سالم بودن غذای مصرفی برای همه مهم است، اما در حین درمان سرطان و بعد از آن، اهمیت ویژه ای دارد.

سرطان و درمان ­های آن، مانند شیمی درمانی، پرتو درمانی و پیوند مغز استخوان، می‌­توانند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کنند. این امر باعث کاهش توانایی بدن برای مقابله با بیماری­ ناشی از غذا، یا همان مسمومیت غذایی، می­‌شود.

مسمومیت غذایی به دلیل خوردن غذای آلوده به باکتری ها، انگل ­ها یا ویروس های مضر ایجاد می‌شود.

ده گام ساده برای اطمینان از سلامت مواد غذایی

نکات زیر به شما  کمک می­‌کند تا خطر مسمومیت غذایی را کاهش دهید.

هوشمندانه خرید کنید

• مواد غذایی که در محیط آلوده نگهداری شده یا گذاشته شده اند را نخرید.
• میوه ها و سبزیجات لک دار یا آسیب دیده را خریداری نکنید.
• قوطی هایی که دارای ترک، فرورفتگی یا برآمدگی هستند را خریداری نکنید.
• در هنگام خرید، غذاهای فاسدشدنی را در آخر خرید بردارید، و در راه منزل نیز آن‌ها را در مکان خنک (مثلا در یک خنک کننده) قرار دهید.

غذاها را با دقت تهیه و تمیز کنید

• تمام میوه ها و سبزیجات تازه را با آب لوله­ کشی شست و شو دهید و آنها را با یک حوله تمیز یا حوله کاغذی خشک کنید.
• در قوطی ها را قبل از باز کردن تمیز کنید.
• پس از تهیه غذا، دستان خود را به مدت 20 ثانیه با آب گرم و صابون بشویید؛ به ویژه نواحی بین انگشتان و زیر ناخن­ها.
• لوازم آشپزی و ظروف خود را با آب گرم و صابون تمیز کنید.
• یک قاشق چایخوری مایع سفیدکننده‌ی بدون بو را در یک لیتر آب ریخته و با آن آشپزخانه و تخته‌های برش را ضدعفونی کنید.

از انتقال آلودگی جلوگیری کنید

• گوشت، مرغ، ماهی و آب آنها را از غذاهای دیگر دور نگه دارید. باکتری ها می توانند از طریق تماس با غذا یا مایع آن پخش شده و باعث انتقال آلودگی شوند.
• گوشت یا مرغ خام را آبکشی نکنید، زیرا این کار می تواند باکتریها را به سطوح اطراف منتقل کند.
• تمام وسایلی که برای تهیه غذاهای خام استفاده کرده اید، از جمله ابزار برش، تخته برش و بشقاب ها را قبل از استفاده برای سایر غذاها یا گوشت پخته شده، بشویید.
• برای آماده کردن گوشت، ماهی و مرغ نپخته یک تخته برش جداگانه اختصاص دهید و هرگز از آن برای میوه ها و سبزیجات نپخته و یا سایر غذاهای آماده مصرف، استفاده نکنید.

دور ریختن غذای قدیمی

• مواد غذایی کنسرو شده و بسته بندی شده را قبل از منقضی شدن تاریخ آن مصرف کنید. این تاریخ به صورت ” تاریخ مصرف ” یا “تاریخ انقضا” روی بسته بندی درج شده است.
• باقیمانده یک وعده غذایی را که در یخچال گذاشته‌اید ظرف مدت 3 تا 4 روز مصرف کنید. پس از آن زمان، آن­ها را دور بریزید. حتی اگر غذا بوی بدی ندهد و یا خراب به نظر نرسد، ممکن است ناسالم باشد. برخی از باکتری ها، مانند لیستریا، در صورت نگهداری طولانی می‌­توانند روی غذاهای داخل یخچال نیز رشد کنند.

غذای بیرون را با احتیاط مصرف کنید

• از غذاهایی که در رستوران ها و بوفه ها برای مدت طولانی بیرون مانده و در تماس با افراد زیادی قرار گرفته است، استفاده نکنید. وقتی کسی به میکروب خاص یا ویروس (غالبا نورو ویروس) آلوده باشد و با غذا تماس داشته باشد، می­‌تواند آن را آلوده کند.
• غذای باقی مانده را خودتان در ظرف بیرون­ بر قرار دهید و این کار را به پیش­خدمت واگذار نکنید. غذاها را به محض رسیدن به خانه، در یخچال قرار دهید.
• رستوران­ هایی را انتخاب کنید که موارد بهداشتی را رعایت می­‌کنند و پخت غذای شما را آنطور که مایل هستید انجام می­دهند.

غذا را در دمای مناسب بپزید

از یک دماسنج غذا استفاده کنید تا درجه حرارت داخلی مناسب مرغ و گوشت را بررسی کنید. مثلا همبرگر باید در درجه حرارت حداقل 71 درجه سانتی­گراد پخته شود. لیست کامل دماهای توصیه شده برای پخت را در foodsafety.gov  ببینید.

مواد غذایی را سریعا در یخچال یا فریزر قرار دهید

مواد غذایی فاسد شدنی را تا دو ساعت بعد از پخت و یا خرید، در یخچال یا فریزر قرار دهید (در هوای گرم زودتر باید این کار را انجام دهید.). پخت مناسب، باکتری ­ها را از بین می­‌برد؛ با این حال باکتری ها می‌­توانند در غذاهای پخته شده‌ای که طولانی مدت بیرون یخچال قرار گرفته اند، رشد کنند. مواد غذایی داخل یخچال باید زیر 4 درجه سانتی گراد و مواد غذایی داخل فریزر باید زیر 0 درجه سانتی گراد نگهداری شوند.

مواد غذایی را به درستی یخ‌­زدایی کنید

مواد غذایی یخ ­زده را ترجیحا در یخچال یخ‌­زدایی کنید، نه در دمای اتاق. هم­چنین می‌­توانید یخ­ زدایی را در آب خنکی که آن را مرتبا عوض می‌کنید و یا در مایکروفر انجام دهید و بلافاصله پس از یخ زدایی آن را بپزید.

از مصرف برخی غذاها خودداری کنید

احتمال آلوده شدن به باکتری در برخی از غذاها بیشتر است. این غذاها شامل موارد زیر است:

• میوه ها و سبزیجات شسته نشده، به ویژه سبزیجات برگ دار که می توانند خاک و عوامل بیماری­زا را پنهان کنند.
• جوانه های خام، مانند جوانه های یونجه یا لوبیا
• گوشت گاو خام یا نیم پز، به ویژه گوشت چرخ شده گاو، یا سایر گوشت و مرغ های خام یا نیم پز
• سوسیس یا گوشت فرآوری شده (کالباس) پخته نشده، از جمله سالامی خشک و پخته نشده. همیشه این غذاها را بپزید یا حرارت دهید تا داغ شوند.
• پاته آماده و یخچالی.
• صدف های خام یا نیم پز
• ماهی دودی
• بعضی از انواع ماهی ها، چه خام و چه پخته، زیرا ممکن است حاوی مقادیر زیادی جیوه باشند.
• سوشی و ساشیمی که اغلب حاوی ماهی خام هستند. ماهی های منجمد بسته بندی شده، به ویژه ماهی هایی که دارای برچسب “sushi-grade” یا “sashimi-grade” (ماهی هایی که می­توان آن­ها را به صورت خام خورد) هستند، از سایر ماهی ها سالم­تر هستند ، اما قبل از خوردن آنها با پزشک خود مشورت کنید.
• نوشیدنی های غیر پاستوریزه ، مانند آب میوه، شیر خام، ماست خام یا سرکه غیر پاستوریزه.
• پنیرهای نرم گرفته شده از شیر غیر پاستوریزه ، مانند پنیر رگه دار آبی (نوعی پنیر آبی) (blue-vained)، بری (Brie)، کاممبرت (Camembert) ، فتا (Feta)، پنیر بز (goat cheese) و کزو فرسکو (queso fresco) یا بلانکو(blanco) .
• تخم مرغ های نیم­پز ، مانند آب پز عسلی، نیمرو با زرده پخته نشده، و تخم مرغی که به صورت بخار پز پخته می‌شود؛ تخم مرغ خام و غیر پاستوریزه؛ یا غذاهایی که با تخم مرغ خام درست می شوند، مانند خمیر کلوچه خام خانگی و سس مایونز خانگی.
• سالادهای آماده با تخم مرغ، ژامبون ، مرغ یا غذاهای دریایی.

به نوع آب مصرفی خود توجه کنید

برخی از منابع آب، مانند آب چاه، ممکن است حاوی باکتری ها یا مواد شیمیایی مضر باشند. آب لوله کشی شهری برای افراد سالم مناسب است، اما سلامت آن برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بررسی نشده است. برای از بین بردن هاگ ­ها و کیست­ ها، ردیابی مواد آلی و فلزات سنگین و هم­چنین برای تهیه غذا و نوشیدن از فیلتر آب استفاده کنید. از تیم درمانی خود در مورد فیلتر مناسب مشورت بگیرید.

علائم بیماری ناشی از غذا (مسمومیت غذایی)

علائم مسمومیت غذایی بسته به عامل بیماری زا متفاوت است. غالباً علائم مانند علائم التهاب یا ورم معده و روده است، که شامل موارد زیر است:

• اسهال
• درد یا گرفتگی و انقباض معده
• حالت تهوع
• استفراغ
• تب
• سردرد
• دردهای عضلانی

زمان بروز علائم می تواند بسیار متفاوت باشد و ممکن است طی چند ساعت تا 10 روز پس از خوردن غذای آلوده صورت بگیرد. برای برخی از میکروب ها، مانند هپاتیت A، ممکن است از زمان آلوده شدن تا بروز علائم 6 هفته طول بکشد. به طور معمول، افراد در طی چند ساعت یا چند روز پس از عفونت احساس بیماری می کنند.

وقتی مشکوک به مسمومیت غذایی هستید

• بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید. درمان زودهنگام مهم است.
• مایعات زیادی بنوشید تا بدنتان کم آب نشود.
• غذای مشکوک یا بسته بندی غذا را نگه دارید، زیرا ممکن است پزشکتان بخواهد آن را آزمایش کند.
• اگر به دلیل خوردن غذا در رستوران یا مکان عمومی بیمار شده اید ، با سامانه ۱۹۰تماس بگیرید. با گزارش دادن این اتفاق، می توانید از بیمار شدن افراد دیگر جلوگیری کنید.

نویسنده :

دکتر بــرنا فــرازمـند

متخصص رادیوتراپی و انکولوژی

«تصمیم‌گیری آگاهانه» حق اساسی هر فرد است. ما در سایت drfarazmand.com با ارائه دقیق‌ترین و به‌روز‌ترین اطلاعات در مورد انواع سرطان و پاسخ به سوالات شما، کمک می‌کنیم بهترین انتخاب‌ها را داشته باشید