
یوروستومی چیست؟
فهرست مطالب
جراحی یوروستومی به معنای ایجاد یک حفره (استوما) روی شکم جهت خروج ادرار است. یوروستومی یکی از مراحل درمان سرطان پیشرفته مثانه است و به فرد بیمار در دفع ادرار کمک میکند. ما در این مقاله قصد داریم تا یوروستومی را به شکل دقیق تری تعریف کرده و شرایط بیمارانی که میتوانند از این روش درمانی بهره مند شوند، را بهتر بررسی کنیم.
یوروستومی چیست؟
یک فرد ممکن است به خاطر سرطان مثانه و یا دلایل پزشکی دیگر، مجبور به خارج کردن مثانه خود از بدن شود. در چنین شرایطی، بدن برای دفع مواد زاید به شکل ادرار، به یک روش جایگزین احتیاج پیدا میکند.
وقتی مثانه شما با جراحی برداشته میشود یا دیگر کار نمیکند، میتوان از یوروستومی استفاده کرد. جراح در عمل یوروستومی، جراح سوراخی در شکم به نام استومی یا استوما ایجاد میکند. سپس بخشی از روده را جدا میکنند و به وسیله آن کلیه و حالب را به این سوراخ وصل میکنند تا ادرار از این طریق تخلیه شود. یوروستومی یکی از رایج ترین عملهای جراحی برای درمان سرطان مثانه محسوب میشود.
یک روش جایگزین برای یوروستومی، continent urinary diversion است که گاهی پزشکان اجرای آن را به یوروستومی ترجیح میدهند. در این تکنیک، پزشکان تکهای از روده بیمار را به یک محفظه برای نگهداری ادرار تبدیل میکنند. با این روش در واقع مثانهای جدید برای بیمار ساخته میشود.
چه افرادی نیاز به یوروستومی دارند؟
اگر مثانه شما بنا به هر دلیلی از کار بیفتد یا مجبور به خارج کردن آن از بدن خود شوید، کاندیدای خوبی برای عمل یوروستومی خواهید بود. مثانه ممکن است به دلایل زیر قابلیت خود را از دست بدهد:
- سرطان مثانه
- نقص مادرزادی مانند مهره شکافدار یا اکستروفی مثانه
- آسیب به اعصاب مثانه
- التهاب مزمن مثانه
- آسیب نخاعی
انواع یوروستومی
یوروستومی دو نوع اصلی دارد که عبارتند از:
1. با مجرای ایلئال
همان نوعی است که در بالا توضیح داده شود. در این حالت جراح بخشی از روده باریک (ایلئوم) را بر میدارد و مجاری حالب را به آن متصل میکند و سر دیگر آن را به استوما وصل میکند. بنابراین ادرار از طریق کلیه به حالب و سپس مجرای ایلئال و نهایتا به استوما میرود.
2. یورتروستومی پوستی
جراح یکی یا هر دو حالب (یورِتِر) را مستقیما به استومی در شکم بیمار وصل میکند.
آمادگی برای یوروستومی
در صورتی که بنا به دلایل اعلام شده در قسمت قبل، کاندیدای انجام عمل یوروستومی هستید، باید پیش از انجام جراحی، آزمایشهای لازم را انجام دهید. این آزمایشها شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش خون
- نوار قلب (EKG)
- عکس برداری از قفسه سینه
در مرحله بعد باید با جراح یا تیم جراحی دیدار کنید. در خلال این دیدار، بهترین نقطه از شکم شما برای قرار دادن کیسه استوما و خارج کردن ادرار از بدن باید مشخص شود. این منطقه از بدن شما باید صاف باشد. پارامتر مهم دیگری که در تعیین این نقطه مورد توجه است، دسترسی آسان بیمار به آن بخش از بدن میباشد.
در مرحله بعد، نحوه استفاده از کیسه استومی و تعویض آن برای شما شرح داده خواهد شد. در این مرحله، شما باید با پزشک در خصوص داروهای مصرفی خود صحبت کنید، چرا که مجبور خواهید بود که به مدت هفت الی ده روز پس از انجام جراحی، مصرف داروهای خاص، مانند رقیق کنندههای خون را متوقف کنید. همچنین بهتر است در صورت مصرف مکرر سیگار یا الکل، موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید تا وی از خطرات احتمالی آگاه باشد. رژیم غذایی شما پیش از انجام جراحی ممکن است تغییر کند. معمولا پیش از انجام جراحی مصرف مایعات بیشتر مورد توجه خواهد بود.
نحوه انجام عمل یوروستومی
عمل یوروستومی یک عمل بستری است، یعنی برای انجام آن باید چند روز در بیمارستان بمانید. این عمل در بیهوشی کامل اجرا میشود. در خلال این عمل جراحی، پزشک قطعه کوچکی از روده شما، به نام ایلئوم (یا دراز-روده) را بر میدارد. دراز روده در واقع بخش انتهایی روده باریک است.
پس از جدا کردن دراز روده، باقی مانده روده به یکدیگر متصل میشود تا حرکات طبیعی روده و دستگاه گوارش فرد مختل نشود. سپس یک سمت از درازروده به حالبها (میزنای) متصل میشود. میزنایها لوله هایی هستند که ادرار را از کلیهها به مثانه انتقال میدهند. انتهای دیگر دراز روده به استوما متصل میگردد. بنابراین ادرار فرد بیمار از طریق میزنایها به دراز روده و سپس به کیسه استوما که خارج از بدن قرار میگیرد، انتقال پیدا میکنند.
این جراحی معمولا سه الی پنج ساعت به طول میانجامد و فرد برای چند روز باید در بیمارستان بستری و تحت نظر باشد.
روند بهبودی پس از عمل یوروستومی چگونه است؟
بیمار معمولا برای چهار الی هفت روز پس از جراحی در بیمارستان تحت نظر خواهد بود. در روزهای ابتدایی، مایعات شکمی بیمار از طریق یک لوله تخلیه میشود. معمولا بیمار تا چند روز اول نمیتواند غذاهای جامد مصرف کند و اکثر مواد مغذی و مورد نیاز به صورت تزریقهای وریدی به بدن بیمار وارد میشود. پیش از ترخیص، پرستاران روش نگهداری از زخمها و همچنین کیسه استوما را به بیمار آموزش میدهند. پس از ترخیص، راه رفتن برای بیمار بلامانع است اما انجام فعالیتهای شدید فیزیکی توصیه نمیشود. همچنین بیمار تا یک ماه پس از انجام این جراحی، نباید اشیای سنگین تر از ۵ کیلوگرم را بلند کنند.
مراقبت از زخم پس از یوروستومی
مراقبت از زخمها یکی از مهم ترین فاکتورهای مراقبتهای بعد از عمل یوروستومی است. به منظور کاهش خطر عفونت، محل برش شکمی را با صابون ضد باکتری شسته و سپس خشک کنید. بهتر است برای این کار از صابون هایی استفاده کنید که فاقد رایحه یا عطر هستند. تا زمان بهبودی کامل، بهتر است از دوشهای سرپایی استفاده کرده و از نشستن در داخل وان حمام نیز پرهیز کنید.
استومای ایجاد شده در شکم بیمار، بلافاصله پس از جراحی، به رنگ قرمز یا صورتی است. بین شش الی هشت هفته، این زخم کوچک تر میشود. معمولا در دوران نقاهت پس از عمل، پزشکان هفته ای یک بار استوما را معاینه میکنند تا در خصوص تغییر سایز یا اندازه آن، مطمئن شوند.
یکی دیگر از مراحل مهم نقاهت پس از عمل، انتخاب کیسه استوما است. این کیسه باید اندازه مناسبی داشته باشد و دهانه پوستی آن با توجه به شرایط بیمار، به درستی انتخاب شود. اگر دهانه پوستی کیسه خیلی کوچک باشد، ممکن است به استوما فشار وارد کرده و به آن آسیب برساند. اگر این دهانه خیلی بزرگ باشد، ممکن است ادرار از زیر آن نشست کرده و سبب تحریک پوستی یا عفونت در محل زخم شود.
بیماران باید کیسه استوما خود را به طور منظم تعویض کنند تا از خطراتی مانند نشت ادرار و یا تحریک پوست جلوگیری کنند. بهتر است پس از پر شدن سی الی پنجاه درصد از ظرفیت کیسه ادرار، آن را خالی کنید تا مایع به بیرون نشت پیدا نکند. در زمان تعویض کیسه، حتما پوست نواحی اطراف آن را به خوبی تمیز کنید و از یک حوله خیس برای تمیز کردن و خشک کردن این نواحی، کمک بگیرید.
عوارض جانبی یوروستومی
خونریزی در نواحی اطراف استوما یکی از رایج ترین عوارض این عمل است که امری طبیعی محسوب میشود. با این حال اگر خونریزی شما شرایط زیر را داشت، بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید:
- اگر از داخل استوما خون ریزی دارید یا
- اگر خون ریزی شما بیش از پنج الی ده دقیقه طول میکشد.
یکی دیگر از عوارض شایع پس از عمل یوروستومی، ورم در ناحیه تناسلی و پاها است. این ورم تا جایی میتواند شدید شود که بیمار تنها چند روز پس از انجام عمل، مجبور شود مایع زیر بافت این نواحی را با سرنگ تخلیه کند.
جریان ادرار از طریق استوما میتواند سبب تحریک پوست بیمار شود. این امر خود را به شکل برجستگیهای خاکستری، بنفش یا سفید روی پوست نشان میدهد. برای محافظت از پوست در برابر این آسیبها بیمار میتوانید یک مانع پوستی روی کیسه قرار دهد.
سایر خطرات احتمالی عمل یوروستومی عبارتند از:
- عفونت
- لخته شدن خون
- سینه پهلو
- در صورت مشاهده این علائم با پزشک خود تماس بگیرید:
- خونریزی زیاد از دهانه استوما
- زخمهای پوستی یا تحریک شدید پوست
- تغییر در اندازه استوما، به خصوص اگر به طور ناگهانی 1.2 سانتی متر یا بیشتر بزرگتر یا کوچکتر شود.
- استومای بنفش، سیاه یا سفید
- بوی بد و شدید از استوما
- برآمدگی یا درد در شکم
- تب
- ادرار خونی یا بدبو
جراحی یوروستومی تا چه حد موثر است؟
یوروستومی میتواند زندگی شما را تغییر دهد. این جراحی به ویژه برای افرادی که بنا به هر دلیلی مثانه خود را از دست داده اند یا از آسیبهای شدید در این اندام رنج میبرند، میتواند نجات بخش باشد. با کمک یوروستومی، پزشک میتواند جریان دفع مواد زاید و سمی بدن (در قالب ادرار) را تغییر دهد و آنها را از بدن شما خارج کند.
بدین شکل، سایر ارگانهای بدن شما میتوانند فعالیتهای عادی خود را ادامه دهند. البته باید توجه داشته باشید که عمل یوروستومی برای همیشه بخشهایی از زندگی شما را تحت تاثیر قرار میدهد. شما مجبور هستید همیشه یک کیسه را در قسمت بیرونی بدن خود حمل کنید. این امر برای برخی از بیماران ناخوشایند است و عده ای دیگر، برای عادت کردن به این تغییر بزرگ به کمک مشاوران احتیاج پیدا میکنند. معمولا کادر جراحی و پزشکی، پیش از انجام عمل، بیمار را در این زمینه آماده میکند.
زندگی پس از انجام عمل یوروستومی کمی متفاوت است اما بیماران میتوانند به مرور زمان به شرایط جدید خود عادت کنند و توانمندی های خود را باز شناسند. بیماران یوروستومی پس از بهبود کامل میتوانند فعالیتهای عادی زندگی خود را از سر گیرند و حتی روزش هایی مانند شنا و پیاده رویهای طولانی را نیز انجام دهند.
خلاصه
وقتی مثانه شما با جراحی برداشته میشود یا دیگر کار نمیکند، میتوان از یوروستومی استفاده کرد. جراح در عمل یوروستومی، جراح سوراخی در شکم به نام استومی یا استوما ایجاد میکند. سپس بخشی از روده را جدا میکنند و به وسیله آن کلیه و حالب را به این سوراخ وصل میکنند تا ادرار از این طریق تخلیه شود. یوروستومی یکی از رایج ترین عملهای جراحی برای درمان سرطان مثانه محسوب میشود.
یوروستومی چیست؟
جراحی یوروستومی به معنای ایجاد یک حفره (استوما) روی شکم جهت خروج ادرار است. یوروستومی یکی از مراحل درمان سرطان پیشرفته مثانه است و به فرد بیمار در دفع ادرار کمک میکند.
انجام عمل یوروستومی چگونه است؟
عمل یوروستومی یک عمل بستری است، یعنی برای انجام آن باید چند روز در بیمارستان بمانید. این عمل در بیهوشی کامل اجرا میشود. در خلال این عمل جراحی، پزشک قطعه کوچکی از روده شما، به نام ایلئوم (یا دراز-روده) را بر میدارد. دراز روده در واقع بخش انتهایی روده باریک است. برای خواندن ادامه وارد سایت شوید.
منبع: https://www.healthline.com/health/stoma#types

دکتر بــرنا فــرازمـند
متخصص رادیوتراپی و انکولوژی
«تصمیمگیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیقترین و بهروزترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک میکنیم بهترین انتخابها را داشته باشید
-
انواع سرطان
مشاهده کامل
- تومور مغزی
- سرطان استخوان
- سرطان بیضه
- سرطان پانکراس
- سرطان پروستات
- سرطان پوست
- سرطان تخمدان
- سرطان تیروئید
- سرطان حنجره
- سرطان خون
- سرطان دهان
- سرطان دهانه رحم
- سرطان رحم
- سرطان روده بزرگ
- سرطان روده کوچک
- سرطان ریه
- سرطان سینه
- سرطان طحال
- سرطان کبد
- سرطان کلیه
- سرطان کیسه صفرا
- سرطان مثانه
- سرطان مری
- سرطان معده
- سرطان واژن
- پس از سرطان مشاهده کامل
- پیشگیری و غربالگری مشاهده کامل
- خدمات دکتر مشاهده کامل
- کلیات سرطان مشاهده کامل
- کنار آمدن با سرطان مشاهده کامل
-
سرطان مغز استخوان چیست؟ علائم و انواع آن
۲۲ دی ۱۴۰۳ -
IMRT چیست و چگونگی انجام IMRT
۱۸ آذر ۱۴۰۳ -
عوارض شیمی درمانی
۱۱ آذر ۱۴۰۳ -
شیمی درمانی سرطان کبد
۳۰ آبان ۱۴۰۳ -
پرتو درمانی سرطان روده
۲۱ آبان ۱۴۰۳ -
عوارض بعد از جراحی سرطان سینه
۲۵ مهر ۱۴۰۳ -
آیا سرطان سینه کشنده است؟
۲۵ مهر ۱۴۰۳ -
تغذیه مناسب سرطان معده
۲۵ شهریور ۱۴۰۳ -
پرتودرمانی سرطان پوست
۱۵ شهریور ۱۴۰۳ -
شیمی درمانی سرطان سینه
۲۴ مرداد ۱۴۰۳