز از مصرف کافئین از یک هفته قبل از آزمایش
• مصرف مسکن در روز آزمایش

آمادگی مالی

قبل از انجام آزمایش با کارگزار بیمه خود مشورت کنید. بپرسید که آیا بیمه هزینه‌های ماموگرافی را پوشش می‌دهد یا خیر. و بپرسید که آیا ممکن است لازم باشد خودتان بخشی از هزینه را بپردازید یا خیر. کارگزار بیمه معمولا ماموگرافی تشخیصی را پوشش می‌دهد. اما برای جلوگیری از هزینه‌های غیرمنتظره باید آن را تایید کنید.

آمادگی بدنی

قبل از انجام ماموگرافی، از این محصولات استفاده نکنید:

• دئودورانت
• ضد تعربق
• پودر
• لوسیون
• عطر

این محصولات اثری از خود روی پوست می‌گذارند که می‌تواند روی تصاویر اشعه ایکس لکه بیاندازد. جواهراتی را که در اشعه ایکس تداخل ایجاد می‌کنند دربیاورید. از شما می‌خواهند لباس‌های خود را از کمر به بالا دربیاورید و لباس بیمارستانی بپوشید که معمولا از جلو باز می‌شود.

گفت‌وگو

اگر دارای موارد زیر هستید به تکنولوژیست اطلاع دهید:

• پروتز پستان
• سابقه جراحی پستان (ممکن است از شما بخواهند زخم‌ها (اسکار) خود را نشان دهید)
• نواحی مشکل‌دار سینه

این کار به تکنولوژیست کمک می‌کند تا ماموگرافی را بهتر انجام دهد. و به رادیولوژیست کمک می‌کند تا ماموگرام را با دقت بیشتری بخواند.

اگر قبلا جراحی سینه انجام داده‌اید، ممکن است تکنولوژیست نشانگرهای (مارکر) کوچکی را در محل زخم (اسکار) به پوست‌تان بچسباند. این کار به رادیولوژیست نشان می‌دهد که بیشترین خطر عود برای فرد در کجا قرار دارد. اگر قبلا ماموگرافی انجام داده باشید، کپی تصاویر آن را با خود ببرید و به رادیولوژیست نشان دهید.

فرآیند انجام ماموگرافی

خود ماموگرافی ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد. اما کل فرایند تا یک ساعت طول می‌کشد. این فرایند شامل تعویض لباس، معاینه و اطمینان از وضوح تصاویر است. ممکن است تکنولوژیست با شروع روند آزمایش از شما بخواهد که آرام باشید و نفس عمیق بکشید.

شما جلوی دستگاه می‌ایستید. سپس تکنولوژیست:

• یکی از پستان‌هایتان را بین دو صفحه قرار می‌دهد
• صفحه‌ها را به هم می‌فشارد تا سینه‌هایتان صاف شود
• تصویر اشعه ایکس می‌گیرد که چند ثانیه طول می‌کشد

صاف کردن سینه باعث گسترده شدن بافت می‌شود. این کار پیدا کردن ناهنجاری‌های کوچک را راحت‌تر می‌کند. همچنین مانع ایجاد حرکاتی می‌شود که تصویر را تار می‌کنند.

تکنولوژیست برای تهیه ماموگرام غربالگری از هر دو سینه عکس می‌گیرد. ممکن است برای ماموگرافی تشخیصی تصاویر بیشتری گرفته شود. ممکن است برای گرفتن هر تصویر لازم باشد کمی موقعیت خود را تغییر دهید. سپس تکنولوژیست باید اطمینان حاصل کند که تصاویر واضح و خوانا هستند.

فعالیت بعد از آزمایش

بلافاصله بعد از ماموگرافی می‌توانید فعالیت‌های معمول خود را از سر بگیرید. نتایج را ظرف مدت ۳۰ روز دریافت خواهید کرد.

پیشرفت‌های ماموگرافی

اکثر مراکز تصویربرداری پستان امروزه به جای پرده فیلم از ماموگرافی دیجیتالی استفاده می‌کنند. تصاویر دیجیتالی واضح‌تر هستند و راحت‌تر خوانده می‌شوند.

ماموگرافی دیجیتال

ماموگرافی‌های دیجیتال تصاویر را به جای فیلم روی کامپیوتر ثبت می‌کنند. ذخیره‌سازی اسناد دیجیتال و به اشتراک گذاشتن آنها با سایر متخصصان مراقبت سلامت آسان‌تر است. کنتراست تصویر نیز بهتر است و این امر پیدا کردن تغییرات کوچک را آسان‌تر می‌کند.

تصویربرداری سه بعدی از سینه

از دیگر پیشرفت‌ها می‌توان به تصویربرداری سه بعدی (3D) از پستان اشاره کرد که به آن «توموسنتز پستان» نیز گفته می‌شود.

در این روش معاینه نیز سینه به همان روش مامو گرافی دیجیتال قرار می‌گیرد و صاف می‌شود. اما توموسنتز چند ثانیه بیشتر از ماموگرافی دیجیتال طول می‌کشد. علت این امر این است که یک لوله اشعه ایکس در یک قوس حرکت می‌کند و از زوایای مختلف از سینه عکس می‌گیرد. این اطلاعات توسط یک کامپیوتر پردازش می‌شود، کامپیوتر تصاویری را ایجاد می‌کند که نشان‌دهنده چندین برش نازک از سینه هستند. رادیولوژیست نتایج را آنالیز می‌کند.

برخی از مطالعات حاکی از این هستند که که تصویربرداری سه بعدی به کاهش معاینات فالوآپ منجر می‌شوند. بسیاری از مراکز تصویربرداری پستان این آزمایش را انجام می‌دهند اما هنوز به صورت گسترده در دسترس نیست.

هر نوع ماموگرافی مزایا و خطراتی دارد. از تیم مراقبت سلامت خود بپرسید که کدام نوع ماموگرافی برای شما مناسب است.

سوالاتی که می‌توانید از تیم پزشکی‌تان بپرسید

قبل از انجام ماموگرافی، این سوالات را می‌توانید از تیم مراقبت سلامت خود بپرسید:

• چه کسی ماموگرافی را انجام می‌دهد؟
• این مرکز در زمینه انجام مامو گرافی چقدر تجربه دارد؟
• ماموگرفی‌ها چه خطرات و مزایایی دارند؟
• ماموگرافی در یافتن سرطان چقدر دقیق عمل می‌کند؟
• کی از نتایج مطلع خواهم شد؟ نتایج چگونه به من ابلاغ خواهد شد؟
• چه کسی نتایج را برای من توضیح خواهد داد؟
• اگر ماموگرام واضح نباشد یا نشان از علائم سرطان داشته باشد، چه آزمایش‌های دیگری باید انجام دهم؟

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید